«Σαραντατρείς μέρες έκλεισαν από την απελευθέρωση... Και η πέμπτη φάλαγγα κρατάει όλες τις θέσεις της... Να ξεριζωθεί αποφασιστικά κάθε κίνδυνος για αντιλαϊκή τυραννία. Και να ξέρουν, μια και καλή, όλοι οι ανοιχτοί ή κρυφοί εραστές της δικτατορίας ότι ισχύει στις μέρες μας πιο πολύ από κάθε άλλη φορά ο μεγάλος λόγος που μας κληροδότησε η Γαλλική Επανάσταση: "ΟΤΑΝ Ο ΛΑΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΠΡΟΣ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΑΣ ΔΕΝ ΤΟΥ ΜΕΝΕΙ ΝΑ ΔΙΑΛΕΞΕΙ ΠΑΡΑ `Η ΤΙΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ `Η ΤΑ ΟΠΛΑ!"».

Πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη, 25/11/1944

Ο σκληρός Δεκέμβρης του 1944, όσο κι αν δεν το θέλουν οι ιδεολογικοί απόγονοι των ταγματασφαλιτών και των πάσης φύσης συνεργατών του κατακτητή,  είναι μία φλέγουσα, ζωντανή μνήμη. Μία οδυνηρή μνήμη που οι ευωχούμενοι απόγονοι εκείνων που για να επιβιώσουν έθαβαν τους νεκρούς στον κήπο, αδήλωτους για να μη κοπεί το δελτίο τροφίμων και έτρωγαν από τα σκουπίδια των κατακτητών, έχουν πια ξεχάσει. Μαζί με την πείνα, τη σκλαβιά και τη δυστυχία, ξέχασαν και τους συνεργάτες των ναζί και των φασιστών, που απολάμβαναν τους καρπούς της προδοσίας ενός ολόκληρου λαού. Και οι δωσίλογοι, οι ταγματασφαλίτες και οι μέχρι τις 12/10/1944 συνεργάτες της κατοχικής εξουσίας, αντί να πληρώσουν το δίκαιο αντίτιμο της ενοχής τους στο κολοσσιαίο έγκλημα, για άλλη μια φορά αποτέλεσαν τους χρήσιμους εγκληματίες που θα επέβαλλαν την παλινόρθωση του αστικού κράτους. Των ανδράποδων και των μηχανισμών τους δηλαδή, που γίνονται πρόθυμα στηρίγματα της κάθε βάρβαρης εξουσίας, του κάθε ανθρωποβόρου Κράτους.

Δύο μόνο μέρες ελευθερίας, μετά από 1.264 ημέρες χιτλερικής σκλαβιάς πρόλαβε να ζήσει η χώρα. Τόσο αίμα αντιστασιακών και αγωνιστών χυμένο για 2 μέρες ελευθερίας. Από τις 12 Οκτωβρίου 1944, που  ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε την Αθήνα μέχρι τις 14 Οκτωβρίου. Ώρες αφού είχαν αποχωρήσει οι Γερμανοί από την Αθήνα, Άγγλοι αλεξιπτωτιστές πέφτουν στα Μέγαρα και στη συνέχεια μπαίνουν «απελευθερωτές» στην ήδη ελευθερωμένη από τον ΕΛΑΣ Αθήνα.

Ο λαός, αυτός ο λαός ο πεινασμένος και πάντα -σκόπιμα ή από άγνοια γελασμένος- τους υποδέχεται με ενθουσιασμό σαν συμμάχους. Κυριαρχούν τα συνθήματα υπέρ του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Λαϊκή απαίτηση είναι να τιμωρηθούν οι προδότες - συνεργάτες των Γερμανών και Ιταλών φασιστών. Οι Άγγλοι, εφαρμόζοντας το αποικιοκρατικό τους δόγμα, καταλαμβάνουν το κέντρο της Αθήνας. Μαζί καταλαμβάνουν και στρατηγικά σημεία για τον έλεγχο των ιθαγενών. Οι προδότες, αυτοί που ο βασανισμένος λαός απαιτούσε να πληρώσουν για τα φρικτά εγκλήματα τους, ήδη διαπραγματεύονται την παροχή των υπηρεσιών τους στη «νέα κατάσταση» αλλά «κανείς δεν γνωρίζει», όπως θέλουν να πιστεύουν οι σημερινοί απολογητές τους.

Από τις 15/10/1944 άρχισαν οι προκλήσεις των ταγματασφαλιτών. Το αίμα κυλάει και  βάφει τους δρόμους της Αθήνας. Οι πρώτοι νεκροί της «νέας κατάστασης» είναι γεγονός. Καταγράφονται καταγγελίες για άγρια τρομοκρατία, παράνομες συλλήψεις, ξυλοδαρμοί φοιτητών αμέσως μετά την Απελευθέρωση. Η αποκατάσταση της «αστικής δημοκρατίας» έχει αρχίσει και οι ωδίνες της είναι φρικτές, όπως είναι και αυτοί που την προετοιμάζουν.

