Από τα μεγάφωνα του γηπέδου στο Βερολίνο, ακούγεται ο εθνικός Ύμνος της Ουκρανίας. Η κάμερα κάνει ζουμ σε έναν Ουκρανό φίλαθλο που δακρύζει, την ώρα που όπως όλα δείχνουν, βγάζει και μία selfie. Ο σκηνοθέτης πετυχαίνει το πλάνο το καλό, μια βαθιά συγκίνηση καταλαμβάνει τους τηλεθεατές και όλα πλέον είναι έτοιμα για να αρχίσει ο αγώνας.

Και όχι, δεν είναι πλάνα από ταινία αυτά, ίσως το sequel του εκπληκτικά διεισδυτικού Wag the dog. Σήμερα έχουμε αγώνα μπάσκετ. Η Ουκρανία μπορεί να έχει πόλεμο, όμως αυτό τον καιρό πρέπει να παίξει μπάσκετ στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα από το οποίο έχει αποκλειστεί η Ρωσία εξαιτίας της εισβολής της στην Ουκρανία. Οι οπαδοί της Ουκρανίας στις κερκίδες πανηγυρίζουν στις νίκες της, στενοχωριούνται στις ήττες της και όλα αυτά θεωρούνται φυσιολογικά

Και πώς να μην θεωρούνται φυσιολογικά σε μια εποχή που έχει χαθεί το νόημα κάθε λέξης, θυμίζοντάς μας όλο και περισσότερο το δυστοπικό 1984 του Όργουελ. Πώς να μη γελάσει πικρά κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος όταν ακούει να αποκαλείται εκβιαστής ο Πούτιν επειδή μειώνει τη μείωση της ροής του φυσικού αερίου στην Ευρώπη ή απαιτεί να πληρώνεται σε ρούβλια, αντιδρώντας στις κυρώσεις των Ευρωπαίων που γίνονται κατά παραγγελία και κατ’ απαίτηση των Αμερικανών;

Οι Ευρωπαίοι που βλέπουν με έκπληξη πως οι κυρώσεις που επιβάλλουν στη Ρωσία γυρίζουν σαν μπούμερανγκ και πλήττουν τους ίδιους. Ο χειμώνας στην Ευρώπη έρχεται με αμφίβολο το ρωσικό φυσικό αέριο και οι Ευρωπαίοι μετεωρίζονται αμήχανα , περιμένοντας ίσως βοήθεια από την Αμερική, όπως έγινε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμη βέβαια δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι Αμερικανοί μπήκαν στον πόλεμο, όχι για να απελευθερώσουν την Ευρώπη, αλλά για να την κατακτήσουν.

Δυστυχώς, οι μεγάλοι Ευρωπαίοι πολιτικοί πλέον δεν υπάρχουν. Η Ευρώπη καταρρέει πολιτικά και οικονομικά. Παίζει όμως μπάσκετ. Καλό για να ξεχνιόμαστε

Κεντρικό χαρακτηριστικό του πολιτισμού που έχτισε η ανθρωπότητα, είναι ο ορθός λόγος. Είναι ακριβώς εκείνο το χαρακτηριστικό που πολεμά η πάσης προέλευσης και προσανατολισμού προπαγάνδα για να επιβάλλει τη θέση που εξυπηρετεί τους στόχους της. Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία της παραμορφωμένης εικόνας του κόσμου όπως τον ξέρουμε σήμερα. Όπως η εμπορική διαφήμιση χρησιμοποιεί την παραπλάνηση μέσω εικόνων, ήχων και λόγου που θολώνουν τις σκοτεινές πλευρές ενός προϊόντος, έτσι και η πολιτική προπαγάνδα αποκρύπτει τις άβολες αλήθειες για να προβάλλει τα βολικές, τις εύπεπτες και αφομοιώσιμες από το κοινό, απόψεις που εξυπηρετούν τα σχέδια των θεραπόντων της.

Στην Ελλάδα οι εργολάβοι της «ενημέρωσης» έχουν βρει πεδίο λαμπρό για τις «δουλειές» τους και δεν σταματούν να μας βομβαρδίζουν με ελεγχόμενες αναλύσεις και φιλτραρισμένες πληροφορίες για τις παγκόσμιες εξελίξεις αποκρύπτοντας πάντα το μέρος εκείνο της εικόνας που ίσως θα έκανε τους δέκτες τους (το target group τους) να σκεφτούν. Η σκέψη απαγορεύεται στον σύγχρονο κόσμο, στην Ελλάδα ακόμα περισσότερο. Τα ΑΡΔάκια πάσης φύσεως φροντίζουν επιμελώς γι’ αυτό

Ευτυχώς όμως υπάρχουν και αληθινοί δημοσιογράφοι (με την έννοια της ενασχόλησης τους με τον δημόσιο λόγο) που είναι και αυτοί που φέρουν τον τίτλο του δημοσιογράφου με την αξία τους. Και δεν είναι το ότι μεταφέρουν μία είδηση σκέτα. Μεταφέρουν και σχολιάζουν  μία είδηση μαζί με το πλαίσιο εντός του οποίου το γεγονός που αναφέρουν προκύπτει και εξελίσσεται, προκειμένου να παράσχουν την πληρέστερη κατά το δυνατό, γνώση και εκνημέρωση σε εκείνους που τη ζητούν και δεν αρκούνται στις προπαγανδιστικές -και βολικές για τις εξουσίες- εντυπώσεις.

Χθες, 26/3/2022 ο δημοσιογράφος – συγγραφέας Πέτρος Παπακωνσταντίνου δημοσίευσε στο ιστολόγιο του ένα άρθρο με τίτλο «Ο πόλεμος στην Ουκρανία κι εμείς», άρθρο το οποίο είναι η πιο πλήρης και πιο σοβαρή ματιά σε έναν πόλεμο που διεξάγεται πολύ κοντά μας και για τον οποίο ένα διαπλεκόμενο σύστημα κυβέρνησης και ΜΜΕ φροντίζει να μας κρατάει στο σκοτάδι, παρέχοντας μας αφειδώς εντυπώσεις και χτυπώντας στο θυμικό του λαού. Του λαού που μη γνωρίζοντας σφαιρικά αυτά που εκτυλίσσονται εδώ και χρόνια στην Ευρώπη, γίνεται μία χρήσιμη χειραγωγήσιμη μάζα. Χρήσιμη για τα αφεντικά των τοπικών εξουσιών, των υπηρετών του μεγάλου παγκόσμιου αφεντικού  και τους σχεδιασμούς τους για έναν μονοπολικό, δικό τους  αποκλειστικά, κόσμο

Αναδημοσιεύουμε το άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου για να βοηθήσουμε στην διάδοση της πραγματικής ενημέρωσης και κυρίως για να καταλάβουμε όλοι το πόσο απαραίτητη είναι η ειρήνευση στην Ουκρανία αλλά πάντα με τρόπο δίκαιο. Γιατί ειρήνη που δεν θα βασίζεται στη Δικαιοσύνη, είναι θνησιγενής και σύντομα θα οδηγήσει σε πολύ χειρότερες καταστάσεις για όλον τον κόσμο

Ο πόλεμος στην Ουκρανία κι εμείς. του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

26 Μαρτίου 2022

Ένα μήνα μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αυτό που ξεκίνησε ως κεραυνοβόλος πόλεμος κινήσεων, εξελίσσεται σε πιο αργό, ίσως και πιο φονικό πόλεμο θέσεων, με οχυρωμένα στρατόπεδα και μακρινά πλήγματα πυροβολικού και αεροπορίας. Η γραμμή του μετώπου έχει παγιωθεί στο μεγαλύτερο μέρος της· οι Ρώσοι έχουν αποκομίσει σημαντικά εδαφικά κέρδη, κυρίως στο Νότο και στα Ανατολικά, αλλά δεν έχουν καταφέρει να καταλάβουν ούτε μία από τις δέκα μεγαλύτερες πόλεις της Ουκρανίας· ο ουκρανικός στρατός έχει καθηλώσει τις εχθρικές δυνάμεις στις πύλες των αστικών κέντρων που πολιορκούνται (με εξαίρεση τη Μαριούπολη) και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει αρχίσει να εκδηλώνει επιτυχείς αντεπιθέσεις. Η ίδια, εκρηκτικά ασταθής ισορροπία επικρατεί στο διπλωματικό επίπεδο, με τις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός σε νεκρό σημείο, αφού ούτε η Μόσχα είναι ικανοποιημένη με ό,τι έχει πετύχει μέχρι τώρα- αντί τεράστιου πολιτικού, οικονομικού και ηθικού τιμήματος- ούτε το Κίεβο αισθάνεται την ανάγκη να συνθηκολογήσει.

