της Κυριακής Κολιού
« Ένα παιδί μεγαλώνει. Ορκιστείτε να 'χει το ψωμί του, το βιβλίο του, να μάθει να λέει "Σ'αγαπώ"» , Γ.Ρίτσος
Ο Ουμπέρτο Έκο στο απόσπασμα «Μια τούρτα φράουλες με κρέμα», από τη συλλογή δοκιμίων του με τίτλο Χρονικά μιας ρευστής κοινωνίας, θυμάται και περιγράφει πώς είχε αποτυπωθεί στην παιδική μνήμη ως φρικαλέα ανάμνηση ένα ατύχημα στο οποίο έγινε μάρτυρας ο ίδιος σε χωριό όπου περιστασιακά είχε βρεθεί: μια γυναίκα κείτεται με σπασμένο το κεφάλι μέσα σε μια λίμνη από αίμα και εγκεφαλική ουσία (εξού και ο συνειρμός με την τούρτα από φράουλες ως τίτλος). Ο άντρας της την κρατά αγκαλιά και οδύρεται. Ομολογεί ότι η εικόνα αυτή του Πόνου, της Απόγνωσης, του Θανάτου, τον στιγμάτισε αλλά του δίδαξε συγχρόνως να μη συμμετέχει αδιάφορα στον πόνο των άλλων. Διερωτάται τί θα συνέβαινε αν είχε ένα κινητό στο χέρι σαν ένας νέος της σύγχρονης εποχής: θα το κατέγραφε άραγε για να ικανοποιήσει στο You tube τους θιασώτες της schadenfreunde, δηλαδή της απόλαυσης που νιώθει κανείς με τις συμφορές των άλλων;
Η πραγματικότητα, λίγα μόλις χρόνια αργότερα (να σημειωθεί ότι το απόσπασμα γράφεται το 2012) θα του απαντούσε , επιβεβαιώνοντας τον ενδόμυχο φόβο του.Η εικόνα του όχλου, συμπεριλαμβανομένων γονέων ΜΕ τα παιδιά τους, έξω από το σπίτι της παιδοκτόνου μηΤΕρας να περιμένουν να απαθανατίσουν κάποιο απομεινάρι από την ανθρώπινη σήψη θα πρέπει να μας σοκάρει επίσης και να μας προβληματίζει .
Αδιαμφισβήτητα έχουμε μπροστά μας ένα ειδεχθές έγκλημα, χωρίς προηγούμενο ίσως για τα ελληνικά δεδομένα, το οποίο δε μπορεί καν να συλλάβει και να χωρέσει ο ανθρώπινος νους. Σε αυτή την περίπτωση το ουδεις εκων κακός δε μας αρκεί. Όσο και να μας είχε καθηλώσει η Φόνισσα του Παπαδιαμάντη και παρά την ψυχογράφηση των φοβερότερων και βαθέων παθών της Φραγκογιαννούς (η ηρωίδα-μάλλον αντιηρωίδα-γιαγιά που έπνιγε τα κορίτσια για να μη ζήσουν τα βάσανα της ζωής), η Λογοτεχνία δεν αμβλύνει διόλου την αγανάκτηση όλων απέναντι στη φρικιαστική ιστορία. Η τραγωδία είναι μπροστά μας, ωμή, υπερπροβεβλημένη, ενώ οι κοινωνιολογικές και ψυχαναλυτικές ερμηνείες για τη σύγχρονη Μήδεια δε λειαίνουν στο ελάχιστο τις εγκληματικές πράξεις. Η έννοια του Κακού δείχνει να βρίσκει τον ορισμό της...