Στις 18 Οκτωβρίου 1944 φτάνει στην Ελλάδα η προσχηματική κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» με επικεφαλής τον Γεώργιο Παπανδρέου. Φυσικά μαζί φτάνει και ο Άγγλος τοποτηρητής, ο στρατηγός Ρόναλντ Σκόμπι μαζί με στρατεύματα που αποβιβάζονται στον Πειραιά. Οι Άγγλοι, παρά την ήδη ορατή παρακμή τους, γνωρίζουν καλά τον τρόπο εδραίωσης της αποικιοκρατίας και έχουν ήδη τα διαπιστευτήρια των ντόπιων συνεργατών τους, που δεν είναι άλλοι από τους συνεργάτες και του προηγούμενου κατακτητή Των Γερμανών.

Χίτες, ταγματασφαλίτες και χωροφύλακες συνεχίζουν την κατατρομοκράτηση του «απελευθερωμένου» λαού, για λογαριασμό των νέων αφεντικών τους, των Άγγλων και της κυβέρνησης - μαριονέτας των αποικιοκρατών.

Στις 5 Νοεμβρίου 1944 ο Παπανδρέου ανακοινώνει ότι την 1η Δεκεμβρίου θα διαλυθεί η Εθνική Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, δίχως καν να συζητήσει με τον λαϊκό στρατό που έδωσε τον αγώνα όσο ο ίδιος βρισκόταν στην ασφαλή αγκαλιά των πατρόνων του. Τα πράγματα αρχίζουν και γίνονται χειρότερα. Η νέα Κατοχή γεννιέται και για τη στήριξη της, στις 10 Νοεμβρίου 1944 φτάνει στην Αθήνα η Ορεινή Ταξιαρχία με αποστολή της τη στήριξη της νέας εξουσίας. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη για την ταυτότητα της νέας Κατοχής από τη διαβόητη εντολή του Τσώρτσιλ προς τα κατοχικά στρατεύματα που έστειλε, να «μη διστάσει να ανοίξει πυρ αν αυτό είναι απαραίτητο» ή όπως διατυπώθηκε από τον ίδιο, προς τον σφαγέα Σκόμπι αργότερα στις 4/12/1944,  «μη διστάσετε να ενεργήσετε ωσάν να ευρίσκεστε σε μια κατακτημένη πόλη όπου έχει ξεσπάσει μια τοπική εξέγερσης»

Ο Παπανδρέου, πειθήνιο όργανο της αγγλικής Κατοχής, προχωρά ακόμα ένα βήμα και την 30ή Νοεμβρίου 1944 βγάζει διαταγή που καθορίζει τις ημερομηνίες διάλυσης του ΕΛΑΣ και της πολιτοφυλακής. Αυτό ενώ ακόμα δεν έχει λυθεί -μαζί με τους υπουργούς της Αριστεράς- το πρόβλημα των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Μοιραία ακολουθεί την 1^η  Δεκεμβρίου η παραίτηση από την κυβέρνηση όλων των υπουργών της αριστεράς. Μάταια το ΕΑΜ απηύθυνε έκκληση στις συμμαχικές δυνάμεις πως ο ΕΛΑΣ είναι μοχλός σταθερότητας στη χώρα και κατήγγειλε την παρέμβαση του αρχιστράτηγου Σκόμπι. Μάταια επίσης χιλιάδες λαού, σε μαζικές διαδηλώσεις που συμμετέχουν καθηγητές, φοιτητές, διανοούμενοι,  αξίωναν να μην διαλυθεί ο ΕΛΑΣ.

Ο Σκόμπι όξυνε ακόμα περισσότερο την κατάσταση με ένα χυδαίο διάγγελμα, γεμάτο απειλές πείνας και περαιτέρω εξαθλίωσης του ελληνικού λαού αν αυτός δε συμμορφωνόταν και δεν αποδεχόταν τη διάλυση του ΕΛΑΣ και τη συνεπαγόμενη στελέχωση Ενόπλων Δυνάμεων και σωμάτων ασφαλείας από τους εκλεκτούς των Άγγλων, πρώην συνεργάτες της κατοχικής εξουσίας και άλλα άκαπνα αλλά πειθήνια όργανα των νέων κατακτητών. Το διάγγελμά του προκάλεσε θλιβερή εντύπωση και έντονη δυσφορία. Οι  συνοικίες της Αθήνας αγανάκτησαν. Ο κόσμος με ντουντούκες, τραγούδια, καμπάνες και παρελάσεις έκανε την αγανάκτησή του ξεκάθαρη. Παρά την αδιάλειπτη τρομοκρατία που εφάρμοζαν οι Άγγλοι,  η κυβέρνηση μαριονέτα και οι συνεργάτες τους (και πρώην συνεργάτες των Γερμανών) ο κόσμος αντιδρούσε στην επερχόμενη νέα Κατοχή. Οι μνήμες ήταν πολύ νωπές και κανένα διάγγελμα, καμία υπόσχεση των εισβολέων δεν μπορούσε να πείσει για το «αγαθό» των προθέσεων τους. Πόσο μάλλον όταν η βίαιη καθημερινότητα εξέθετε καθημερινά τις αληθινές προθέσεις των αποικιοκρατών και των συνεργατών τους.

