Η ιστορία αυτή δεν έχει, βέβαια, ακόμα ξεχαστεί.
Κάθε χρόνια την παραμονή της γιορτής έρχεται πολύς κόσμος για να τιμήσει την Αγία Μαρίνα και μαζί το θαύμα της διάσωσης των 21 ανθρώπων που οι Γερμανοί τους έστησαν στον τοίχο στο Χαρβάτι (Παλλήνη) και από στιγμή σε στιγμή θα τους εκτελούσαν.
Στο κτήμα του Λεβίδη συνέβαιναν όλα αυτά που περιλάμβαναν βασανιστήρια για να εξευτελίσουν οι Γερμανοί τα θύματά τους μέχρι να φτάσει η ώρα της εκτέλεσης.
Ήταν είκοσι άνδρες και μία γυναίκα, η οποία ήταν μάλιστα και έγκυος όταν στήθηκε στο απόσπασμα.
Δίπλα στους Γερμανούς στέκονταν γελαστοί έλληνες-δωσίλογοι συνεργάτες των Γερμανών, υπερήφανοι για το έργο τους.
Ανάμεσα στους ανθρώπους που βασανίζονταν ήταν και ο δικηγόρος Γιώργος Αλεξανδρίδης, γερμανομαθής, ο οποίος διαμαρτυρήθηκε για τα βασανιστήρια που υποβάλλονταν από τους γερμανούς.
Η απάντηση ήταν μία σφαίρα που του έκλεισε για πάντα το στόμα.
Όταν πλησίαζε η εκτέλεση αυτών των ανθρώπων εμφανίστηκε ξαφνικά, σαν Από Μηχανής-Θεός ο Γερμανός υποδιοικητής του λιμανιού της Ραφήνας φωνάζοντας πως οι άνθρωποι αυτοί είναι αθώοι και δεν είναι κομμουνιστές.
Αυτό το κομμάτι της ιστορίας είναι γνωστό.
Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό είναι το παρασκήνιο της ιστορίας.
Τι κάνει έναν Γερμανό αξιωματικό να τρέχει μέχρι το Χαρβάτι για να σώσει τους 20, πλέον, Ραφηνιώτες.
Ας γυρίσουμε, όμως, λίγες μέρες πιο πίσω για να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Το μπλόκο της Ραφήνας, 17 Ιουλίου 1944
Ο Στάθης ο Δημητρακός στο www.triglianoi.gr
Ο Στάθης Δημητρακός
Ας ξαναγυρίσουμε νοερά πίσω στο χρόνο.
Εβδομήντα χρόνια πριν, στα 1944.
Ας παρακολουθήσουμε τα γεγονότα που οδήγησαν στο μπλόκο της Ραφήνας, στις 17 Ιουλίου 1944.
"Στις 12 Ιουλίου 1944 σε ενέδρα στο Πικέρμι σκοτώνουν από λάθος το Γερμανό λοχαγό Διοικητή του «Οχυρού» της Ραφήνας και το Γερμανό λοχαγό Λιμενάρχη της Ραφήνας. Η ενέδρα είχε σκοπό να χτυπήσει άλλο Γερμανικό αυτοκίνητο για να απελευθερώσει Έλληνες κρατούμενους που θα τους πήγαιναν από την Αγία Μαρίνα του Μαραθώνα στην Αθήνα.
Το μαντάτο έφθασε αυθημερόν ψιθυριστά στη Ραφήνα. Ο κόσμος της Ραφήνας φοβήθηκε αντίποινα και άρχισε να φεύγει, άλλοι προς Νέα Μάκρη, άλλοι προς Σπάτα και άλλοι έξω στα κτήματα.
Οι Γερμανοί της Ραφήνας δεν κινήθηκαν καθόλου για δυο-τρεις ημέρες, τα πάντα ήταν όπως πριν, ο κόσμος άρχισε να γυρίζει στα σπίτια του. Ξεθάρρεψε.