Η υπόθεση, όμως, είναι πια υπόθεση της Δικαιοσύνης και των αρμοδίων Αρχών. Θα μπορούσε –ίσως- να μην είχε φτάσει ως την Άβυσσο η κατάσταση, αν οι τώρα οργισμένοι συμπολίτες και οικογενειάρχες οι οποίοι έσπευσαν να λιθοβολήσουν (δε λέω ότι στιγμιαία δεν υπερίσχυσε μέσα μας το ένστικτο και η διάθεση για λιντσάρισμα ) είχαν μιλήσει νωρίτερα; H θύτρια έδινε απλόχερα τροφή με την άρρωστη υπερέκθεση της προσωπικής ζωής της (δε μένω στο παγερό ύφος που νομίζω όλοι, και οι πιο αποστραγγισμένοι συναισθηματικά, αναγνώρισαν ως κάτι περίεργο). Θα πρέπει να προβληματιστούμε βαθιά σαν κοινωνία γιατί μας ενδιαφέρει η θεαματοποίηση της είδησης, και στέκουμε με υπομονή να ζουμάρουμε σε κάθε κίνηση και συναισθηματική αντίδραση τώρα, ενώ ως ατομικότητες και ως κοινωνία εν γένει κλείνουμε τα μάτια όσο το ηφαίστειο βράζει;
Ακόμη πιο βαθιά ανησυχία θα πρέπει να μας προκαλεί το γεγονός πως παρά την τεχνολογική εξέλιξη και πρόοδο η οποία έχει αλλάξει άρδην τις ζωές, οδεύουμε πίσω ολοταχώς ... με τα ένστικτα να κυριαρχούν ξανά πάνω στον άνθρωπο σα να μην εξευγενίστηκε ποτέ (οι γυναικοκτονίες δε σοκάρουν πια! Ένα: - «πάλι ;;» και συνεχίζουμε την περιήγησή μας στο διαδίκτυο)!... Η θηριωδία της ρωμαϊκής αρένας μεταφέρεται τώρα στα ΜΜE. To τραγικό γεγονός μονοπωλεί και θα μονοπωλεί για μέρες. Θα πρέπει άλλωστε να «ξεχάσουμε» για λίγο τον πόλεμο κάπου εκεί κοντά μας, και οι εικόνες βομβαρδισμού -κυριολεκτικά αυτή τη φορά- να δώσουν τη σκυτάλη στις αγγελικές εικόνες των νεκρών παιδιών, ακόμη και στο ολόγραμμα νεκρού παιδιού, το μέγιστο πάτο που έφτασε ποτέ η ειδησεογραφία! Λες και δεν έζησαν αρκετή κόλαση τα αθώα θύματα, ανθρωποφαγία και μετά θάνατον! Στο δε Κολοσσαίο των social media, τα αδηφάγα όρνεα –sites- συνεχίζουν να μας «πληροφορούν» για όλες τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, μέχρι πια το Κακό να το οικειοποιηθούμε πλήρως και έτσι τα ΜΜΕ να έχουν επιτελέσει το ρόλο τους ως φορείς « Αγωγής». Βγαίνουν από το συρτάρι δε και παρόμοιες ιστορίες αντίστοιχων γονιών, οι οποίοι φόνευσαν τα παιδιά τους ενώ για να βάλει και η Τηλεόραση ως ψυχαγωγικό πια μέσο το λιθαράκι της στην αποχαύνωση και στην αποχαλίνωση προβάλλει την κατα τ’άλλα αξιόλογη και βραβευμένη ταινία Monster, την ιστορία μιας ψυχικά ασταθούς serial killer. Panem et circenses (άρτον και θεάματα) λοιπόν ,αφειδώς! Δώστε αγόγγυστα στο κοινό την ασχήμια ... στις τηλεοράσεις, στα κινητά … Οι κρίσεις πουλάνε καλά! Α, και μη ξεχάσετε να τους θυμίσετε μετά να πιούν το υπναγωγό τους … και καληνύχτα!
- Όμως , όχι! Αυτή είναι η μια όψη.Υπάρχει πάντα επιλογή .Μπορεί το Καλό να χρειάζεται ενίοτε το κυνήγι του χαμένου θησαυρού για να βρεθεί, αλλά υπάρχει. Και ας μας σερβίρουν ακατάπαυστα το Κακό, δε θα το αφήνουμε παθητικά να μας ρίχνει, δε θα το οικειοποιούμαστε. Θα δώσουμε εμείς στον εαυτό μας , στα παιδιά μας , στους γύρω μας το αντίδοτο στην απάθεια. Τουλάχιστον θα προσπαθούμε. Την ανατροπή δε θα την κάνουμε ως κινητοφόροι, μόνοι, ανασφαλείς και χαμένοι στον αγώνα καταμέτρησης των likes…
Ο homo celluraris, με το βλέμμα στραμμένο (σκυμμένο..) στο κινητό μπορεί να γίνει άνθρωπος με το βλέμμα στραμμένο στον ‘Ανθρωπο. Αυτό ας απαντήσουμε στον Ουμπέρτο Έκο!
Nikolai Bogdanov Belsky (1868-1948), Ρώσος ζωγράφος