Ενώ οι διαδηλώσεις σε όλες τις γειτονιές είναι καθημερινές, το ΕΑΜ αποφασίζει ένα μεγάλο συλλαλητήριο την Κυριακή στις 3 Δεκεμβρίου 1944  υπέρ της προστασίας των ελευθεριών  του λαού αφενός και για τη σύλληψη και τιμωρία των συνεργατών των Γερμανών, των δωσίλογων και των προδοτών του λαού αφετέρου. Καλείται, λοιπόν, παλλαϊκή συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος στις 11 το πρωί, Κυριακή 3 Δεκεμβρίου 1944.  Το συλλαλητήριο απαγορεύτηκε από τον εσμό που δήλωνε «ελληνική κυβέρνηση» αλλά χιλιάδες λαού αγνόησε την απαγόρευση και βρέθηκε στο δρόμο. Η συμμετοχή στο συλλαλητήριο ήταν μνημειώδης. Άνθρωποι περπάτησαν με τις ώρες για να φτάσουν στο Σύνταγμα από παντού. Στο Ρουφ Βρετανοί χτυπούν τους Πειραιώτες που ανέβαιναν στην Αθήνα. Βρετανικά τανκ και θωρακισμένα έριχναν εκφοβιστικές ριπές.

Αστυνομικοί, χωροφύλακες, τσολιάδες της ανακτορικής φρουράς, συμμορίες χιτών (της φασιστικής οργάνωσης «Χ») άρχισαν να πυροβολούν τους διαδηλωτές. Έγινε μακελειό στην Ηρώδου Αττικού μπροστά από την αμερικανική πρεσβεία, στους στύλους του Ολυμπίου Διός, στο Ζάππειο, στο Σύνταγμα και αλλού. Οι ταγματασφαλίτες μπουραντάδες, οι συμμορίες των Χιτών και της χωροφυλακής στήνουν ενέδρες στους δρόμους σκοτώνουν, συλλαμβάνουν, βασανίζουν. Αποτέλεσμα της επίθεσης 28 νεκροί και 140 τραυματίες.

Ο σφαγέας Σκόμπι δηλώνει στους δημοσιογράφους πως θα επιβάλει την τάξη και ζητά άμεσα ενισχύσεις. Η νέα Κατοχή είναι πια γεγονός και αυτή τη φορά οι συνεργάτες της δεν κινούνται μόνο στα  υπόγεια των κατοχικών δυνάμεων ασφαλείας ή στους σκοτεινούς δρόμους αλλά έχουν αξιώματα και κυβερνητικές θέσεις. Ο πεινασμένος για ψωμί κι ελευθερία λαός, ακόμα μία φορά πεθαίνει στους δρόμους προδομένος από Έλληνες και ξένους.

Στην Αθήνα οι Βρετανοί με τη βοήθεια της αμερικανικής αεροπορίας μεταφέρουν ενισχύσεις από τα αεροδρόμια του Ελληνικού, της Ελευσίνας και του Τατοϊου. Στην Αθήνα βρίσκονται η 5η Ινδική Ταξιαρχία, το πυροβολικό της 4ης Ινδικής Μεραρχίας, η 4η Βρετανική Μεραρχία, η 46η Βρετανική Μεραρχία και ειδικές δυνάμεις. Σύνολο ανδρών, 80.000. Όλοι για τη «διασφάλιση της ειρήνης» και την «αποκατάσταση» της -δικής τους- «τάξης»

Τη Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου οργανώνεται  μεγάλη συγκέντρωση και ενώ οι Αθηναίοι θάβουν τους νεκρούς τους, δέχονται πάλι επίθεση που αφήνει πίσω της 100 νεκρούς και τραυματίες.

