Είμαστε λίγοι αυτοί που παλεύουν ενάντια στο Κακό
Δ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ, 7 / 2 / 25
Μήνυση κατά παντός υπευθύνου από πολίτες για τη φωτιά στην ΒΑ Αττική
Η φωτιά στις 11-13 Αυγούστου το καλοκαίρι του 2024, η οποία κατέκαψε τον δασικό πλούτο που είχε απομείνει στην ΒΑ Αττική, μπαίνοντας ξανά μέσα στους οικισμούς ακόμη και μέσα στον πολεοδομικό ιστό της πρωτεύουσας, ήταν το τελειωτικό χτύπημα για μια περιοχή για την οποία ήδη πριν τη φωτιά οι επιστήμονες προειδοποιούσαν ότι βρίσκεται στα όρια της κλιματικής κατάρρευσης.
Από τις αρχές του αιώνα μέχρι σήμερα, η καμένη έκταση της Αττικής ξεπερνάει περίπου κατά 30% την έκτασή της, όπως δείχνουν τα στοιχεία (Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για Δασικές Πυρκαγιές EFFIS), αναδεικνύοντας έτσι την εγκληματική και αναποτελεσματική πολιτική των κυβερνήσεων που έχουν αφήσει τα δάση χωρίς προστασία και ολοκληρωμένη διαχείριση, που έχουν διαλύσει τις δασικές υπηρεσίες, που αφαίρεσαν την αρμοδιότητα της δασοπυρόσβεσης από τα δασαρχεία, που υποβαθμίζουν διαρκώς το περιβάλλον και αποσαθρώνουν την περιβαλλοντική νομοθεσία προς όφελος της «ανάπτυξης», που δεν έχουν λάβει μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή ως όφειλαν. Τα δάση καίγονται, τα βουνά, τα ποτάμια, οι θάλασσες και ακτές καταπατώνται ολοένα και περισσότερο, από ιδιωτικά συμφέροντα και επιχειρηματικούς ομίλους στο βωμό του κέρδους, υποβαθμίζοντας δραματικά τα οικοσυστήματα και υποσκάπτοντας το μέλλον των κατοίκων της Αττικής. Ακόμη και μέσα από το πρόγραμμα ΑΝΤΙΝΕΡΟ, που θα μπορούσε να γίνει εργαλείο και να συνεισφέρει στην αποτελεσματική πρόληψη των πυρκαγιών, παρατηρούμε την κυβέρνηση να αφήνει στα χέρια του κάθε εργολάβου τη δασική «προστασία», παραβιάζοντας το Σύνταγμα και τους νόμους, με αποτέλεσμα την καταστροφή του δασικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
Παράλληλα, κυβέρνηση και περιφέρεια, σκορπούν πολλά εκατομμύρια από το δημόσιο χρήμα, για αναθέσεις κρίσιμων τομέων της πολιτικής προστασίας σε ιδιώτες. Αυτό γίνεται στο πλαίσιο ενός σχεδιασμού που δεν προβλέπει την υλοποίηση κάποιας σοβαρής υποδομής για την ενίσχυση ενός δημόσιου συστήματος πυροπροστασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουν καεί σχεδόν 1.200.000 στρέμματα δάσους στην Αττική μόνο την τελευταία πενταετία, αφήνοντας απροστάτευτες κρίσιμες περιοχές με δασικές εκτάσεις, όπως ο Βαρνάβας και το Πεντελικό όρος, που βρέθηκαν με μη κατάλληλα προετοιμασμένα πυροσβεστικά οχήματα στη φωτιά της 11-13/8/2024, το Μάτι που αφέθηκε χωρίς εναέρια μέσα στη φωτιά της 23/7/2018 κλπ. Επιπλέον, η δυσλειτουργία αλλά και η χαρακτηριστική αδράνεια και ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού – συμπεριλαμβανομένων των τοπικών κοινοτήτων και των Δήμων – να αντιμετωπίσει ουσιωδώς κρίσιμες καταστάσεις, έπαιξε σημαντικό ρόλο ώστε μια πυρκαγιά που ξεκίνησε από ένα καθαρισμένο χωράφι στον Βαρνάβα και η οποία «θα μπορούσε να έχει σβήσει με ένα κουβά νερό» (σύμφωνα με καταθέσεις μαρτύρων) να μπει στον αστικό ιστό του Χαλανδρίου, έχοντας κάψει 110.000 στρέμματα, δάση, ζώα, δεκάδες σπίτια και αφήνοντας πίσω μία ανθρώπινη απώλεια.
