Οι άνθρωποι ποτέ δεν καταλαβαίνουμε τις σχέσεις των γεγονότων, αφού είναι αόρατες. Καταλαβαίνουμε μόνο αυτό που βλέπουμε, εξόφθαλμα σχηματισμένο μπροστά στη μυωπική μας θωριά. Και μόνο όταν το συμβάν τελικά έχει επίπτωση
στη δικά μας ζωή. Τέλος πάντων. Ας πάρουμε μία γεύση από μέρος από αυτά που προκαλέσαμε ως άνθρωποι, άμεσα ή έμμεσα, με το σπαθί μας ή με την βλακεία μας ή και με τα δύο μαζί.
Το Quagga
Διαβάζουμε στο sansimera.gr και στην καταχώρηση της 12ης Αυγούστου πως μία τέτοια μέρα το 1883, πεθαίνει στο ζωολογικό κήπο του Άμστερνταμ το τελευταίο κουάγκα. Το τελευταίο άτομο ενός είδους (ή υποείδους κατ’ άλλους) ζέβρας που κάποτε αριθμούσε τεράστια κοπάδια στην Νότια ακτή της Αφρικής. Διέφερε από τα άλλα είδη ζέβρας επειδή είχε ρίγες μόνο στο μπροστινό μέρος του σώματος του ενώ το πίσω μέρος ήταν εντελώς καφέ.
Η λέξη Κουάγκα σημαίνει ζέβρα στην γλώσσα των Κόι-κόι. Το μόνο Κουάγκα που φωτογραφήθηκε ζωντανό ήταν ένα αρσενικό στον ζωολογικό κήπο του Λονδίνου το 1875. Το τελευταίο Κουάγκα πέθανε στον ζωολογικό κήπο του Άμστερνταμ το 1883.
Τα κουάγκα εξαφανίστηκαν ύστερα από ανελέητο κυνήγι καθώς ανταγωνίζονταν τα ζώα εκτροφής. Οι φροντιστές σε ζωολογικούς κήπους ανέφεραν ότι ήταν πιο ήρεμα και υπάκουα ζώα σε σχέση με τις ζέβρες. Κάποια κουάγκα χρησιμοποιούνταν και για να σέρνουν άμαξες. Με αυτές τις ελάχιστες πληροφορίες κλείνει το λήμμα «κουάνγκα» οριστικά πλέον, στην διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια.
Το Καρακάρα της Γουαδαλούπης , Caracara lutosa
Αρπακτικό πτηνό της οικογένειας των γερακοειδών – Ένα απλό μάθημα σχέσεων και του τι σημαίνει «οικολογία»
Οι άποικοι της Γουαδελούπης περί το 1700, εκτός από τις αρρώστιες που εισήγαγαν στην αμερικάνικη ήπειρο γενικά, εισήγαγαν στον τόπο και τα ζώα με τα οποία τρεφόντουσαν, τα κατσίκια. Επειδή τα κατσίκια ζουν και σε ελεύθερη κατάσταση (σε αντίθεση με τα πρόβατα) οι άποικοι άφησαν ζώα ελεύθερα για να πολλαπλασιαστούν και να υπάρχουν διαθέσιμα για κατανάλωση, σε επόμενες επισκέψεις των αποίκων. Τα κατσίκια δεν ήθελαν και τίποτα άλλο, αφού δεν είχαν φυσικούς εχθρούς, για να γνωρίσει ο πληθυσμός τους έκρηξη και να αφανίσουν τη βλάστηση του νησιού. Θέμα άμεσου ανταγωνισμού μεταξύ των ειδών δεν υπήρχε. Μόνο θέμα ανταγωνισμού στην κατανάλωση τροφής.
Επειδή τα Καρακάρα ήταν πτωματοφάγα ή κυνηγοί μικρών ζώων και εντόμων, δεν επηρεάστηκαν παραπάνω απ’ όσο επέτρεπε η μείωση του πληθυσμού των ζώων με τα οποία τρέφονταν. Εκεί οι νεότεροι άποικοι που τους προσέλκυσε η αφθονία τροφής για τον άνθρωπο, θεώρησαν τα Καρακάρα επιβλαβή και τα κυνήγησαν με όπλα και δημητήρια. Ζημιά έκαναν επίσης οι «συλλέκτες» εξωτικών ζώων και οι λοιποί «ευγενείς»
Σήμερα, τα μόνα που έχουν μείνει για να τα θυμίζουν είναι κάτι δέρματα και 2-3 αυγά που ανήκαν σε συλλογές.