Ο σφαγέας Σκόμπι κηρύσσει στρατιωτικό νόμο. Βρετανικές δυνάμεις κυκλώνουν και αφοπλίζουν το 2ο Σύνταγμα της ΙΙ μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ αρχίζει τις επιχειρήσεις κατά των χιτών και των αστυνομικών τμημάτων της Αθήνας και του Πειραιά. Την επομένη, ο Σκόμπι θα πάρει τη διαβόητη και αποκαλυπτική της νέας Κατοχής, διαταγή από τον Τσόρτσιλ να συμπεριφέρεται σαν να βρίσκεται σε κατεχόμενη πόλη. Όπως αναφέρεται και στο πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη της 25/11/1944 που θέσαμε ως εισαγωγικό απόσπασμα του παρόντος, μπροστά σ' αυτή την κατάσταση ο λαός έπρεπε να διαλέξει. Τις αλυσίδες ή τα όπλα. Και διάλεξε τα όπλα.

Η ένοπλη πάλη και αντίσταση του λαού ξεκινά. Αγγλικά αεροπλάνα, που έβγαλαν τα σήματά τους (!!!) πυροβολούν τις συνοικίες στο Χαλάνδρι, στο κέντρο της Αθήνας και  στον Πειραιά.

Το χρονικό των μαχών που ακολούθησαν είναι γνωστό και για όσους θέλουν περισσότερες πληροφορίες, διαθέσιμο σε βιβλία και ιστοτόπους. Δεν μπορούμε να το παρουσιάσουμε εκτενέστερα εδώ για λόγους οικονομίας χώρου. Θα σημειώσουμε μόνο πως όταν ο Ερυθρός Σταυρός αναγνώρισε την κατάσταση ως εμπόλεμη και αποφάσισε να εφαρμόσει τα διεθνή νόμιμα, οι αποστολές του δέχτηκαν επιθέσεις τόσο από τους ταγματασφαλίτες, τους χίτες, τους αστυνομικούς, τους χωροφύλακες και φυσικά από τους Άγγλους στρατιώτες. Έχουν καταγραφεί αυτές οι επιθέσεις σε συσσίτια σε αποστολές τροφίμων και φαρμάκων και γενικότερα σε αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας, από δημοσιογράφους και από τους ίδιους τους ανθρώπους του Ερυθρού Σταυρού. Επρόκειτο για την εξόφθαλμη εδραίωση μίας Κατοχής που αποτέλεσε τη μήτρα από την οποία ξεπήδησε το κράτος βίας που από τότε -με ασήμαντα διαλείμματα- κυβερνά τη χώρα μέχρι σήμερα.

Σκηνή από συσσίτιο

Ο Δεκέμβριος του 1944 είναι η μακάβρια γενέθλια μέρα της μεταπολεμικής Ελλάδας και μία  διαρκής υπενθύμιση της θέσης της χώρας στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη.

Αυτό για όσες και όσους αναρωτιούνται γιατί η χώρα δεν μπορεί να ξεβαλτώσει από τη μοίρα που της ορίζουν όσοι αποτέλεσαν και αποτελούν πρόθυμους συνεχιστές της κληρονομιάς εκείνων που τον Δεκέμβρη του 44 διαμόρφωσαν το μέλλον της. Τότε και για -άγνωστο ακόμα πόσες- δεκαετίες.

Δείτε επίσης το ελληνικού ενδιαφέροντος φιλμ από την απελευθέρωση όπου  υπάρχουν σκηνές διάρκειας περίπου 4.30′,. Πηγή XYZ Contagion (βλ. παρακάτω Πηγές)

Πηγές και προτάσεις για περισσότερες πληροφορίες:

Δεκέμβρης '44, Οι μάχες στις γειτονιές της Αθήνας, Ε Ιστορικά, Η μάχη της Αθήνας

Κωστόπουλος, Τάσος (2016). Κόκκινος Δεκέμβρης: Το ζήτημα της επαναστατικής βίας. Αθήνα: Βιβλιόραμα

XYZ Contagion

Alfavita.gr

E-Prologos.gr

Ριζοσπάστης

"…Και ξημέρωσε η 3 του Δεκέμβρη. Τρεις του Δεκέμβρη!.. Όποιος έζησε στις 3 του Δεκέμβρη, στις 4 μπορούσε να πεθάνει. Ο προορισμός του ανθρώπου, που είναι να κάνει κάτι μεγάλο ή να ζήσει κάτι μεγάλο εκπληρώνεται. Γιατί ο λαός, ο Αθηναϊκός λαός, κείνη τη μεγάλη μέρα αποκαλύφθηκε μπροστά στο ίδιο του το μεγαλείο".

Μενέλαος Λουντέμης

Στις 12 Οκτώβρη του 1944 η Αθήνα πανηγυρίζει την απελευθέρωσή της από τα ναζιστικά στρατεύματα. Στο ιταλικό Μέτωπο, την ίδια μέρα, η Βρετανική Στρατιά βάλλει με 500 πυροβόλα εναντίον των γερμανικών θέσεων επί 2 λεπτά για να γιορτάσει το γεγονός. Όλα τα ελληνικά πλοία, αλλά και πολλά συμμαχικά που βρίσκονται εν πλω, χτυπούν τις σειρήνες τους πανηγυρικά.

