Η "Κραυγή", διάσημος πίνακας του Νορβηγού εξπρεσσιονιστή ζωγράφου Ένβαρτ Μουνκ.
Ο άνθρωπος κάτω από τη συντριβή του τρόμου
Μεσημέρι 25ης Μαρτίου και οι άλλοτε πολύβουοι δρόμοι της Αθήνας έχουν μια ψυχεδελική σιγή. Τίποτα δε θυμίζει την Εθνική και θρησκευτική επέτειο. Η υποχρεωτική καραντίνα και η κλιμάκωση του κορονοϊού περιόρισαν τον εορτασμό στην ύψωση της ελληνικής σημαίας σε ορισμένα μπαλκόνια.
Βρέθηκα κι εγώ για λίγο στο ανανεωμένο λόγω των περιστάσεων μπαλκόνι μου -ενδιαφέρον το πόσο επαναξιολογεί κανείς απλά πράγματα- …με αμφιθυμικά συναισθήματα λόγω της νεκρικής ησυχίας. Άθελα πέφτει το μάτι στο μοναδικό άνθρωπο που κυκλοφορεί: μια κοπέλα χτυπά το κουδούνι της απέναντι πολυκατοικίας. Διακρίνω τις νευρικές κινήσεις και την αγωνία της καθώς κοιτά αριστερά, δεξιά, πίσω σα να την καταδιώκουν! Προφανώς δε θα είχε στείλει το υποχρεωτικό μήνυμα ή δε θα είχε μαζί της την απαιτούμενη «άδεια εξόδου»... ή μπορεί απλά ο μόνος ίσκιος που νιώθει να είναι ο φόβος της! Οι στίχοι του Μάνου Λοϊζου “Κλείσε το παράθυρο...σφράγισε τις πόρτες ..τρέμω για τον άνθρωπο με τις μπότες’’ ρέουν αυθόρμητα στο μυαλό και φαντάζουν τόσο επίκαιροι!
«Υπερβολικό» θα πει κάποιος, αν σκεφτεί τις ασύμμετρες καταστάσεις. Ο κοινός παρονομαστής όμως απέναντι στον “εχθρό” είτε πρόκειται για στρατό είτε για το θανατηφόρο ιό είναι... ο φόβος!
Αναμφισβήτητα πρόκειται για μια μάχη σε παγκόσμια κλίμακα, με τους επιστήμονες και το δημόσιο σύστημα υγείας (τουλάχιστον στην Ελλάδα)να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή προκειμένου να θωρακιστεί η ανθρώπινη ζωή. Η ευσυνειδησία και η υπερπροσπάθεια γιατρών και νοσηλευτών αυτή την περίοδο είναι κάτι το οποίο δεν ξεπληρώνεται με ομαδικά χειροκροτήματα. Όλοι αυτοί που ασκούν το λειτούργημά τους από το να ηρωοποιούνται απλά από τη Πολιτική, ας ανταμειφθούν όταν και όπως πρέπει.
Στη μάχη αυτή με την πανδημία, επιτυχία είναι να περιοριστούν οι θάνατοι αλλά να διαφυλαχθεί και η ψυχική υγεία. Η υποχρεωτική καραντίνα (εφόσον μένουμε ασφαλείς και υγιείς) θα φανερώσει στο εγγύς μέλλον τις ψυχολογικές και κοινωνιολογικές προεκτάσεις του προβλήματος. Η απομόνωση στο σπίτι, η απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα, η αποφυγή κοινωνικών επαφών (ή ο περιορισμός τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης), η τακτική έως και μανιώδης τήρηση μέτρων υγιεινής και αυτοπροστασίας (λόγω της εύκολης εξάπλωσης του ιού), - δε συζητώ για την απουσία επαφής με τη φύση ,άλλωστε δεν αφορά όλους ...-, αναπόδραστα θα επιφέρουν ψυχολογικά τραύματα (ευχόμαστε όσο το δυνατόν λιγότερα), αλλά και θα πλήξουν την ήδη περιορισμένη κοινωνικότητα.
Σε αυτό έρχεται να προστεθεί το άγχος και η αβεβαιότητα του αύριο για το βιοπορισμό και τον εργασιακό Μεσαίωνα που θα έρθει ... με τις ευλογίες του Υπ. Εργασίας Γ. Βρούτση.