Στις 17 του μηνός Ιουλίου, ημέρα Τετάρτη (ανήμερα της Αγίας Μαρίνας), κάνουν «μπλόκο» στο συνοικισμό της Ραφήνας τα Ες-Ες και η Γκεστάπο, συλλαμβάνουν όλους τους άνδρες και τους συγκεντρώνουν στην πλατεία μπροστά στο ξενοδοχείο του Τζιβάνη Μακασίκη (σήμερα καφετερία Χρ. Διαγγελάκη).
Συνελήφθη ο τότε Πρόεδρος Τριγλιανός Αναστάσης Λύρατζης και αφού τον χτύπησαν, μπροστά στα μάτια όλων των Ραφηνιωτών, έτσι καταματωμένο και παραμορφωμένο τον ανέβασαν σ’ ένα Γερμανικό τζιπ και τον γύριζαν μέσα στο συνοικισμό για να υποδείξει πρόσωπα και σπίτια. Αυτός απάντησε ούτε τα πρόσωπα ούτε τα σπίτια τους γνωρίζει «δεν ξέρω απαντούσε». Ήταν πατριώτης .
Στο «μπλόκο» συνέλαβαν 20 Ραφηνιώτες και τον Πρόεδρο».
Ο Αναστάσης Λύρατζης
Ο Στάθης ο Δημητρακός μας περιγράφει τις κρίσιμες στιγμές μέχρι την άφιξη του Γερμανού Υποδιοικητή:
«Πιασμένοι χέρι – χέρι, με τα πολυβόλα των Γερμανών στημένα απέναντι τους οι σκοπευτές τους περίμεναν το κέλευσμα…
Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή έρχεται με μεγάλη ταχύτητα μια κούρσα από το μέρος της Ραφήνας φρενάρει απότομα και κατεβαίνει ένας Γερμανός αξιωματικός. Σηκώνει τα χέρια ψηλά και φωνάζει δυνατά «Δις νιχτι κομμουνιστ», «αυτοί δεν είναι κομμουνιστές», «νιξ καπούτ». Τον αναγνωρίζουν, είναι ο Γερμανός υποδιοικητής του Ναυτικού στη Ραφήνα, ο «χοντρός» όπως του είχαν βγάλει παρατσούκλι στη Ραφήνα. Θεωρείτο σκληρός άνθρωπος, αγέλαστος, απόμακρος. Τον κύκλωσαν οι Γερμανοί αξιωματικοί μίλησαν για αρκετή ώρα και έφυγε. Δεν εκτελέστηκαν. Μετά τους ξάπλωσαν κάτω και τους πατούσαν. Ο Γ. Αλεξανδρίδης διαμαρτυρήθηκε στα Γερμανικά, τους είπε για το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες. Με μια ριπή έμεινε νεκρός.
Από το κτήμα Λεβίδη τους πήγαν στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, στις φυλακές Αβέρωφ και στο Στρατόπεδο στο Γουδή.
Τελικά γλύτωσαν»
Και ο Στάθης ο Δημητρακός καταλήγει:
«Τα γεγονότα είναι σπουδαία και μεγάλα και αποτελούν την ιστορία της Ραφήνας κατά την περίοδο της Κατοχής. Τα γεγονότα αυτά πιστεύω ότι κάποτε θα τα γράψω με λεπτομέρειες όπως μου τις έχουν εξιστορήσει: ο πατέρας μου, Χρήστος Δημητρακός, στέλεχος τότε της Οργάνωσης του ΕΑΜ Ραφήνας, ο νονός μου, Αντώνης Αντωνιάδης, η νονά μου, Ζωγραφιά Αντωνιάδη και ο πιο μικρός τότε από τα αδέλφια, Γιώργος Αντωνιάδης. Τα γεγονότα εξιστορεί, επίσης, ο Θανάσης ο Πιστικίδης στο βιβλίο του «Ριζώματα – Βιώματα – Παθήματα, Αληθινές Ιστορίες, Ραφήνα 1985».