Σε αυτό το φόντο, ο αναπληρωτής αρχηγός ΓΕΕΘΑ της Ρωσίας, Σεργκέι Ρουντσκόι, δήλωσε την Παρασκευή, 25 Μαρτίου, ότι η πρώτη φάση των ρωσικών επιχειρήσεων είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική αποδυνάμωση του ουκρανικού στρατού, κάτι που θα επιτρέψει στη δεύτερη φάση να επικεντρωθούν οι ρωσικές δυνάμεις στον κεντρικό τους στόχο, δηλαδή την «απελευθέρωση» ολόκληρου του Ντονμπάς [i]. Το Κίεβο και η Δύση ερμήνευσαν αυτή την τοποθέτηση ως ομολογία αποτυχίας, υποστηρίζοντας ότι ο Πούτιν περίμενε έναν περίπατο λίγων ημερών μέχρι το Κίεβο, αλλά απέτυχε οικτρά και αναγκάζεται τώρα να αναδιπλωθεί, την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενoς.

Ότι η ρωσική ηγεσία υποτίμησε την αντίσταση που θα συναντούσε από τον ουκρανικό στρατό (αλλά και τις σαρωτικές κυρώσεις μιας επανενωμένης, έστω προσωρινά, Δύσης) είναι μάλλον βέβαιο. Αλλά ότι το Κρεμλίνο περίμενε έναν αστραπιαίο πόλεμο λίγων ημερών, ακούγεται ως φτηνή προπαγάνδα. Η αμερικανική υπερδύναμη, στο απόγειο της μονοκρατορίας της, το 1991, χρειάστηκε 956.000 στρατιώτες και 42 μέρες πολέμου για να υπερισχύσει μιας αραβικής χώρας, του Ιράκ, εξουθενωμένης από οκτώ χρόνια τρομερού πολέμου με το Ιράν- και μάλιστα, χωρίς ο αμερικανικός στρατός να μπει στη Βαγδάτη και χωρίς να ανατρέψει τον Σαντάμ Χουσεϊν. Μόνο ένας παράφρων στο Κρεμλίνο θα μπορούσε να υπολογίζει ότι 120.000 Ρώσοι στρατιώτες θα κατάφερναν να καταλάβουν τη δεύτερη μεγαλύτερη, σε έκταση, χώρα της Ευρώπης, που κληρονόμησε από τα χρόνια της ΕΣΣΔ ισχυρότατη πολεμική βιομηχανία, ετοιμαζόταν γι αυτό τον πόλεμο οκτώ χρόνια και απολάμβανε στρατιωτικού εξοπλισμού, πληροφοριών και εκπαίδευσης από Αμερικανούς και Βρετανούς. Ο Πούτιν είναι πολλά πράγματα, αλλά παράφρων δεν είναι.

Μπορεί οι στρατιωτικοί σχεδιασμοί και οι πολιτικοί στόχοι του Κρεμλίνου να περιβάλλονται από ομίχλη, αλλά οι επιδιώξεις των ΗΠΑ είναι απολύτως διαυγείς. Όπως έγραψε ο Ντέιβιντ Σάνγκερ, επικεφαλής του γραφείου των New York Times στην Ουάσιγκτον, η κυβέρνηση Μπάιντεν εννοεί να εγκλωβίσει τη Ρωσία σε έναν μακρύ πόλεμο τεράστιου κόστους, όπως συνέβη, τηρουμένων των αναλογιών, με την καθήλωση της ΕΣΣΔ στο ναρκοπέδιο του Αφγανιστάν (το γεγονός ότι οι Αμερικανοί έστειλαν στους Ουκρανούς αντιαεροπορικούς πυραύλους Stinger, που είχαν ενισχύσει την τζιχάντ των μουτζαχεντίν κατά των Σοβιετικών, έχει και τη συμβολική σημασία του). Ο γνωστός ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον έγραψε στο πρακτορείο Bloomberg ότι κορυφαίοι παράγοντες της κυβέρνησης Μπάιντεν του είπαν απερίφραστα ότι το μόνο νοητό, γι αυτούς, τέλος αυτού του πολέμου περιλαμβάνει την ανατροπή του Πούτιν και μια πιο πειθήνια έναντι της Αμερικής Ρωσία- κάτι που θα αποτελούσε ταυτόχρονα ισχυρή προειδοποίηση στην Κίνα [ii]. Ο ίδιος ο (κάθε άλλο παρά αντιιμπεριαλιστής) Φέργκιουσον θεωρεί αυτή τη θεώρηση επικίνδυνη πλάνη του Μπάιντεν και το πιθανότερο είναι ότι έχει δίκιο.

Όσο μιλούν τα όπλα, επιβάλλεται κάποια σεμνότητα λόγων και οικονομία προβλέψεων, επί ποινή γρήγορης διάψευσης. Σε κάθε περίπτωση, όσοι είναι έτοιμοι να στοιχηματίσουν τα πάντα σε ένα Βατερλώ της Ρωσίας και στον πολιτικό θάνατο του Πούτιν αναλαμβάνουν ένα παιχνίδι υψηλότατου ρίσκου, για τους ίδιους και για τον κόσμο όλο. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η μάχη της Μαριούπολης έχει φτάσει στο κέντρο της μαρτυρικής πόλης και η πτώση της μπορεί να είναι θέμα ημερών. Εάν εξελιχθούν έτσι τα πράγματα, θα πρόκειται για στρατηγικής σημασίας επιτυχία των εισβολέων. Η Ουκρανία θα έχει χάσει το 80% των ακτών της και η Ρωσία θα έχει εξασφαλίσει χερσαία σύνδεση ανάμεσα στην Κριμαία και το Ντονμπάς. Επιπλέον, οι Ρώσοι θα μπορέσουν να συγκεντρώσουν μεγαλύτερες δυνάμεις για να προελάσουν στην περιοχή ανάμεσα στη σημερινή διαχωριστική γραμμή του Ντονιέτσκ και το Χάρκοβο, όπου συγκεντρώνονται οι πιο αξιόμαχες δυνάμεις του ουκρανικού στρατού. Ήδη, μακριά από τις τηλεοπτικές κάμερες των δυτικών συνεργείων, οι Ρώσοι έχουν θέσει υπό έλεγχο το 93% του Λουγκάνσκ και το 56% του Ντονιέτσκ (πριν από την εισβολή ήλεγχαν περίπου το ένα τρίτο των εκτάσεών τους), όπως και ένα τεράστιο, συνεχές τόξο ουκρανικών συνόρων, που ξεκινάει βόρεια του Κιέβου, συνεχίζεται έξω από το Σούμι και το Χάρκοβο, περνάει από το Ντονμπάς και την Κριμαία και φτάνει στη Χερσώνα, στη Μαύρη Θάλασσα.