Δυστυχώς όμως για τους Έλληνες, ο πόλεμος δεν θα τελειώσει εκείνη την ημέρα. Ένας νέος, πολύ πιο σκληρός, θα ξεκινούσε σε λίγο διαψεύδοντας τις ελπίδες των ταλαιπωρημένων Ελλήνων για δημοκρατία και λαοκρατία, ύστερα από 4 χρόνια τριπλής μαρτυρικής κατοχής.

Ήταν σαφές ότι οι Άγγλοι δε θα επέτρεπαν την επικράτηση της Αριστεράς στην Ελλάδα. Σε τηλεγράφημά του προς τον υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας, Ήντεν, ο Βρετανός πρωθυπουργός Τσώρτσιλ γράφει:

“ Λαμβανομένου υπ’ όψιν του τιμήματος του οποίου κατεβάλαμεν δια να επιτύχωμεν από την Ρωσίαν να έχωμεν ελευθέρας τας χείρας εις την Ελλάδαν, δεν θα έπρεπε να διστάσωμεν να χρησιμοποιήσωμεν βρεττανικά στρατεύματα δια να υποστηρίξωμεν την ελληνικήν βασιλική κυβέρνησιν του κ.Παπανδρέου.

… Είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι θα έχωμεν σύγκρουσιν με το ΕΑΜ και ότι δεν πρέπει να προσπαθήσωμεν να την αποφύγωμεν, υπό τον όρον να εκλέξωμεν καλώς το έδαφος …»

Λίγες ημέρες μετά την αποχώρηση των Γερμανών, καταφτάνουν στην Ελλάδα οι Βρετανοί, με επικεφαλής τον αντιστράτηγο Σκόμπι. Ο ελληνικός λαός τους υποδέχεται με ζητωκραυγές και επευφημίες καθώς τους βλέπει ως σύμμαχους και σωτήρες. Κανείς τους δεν μπορεί να φανταστεί πως μια νέα «κατοχή», βρετανική αυτή τη φορά, είχε ήδη αποφασιστεί.

Ταυτόχρονα, ο στρατάρχης Αλεξάντερ, αρχηγός όλων των δυνάμεων της Μεσογείου, αποδεσμεύει την Τρίτη Ορεινή Ταξιαρχία από το ιταλικό μέτωπο και τη στέλνει στην Ελλάδα. Η Τρίτη Ορεινή ταξιαρχία (ή ταξιαρχία του Ρίμινι) έχει συγκροτηθεί από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια του Πολέμου και έχει προέλθει από έμπιστους στους Βρετανούς και στο Βασιλιά στρατιωτικούς, μετά την καταστολή του κινήματος και τις εκκαθαρίσεις που έγιναν στα ελληνικά στρατεύματα της Μέσης Ανατολής. Η σύνθεσή της είναι αμιγώς δεξιά και είναι η μόνη πραγματική στρατιωτική μονάδα που διαθέτει η ελληνική κυβέρνηση, μαζί με τον Ιερό Λόχο, μια στρατιωτική "μονάδα ειδικών δυνάμεων", που και αυτή έχει συγκροτηθεί στη Μέση Ανατολή.

Παράλληλα, χωροφύλακες και αξιωματικοί από όλη την Ελλάδα συρρέουν στους στρατώνες του Μακρυγιάννη και στη Σχολή Χωροφυλακής, όπου αθόρυβα εξοπλίζονται

Είναι προφανές ότι η μεγάλη δύναμη του ΕΛΑΣ τρομάζει την κυβέρνηση που αντιλαμβάνεται ότι ο ΕΛΑΣ πρέπει να διαλυθεί και στη θέση του να συγκροτηθεί ένας τακτικός στρατός, που θα μπορεί να ελέγχει. Για να μπορέσει να συμβεί πάντως αυτό, θα έπρεπε ταυτόχρονα να διαλυθούν και ο ΕΔΕΣ του Ζέρβα αλλά και η Τρίτη Ορεινή Ταξιαρχία.

Ενώ όμως το αρχικό σχέδιο της κυβέρνησης είναι αυτό, καταφτάνει εντολή του Τσώρτσιλ προς τον Γ.Παπανδρέου όπως εξαιρεθεί από τη διάλυση η Ορεινή Ταξιαρχία. Το ΕΑΜ αντιδρά και αντιπροτείνει τη δημιουργία ενός Εθνικού Στρατού που θα περιλαμβάνει από τη μια τις δυνάμεις της Τρίτης Ορεινής Ταξιαρχίας, του ΕΔΕΣ και του Ιερού Λόχου και από την άλλη μια ταξιαρχία του ΕΛΑΣ με δύναμη ίση με το άθροισμα των άλλων δυνάμεων.