Για αυτούς τους λόγους και όχι μόνο, προχωρήσαμε στην σύνταξη και κατάθεση μήνυσης κατά παντός υπευθύνου, στις 8 Νοεμβρίου 2024, στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών. Θέλουμε να ξαναθυμίσουμε σε όλους τι έγινε το καλοκαίρι του ’24, αλλά και να ενεργοποιήσουμε τους συμπολίτες μας για να αγωνιστούμε από κοινού να μην υπάρξει άλλη τέτοια καταστροφή στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Θέλουμε να συμβάλουμε στο να μην ξεχαστεί η υπόθεση, να τιμωρηθούν οι άμεσα και έμμεσα υπαίτιοι της πυρκαγιάς που ξεκίνησε από τον Βαρνάβα και έφτασε ως το Χαλάνδρι και να ενισχυθεί η δασοπροστασία ώστε να μην ξαναζήσουμε άλλη καταστροφή.
Πρωτοβουλία Πολιτών & Φορέων “Αττική SOS – Όχι άλλες πυρκαγιές”
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Επισυνάπτεται το Δελτίο Τύπου όπως παρελήφθη.
Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Σαντορίνη αποδεικνύει πόσο εύθραυστη μπορεί να αποδειχθεί μια οικονομία που βασίζεται μόνο στον τουρισμό και πόσο γυάλινα είναι τα πόδια της. Μόνο και μόνο οι φήμες αρκούν για να αποδειχθούν καταστροφικές. Πόσο μάλλον όταν έχουμε φαινόμενα σαν αυτό της Σαντορίνης με τις επαναλαμβανόμενες σεισμικές δονήσεις
Αποδεικνύει επίσης πως το μέτρο έχει χαθεί στο κυνήγι του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού, μεγιστοποιώντας τους κινδύνους. Σε ανάρτηση του σεισμολόγου Άκη Τσελέντη, επισημαίνεται ο αυθαίρετος τρόπος με τον οποίο έχει δομηθεί το νησί καθώς, όπως καταγγέλλει, έχουν γίνει πολεοδομικά εγκλήματα στην Σαντορίνη υπό την πίεση των ξενοδοχειακών συμφερόντων
Ποιο συγκεκριμένα, ο γνωστός σεισμολόγος αναφέρει:
“Έχουν γίνει πολεοδομικά εγκλήματα στο νησί υπό την πίεση των ξενοδοχειακών συμφερόντων.
Δόθηκαν οικοδομικές άδειες και κτίστηκαν στά Φηρά, στην Οία και αλλαχού, κατασκευές μεγάλου βάρους (ξενοδοχεία με πισίνες) στα πρανή, στην πλαγιά, στην πλήρη κατηφόρα προς την θάλασσα, κάτω του παραδοσιακού οικισμού, με ψευτοθεμελιώσεις!
Θα παρακαλούσα τους πολιτικούς (τοπικούς και μη) να μην προκαταβάλουν τους επιστήμονες και να κάνουν σεισμολογικές εκτιμήσεις. Αν θέλουν να προσφέρουν ας πατάξουν τις πολεοδομικές παρανομίες κλείνοντας τα αυτιά τους στα ξενοδοχειακά συμφέροντα και να αφήσουν τους επιστήμονες να κάνουν τη δουλειά τους»
Σχετικά τώρα με τη σεισμική έξαρση που παρατηρείται, αναφέρει:
« Ο σεισμογόνος χώρος επεκτείνεται προς τα ΒΑ και είναι φανερό ότι το μεγάλο ρήγμα της Αμοργού που μας έδωσε το καταστροφικό σεισμό του 1956 έχει ενεργοποιηθεί.
Η όλη δραστηριότητα έχει ξεκάθαρα τα χαρακτηριστικά προσεισμικής ακολουθίας και δυστυχώς όσο δε γίνεται ο κύριος σεισμός τόσο θα αυξάνει και το αναμενόμενο μέγεθος του.
Το χειρότερο σενάριο είναι να φτάσουμε τα μεγέθη του 1956 αλλά το πλέον πιθανό είναι να έχουμε σύντομα τον κυρίως σεισμό, (όχι όπως το Αρκαλοχώρι που είχαμε προσεισμική ακολουθίες 4 μηνών), οπότε θα μπούμε στη καθαρά μετασεισμική φάση ή οποία όμως θα διαρκέσει για αρκετούς μήνες μέχρι το καλοκαίρι, με δραματικές επιπτώσεις στον τουρισμό του νησιού το οποίο δεν είναι ό,τι καλύτερο από συνθήκες δόμησης.