Το Potorous platyops και τα συγγενικά του P. tridactylus και P. longipes, τα οποία εξαφανίστηκαν σχεδόν με αυτή τη σειρά, από τον πρώτο εποικισμό της Αυστραλίας και μέχρι σήμερα
Διατηρημένα δείγματα υποδεικνύουν ότι το platyops ήταν το μικρότερο από τα είδη του γένους Potorous με μήκος περίπου 24 εκατοστά και ουρά 18 εκατοστά. Η γούνα του ήταν γκρι από πάνω και είχε μουντό άσπρο χρώμα από κάτω. Το σώμα του είχε παρόμοιο σχήμα με αυτό ενός μεγάλου αρουραίου. Τα αυτιά του ήταν μικρά και στρογγυλεμένα, η μουσούδα του σχετικά κοντή και τα μάγουλά του αξιοσημείωτα φουσκωμένα. Τα Potorus ζούσαν σε άνυδρες περιοχές, γυμνές από δάση και μάλλον το οριακό του ενδιαίτημα συνετέλεσε στην εξαφάνιση του.
Οι λόγοι που ο άνθρωπος το κυνήγησε είναι ασαφείς. Απ’ ότι φαίνεται κυνηγήθηκε ως παράσιτο, όπως τα σημερινά ποντίκια και οι αρουραίοι. Κυνηγήθηκε τόσο αποτελεσματικά που εξαφανίστηκε οριστικά.
Atlas of living Australia - Australasian Mammal Assessment Workshop (2008)
H χελώνα του νησιού Πίντα (Chelonoidis nigra abingdonii). Η γνωστή χελώνα γίγαντας που συνάντησε και περιέγραψε ο Δαρβίνος στην επίσκεψη του στο σύμπλεγμα Γκαλαπάγκος.
Πριν από 7 χρόνια, στις 24/6/2012 η Υπηρεσία Εθνικών Πάρκων του συμπλέγματος ανακοίνωσε το θάνατο της μοναδικής εναπομείνασας χελώνας της Νήσου Πίντα ή Chelonoidis nigra abingdoni. Του μεγαλύτερου είδους στον κόσμο. Την ανακάλυψε ο Φάουστο Γερένα, ο άνθρωπος που την φρόντιζε τα τελευταία 40 χρόνια. «Σήμερα το πρωί, ο δασοφύλακας που έχει αναλάβει τη φροντίδα των χελωνών, βρήκε τον «Μοναχικό Τζορτζ» (το μελαγχολικό του όνομα). «Ο κύκλος της ζωής του είχε φθάσει στο τέλος του» ανακοίνωσε ο διευθυντής του πάρκου.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, οι χελώνες αυτές αφθονούσαν στα Γκαλαπάγκος. Ναυτικοί και αλιείς ωστόσο άρχισαν να τις κυνηγούν με όλο και εντατικότερους ρυθμούς. Μεγάλο πλήγμα αποτέλεσε και η συρρίκνωση των οικοτόπων τους με την εισαγωγή της κατσίκας στα νησιά, όπου σήμερα ζουν περίπου 20.000 γιγάντιες χελώνες συγγενών ειδών.
Τι ανακούφιση αλήθεια να ανακοινώνει ένας υπάλληλος ενός πάρκου πως η ζωη ενός ζώου, που στην ουσία ταυτιζόταν με τη ζωή ενός ολόκληρου είδους, είχε φτάσει στο τέλος της. Από μόνη της βεβαίως. Ούτε λόγος για τους λόγους που οδήγησαν στην εξαφάνιση το είδος. Για τους λόγους που μειώθηκε έτι περαιτέρω η βιοποικιλότητα του πλανήτη, την οποία υποτίθεται πως προστατεύει ο άνθρωπος.
H Τίγρη της Κασπίας Panthera tigris virgata
Η τίγρη της Κασπίας ήταν υποείδος τίγρης που ζουσε στην κεντρική Ασία.
Η τιγρη της Κασπίας εξαφανίστηκε από το κυνήγι. Άλλα υποείδη τίγρης που έχουν εξαφανιστεί είναι η τιγρη του Μπαλί (Panthera Tigris balica) και η τιγρη της Ιάβας ( P. t. sondaica ).