Στο οικονομικό πεδίο, η Ρωσία υποφέρει σοβαρά από τις κυρώσεις και το κύμα φυγής δυτικών εταιρειών, με αποτέλεσμα το φάσμα της μαζικής ανεργίας, των ελλείψεων αγαθών και της απότομης πτώσης του βιοτικού επιπέδου να βρίσκεται επί θύραις. Είναι πιθανό, όμως, να αποφύγει την κατάρρευση χάρη στη βοήθεια κυρίως της Κίνας, αλλά και άλλων κρατών. Από τις 10 πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου, μόνο μία, οι ΗΠΑ, έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία.

Όταν ο Μπάιντεν, στη μακρά, διάρκειας περίπου δύο ωρών, τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Σι Τζινπίνγκ κάλεσε την Κίνα να μη στηρίξει τη Ρωσία, απειλώντας την με συνέπειες, ο Κινέζος ηγέτης του απάντησε: «Όποιος αποφάσισε να κρεμάσει το κουδούνι στο λαιμό της τίγρης, εκείνος πρέπει να πάει να της το βγάλει»-εννοώντας ότι οι Αμερικανοί εξαγρίωσαν τη Ρωσία με την περικύκλωσή της από το ΝΑΤΟ, επομένως ας λουστούν τώρα τις επιπτώσεις. Η Αμερική δεν μπορεί να κηρύξει οικονομικό πόλεμο στην Κίνα χωρίς να πυροβολήσει τα πόδια της, καθώς η στενή αλληλεξάρτηση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έχει δημιουργήσει μια κατάσταση αμοιβαία εγγυημένης καταστροφής (MAD), ανάλογη με εκείνη που υπήρχε στο πεδίο των πυρηνικών όπλων επί Ψυχρού Πολέμου. Άλλωστε η Κίνα δεν μπορεί να ξεχάσει το πρόσφατο, αντικινεζικό σύμφωνο AUKUS στον Ινδοειρηνικό, τη στάση των ΗΠΑ στο κεφαλαιώδες θέμα της Ταϊβάν, την υπόθαλψη αποσχιστικών τάσεων των Ουιγούρων, τον αμερικανικό πόλεμο στο πεδίο των υψηλών τεχνολογιών και τόσα άλλα. Μια ταπεινωτική ήττα της Ρωσίας και προσωπικά του Πούτιν, σε αυτή τη φάση, θα ήταν σοβαρότατο πλήγμα για την ίδια την Κίνα και τον Σι.

Όσο για το εσωτερικό της Ρωσίας, τίποτα δεν δείχνει μέχρι στιγμής ότι υπάρχουν σοβαρές, πραγματικά απειλητικές κινήσεις εναντίον του Πούτιν. Ανεξάρτητες (μη ελεγχόμενες από την κυβέρνηση) δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μεγάλη πλειονότητα των Ρώσων εξακολουθεί να στηρίζει τον Ρώσο πρόεδρο- δυστυχώς και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ούτε από τους ολιγάρχες, οι οποίοι ούτως ή άλλως στη Ρωσία δεν διαθέτουν πολιτική δύναμη, ούτε από τους κύκλους της κρατικής γραφειοκρατίας έχουν εκδηλωθεί φυγόκεντρες τάσεις, αν και τίποτα δεν αποκλείει να εκδηλωθούν αύριο.

Με αυτά τα δεδομένα, το ενδεχόμενο παράτασης του πολέμου για κάμποσες εβδομάδες, αν όχι και μήνες, μέχρι να υπάρξει αν όχι ειρήνευση, τουλάχιστον ανακωχή, διαγράφεται ισχυρό. Κάτι τέτοιο θα ήταν εφιαλτικό πρώτα απ’ όλα για τον σκληρά δοκιμαζόμενο ουκρανικό λαό. Ένας στους τέσσερις Ουκρανούς έχει ήδη ξεριζωθεί από την εστία του, η οικονομική καταστροφή είναι ανείπωτη, η χώρα κινδυνεύει να διαμελιστεί, καθώς οι Αμερικανοί την αντιμετωπίζουν κυνικά ως Ιφιγένεια, που δεν θα διστάσουν να θυσιάσουν στην ανάγκη, προκειμένου να υπηρετήσουν τους μείζονες στόχους τους: τη συντριβή της Ρωσίας και την αποκατάσταση της «ενότητας της Δύσης» υπό αμερικανική ηγεμονία, δηλαδή την καθήλωση της Ευρώπης σε ρόλο θεραπαινίδας τους, κάτι από το οποίο δεν απέχουν και πολύ.

Σημαίνουν όλα αυτά ότι θα μπορούσε κανείς να δικαιολογήσει, με βαριά καρδιά, τον πόλεμο του Πούτιν με το επιχείρημα ότι μια ήττα της Ρωσίας θα ευνοούσε την κύρια απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και την κυριαρχία των λαών, τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό; Σε καμία περίπτωση. Η απερίφραστη καταδίκη αυτού του άδικου πολέμου, που συσσωρεύει τρομερά δεινά σε έναν λαό 45 εκατομμυρίων ανθρώπων, θα έπρεπε να είναι αυτονόητη για κάθε πολιτισμένη συνείδηση και ειδικά για τους αριστερούς. Οι νεοταξίτες και νεοδεξιοί μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι όταν χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τον ουκρανικό λαό, ενώ δεν ένοιωσαν καμία υποχρέωση να βγουν στους δρόμους για τους λαούς της Γιουγκοσλαβίας, του Ιράκ ή της Παλαιστίνης. Ο αριστερός δεν μπορεί να κοιτάξει με ήρεμη συνείδηση τον εαυτό του στον καθρέφτη αν δεν είναι λόγω και έργω με τον Δαβίδ απέναντι στον Γολιάθ σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη, σε όλες τις ιστορικές στιγμές.

Ό,τι δίκιο κι αν είχε η Ρωσία για την περικύκλωσή της από το ΝΑΤΟ και για τις διώξεις των Ρωσόφωνων από τους ακροδεξιούς εθνικιστές στην Ουκρανία, το έχασε από τη στιγμή που άρχισε να βομβαρδίζει τις ουκρανικές πόλεις. Γιατί ο Πούτιν δεν αμφισβήτησε μόνο μια κυβέρνηση, αμφισβήτησε το ίδιο το δικαίωμα της Ουκρανίας να υπάρχει σαν ανεξάρτητο κράτος, λέγοντας ότι πρόκειται για ένα τεχνητό κατασκεύασμα του Λένιν και των μπολσεβίκων. Έφτασε στο σημείο, προτού αρχίσει ο πόλεμος, να στείλει στην Ουκρανία το εξής, επί λέξει, μήνυμα: «Σ΄αρέσει, δεν σ’ αρέσει, γλυκιά μου, θα το υποστείς». Ποιος άνθρωπος που θέλει να λέγεται άνθρωπος δεν θα αγανακτούσε αν άκουγε να εκστομίζεται μια τέτοια φράση από έναν άντρα προς μία γυναίκα; Και ποιος μπορεί να μην εξεγερθεί όταν ακούει έναν ηγέτη κράτους να λέει αυτή την πολύ «ματσό» χυδαιότητα για έναν άλλο λαό;

Ούτε βέβαια κάνει ο Πούτιν κάποιον «αντιφασιστικό πόλεμο» στην Ουκρανία, όπως κάποιοι αφελέστατα είναι έτοιμοι να πιστέψουν. Χρησιμοποιεί ως άλλοθι τους φασίστες που έκαναν όντως εγκλήματα πολέμου στην Οδησσό και το Ντονμπάς για να δικαιολογήσει τις επεκτατικές βλέψεις του- όπως ακριβώς χρησιμοποιούσαν οι Αμερικανοί υπαρκτές θηριωδίες του Μιλόσεβιτς στην πρώην Γιουγκοσλαβία ή του Χουσεϊν στο Ιράκ. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η Ρωσία δεν είχε κανένα ηθικό πρόβλημα να χρηματοδοτεί την Μαρίν Λεπέν στην προεκλογική εκστρατεία της.