Σε αυτή την πρόταση του ΕΛΑΣ, ο Παπανδρέου αντιπροτείνει κάτι που δε θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τον ΕΛΑΣ. Ενώ συμφωνεί με την ιδέα συγκρότησης του Εθνικού Στρατού από τα παραπάνω σώματα, εντούτοις παραχωρεί στον ΕΛΑΣ μόλις το ¼ των δυνάμεων του στρατού αυτού.

Η πρόταση αυτή απορρίπτεται από το ΕΑΜ που τη νύχτα της 1ης προς 2α Δεκεμβρίου, αποσύρει τους υπουργούς του από την κυβέρνηση. Ταυτόχρονα, η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ αποφασίζει τη διοργάνωση συλλαλητηρίου διαμαρτυρίας στην πλατεία Συντάγματος την επόμενη μέρα, Κυριακή 3 Δεκεμβρίου

Η κυβέρνηση δίνει αρχικά την άδεια για τη διοργάνωση του συλλαλητηρίου, αλλά το πρωί της Κυριακής ανακαλεί την άδεια με τη δικαιολογία πως το συλλαλητήριο είναι η απαρχή "σειράς επαναστατικών πράξεων αι οποίαι αποβλέπουν εις κατάλυσιν του κράτους"

Ήδη, όμως, είναι πολύ αργά. Η πλατεία Συντάγματος και οι γύρω δρόμοι έχουν πλημμυρίσει από χιλιάδες λαού με σημαίες, λάβαρα και πλακάτ. Τα κυρίαρχα συνθήματα είναι "Όχι άλλη κατοχή" και "Παπανδρέου παραιτήσου" 

Αστυνομικοί βρίσκονται οχυρωμένοι στην είσοδο του κτιρίου, στην ταράτσα και στα παράθυρα της Αστυνομικής Διεύθυνσης (που βρισκόταν τότε στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και βασιλίσσης Σοφίας), στην ταράτσα της Βουλής και στο πεζοδρόμιο του κτιρίου, προς την πλευρά του Αγνώστου Στρατιώτη. Εκτός από τους αστυνομικούς, στους γύρω δρόμους υπάρχουν αγγλικά άρματα μάχης

Οι πρώτες συγκρούσεις των διαδηλωτών με την Αστυνομία εκδηλώνονται όταν το πλήθος, προσπαθώντας να φτάσει από τους γύρω δρόμους στην πλατεία Συντάγματος, εμποδίζεται από τις αστυνομικές δυνάμεις. Μετά από λίγο, από τα παράθυρα της Αστυνομικής Διεύθυνσης και από τα άλλα σημεία οχύρωσης των αστυνομικών αρχίζουν να πέφτουν πυροβολισμοί. 

Μαρτυρίες

Γράφει η Μέλπω Αξιώτη στο βιβλίο της “Απάντηση σε 5 ερωτήματα” : «Δίπλα απ΄τα ανάκτορα αστυνομικοί και φασίστες εκείνη τη στιγμή μας πυροβολούν στο ψαχνό. Κορίτσια τότε δείχνουν τα στήθια τους και φωνάζουν: βαράτε εδώ! Είμαστε άοπλοι! Και οι φασίστες τα βαρούν… Οι νεκροί πέφτουν τώρα γύρω – τριγύρω μας ένας – ένας χάμω, σα σπουργίτια. Οι ξένοι ανταποκριτές στέκουν εκστατικοί. Ένας Αμερικανός με στολή χυμά κι αρπά πιστόλι αστυνομικού που ήταν έτοιμο ν΄ανάψει. Άλλος Αμερικανός πίσω από τανκ εγγλέζικο φωτογραφίζει το λάβαρο του ΕΑΜ που μούσκεψε σε σκοτωμένου το αίμα… Πολλοί από τους πόλισμαν πετούν τα όπλα τους στους διαδηλωτές και οι διαδηλωτές τους σηκώνουν στα χέρια. Οι Άγγλοι γύρω – γύρω και πάνω στα τανκς, στη «Μεγάλη Βρετάνια» στα πεζοδρόμια, ανάμεσα στο πλήθος, φλεγματικοί παντού και αξιοπρεπείς στέκουν και βλέπουν τη δολοφονία μας, πως θάστεκαν να βλέπουν ταινία κινηματογράφου. Στο τέλος – τέλος παίρνουν μέρος. Μαζεύουν με τα φορτηγά τους, τραυματισμένους και γερούς. Ήταν αυτοί οι πρώτοι όμηροι. Σε λίγες μέρες γίνηκαν χιλιάδες».