Η ανθρώπινη, όψιμη ευαισθησία περιορίστηκε στο να πετύχει εσχάτως καλύτερη ταξινομική προσέγγιση του είδους και να προωθήσει τη μετονομασία το σε Panthera tigris altaica. Με όποιο όνομα και αν τελικά γίνει γνωστή ως νεκρή, το δέρμα της θα παραμείνει ακριβότερο από την ίδια ως ιστορία πια
(iNaturalist και The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019-2)
Το Λιοντάρι του Ακρωτηρίου (Μελανόχαιτο λιοντάρι)
Το λιοντάρι του Ακρωτηρίου ήταν υποείδος λιονταριού που ζουσε στην νότια Αφρική κι είχε την επιστημονική ονομασία Panthera leo melanochaitus.
Διέφερε από τα άλλα λιοντάρια λόγω της μεγάλης του ουράς και των μαύρων σημαδιών που έφερε στα αυτιά του.
Κυνηγήθηκε ανηλεώς από τους τουρίστες του σαφάρι και από τους ντόπιους της Μποτσουάνα, του Τζιμπουτί και της Ερυθραίας για να προστατέψουν τα κοπάδια. Ο αφανισμός του αποτελεί μία ακόμα απόδειξη του θεωρήματος που θέλει ένα κοπάδι αμνοερίφιο να είναι πιο επικίνδυνο από μία αγέλη λύκων.
(Wikiwand)
To Ντόντο (Raphus cucullatus)
Το Ντόντο ήταν ένα πτηνό, συγγενικό του περιστεριού, που ζουσε στο νησί του Μαυρίκιου.
Εξαφανίστηκε στα μέσα του 17ου αιώνα. Το ντόντο δε φοβόταν τους ανθρώπους, ενώ δεν πετούσε, κι αποτελούσε στόχο κυνηγών, ενώ ζώα που έφεραν οι άποικοι (σκυλιά, γάτες, ποντίκια, γουρούνια) λεηλάτησαν της φωλιές του.
Η τελευταία επιβεβαιωμένη παρατήρηση ζωντανού Ντόντο χρονολογείται στο 1662, όμως κάποιοι ναυαγοί ναυτικοί αλλά και πολλές άλλες πηγές δείχνουν ως πιο πιθανή ημερομηνία το 1681.
Στον «Αετό των Τζουμέρκων» υπάρχει μία αναφορά (2015) για πρόσφατη εμφάνιση Ντόντο στην Κόστα Ρίκα αλλά το όλο θέμα μοιάζει με φάρσα.
(britannica.com)
Το κοράκι της Χαβάης (Corvus hawaiiensis) και ο Σπίνος του Ειρηνικού (Drepanis pacifica)
Το κοράκι της Χαβάης έχει εξαφανιστεί από την άγρια φύση. Κατοικούσε σε τροπικά δάση σε ύψη από 500 μέχρι 2500 μέτρα. Μερικά από τα πιο σημαντικά δέντρα για την επιβίωση του ήταν μερικά είδη μετροσίδερου (Metrosideros excels) και ακακίας ενδημικά στη Χαβάη. Η πυκνή βλάστηση του δάσους το προστάτευε από τον κύριο θηρευτή του, το χαβανέζικο γεράκι (Buteo solitarius).
Αποδάσωση και τα παράσιτα όπως το τοξόπλασμα και ασθένειες όπως η ελονοσία και η ευλογιά ήταν πιθανώς ένας σημαντικός παράγοντας για τον μαρασμό και την εξαφάνιση του είδους
Αντίστοιχα, με την θήρευση λόγω φτερών και με την αλλοίωση ή και την εξαφάνιση των ενδιαιτημάτων τους εξαφανίστηκαν από τη Χαβάη και τα Μάμο, τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «Σπίνος του Ειρηνικού»
Ο κίτρινος μανδύας του βασιλιά, εκτιμάται ότι χρειάστηκε 80.000 πουλιά για να ολοκληρωθεί. Οι χαβανέζοι αιχμαλώτιζαν τα πουλιά με τον εξής τρόπο: Μάζευαν την ρητίνη από διάφορα δέντρα όπως το σανταλόξυλο και ο αρτόκαρπος και έφτιαχναν με αυτό μία κολλώδη πάστα. Τοποθετούσαν αυτήν την κόλλα δίπλα στα άνθη όπου τρέφονταν τα μάμο. Τα πεινασμένα μάμο κάθονταν στα άνθη για να πιουν το νέκταρ και τα πόδια τους κολλούσαν στην πάστα με αποτέλεσμα να παγιδευτούν. Μερικοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι μετά την αποπτέρωση τα πουλιά κρατούνταν σαν κατοικίδια ή μαγειρεύονταν. Άλλοι πιστεύουν ότι αφήνονταν ελεύθερα. Ακόμα και αν ελευθερώνονταν τα πουλιά ήταν σε κατάσταση σοκ και κινδύνευαν να τραυματιστούν.