Είχα την τύχη να γνωρίσω, στις αρχές του 2000 τον Ασημάκη (Σίμο) Φραγκουλάκη, γεννημένο το 1924, κάτοικο Ελευσίνας, ο οποίος ήταν νεαρός αντάρτης του 34ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, από τα Δερβενοχώρια. Μία ομάδα ανταρτών είχε κατέβει στο Μαραθώνα και με άλλους αντάρτες δρούσαν στην περιοχή της Πεντέλης. Ο Σίμος Φραγκουλάκης έλαβε μέρος στην επιχείρηση στο Πικέρμι και μου εξιστόρησε τα γεγονότα. Τα γεγονότα που έζησε κατά τη περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, τα εξιστόρησε με εξαιρετική σαφήνεια και αξιοθαύμαστη μνήμη στο Περιοδικό «Πόσιμον Ύδωρ» της Ελευσίνας σε μια οκτασέλιδη συνέντευξη συμπληρωμένη με φωτογραφίες ανταρτών στο Μαραθώνα»
Αυτό είναι το γνωστό κομμάτι της ιστορίας.
Το άγνωστο-γνωστό πρόσωπο
Το ερώτημα παραμένει διαχρονικό.
Ποιος έσωσε αυτούς τους ανθρώπους;
Τι ώθησε έναν Γερμανό να ενδιαφερθεί και να τους σώσει;
Πώς έλαβε χώρα το θαύμα της σωτηρίας;
Όλοι το ξέρουν και όλοι το μισολένε.
Είναι οι ιστορίες που για κάποιο λόγο μένουν άγραφες και ξεχνιούνται.
Φαίνεται πως τους ανθρώπους αυτούς τους έσωσε μια γυναίκα.
Η περίφημη Κατίνα.
Ψυχοκόρη του Μοσχόπουλου,
Μία γυναίκα έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο στη διάσωση των ανθρώπων.
Μία γυναίκα που ήταν ψυχοκόρη ενός ανθρώπου που ήταν φιλογερμανός και σίγουρα είχε καλές σχέσεις με τους Γερμανούς.
Μια γυναίκα που ήταν ψυχοκόρη ενός ανθρώπου που πιθανόν έδωσε στους Γερμανούς τη λίστα με τους ανθρώπους που θα τους συλλάμβαναν ως αντίποινα για το θάνατο των δύο Γερμανών στο Πικέρμι.
Μία γυναίκα που ήταν ερωτευμένη με έναν Αυστριακό στρατιώτη, ο οποίος όμως δεν ήταν Ναζί.
Μία γυναίκα, ένας άνδρας, άνθρωποι με μεγάλη ψυχή και γενναία καρδιά.
Την Κατίνα τη συνέλαβαν οι Γερμανοί μετά τα γεγονότα, αλλά τη γλύτωσε.
Ο Otto στο τέλος του πολέμου ανέβηκε στο βουνό με τους άνδρες του ΕΑΜ.
Και για τη γυναίκα σχεδόν κανείς πια δεν μίλησε.
Μετά τον πόλεμο έφυγε από τη μικρή Ραφήνα.
Tα ίχνη της χάθηκαν στην Αμερική.
Η πλήρης αντιστροφή των ρόλων
Ο Otto και ο φίλος του ο Teo.
Οι καλοί της υπόθεσης μαζί με την Κατίνα.
Δεν ήταν όλοι οι Γερμανοί αιμοσταγείς δολοφόνοι.
Οι πιο πολλοί εκτελούσαν διαταγές δίχως να σκέφτονται και δίχως να αναρωτιούνται.
Υπήρχαν και αυτοί που έφτασαν στη Ραφήνα με δυσμενή μετάθεση, ως μη φιλικά προσκείμενοι στον παραλογισμό των Ναζί.
Αυτοί οι δύο Αυστριακοί στρατιώτες ειδοποίησαν τον Γερμανό Υποδιοικητή του λιμανιού για να σώσουν τους Ραφηνιώτες.
Αυτοί οι δύο Αυστριακοί στρατιώτες ειδοποίησαν τον Γερμανό Υποδιοικητή του λιμανιού (τον αποκαλούμενο "Χονδρό") για να έρθει στο Χαρβάτι και να σώσει τους Ραφηνιώτες.
Και πίσω από τους άνδρες αυτούς κρυβόταν η Κατίνα.
Και από την άλλη οι δωσίλογοι και οι συνεργάτες των Γερμανών, όλοι αυτοί που ξεπλύθηκαν στην Κολυμπήθρα του Σιλωάμ μετά την Απελευθέρωση.