Αλλά και άλλοι αυτόπτες μάρτυρες που σίγουρα δε θα μπορούσαν να κατηγορηθούν για φιλοκομμουνιστικά αισθήματα, βεβαιώνουν ότι η επίθεση απέναντι στο άοπλο πλήθος ήταν αναίτια και αδικαιολόγητη. Ένας από αυτούς ήταν ο ελληνικής καταγωγής Κ. Κουβαράς που ήρθε στην Ελλάδα την Άνοιξη του ’44 με ειδική αποστολή της υπηρεσίας OSS (της μυστικής υπηρεσίας των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πολέμου).

Ο ίδιος παρακολούθησε τα γεγονότα της 3ης Δεκέμβρη 1944 από τον εξώστη του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετάνια» και γράφει : «Είδα τον κόσμο να έρχεται σε παράταξη με τις σημαίες του - ελληνική, αμερικανική, βρετανική και ρωσική - μπροστά. Ήταν μια γιγάντια φάλαγγα, αλλά οι διαδηλωτές προχωρούσαν με τάξη τραγουδώντας αντάρτικα τραγούδια και φωνάζοντας συνθήματα. Έρχονταν δυτικά από την οδό Πανεπιστημίου και προσπάθησαν να μπουν στην πλατεία Συντάγματος στρίβοντας αριστερά στην οδό Όθωνος. Η Αστυνομία τους σταμάτησε. Η πελώρια φάλαγγα άρχισε πάλι να κινείται για να μπει στην πλατεία, κατεβαίνοντας τα σκαλιά που οδηγούν από το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Η Αστυνομία και πάλι τους σταμάτησε κι η φάλαγγα άρχισε πάλι να κινείται… Το μπροστινό τμήμα του συλλαλητηρίου είχε φτάσει στην άκρη της πλατείας όπου βρισκόμασταν, και καθώς παρατηρούσα προσεκτικά, άκουσα τους επικεφαλής να συζητούν με την Αστυνομία, μόλις δέκα μέτρα από κει που στεκόμασταν. Προσπαθήσαμε να παρακολουθήσουμε τη συζήτηση που διεξαγόταν σε υψηλό τόνο, αλλά δεδομένων των περιστάσεων το πράγμα δε φαινόταν εξαιρετικό. Οι διαδηλωτές σπρώχνανε για να μπουν στην πλατεία, αλλά δε γινόταν καμιά συμπλοκή. Ξαφνικά ένα παράγγελμα "τραβηχτείτε πίσω" δόθηκε με μια στριγγλή, στρατιωτική φωνή και όλοι οι αστυνομικοί υποχώρησαν κάπου είκοσι μέτρα, γονάτισαν κι άρχισαν να πυροβολούν! Τα πυρά ήταν πυκνά. Διακόσιοι αστυνομικοί έβαλλαν ταυτόχρονα, οι περισσότεροι με αυτόματα…».

Αλλά και ο δημοσιογράφος Μ. Φόντορ σε ανταπόκρισή του που δημοσιεύτηκε στη «New York Post», στις 17/2/1945, γράφει: «Μέσα σε 25 χρόνια έχω δει σχεδόν όλες τις επαναστάσεις της Ευρώπης. Αυτή εδώ ήταν η πιο ήρεμη και πολιτισμένη επανάσταση που έχω δει ποτέ μέχρι τη στιγμή που η αστυνομία άρχισε να πυροβολεί και οι Άγγλοι επενέβησαν».

Ο απεσταλμένος της "Chicago Sun" γράφει: "Επρόκειτο περί μιας ειρηνικής και άοπλης διαμαρτυρίας του λαού και τούτο είναι τόσον βέβαιον, ώστε γυναίκες έφεραν μαζί τους ακόμα και τα μικρά παιδιά τους. Κάτω από το παράθυρό μου είδα με τα μάτια μου τα γεγονότα … Είναι αφάνταστος ο ηρωισμός του λαού αυτού. Όρθιος και βαλλόμενος προχωρούσε προς τον ορισθέντα τόπο της συγκέντρωσης"

Αυτός που διέταξε το πυρ εκείνη τη Ματωμένη Κυριακή, ήταν ο τότε διευθυντής της Αστυνομίας Άγγελος Έβερτ, πατέρας του Μιλτιάδη Έβερτ και αστυνομικός διευθυντής Αθηνών επί γερμανικής κατοχής. Σε συνέντευξη που έδωσε το 1958 ομολόγησε ότι εκείνος, βάσει κυβερνητικών εντολών, έδωσε τη διαταγή να χτυπήσουν οι αστυνομικοί τους διαδηλωτές.