Οι Ευρωπαίοι άποικοι κατέστρεψαν τα δάση όπου ζούσε το μάμο για να φτιάξουν χωράφια και βοσκοτόπια. Τα βοοειδή περιφέρονταν ελεύθερα στα δάση καταστρέφοντας το οικοσύστημα. Το μάμο εξαφανίστηκε γρήγορα. Η γρίπη της ευλογιάς σκότωσε όλα τα εναπομείναντα πουλιά.
(iucnredlist.org και Wikipedia)
Ο αρουραίος μπουλντόγκ (Rattus nativitatis)
‘Hταν ένα είδος αρουραίου ενδημικό στην Νήσο των Χριστουγέννων του Ινδικού Ωκεανού. Πήρε το όνομα του από την όψη του που μοιάζει με το ομώνυμο είδος σκύλου.
Οι αρουραίοι ζούσαν στους ψηλούς λόφους και στα πυκνά δάση του νησιού. Είχαν κοντή ουρά και η πλάτη τους καλύπτονταν από στρώμα λίπους πάχους δύο εκατοστών. Ζούσαν σε μικρές αποικίες, σε λαγούμια ανάμεσα στις ρίζες των δέντρων ή κάτω από κούφιους κορμούς. Ήταν αργοί, δεν μπορούσαν να σκαρφαλώσουν και ζαλίζονταν από το φως του ήλιου. Ο τελευταίος ζωντανός αρουραίος παρατηρήθηκε το 1903.
Σε αντιστοιχία με την γενοκτονία των αμερικάνικων ιθαγενών φυλών από τις αρρώστιες που έφεραν οι Ισπανοί ςισβολείς, οι αρουραίοι μπουλντόγκ υπέκυψαν σε μια ασθένεια που έφεραν μαζί τους οι μαύροι αρουραίοι, που είχαν εισαχθεί κατά λάθος παράλληλα με τους ανθρώπους αποίκους, μέσα στα πλοία τους.
(iucnredlist.org και Wikipedia)
Ο Αιπυόρνις ή πουλί ελέφαντας ήταν μέλος της εξαφανισμένης οικογένειας πτηνών Αιπυορνιθίδες (Aepyornithidae) και είναι από τα μεγαλύτερα πουλιά που υπήρξαν ποτέ.
Τα πουλιά αυτά δεν μπορούσαν να πετάξουν και ζούσαν στην Μαδαγασκάρη. Τα αβγά του ήταν 150 φορές περίπου μεγαλύτερα από αυτά της κότας. Εξαφανίστηκαν όμως πριν από 300 χρόνια περίπου, τον 17ο-18ο αιώνα μ.Χ. για άγνωστους λόγους, αν και για την εξαφάνισή του μπορεί να ευθύνεται ο άνθρωπος. Τα πουλιά ελέφαντες θεωρούνται είχαν ύψος μεγαλύτερο από 3 μέτρα και βάρος περίπου 400 κιλά.
Η οικογένεια περιλαμβάνει τα είδη Αιπυόρνις και Μυλερόρνις.
Εσχάτως η μελέτη σκελετών των Αιπυορνιθίδων που έχουν βρεθεί δείχνουν πως η ποικιλομορφία των ειδών –η εσωτερική τους βιοποικιλότητα αν μπορούμε να το πούμε- ήταν μεγαλύτερη απ’ ότι εικαζόταν. Διαπιστωμένα και αυτά κατόπιν εορτής, δηλαδή κατόπιν της παρουσίας του ζωντανού πτηνού στον πλανήτη.
Η εξαφάνιση των ειδών πριν από 300 χρόνια μπορεί και να μην οφείλεται στον άνθρωπο, όμως οι μαρτυρίες της παράλληλης χρονικά παρουσίας του ανθρώπου και της μείωσης των πληθυσμών του πτηνού, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια απενοχοποίησης του ισχυρότερου αρπακτικού του πλανήτη και γι΄αυτή την καταστροφή.
*Στο τέλος κάθε αναφοράς είδους αναφέρεται η πηγή των σχετικών πληροφοριών