Σχετικά τώρα με τα ηφαίστεια είναι και τα δύο (Σαντορίνης κ Κολούμπο) ενεργά και σίγουρα υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση με τη σεισμικότητα.
Υπάρχει βέβαια και η μικρή πιθανότητα το φαινόμενο να εκτονωθεί με μεσαίου μεγέθους σεισμούς αλλά εμείς πρέπει να σκεφτόμαστε το χειρότερο σενάριο. Πάντως να γίνει αντιληπτό ότι οι ζωές των κατοίκων είναι πολύ πάνω από τα όποια οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα»
Το μητρώο των ελληνιών δέντρων αποτελεί καταγραφή ιδιαίτερων και αξιοσημείωτων δέντρων της Ελλάδας. Όπως αναφέρουν οι "Φίλοι των εθνικών πάρκων", η οργάνωση η οποία ανέλαβε να εκπονήσει το μητρώο, σκοπός του είναι "να ενημερώνονται οι πολίτες και οι αρμόδιες αρχές για την αξία των δέντρων και να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους".
Από το 2024 και με αύξοντα αριθμο 52, στο μητρώο εντάχθηκε και η βελανιδιά της Ραφήνας, ένα μεγάλης ηλικίας, αξιοσημείωτο δέντρο. Για τη βελανιδιά αυτή είχε συνταχθεί το 2019 Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, από δασολόγο, βιολόγο και χημικό, κατοίκους του δήμου Ραφήνας Πικερμίου (και κατατέθηκε το 2020 με ΑΠ 2743/22-6-2020) κατά την εγκύκλιο 91088/2072/7-6-06 της Γενικής Διεύθυνσης Δασών, για την ένταξη της στα προστατευόμενα μνημεία της Φϋσης.
Οι υπηρεσίες απάντησαν το 2023(!) πως ήθελαν και τοπογραφική αποτύπωση του χώρου του δέντρου, σφραγισμένη από τοπογράφο ενώ ήδη είχαν τα πλήρη στοιχεία και την ακριβή του θέση, μαζί με την επισήμανση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της περιοχής, ακόμα και κτηματολογικά δεδομένα καθώς και σχέδια διερχόμενων δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ). Όλα συνέτειναν στο ότι δεν υπήρχε διάθεση από τις υπηρεσίες να ασχοληθούν με το θέμα, πράγμα που έγινε πιο ξεκάθαρο μετά και την ένταξη του δέντρου στο μητρώο ελληνικών δέντρων, το 2024 από τους Φίλους των εθνικών πάρκων, στο πλαίσιο υλοποίησης προγράμματος χρηματοδοτούμενου από το Πράσινο Ταμείο που είχε σκοπό όπως είδαμε "να ενημερώνονται οι πολίτες και οι αρμόδιες αρχές για την αξία των δέντρων και να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους"
Η βελανιδιά της Ραφήνας. Λήψη Drone Μάιος 2023
Screenshot του α/α 52 του μητρώου ελληνικών δέντρων (βλ. και το σχετικό link πιο πάνω). Η βελανιδιά της Ραφήνας
Πόσο θα περιμένει αυτό το μοναδικό δέντρο των 700+ ετών την υπαγωγή του σε καθεστώς προστασίας; Το πιο πιθανό είναι αυτή η ένταξη να μη γίνει ποτέ αφού δήμος και υπηρεσίες μάλλον το θεωρούν "ενοχλητικό" και εμπόδιο στη σχεδιαζόμενη εντατική πολεοδόμηση της ανατολικής Αττικής και ειδικά της Ραφήνας και της πεδιάδας των Σπάτων
Μέσα σε δύο ημέρες κόπηκαν σύρριζα έξι τουλάχιστον πανύψηλα και πανέμορφα πεύκα. Ίσως υπήρχε άδεια, ίσως και όχι. Αν χρειαζόταν πάντως, η άδεια θα έβγαινε και η δουλειά θα γινόταν αργά ή γρήγορα. Το θέμα δεν είναι αν είναι νόμιμο. Αλλά το γιατί; Γιατί δεν σεβάστηκαν την ιστορία τους; Πώς άντεξαν να καταστρέψουν τόσην ομορφιά;
Δεν είναι καθόλου τυχαία η κακοδαιμονία αυτού του τόπου. Και δε φταίνε μόνο αυτοί που κυβερνούν. Αλλά μια ολόκληρη νοοτροπία που διαποτίζει ένα μεγάλο μέρος των συνανθρώπων μας και που πηγάζει από ένα τεράστιο έλλειμμα παιδείας και ευαισθησίας
Αυτό το αργό και βασανιστικό κόψιμο των πεύκων μου θύμισε ένα κείμενο του Νίκου Ξυδάκη από την Εφημερίδα των Συντακτών που το είχα διαβάσει το περασμένο Ιούλιο. «Στον καταραμένο τόπο» γράφει ο Ξυδάκης «δεν ποτίζουν λεμονιές, χτίζουν πισίνες, γκρεμίζουν τις πεζούλες και τις ξερολιθιές, μπαζώνουνε τα ρέματα»
Στον καταραμένο τόπο δεν βρέχει. Στον καταραμένο τόπο χτίζουν πισίνες.