Έστω, θα πει κανείς, αλλά ένας πολυπολικός κόσμος, με μια ισχυρή Ρωσία και μια ισχυρή Κίνα, δεν δίνει περισσότερα περιθώρια στους μικρότερους λαούς όλου του κόσμου από έναν κόσμο στο έλεος της αμερικανικής υπερδύναμης και τους συμμάχους της; Η απάντηση είναι, μπορεί ναι, μπορεί και όχι, ανάλογα με το τι είδους είναι η «πολυπολικότητα» για την οποία τόσος λόγος γίνεται. Πολυπολικός ήταν ο κόσμος και στις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μόνο που όλοι οι υπολογίσιμοι πόλοι του ήταν ιμπεριαλιστικές αυτοκρατορίες, έτοιμες να κόψουν η μία το λαρύγγι της άλλης, όπως και το έκαναν. Πολύ φοβάμαι ότι η Νέα Παγκόσμια Τάξη (ή μάλλον Αταξία) που ανατέλλει σήμερα θα μοιάζει λιγότερο με τον Ψυχρό Πόλεμο και περισσότερο με τον προ του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου κόσμο.

Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, η ΕΣΣΔ ήταν ένα καταπιεστικό, μόνο κατ’ όνομα σοσιαλιστικό καθεστώς, αλλά όντως στήριζε ως ένα βαθμό εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα του Τρίτου Κόσμου απέναντι στον ιμπεριαλισμό. (Για τα εργατικά και αριστερά κινήματα της Δύσης, υπήρχε πάντα το όριο της Γιάλτας). Η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι εκφυλισμένο εργατικό κράτος, αλλά ολιγαρχικός καπιταλισμός- το γεγονός ότι ο Ρώσος πρόεδρος είχε μέχρι προχθές σε κρατική θέση τον διαβόητο Ανατόλι Τσουμπάις, αρχιτέκτονα των ληστρικών ιδιωτικοποιήσεων που έφτιαξαν εν μια νυκτί την τάξη των ολιγαρχών, σφετεριζόμενοι αντί πινακίου φακής τη λαϊκή περιουσία, ασφαλώς λέει πολλά, ή μάλλον τα λέει όλα. Όνειρο του Πούτιν δεν είναι η ανασύσταση της ΕΣΣΔ, αλλά της μεγαλορώσικης Αυτοκρατορίας. Ο ψυχρός κυνισμός της μεγάλης δύναμης μπορεί να τον οδηγήσει να στηρίξει, κάποια στιγμή, αριστερές κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική, με την ίδια άνεση που θα στηρίξει το Ισραήλ, με το οποίο διατηρεί άριστες σχέσεις, στη Μέση Ανατολή.

Ο ίδιος ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία, αντί να αποτελέσει πλήγμα για τις ΗΠΑ, εξελίσσεται σε καταλύτη για την ενίσχυσή τους, σε μια ακόμη εκδήλωση της ετερογονίας των σκοπών. Από «εγκεφαλικά νεκρό», κατά Μακρόν, το ΝΑΤΟ ανένηψε και διανύει μια δεύτερη νεότητα. Η ίδια η Ρωσία, ακόμη κι αν αποκομίσει (εύθραυστα και διαρκώς αμφισβητήσιμα) στρατιωτικά κέρδη, θα υποστεί τεράστια πολιτική, οικονομική και ηθική ζημιά. Το πιθανότερο είναι ότι θα περιπέσει σε θέση ελάσσονος εταίρου της Κίνας, μια και η ρωσική οικονομία είναι το ένα δέκατο της κινεζικής. Αυτό σημαίνει ότι οι Κινέζοι, προκειμένου να σώσουν τη Ρωσία, θα αποκτήσουν κοψοχρονιά επιχειρήσεις- φιλέτο και θα την κάνουν ισχυρότατα εξαρτημένη από το Πεκίνο σε τρία κρίσιμα πεδία: το τραπεζικό, τις ροές ενέργειας και τις νέες τεχνολογίες. Στο μεταξύ, ο κόσμος όλος θα απειλείται από μια μεγάλων διαστάσεων επισιτιστική κρίση (Ρωσία και Ουκρανία μαζί παράγουν το ένα τέταρτο των παγκόσμιων σιτηρών), ενώ η παγκόσμια οικονομία είναι πολύ πιθανό να γνωρίσει μια νέα, οδυνηρή ύφεση. Τηρουμένων των αναλογιών, όπως οι γεωπολιτικές κρίσεις από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973 και την ιρανική επανάσταση του 1979 οδήγησαν πρώτα σε ενεργειακές κρίσεις, ύστερα σε γενικευμένη ύφεση και τελικά σε αλλαγή οικονομικού υποδείγματος επί τα χείρω, από τον κεϋνσιανισμό στον νεοφιλελευθερισμό.

Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι, νομίζω, προφανές. Η μόνη πολιτικά και ηθικά επιβεβλημένη στάση ενός προοδευτικού πολίτη απέναντι σε αυτό τον ολέθριο, από κάθε σκοπιά, πόλεμο είναι να εξεγερθεί και να απαιτήσει τον άμεσο τερματισμό του με μια δίκαιη ειρήνη. Κάτι που σημαίνει αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων από την Ουκρανία, ρωσικών και Δυτικών (σύμβουλοι, εκπαιδευτές, μισθοφόροι), ακύρωση των σχεδίων για ένταξη στο ΝΑΤΟ, διεθνείς εγγυήσεις για την ασφάλεια και κυριαρχία της, σεβασμό των δικαιωμάτων των ρωσόφωνων και των άλλων εθνικών ομάδων, αποκατάσταση των κομμάτων που έχουν βγει στην παρανομία από τις δύο τελευταίες κυβερνήσεις του Κιέβου, επίλυση του προβλήματος στο Ντονμπάς με διαπραγματεύσεις και όχι με τα όπλα. Ουτοπικό; Με τα σημερινά δεδομένα, ίσως. Αλλά συνένοχοι του εγκλήματος, είτε των μεν, είτε των δε, δεν μπορούμε να γίνουμε και δεν θα γίνουμε.

Παραπομπές:

[i] Ντονμπάς σημαίνει «λεκάνη του ποταμού Ντον». Πρόκειται για την περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας πάνω από την Αζοφική Θάλασσα, που περιλαμβάνει τις ρωσόφωνες επαρχίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 2014, που ακολούθησε την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς, οι δύο επαρχίες διχοτομήθηκαν και οι φιλορώσοι αυτονομιστές ανακήρυξαν «Λαϊκές Δημοκρατίες» στα τμήματα που ήλεγχαν. (βλ. χάρτη εξωφύλλου – πηγή ΕΦΣΥΝ)

[ii] Bloomberg - Nial Ferguson, “Putin Misunderstands History. So, Unfortunately, Does the U.S.”,

πηγή

Και τώρα; Με ποιους είμαστε; Με ποιους πρέπει να είμαστε; Ας απαντήσουμε λοιπόν

Πρέπει να είμαστε με τους Εβραίους όταν οδηγούνταν στα κρεματόρια των ναζί. Πρέπει να είμαστε και με τους Παλαιστίνιους που στενάζουν ακόμη από την Ισραηλινή κατοχή

Πρέπει να είμαστε με τους εκτελεσμένους στα Καλάβρυτα, στο Κομμένο και στη Βιάννο. Πρέπει να είμαστε και με τους Γερμανούς άμαχους της Δρέσδης όταν βομβαρδιζόταν από τα συμμαχικά αεροπλάνα. Πρέπει να είμαστε με τους άμαχους της Γκουέρνικα όταν ισοπεδωνόταν από τα γερμανικά και ιταλικά βομβαρδιστικά.