Ο τελικός απολογισμός της δολοφονικής επίθεσης ήταν 28 νεκροί και δεκάδες τραυματίες. Η νύχτα που ακολούθησε ήταν γεμάτη τρόμο. Πυροβολισμοί ακούγονταν από παντού. Βρετανικά άρματα κυλούσαν βροντερά στους δρόμους

Ο ρόλος των Βρετανών

Αποκαλυπτικό των προθέσεων των Βρετανών και του προμελετημένου σχεδίου τους είναι το μήνυμα που έστειλε ο Τσώρτσιλ στις 7 Νοέμβρη 1944 στον Υπουργό του επί των Εξωτερικών Ήντεν : "Κατά τη γνώμη μου, περιμένω οπωσδήποτε μια σύγκρουση με το ΕΑΜ και δεν θα πρέπει να την αποφύγουμε, υπό τον όρο να διαλέξουμε καλά το έδαφός μας (χώρο - χρόνο - σχεδιασμό)"

Στις 5 Δεκεμβρίου 1944, με τηλεγράφημά του προς τον Άγγλο πρεσβευτή στην Αθήνα Λίπερ, γράφει: "Πρέπει να παρακινήσετε τον Παπανδρέου να πράξει το καθήκον του και να τον διαβεβαιώσετε, ότι εις την περίπτωσιν αυτήν θα τον υποστηρίξωμεν μ’ όλας τας δυνάμεις. Παρήλθεν πλέον η εποχή καθ’ ην μια οιαδήποτε ομάς Ελλήνων πολιτών ηδύνατο να ματαιώνει την εξέγερσιν του όχλου. Η μόνη ελπίς του είναι να εργασθεί μεθ’ ημών διά την αποσόβησιν ενδεχομένης συμφοράς (…)

Ανέθεσα το όλον ζήτημα της αμύνης των Αθηνών και τη διατήρηση της εννόμου τάξεως εις τον στρατηγόν Σκόμπι και τον διαβεβαίωσα ότι θα τον ενισχύσωμεν με όσας δυνάμεις χρειάζεται προς τούτο. Τόσον εσείς, όσο και ο Παπανδρέου, πρέπει να συμμορφωθείτε προς τας οδηγίας του, εις ό,τι αφορά τη δημόσιαν τάξιν και την ασφάλειαν.

Πρέπει να υποχρεώσετε τον Παπανδρέου. Αν παραιτηθεί, φυλακίστε τον έως ότου συνέλθει, όταν πια θα έχουν τελειώσει οι μάχες. Θα μπορούσε το ίδιο καλά, να αρρωστήσει και να μην μπορεί να τον πλησιάσει κανείς"

Στον ίδιο το Σκόμπι γράφει: "Είστε υπεύθυνος για την διατήρηση της τάξης στην Αθήνα και οφείλετε να εξουδετερώσετε ή να καταστρέψετε όλες τις ομάδες ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που θα πλησιάσουν στην πόλη. Λάβετε όλα τα μέτρα που θα κρίνετε ωφέλιμα για να εξασφαλίσετε τον έλεγχο των οδών και για να κυκλώσετε όλες τις ομάδες ταραξιών. […] Μη διστάσετε να πυροβολείτε κάθε ένοπλο που θα δοκιμάσει να αμφισβητήσει το βρετανικό κύρος στην Αθήνα ή το ελληνικό κύρος για λογαριασμό του οποίου ενεργούμε. Το καλύτερο, φυσικά, θα ήταν να συνυπογράφει τις διαταγές σας κάποια ελληνική κυβέρνηση, και ο Λίπερ ζητάει αυτή τη στιγμή από τον Παπανδρέου να παραμείνει στη θέση του για να σας βοηθήσει. Μη διστάζετε πάντως να ενεργείτε σα να βρισκόσαστε σε κατακτημένη πόλη, όπου θα είχε ξεσπάσει μια τοπική εξέγερση"

Η επόμενη μέρα

Την επόμενη μέρα, στις 4 Δεκέμβρη, πραγματοποιείται η γενική απεργία που είχε προκηρύξει το ΕΑΜ από τις 2 Δεκεμβρίου και ταυτόχρονα τελείται η κηδεία των θυμάτων της προηγούμενης ημέρας. Η νεκρώσιμη ακολουθία γίνεται στη Μητρόπολη της Αθήνας και στη συνέχεια η νεκρική πομπή κατευθύνεται προς το Σύνταγμα. Χιλιάδες λαού συνοδεύουν τους νεκρούς τους ψάλλοντας το πένθιμο εμβατήριο "Επέσατε θύματα …"

Στην κορυφή της πομπής ξεχωρίζει ένα πανό που κρατούν τρεις νεαρές μαυροφορεμένες γυναίκες και το οποίο γράφει : " Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα - ΕΑΜ" 

Ο νέος πόλεμος έχει ήδη αρχίσει