Και ο παπάς Αρκουδέας, και αυτός φιλικά προσκείμενος προς του Γερμανούς
Μυστικά και απόκρυφα μιας πόλης
Εκτός, λοιπόν, από την Αγία Μαρίνα τους Ραφηνιώτες τους έσωσε μια πολύ σπουδαία γυναίκα.
ΕΑΜ, Κατοχή, Ραφήνα, διάσωση των Ραφηνιωτών, Αγία Μαρίνα, Otto, Teo, Κατίνα …
Οι προβολές της Ραφήνας στην Κατοχή
Μια ακόμα λεπτομέρεια μας μετέφερε ο γιατρός Ευάγγελος Μαυρουδής.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής οργανώνονταν κάποιες αυτοσχέδιες κινηματογραφικές προβολές στη Ραφήνα από τον Otto και τον Teo.
Κάποιες από τις προβολές αυτές παρακολούθησε ο Σταύρος Δρακούλης, ο άνθρωπος που στη δεκαετία του ’50 και του ’60 άνοιξε τον κινηματογράφο «ΑΤΤΙΚΗ» και τους θερινούς κινηματογράφους «ΑΚΤΗ» και «ΑΕΛΛΩ» (σώζεται ακόμα και λειτουργεί κανονικά).
Ο Σταύρος Δρακούλης κόλλησε το μικρόβιο του κινηματογράφου από τους δύο αυτούς μοναδικούς ανθρώπους.
Μια ιστορία χωρίς τέλος
Η ιστορία της Ραφήνας …..
Μια πραγματική ιστορία ….
Μια ιστορία χωρίς τέλος ...
Μια ιστορία που σπαράγματα της διαβάσαμε παραπάνω...
Μια ιστορία που κατέληξε στον απαγχονισμό 56 ανθρώπων στο Πικέρμι.
Τους ανθρώπους αυτούς τους κρέμασαν από τα δέντρα σε αντίποινα των δύο Γερμανών αξιωματικών στις 21 Ιουλίου 1944.
Μαζί με τον Γιώργο τον Αλεξανδρίδη ο αριθμός των θυμάτων της γερμανικής εκδικητικότητας έφτασε τις 57 αθώες ψυχές.
Χρόνια μετά η Σωσώ Λύραντζη Μπέγιογλου, της οποία ο πατέρας ήταν ένας από τους 21 συλληφθέντες, συνάντησε τυχαία τον Otto στη Ραφήνα. Ο Οττο αναζητούσε το σπίτι του Μενέλαου Ρεμπάμπη, του πατέρα της Άρτεμης Παπαμάρκου, ο οποίος ήταν ένας από τους 21 συλληφθέντες.
Και ο Θανάσης ο Γιακουβάκης παντρεύτηκε την Τασούλα Αντωνιάδη, της οποίας η μητέρα στήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα όταν ήταν έγκυος στην Τασούλα. Η Ζωγραφιά Αντωνιάδη συνελήφθη αντί για τον άνδρα της, τον Αντώνη Αντωνιάδη που ήταν Γραμματέας της Οργάνωσης του ΕΑΜ της Ραφήνας.
Όλα τα εύσημα στον Στάθη το Δημητρακό, τη Σωσώ Λύραντζη-Μπέγιογλου, την Άρτεμις Παπαμάρκου και τον Ευάγγελο Μαυρουδή που μας εξιστόρησαν κάποιες από τις κρυφές πτυχές αυτής την ιστορίας.
Και, βέβαια, στους αξέχαστους Μάκη Λαδόπουλο και Θανάση Γιακουβάκη.
Είναι μια ακόμα ιστορία χωρίς τέλος.....
Κάποια σημεία της ιστορίας έχουν γίνει γνωστά μέσα από τις διηγήσεις όσων τις έζησαν οι ίδιοι ή μέσα από τις διηγήσεις των μεγαλυτέρων που τις μετέφεραν στα παιδιά τους.
Η ζωντανή Μνήμη της Ραφήνας...
Και κάπου μέσα σε όλα αυτά υπάρχει μία Κατίνα, ένας Otto, ένας Teo, αλλά και ένας Μοσχόπουλος.....