Στον καταραμένο τόπο δεν ποτίζουν λεμονιές· γκρεμίζουν τις στέρνες, γκρεμίζουν τις πεζούλες και τις ξερολιθιές, μπαζώνουν τα ρέματα.
Στον καταραμένο τόπο πουλιέται η γη σε οικόπεδα, πουλιούνται τα ποτιστικά χωραφάκια, τα μποστάνια, τα αρχαία πηγάδια, οι λαγκάδες, τα ξερικά, οι παραγκαιριές, οι λόφοι κι οι βραχόκηποι, πουλιούνται τα κελιά και τα ξωκλήσια.
Στον καταραμένο τόπο χτίζουν βιλάρες περίκλειστες πίσω από θεόρατους τοίχους, χτίζουν υπόσκαφα θηρία στα γκρεμνά με θέα το μελτέμι, χτίζουν ξενοδοχειακές μονάδες με τελεφερίκ σε νησάκια κάποτε 300 κατοίκων, αλιέων και αγροτοποιμένων, που έχοντας πουλήσει τη γη είναι οι νέοι δουλοπάροικοι.
Στον καταραμένο τόπο όλες οι παραλίες ενοικιάζονται· όλες οι δημοσιές είναι γεμάτες μελανά βανάκια με φυμέ τζάμια, και η νεολαία ωθείται με κατάρες να δουλέψει τη σεζόν της δουλείας της επταήμερο-12ωρο-ύπνος σε κοντέινερ. Το οκτάωρο έχει πεθάνει προ πολλού, το πενθήμερο καταργήθηκε από τη Βουλή των Μισελλήνων.
Στον καταραμένο τόπο όλα τα ιδιωτικά νοσοκομεία, η μισή βιομηχανία τροφίμων, η Εθνική Ασφαλιστική, κομμάτια συστημικής τράπεζας και της εθνικής ενέργειας, ό,τι φτιάχτηκε σε έναν αιώνα, όλα ανήκουν σε ένα μόνο fund, που αγόρασε κοψοχρονιά, με δανεικά, μες στην κρίση-ευκαιρία.
Στον καταραμένο τόπο ο «εθνικός» εργολάβος, αφού μπήκε σε όλες τις εθνικές υποδομές, αφού πήρε χιλιάδες φαραωνικά φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες, αφού μπήκε στο Μαξίμου, τώρα πουλάει τις εθνικές υπεραξίες του σε fund του Αμπου Ντάμπι, να ρυθμίζει το Αμπου Ντάμπι την ελληνική πολιτική ενέργειας, τη βιομηχανία, το νυχτερινό τιμολόγιο.
Στον καταραμένο τόπο το μπιζού του Αρχιπελάγους Σέριφος καίγεται· στη νησάρα Θάσος τα ξενοδοχεία διώχνουν τους τουρίστες λόγω λειψυδρίας. Και τη Μνημόνησο των μαρτυρίων και των εξοριών Γυάρο, τα ιστορικά Γιούρα του 20ού αιώνα, οι αναθεωρητές εργολάβοι της Ιστορίας πάνε να τα κάνουν real estate.
Έξοδος
Μάντρα οικοδομών, καραγιαπί, ερμπιενμπί,
χώρα της κόκας, του πλυντηρίου, των ναρκοκαρτέλ,
χώρα υπόσκαφη, εξορυγμένη,
ξεκοιλιασμένη.