Πρέπει να είμαστε με τους Κινέζους της Μαντζουρίας όταν υπέφεραν από την κτηνώδη θηριωδία των γιαπωνέζικων στρατευμάτων. Πρέπει να είμαστε και με τους γιαπωνέζους άμαχους της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι όταν δέχονταν τις ατομικές βόμβες των Αμερικανών.

Πρέπει να είμαστε με τους κομμουνιστές εξόριστους στη Μακρόνησο, στη Γυάρο, στον Αη Στράτη. Πρέπει να είμαστε και με τους Ούγγρους του ’56 όταν στέκονταν μπροστά στα σοβιετικά τανκς.

Πρέπει να είμαστε με τους Βιετναμέζους όταν έπεφταν πάνω τους οι βόμβες ναπάλμ των Αμερικανών. Πρέπει να είμαστε με τους Χιλιανούς και τον Αλιέντε όταν δολοφονούνταν από την αμερικανοκίνητη επέμβαση.

Πρέπει να είμαστε με τους Σέρβους άμαχους του Βελιγραδίου όταν βομβαρδιζόταν από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους. Πρέπει να είμαστε και με τους άμαχους του Σεράγιεβο όταν βομβαρδιζόταν από τους Σέρβους.

Πρέπει να είμαστε με τους Ιρακινούς άμαχους όταν βομβαρδίζονταν από το ΝΑΤΟ. Πρέπει να είμαστε με όλους τους άμαχους της Μέσης Ανατολής που ξεσπιτώθηκαν από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ και τις θηριωδίες των Ταλιμπάν, χωρίς να ξεχνάμε πως οι Ταλιμπάν είναι και αυτοί δημιούργημα του ΝΑΤΟ. Πρέπει όμως να είμαστε και με τους Αμερικανούς αμάχους στους Δίδυμους Πύργους.

Και, βέβαια, είμαστε με τους άμαχους Ουκρανούς και παρακαλούμε να τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Γιατί ο πόλεμος είναι κάτι αφύσικο, δεν έχει λογική. Γιατί ο πόλεμος αυτός θα μπορούσε να αποφευχθεί. Γιατί κανένας, ακόμη και από αυτούς που τώρα διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, δεν προσπάθησε στην πραγματικότητα να τον αποτρέψει

Με ποιους δεν είμαστε; Δεν είμαστε με τους εισβολείς, με τους κατακτητές, με τους κονκισταδόρες, με τους Σταυροφόρους, με τους αποικιοκράτες, με τους εθνικιστές.

Και επίσης δεν είμαστε με τους υποκριτές που επικαλούνται το Διεθνές Δίκαιο όποτε τους βολεύει, την ίδια στιγμή που το έχουν κάνει αμέτρητες φορές κουρελόχαρτο με τις πράξεις τους. Γιατί, αν καταδικάζεις την υποκρισία, δεν σημαίνει ότι είσαι με τον Πούτιν και ότι κάνεις συμψηφισμούς στα εγκλήματα. Και γιατί, αν δεν την καταδικάζεις, σημαίνει ότι την άλλη μέρα θα επιτρέψεις στον αυτοκράτορα, σε αυτόν δηλαδή που παραβιάζει διαχρονικά και ατιμώρητα το Διεθνές Δίκαιο, να συνεχίσει να το κάνει και μάλιστα στο όνομά του. Γιατί θα επιτρέψεις στον αυτοκράτορα να ταυτίσει το Δίκαιο με τη δική του βαρβαρότητα. Έτσι, όμως, δεν θα έχει τέλος η βία. Απλά, θα είναι μονόπλευρη και νομιμοποιημένη

Πάντα βλέπουμε πως στη σύγχρονη παγκόσμια πολιτική σκηνή υπάρχουν 4 ομάδες «παικτών». Οι δυνατοί, οι πονηροί αδύναμοι, οι απλά αδύναμοι και οι μόνιμα χαμένοι.

Οι δυνατοί είναι αυτοί που αντλούν πλούτο και αίμα από τους άλλους και έτσι γίνονται διαρκώς δυνατότεροι. Έγιναν δυνατοί γιατί ήταν και είναι αδίστακτοι και τολμηροί. Είναι και πονηροί, αφού μυρίστηκαν το κέρδος και προώθησαν τον μετασχηματισμό της φεουδαρχίας σε αστική δημοκρατία. Δημιούργησαν έτσι  μία ψευδαίσθηση ελευθερίας στους εξουσιαζόμενους τους, αλλά μόνο στο εσωτερικό της χώρας που κυβερνούσαν. Ήταν απαραίτητη η ψευδαίσθηση, γιατί έκανε τους ανθρώπους να πιστεύουν πως είναι ελεύθεροι να γινούν και εκείνοι «ανώτερη τάξη» και έτσι γίνονταν αυτοβούλως υποζύγια στον ζυγό των μεγάλων. Κάτι σαν τις δημοκρατικές εκλογές, που όλοι νομίζουν πως είναι ελεύθεροι να επιλέξουν, αλλά επιλέγουν πάντα τους ίδιους.

Οι δυνατοί, αποκτώντας αποικίες, κατάλαβαν πως εκεί (όπως και στα προτεκτοράτα αργότερα) η αστική δημοκρατία  που διαλαλούσαν, ήταν πιο χρήσιμη ως  μανδύας στυγνής φεουδαρχίας. Και αυτό εφάρμοσαν, πλουτίζοντας ακόμα περισσότερο, Οι αποικίες και τα προτεκτοράτα δεν είχαν την απαραίτητη παιδεία ή την δυνατότητα επεξεργασίας της  εμπειρίας τους, για να αποδεχτούν την «αστική δημοκρατία» και να γίνουν πρόθυμα υποζύγια, γι’ αυτό ήταν απαραίτητος ο βούρδουλας, ο στρατός και τα όπλα. Για όσους είχαν και την πετριά πως είναι «περιούσιος λαός» υπήρχαν και άλλα μέσα, όπως φαντάσματα του παρελθόντος, μεγάλες ιδέες και θρησκευτικά οράματα. Έτσι όλοι οι αδύναμοι (πονηροί και μη) έμπαιναν στον ζυγό των μεγάλων, για να εξυπηρετήσουν τη μεγέθυνση των κερδών τους. Σήμερα όλα αυτά έχουν εκσυγχρονιστεί περαιτέρω και έτσι στα μέσα χαλιναγώγησης μπαίνουν οι διεθνείς στρατιωτικές συμμαχίες, η παγκοσμιοποιημένη οικονομία, τα ενημερωτικά δίκτυα κλπ. Παραδείγματα είναι το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε. και παλιότερα το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, αλλά και αναφερόμενοι σε  οικονομικούς όρους, οι συνεργασίες μεγάλων εταιριών με μικρότερες ή  οι σύνδεσμοι κάθε είδους επιχειρήσεων με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Πάντα όλα γίνονται με του όρους του δυνατού και καταλήγουν στο ξεκοκκάλισμα του αδύνατου. Και όποιος δεν το βλέπει κερδίζει το χρυσό μετάλλιο εθνικής υπερηφάνειας ή τον έπαινο του επιτυχημένου επιχειρηματία. Το λιοντάρι θα είναι πάντα ο βασιλιάς της ζούγκλας και ο ανθρωπόμορφος καρχαρίας ο βασιλιάς του σύγχρονου πολιτισμού. Ας αφήσουμε όμως τις ιστορίες για τα θηρία της φύσης και ας επιστρέψουμε στην ιστορία των ανθρώπινων θηρίων.