Το μιντιακό σύστημα με τη σειρά του κάνει ό,τι μπορεί για να σπείρει το φόβο προβάλλοντας επισταμένα, με τρόπο σχεδόν σουρεαλιστικό, φέρετρα στις τηλεοθόνες! Η πρέσβειρα της καθεστηκυίας τάξης Όλγα Τρέμη με αποστομωτική παρρησία επιβεβαιώνει πως ο «έχων δε νοσεί» διατεινόμενη πως “αυτά έχει ο καπιταλισμός”.
Ευτυχώς που θα μας καθησυχάσει για όλα ο πρώην Πρύτανης του ΕΚΠΑ και για σύντομο διάστημα Υπ.Παιδείας Γεώργιος Μπαμπινιώτης με το ρόλο του επικοινωνιολόγου αυτή τη φορά, μιλώντας με μειλίχιο ύφος (όχι ως ο διδάσκαλος αυθεντία που γνωρίσαμε στα πανεπιστημιακά χρόνια, ούτε ως Γλωσσολόγος) για περίοδο αυτογνωσίας! Ναι, η πανάκεια στον εγκλεισμό θα είναι η αυτοπαρατηρησία, η αυτοεξέταση, ο αυτοέλεγχος... Στις προς διερεύνυση έννοιες ξέχασε όμως να αναφέρει την αλλοτρίωση σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο και τις προεκτάσεις της. Αλλά συμπλήρωσε τη σύντομη παραινετική του παρέμβαση σε κεντρικό δελτίο όπου ήταν καλεσμένος με μια δεύτερη προς άδραγμα ευκαιρία: μίλησε για περίοδο εκμετάλλευσης της Τεχνολογίας, ένταξης της στην καθημερινότητα και εξοικείωση με αυτή(μάλλον ήθελε να αναφερθεί στη διδασκαλία και τον επικείμενο εξοβελισμό του καθηγητή ως φυσική παρουσία)... Ο ίδιος, ο οποίος σε παλαιότερα δοκίμιά του έχει αναλύσει το πώς βάλλεται και αλλοτριώνεται η γλώσσα και η επικοινωνία από την ανεξέλεγκτη εισβολή της τεχνολογίας!
Μια νέα τάξη πραγμάτων είναι προ των πυλών όπως έχουμε καταλάβει και αφορά διάφορους τομείς (οικονομία, παιδεία, (τηλε)εργασία κ.ά). «Μένουμε σπίτι» λοιπόν... Ως εξομολογητική κοινωνία το δηλώσαμε στα social media, ποστάραμε και τα περί ατομικής ευθύνης... Παλεύουμε να βοηθήσουμε το σύστημα να μην καταρρεύσει, έτσι ανοχύρωτο που είναι..
Η ανοσία στον ιό, για να κλείσουμε με τρόπο εν μέρει οπτιμιστικό, ας ελπίσουμε και ευχόμαστε να έρθει σύντομα. Το κακό αυτό όνειρο θα τελειώσει. Τι θα αφήσει; Φόβο, δυσπιστία, αδιαφορία για το συνάνθρωπο (πόσο μάλλον για τον ‘ξένο’), μισανθρωπία, λήθη όπως συμβαίνει πάντα...
Ο άνθρωπος όμως, όσο έχει μέσα του τη ροπή προς το φόβο, άλλο τόσο είναι οπλισμένος με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης (κάτι που υποτιμά η Πολιτική της προπαγάνδας).
Ας καταφέρουμε λοιπόν να υπάρξουμε μέσα από τις αδυναμίες μας, ας αναλογιστούμε, ας αυτοπροστατευτούμε, ας ελπίζουμε...
«’Ακου ανθρωπάκο....[...] Το μέλλον της ανθρωπότητας θα εξαρτηθεί από τις σκέψεις και τις πράξεις σου! Όμως οι δάσκαλοι και οι αφέντες σου δε σου μιλάνε για τον τρόπο που σκέφτεσαι πραγματικά. Δε σου λένε ποιος είσαι στ’ αλήθεια. Είσαι ελεύθερος από μια άποψη μονάχα: ελεύθερος από την αυτοκριτική που μπορεί να σε βοηθήσει να κουμαντάρεις τη ζωή σου», Βίλχελμ Ράιχ.
της Κ.Κ