Η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας (ΚΠΑΜΡΡ) μας καλεί την Κυριακή, 10 Νοεμβρίου 2024 και ώρα 19:00 στο ΚΑΠΗ της Ραφήνας (Ελευθερίου Βενιζέλου 21).
Σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο στο tvxs.gr, ο καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος, καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής και πρώην πρύτανης του ΑΠΘ, με αφορμή τη φονική πλημμύρα στη Βαλένθια, καταλήγει σε έξι συμπεράσματα προτείνοντας ταυτόχρονα λύσεις για μια αποτελεσματική προστασία από τις πλημμύρες
Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα. Το δεύτερο είναι ότι η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί, πια, να είναι ένα άλλοθι και ουδείς μπορεί να επικαλείται στο εξής την κλιματική αλλαγή για να δικαιολογήσει αιφνιδιασμό, ανετοιμότητα ή και ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση των ήδη αναμενόμενων ακραίων φαινομένων. Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι οι πλημμυρικές καταστροφές μπορεί να μην είναι δυνατόν να αποφευχθούν, μπορούν όμως σημαντικά να μετριαστούν.
Το τέταρτο συμπέρασμα είναι ότι δε χρειάζεται να σχεδιάζονται θηριώδη έργα για να αντιμετωπιστούν οι φονικές συνέπειες των ακραίων φαινομένων. Αρκεί να σεβαστούμε τη φύση και να επαναφέρουμε τη ροή του νερού εκεί που ήταν αρχικά, πριν να υποστεί τις ολέθριες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Το πέμπτο συμπέρασμα είναι ότι υπάρχει ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό, σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Και όχι τμηματικά και αποσπασματικά και μόνο κοντά σε κατοικημένες περιοχές, όπως συμβαίνει κατά κανόνα σήμερα, αλλά τα αντιπλημμυρικά έργα να ξεκινούν από τις ορεινές περιοχές, εκεί όπου συγκεντρώνονται οι μεγάλες ποσότητες του νερού και να συνεργάζονται με τις αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις κατάντη στα πεδινά.
Το έκτο συμπέρασμα είναι ότι τα δάση είναι ένα σημαντικό μέρος του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού, καθώς συγκρατούν τις πλημμυρικές απορροές εκεί όπου γεννιούνται και συμβάλλουν στην αποτελεσματική διήθηση του νερού στο έδαφος, εμπλουτίζοντας συγχρόνως και τους υδροφορείς και δίνοντας λύση και στο πρόβλημα της λειψυδρίας που ακολουθεί, συνήθως, τις φυσικές καταστροφές. Θεωρίες ιδιωτικοποίησης με σκοπό την οικοδόμηση των δασών, με τη λογική ότι αυτά κάποτε θα… καούν και γι’ αυτό ας τα κάνουμε ξενοδοχεία ή ανεμογεννήτριες, εκτός από αντιεπιστημονικές, είναι και καταστροφικές στην εποχή της κλιματικής αλλαγής.
Καταλήγει δε με την επισήμανση πως η συμφιλίωση με τη φύση και η προσαρμογή στα νέα και εξαιρετικά δυσμενή καιρικά φαινόμενα είναι ο μόνος δρόμος για την επιβίωση, ακόμη και σε εποχή σφοδρής κλιματικής αλλαγής.
Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο
Πρώτο συμπέρασμα που αβίαστα εξάγεται από τις πρόσφατες φονικές πλημμύρες στις περιφέρειες της Θεσσαλίας και της Βαλένθια είναι ότι η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα.
Τα φυσικά φαινόμενα που προκαλούν τις καταστροφές γίνονται όλο και πιο σφοδρά, όλο και πιο έντονα και όλο και πιο ακραία.
Το ζήσαμε και στην Ελλάδα με τις δυο κακοκαιρίες, τον Ιανό το 2020 και τον Daniel το 2023, που προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία.
Ο Ιανός το 2020 ήταν ένα φαινόμενο που, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους, συμβαίνει μια φορά στα 500 χρόνια.
Βιάστηκαν κάποιοι να βγάλουν τότε το συμπέρασμα ότι, μετά τον Ιανό, που ήταν ένα εξαιρετικά ακραίο και σπάνιο φαινόμενο, τα επόμενα 500 χρόνια θα ήμασταν… εξασφαλισμένοι.