Στη σειρά δημοσιευμάτων για την μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, είχαμε μείνει στην κατάληψη της Θράκης από τον ελληνικό στρατό και την είσοδο του στην Κωνσταντινούπολη το 1918

Ο ελληνικός στρατός στην Κωνσταντινούπολη (1918)

Οι Έλληνες στην Πόλη

Με την άδεια των συμμάχων της Αντάντ, όπως είδαμε, ο ελληνικός στρατός (που δεν ήταν και τόσο ελληνικός)  βρέθηκε στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. Ήταν Νοέμβριος του 1918 και είχε τεθεί σε ισχύ η συνθήκη του Μούδρου (στη Λήμνο) μεταξύ των Δυτικών Συμμαχικών Δυνάμεων, της Αντάντ και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η συνθήκη ανακωχής  του Μούδρου σηματοδότησε  τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και  άνοιγε τα στενά των Δαρδανελίων, τα οποία  τα έθετε υπό συμμαχικό έλεγχο. Παρά τα παράπονα τους, οι Γάλλοι (παραπονούνταν γιατί η συνθήκη θεωρείτο προϊόν της Αγγλικής διπλωματίας) ήταν οι πρώτοι που έστειλαν στρατό στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Βενιζέλος, δηλωμένος σύμμαχος των Γάλλων και της Αντάντ,  δεν έχασε ευκαιρία. Έχοντας μπει στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο με καθυστέρηση, ως σύμμαχος της Γαλλίας, ξεκινά με δική του αποκλειστικά πρωτοβουλία για συμμετοχή και στην ετοιμαζόμενη εκείνο τον καιρό, εκστρατεία της Κριμαίας. Η ανταμοιβή του ήταν η προώθηση του ελληνικού στρατού στην Κωνσταντινούπολη, μετά την κατάληψη σχεδόν του συνόλου των εδαφών της Θράκης. Αξίζει να δούμε τις καραμπόλες και τα πολεμικά παιχνίδια του καιρού, που έφεραν τον ελληνικό στρατό στην κατεχόμενη από την Αντάντ, Κωνσταντινούπολη. Καταβάλλοντας βέβαια το σχετικό αντίτιμο.

3 Μαρτίου 1918. Συνθήκη του Μπρεστ- Λιτόφσκ, ανάμεσα στην τριπλή συμμαχία και στη μπολσεβίκικη Ρωσία

Ο πόλεμος σκοντάφτει στην ελπίδα των λαών – Πολεμικές καραμπόλες στην ανατολική Ευρώπη

Οι Μπολσεβίκοι του Λένιν μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 θέλουν  να κλείσουν άμεσα όλα τα πολεμικά μέτωπα. Προχωρούν σε  ανακωχή με τη Γερμανία, μέλος της Τριπλής Συμμαχίας των κεντροευρωπαϊκών αυτοκρατοριών, της Οθωμανικής και της Βουλγαρίας. Η κίνηση των Μπολσεβίκων ήταν  επιβαρυντική για την Αντάντ. Με την ανακωχή αυτή η Γερμανία μπορούσε να αποδεσμεύσει τόσο από το Ανατολικό Μέτωπο, όσο και από εκείνο της Βαλκανικής, σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις που θα προορίζονταν για το Δυτικό Μέτωπο.

Αυτό συνέβη γιατί μεταξύ των όρων της συνθήκης Μπρεστ-Λιτόφσκ (Μάρτιος 1918) την οποία επέβαλε η Γερμανία του Κάιζερ Γουλιέλμου Β΄ στη "μπολσεβίκικη Ρωσία" (όπως αποκαλούταν τότε) του Λένιν, ήταν η ανεξαρτησία της Φινλανδίας και χωρών της Βαλτικής, η ίδρυση της Ουκρανίας, η ανεξαρτησία της Γεωργίας, καθώς και η παραχώρηση μέρους της Αρμενίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Με τη συνθήκη αυτή η Γερμανία πέτυχε να διασπάσει τον αποκλεισμό των Συμμάχων της Αντάντ και να εκμεταλλεύεται πλήρως τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της άλλοτε τσαρικής Ρωσίας (στάρι της Ουκρανίας, πετρέλαια της Κασπίας, μετάλλευμα, αλλά  και άλλα). Την ίδια περίοδο, στην Ουκρανία  αναδείχθηκε άλλη, λαϊκή κυβέρνηση, των Πετλιουριανών. Αυτοί ήταν εχθροί τόσο των Γερμανών όσο και των Μπολσεβίκων. Δημιουργήθηκε χάος που ανάγκασε τη Γερμανία να διατηρήσει στην περιοχή της Ουκρανίας πέντε μεραρχίες για την τήρηση της τάξης. Έτσι, όλη η Ουκρανία έγινε γερμανικό προτεκτοράτο.

Μετά από αυτά οι βαλκανικές δυνάμεις της Αντάντ τα βρήκαν δύσκολα. Ο ρωσικός εμφύλιος πόλεμος δεν άργησε να  ανάψει σε όλες τις περιοχές, από την Ουκρανία μέχρι τη Βαλτική βόρεια, και τη Σιβηρία ανατολικά. Το πιο χαοτικό και τραγικό μαζί ήταν πως οι Πολωνοί, Ουκρανοί και Ρώσοι δεν μάχονταν μόνο τους Μπολσεβίκους αλλά και αναμεταξύ τους.

Το χάος διαφαινόταν ήδη από την ημέρα υπογραφής της ανακωχής του Μπρεστ – Λιτόφσκ, όταν τρεις Ρώσοι στρατηγοί, οι Μιχαήλ Αλεξέγιεφ, Λαβρέντι  Κορνίλοβ και Αντόν Ντενίκιν ακολουθούμενοι από πιστούς τους Κοζάκους, ξεκίνησαν την αντεπανάσταση στην περιοχή του Ντον, ΒΑ της Κριμαίας, με σκοπό την καταστολή των Μπολσεβίκων, τη διατήρηση της ενιαίας Ρωσίας και τη συνέχιση του συμμαχικού πολέμου κατά των Γερμανών.

Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι θέλοντας τη διάλυση των Μπολσεβίκων προκειμένου η Ρωσία να επανέλθει στη συμμαχία και να ανασυσταθεί το Ανατολικό Μέτωπο, για να αποκλειστεί η Γερμανία, άρχισαν να εφοδιάζουν με όπλα και πυρομαχικά τον στρατό του στρατηγού Αντόν Ντενίκιν, που δρούσε στη νότια Ρωσία. Εξόπλισαν περαιτέρω και τον στρατό του Αλεξάντρ Κολτσάκ, που δρούσε στη Σιβηρία. Τελικά η Γαλλία αποφάσισε να στείλει εκστρατευτικό σώμα, με συμμετοχή και ελληνικού τμήματος, προς βοήθεια των δυνάμεων του Ντενίκιν.

Αφού ούτως ή άλλως,  είχε την προσφορά από τον Βενιζέλο, ο οποίος το είχε αποφασίσει σε βουλή χωρίς αντιπολίτευση, γιατί να τον προσβάλλει;

Η αποστολή 2 μεραρχιών (αντί τριών) στην Κριμαία και η τύχη της εκστρατείας

Ο Βενιζέλος, μόλις πληροφορήθηκε την πρόθεση του πρωθυπουργού Κλεμανσώ (27/10/18) για την εκστρατεία της Κριμαίας (παρά την εκπεφρασμένη αντίθεση του στρατηγού Ντ’ Εσπεραί- Δεσπεραί όπως και ο δρόμος στην Θεσσαλονίκη), έσπευσε αμέσως να χαιρετήσει την ιδέα,  προσφέροντας μάλιστα στη διάθεσή τους, αρχικά, ολόκληρη δύναμη Σώματος Στρατού, δηλαδή τρεις μεραρχίες. Ο Βενιζέλος προσέφερε μεγαλύτερη δύναμη από εκείνη με την οποία εκστράτευσαν οι Γάλλοι. Οι αντιμπολσεβικικές δυνάμεις δηλαδή είχαν λιγότερους Γάλλους. Οι δυνάμεις αποτελούνταν από μία πολωνική μεραρχία που βρισκόταν ήδη στην Οδησσό, το ελληνικό Α΄ Σώμα Στρατού (που συγκροτούνταν από δύο μεραρχίες, που αποφάσισε να στείλει τελικά η ελληνική κυβέρνηση, αντί τριών που αρχικά είχε σχεδιαστεί, και τμήματα του αντιμπολσεβικού στρατού του Ντενίκιν, που βρίσκονταν ήδη στις περιοχές της Οδησσού και της Κριμαίας. Αυτοί, μαζί με δύο γαλλικές μεραρχίες που στάλθηκαν στην Οδησσό από την Ρουμανία. Όπως γράφαμε και στην αρχή του παρόντος, «οι δυνατοί είναι αυτοί που αντλούν πλούτο και αίμα από τους άλλους». Έτσι έγινε, έτσι γίνεται και μάλλον, έτσι θα γίνεται και στο μέλλον.

Το ότι οι δυνατοί ορίζονται όπως παραπάνω φάνηκε και από το γεγονός πως όταν ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις, οι παραπάνω δύο γαλλικές μεραρχίες ήταν ήδη «αποσκελετωμένες». 15 ημέρες πριν  και με δεδομένη την ελληνική συμμετοχή, είχε αρχίσει η αποστράτευση των Γάλλων στρατιωτών και η παράδοση του οπλισμού τους. Έτσι η δύναμή τους είχε περιοριστεί συνολικά σε 12 τάγματα με 30 τουφέκια κατά λόχο. Περί δε του πυροβολικού των γαλλικών αυτών μεραρχιών, δεν υπάρχουν  σαφή, επίσημα στοιχεία. Δηλαδή τελικά η σημαντικότερη και ουσιαστικά η κύρια χερσαία δύναμη που διέθετε ο επικεφαλής της εκστρατείας, στρατηγός Ντ' Ανσέλμ ήταν οι δύο ελληνικές μεραρχίες του Α΄ Σώματος Στρατού, που διατηρούσαν την εμπόλεμη διάταξη και δύναμή τους.

Τα τμήματα του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, με την άφιξη τους στη Κριμαία, τέθηκαν υπό τις διαταγές των επί τόπου Γάλλων διοικητών και διασκορπίζονταν σε μικρότερες μονάδες, χωρίς μεταξύ τους συνοχή. Αλλά και οι Γάλλοι δεν είχαν κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο επιχειρήσεων. Πάμε και βλέπουμε, δηλαδή.

Στις 3 Ιανουαρίου (ή 16 Ιανουαρίου με το Γρηγοριανό ημερολόγιο) του 1919 απέπλευσαν από την Σκάλα Σταυρού της Χαλκιδικής, τα ατμόπλοια «Τίγρης» και «Νορμανδία» με  το 34ο Σύνταγμα Πεζικού και διοικητή τον μακεδονομάχο συνταγματάρχη Χρήστο Τσολακόπουλο (ή Ρέμπελο).

Στις 5 Ιανουαρίου (ή 18 Ιανουαρίου με το Γρηγοριανό ημερολόγιο) τα πλοία αγκυροβόλησαν στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης. Τα ήδη προσορμισμένα εκεί,  ελληνικά πολεμικά Θ/Κ Αβέρωφ και "Α/Τ Κεραυνός" απέδωσαν τιμές με κανονιοβολισμούς, μεγάλο σημαιοστολισμό και ανάκρουση του εθνικού ύμνου, ενώ αναριγώντας από  συγκίνηση, πλήθος ομογενών άρχισε να συνωθείται στην παραλία ξεσπώντας σε ζητωκραυγές.

Όταν το ζητωκραυγάζον πλήθος έμαθε τον τελικό προορισμό της μεταφερόμενης δύναμης, απογοητεύτηκε και σώπασε. Το πλήθος καταλάβαινε το που θα οδηγούσε αυτή η εκστρατεία, ειδικά γνωρίζοντας την πλούσια και ανθηρή ελληνική παροικία της Οδησσού και της Κριμαίας. Αλλά τα κριτήρια για τη συμμετοχή Ελλήνων σε αυτόν τον πόλεμο ήταν άλλα. Τελείως άλλα και σε αυτά δεν είχαν κανέναν λόγο. Δυστυχώς.

 Κάποιοι αξιωματικοί μόνο εξήλθαν στην Πόλη και επισκέφθηκαν την Αγιά Σοφιά, το Πατριαρχείο, όπου τους υποδέχθηκε με ιδιαίτερη χαρά ο τότε τοποτηρητής του πατριαρχικού θρόνου, μητροπολίτης Προύσας Δωρόθεος.

Το βράδυ ξεκίνησαν για την Οδησσό, όπου έφτασαν το πρωί της 7^ης Ιανουαρίου (20 Ιανουαρίου με το νέο ημερολόγιο)

Η προχειρότητα της αποστολής ήταν εμφανής παντού. Καμία προετοιμασία υποδοχής, επισιτισμού, αποθήκευσης υλικών, διαμονής του στρατού. Χάος στην αποβάθρα αλλά αυτό που δεν έλειψε ήταν οι πανηγυρικοί της ημέρας, Κλασικοί νεοέλληνες δηλαδή με επικεφαλής Γάλλο αξιωματικό…..

Η κατάληξη

Οι πολεμικές επιχειρήσεις στα τρία κύρια μέτωπα (Μπερεζόφκα, Νικολάγιεφ, Χερσώνα) κράτησαν μέχρι τον Απρίλιο του 1919. Οι Μπολσεβίκοι επικράτησαν και στις 17 Απριλίου κηρύχθηκε ανακωχή που είχε δεκαήμερη διάρκεια. Έληγε στις 27 Απριλίου. Κατά το διάστημα αυτό αποφασίστηκε η εκκένωση της Κριμαίας και η μεταφορά όλου του συμμαχικού υλικού στη Κωνσταντινούπολη.

 Η αναγγελία της εκκένωσης της Οδησσού

 «Οι Έλληνες στρατιώται και ναύται δύνανται να είναι σήμερον υπερήφανοι ότι είναι Έλληνες» - Τυπική Αγγλική διπλωματία

Η φράση εντός εισαγωγικών ανήκει στον Άγγλο ναύαρχο Κάλθορπ (Somerset Gough-Calthorpe), τον ναύαρχο της συνθήκης του Μούδρου και διατυπώθηκε σε συγχαρητήριο τηλεγράφημα του προς την ελληνική κυβέρνηση μετά την άφιξη του στο λιμάνι της Σεβαστούπολης, προκειμένου να σταματήσει τη λεγόμενη «γαλλική ανταρσία». Τι ήταν όμως η «γαλλική ανταρσία» και προς τι τα συγχαρητήρια του ναυάρχου προς την ελληνική κυβέρνηση για τους στρατιώτες κα τους ναύτες της;

Γαλλικό πολεμικό πλοίο στη Σεβαστούπολη 1919

Σχεδόν μία εβδομάδα πριν αποφασιστεί η εκκένωση της Κριμαίας, στις 19 Απριλίου 1919, Γάλλοι ναύτες θωρηκτών που βρίσκονταν στο λιμάνι της Σεβαστούπολης, στασίασαν και βγαίνοντας στην ξηρά ενώθηκαν με πλήθη κομμουνιστών κατοίκων. Κρατώντας κόκκινες σημαίες, ενωμένοι και με μπολσεβίκους, βρίσκονταν στους δρόμους φωνάζοντας «Ζήτω οι Μπολσεβίκοι!».

Όταν έφτασαν μπροστά στο σημείο που στρατοπέδευε ο  10ος λόχος ελληνικού συντάγματος, οι Γάλλοι αποδοκίμαζαν τους Έλληνες στρατιώτες, προκαλώντας τους με υβριστικές φράσεις. Ο διοικητής του λόχου ενημέρωσε σχετικά και ζήτησε από τον Γάλλο φρούραρχο ντε Βιλεπέν οδηγίες τι να πράξει. Ο Βιλεπέν αντί να καλέσει γαλλικό απόσπασμα για τη σύλληψη των Γάλλων ναυτών, τη διάλυση των διαδηλωτών και την επιβολή της τάξης (όπως ήταν η αρμοδιότητα του), έδωσε εντολή στον ελληνικό λόχο να προβεί αυτός στις αναγκαίες ενέργειες, κάνοντας ακόμα και χρήση όπλων, αν χρειαζόταν. Ο διοικητής του λόχου διέταξε τους άνδρες του να βγουν στους δρόμους και να πυροβολούν στον αέρα  για μα διαλύσουν τους διαδηλωτές. Το πλήθος φοβήθηκε πως οι πυροβολισμοί πέφτουν «στο ψαχνό» και άρχισε να πυροβολεί κατά των Ελλήνων στρατιωτών. Ο διοικητής διέταξε το λόχο να ανταποδώσει. Από τα πυρά σκοτώθηκαν πέντε πολίτες και τραυματίστηκαν τρεις Γάλλοι ναύτες.

Το πλήθος διασκορπίστηκε, αλλά ο τραυματισμός των Γάλλων ναυτών εξαγρίωσε τα πληρώματα των γαλλικών θωρηκτών. Άρχισαν να απειλούν πλέον ανοιχτά το βομβαρδισμό των ελληνικών πλοίων και των ελληνικών θέσεων στην ξηρά. Τρία αγγλικά αντιτορπιλικά που βρίσκονταν έξω από το λιμάνι διατάχθηκαν από τον Άγγλο συνταγματάρχη Smythe να παρεμβληθούν ανάμεσα στα ελληνικά και τα γαλλικά και ζήτησε άμεση αποστολή θωρηκτών από την Κωνσταντινούπολη. Την επόμενη μέρα έφτασαν 4 θωρηκτά υπό τον ναύαρχο Κάλθορπ, των οποίων η παρουσία σταμάτησε τις εχθροπραξίες. Και πρώτη δουλειά του Άγγλου ναυάρχου και τυπικού διπλωμάτη της αγγλικής σχολής, ήταν να στείλει το αναφερόμενο στον τίτλο τηλεγράφημα στην ελληνική κυβέρνηση.

Πως ένιωσε την εθνική υπερηφάνεια του Κάλθορπ η παροικία των Ελλήνων της Κριμαίας

Δύο μήνες μήνες μετά την ανακωχή,  οι Μπολσεβίκοι, ως αντίποινα, άρχισαν τους διωγμούς και τις δολοφονίες Ελλήνων της περιοχής. Οι Έλληνες εγκαταλείπουν την περιοχή που ιστορικά αποτελούσε χώρο άνθησης του ελληνικού εμπορίου, αλλά και το ελληνικού πνεύματος (και όχι του περιορισμένου σε σύνορα χαρτών νεοελληνικού). Εγκαταλείπουν την περιοχή μετά από 2.800 χρόνια (από τον 8ο αιώνα π.Χ.) Τεράστιο κύμα προσφύγων άρχισε να φθάνει στην Ελλάδα. Μάλιστα χαρακτηριστική είναι και η άρνηση των συμμάχων Άγγλων (με την εθνική υπερηφάνεια) και Γάλλων  (Ελλάς – Γαλλία κλπ) για την αποβίβασή τους στην Κωνσταντινούπολη που ήταν ο αρχικός προορισμός τους. Άλλωστε το είπαμε. Αυτοί κατείχαν την Κωνσταντινούπολη. Οι Έλληνες έκαναν απλά ένα «πέρασμα» και νόμιζαν πως ήταν πρωταγωνιστές.

Η Οδησσός της εποχής πριν την εκστρατεία

Στους πρώτους δύο μήνες μετά την ανακωχή και τη …γαλλική ανταρσία της Μαύρης θάλασσας,  δηλαδή μετά την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων, 103 Έλληνες, ρωσικής υπηκοότητας, τουφεκίστηκαν μεταξύ των οποίων ο επιφανής Αμπατιέλος με διάφορα προσχήματα

Η κατεστραμμένη παροικία της Οδησσού χρειάστηκε να ζητήσει από την Ολλανδία  να μεριμνήσει για την  επάνοδό των απόρων Ελλήνων στην Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν διέθετε πια ούτε πρόξενο. Στις ελληνικές παροικίες του Κιέβου, Χερσώνας και Νικολάγιεφ, όπου ήταν η έδρα του πάλαι ποτέ ελληνικού προξενείου σημειώθηκαν μεγάλες αρπαγές, Οικήματα και περιουσίες άλλαξαν χέρια. Επιφανείς κάποτε Έλληνες είχαν καταντήσει άποροι, ελπίζοντας στο έλεος άλλων πρεσβειών και διπλωματών για να τους ανακουφίσουν και να τους βοηθήσουν να φύγουν για να γλιτώσουν τη ζωή τους.

Η Ελλάδα βέβαια, όπως πάντα ήταν απούσα. Αφενός απολάμβανε το κλέος του «κατακτητή» της Πόλης, τη δόξα της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών.  Τα νέα έφτασαν στην ελληνική ειδησεογραφία, τρεις μήνες αργότερα, αλλά και πάλι, με την άδεια των συμμάχων πάντα, τον Μάιο είχε ξεκινήσει η Μικρασιατική εκστρατεία με την απόβαση στην Σμύρνη.

Το ήθελαν οι Έλληνες, μα πιο πολύ απ’ όλους το ήθελε η Αγγλία αφού ο Τσώρτσιλ είχε ήδη εκτιμήσει πως χρειάζεται δύναμη 600.000 ανδρών για να ελέγξει την περιοχή που οδηγεί στα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής.

Είπαμε. Οι δυνατοί είναι αυτοί που αντλούν πλούτο και αίμα από τους αδύναμους. Οι αδύναμοι αρκούνται στην εθνική υπερηφάνεια τους.

Πηγές:

Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ  - Κωνσταντίνος Νίδερ - ΚΕΔΡΟΣ 2015

ΙΣΤΟΡΙΑ (κωμικοτραγική) του ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1974 - Β. Ραφαηλίδης - Εκδόσεις του 21ου (ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ 2018)

ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Διαδίκτυο)

Ο στρατός μας που πήγε στην Κριμαία (Εφημερλιδα των Συντακτών)