Δεν πρόλαβαν να το πουν και έρχεται σε τρία μόλις χρόνια, στην ίδια περιοχή, ένα ακόμη πιο σπάνιο, πιο σφοδρό και πιο καταστροφικό καιρικό φαινόμενο, ο Daniel, με περίοδο επαναφοράς τα 1000 χρόνια.
Η σφοδρότητα του Daniel αποτιμάται με την ιδιαίτερα μεγάλη ένταση της βροχόπτωσης. Όπου μέσα σε 4 ημέρες η Θεσσαλία δέχθηκε 800 – 900 περίπου χιλιοστά ύψος βροχής ανά τετραγωνικό μέτρο. Δέχθηκε, δηλαδή, μέσα σε τέσσερις μέρες που κράτησε η κακοκαιρία, το νερό που συνήθως δέχεται σε ενάμισι χρόνο.
Μια πρώτη συγκριτική αξιολόγηση των τελευταίων ακραίων πλημμυρικών φαινομένων στη Μεσόγειο, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα μετεωρολογικά στοιχεία που δημοσιεύτηκαν, δείχνει ότι η ένταση της βροχόπτωσης στη Βαλένθια ήταν 1,5 – 2 φορές πιο ισχυρή από εκείνη του Daniel στη Θεσσαλία. Αφού η περιφέρεια της Βαλένθια, όπως φαίνεται, δέχθηκε από 300 μέχρι 491 χιλιοστά βροχής ανά τετραγωνικό μέτρο, μέσα σε 8, μόλις, ώρες.
Αλλά και το γεγονός ότι η πλημμύρα στην Ισπανία έπληξε ένα αστικό κέντρο, ενώ στη Θεσσαλία εκτονώθηκε σε μια εκτεταμένη αγροτική περιοχή, έχει τη σημασία του όσον αφορά στις φονικές συνέπειες του περάσματός της μέσα από την πόλη της Βαλένθια, που στοίχισε τον θάνατο περισσότερων από 200 ανθρώπους.
Αυτό που έχει μεγάλη σημασία τελικά είναι ότι σε τρία, μόλις, χρόνια, συνέβησαν στη Θεσσαλία δυο εξαιρετικά ακραία φαινόμενα που συμβαίνουν κάθε 500 χρόνια το ένα και κάθε 1000 χρόνια το άλλο, αντίστοιχα.
Κι ακόμη, μέσα σε τέσσερα χρόνια στη Μεσόγειο, συνέβησαν τουλάχιστον τρία εξαιρετικά ακραία και καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα, με το τελευταίο κάθε φορά να είναι ισχυρότερο από τα προηγούμενα.
Αυτός είναι ο ορισμός της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο. Αυτή η συχνή εναλλαγή περιόδων ανομβρίας με μεγάλη διάρκεια αφενός και υγρών περιόδων με σπάνιας επανεμφάνισης ακραία καιρικά φαινόμενα, ιδιαίτερα μεγάλης έντασης, αφετέρου.
Αν λάβει κανείς υπόψη ότι ο φετινός χειμώνας ήταν ο πλέον ξηρός των τελευταίων χρόνων και ειδικά ότι ο φετινός Οκτώβρης ήταν ο πλέον ξηρός των τελευταίων 15, τουλάχιστον, χρόνων, αντιλαμβάνεται τι μας επιφυλάσσει το άμεσο μέλλον…
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι με δεδομένο ότι η κλιματική αλλαγή επελαύνει όλο και σφοδρότερη, τίποτε, πλέον, δεν είναι όπως παλιά.
Που σημαίνει δυο πράγματα.
Πρώτα ότι η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί, πια, να είναι ένα άλλοθι.
Ουδείς μπορεί, δηλαδή, να επικαλείται στο εξής την κλιματική αλλαγή για να δικαιολογήσει αιφνιδιασμό, ανετοιμότητα ή και ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση των ήδη αναμενόμενων ακραίων φαινομένων.
Η κλιματική αλλαγή οφείλει να αντιμετωπίζεται σαν ένα δεδομένο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για τη λήψη μέτρων και για το σχεδιασμό έργων.
Και δεύτερο, η μεγάλη αλλαγή που φέρνει η κλιματική κρίση είναι ότι δεν ισχύουν πια οι δικαιολογίες που συχνά ακούγονται από επίσημα χείλη.
Ότι, δηλαδή, το γεγονός ότι τόσα χρόνια δεν είχαμε πλημμυρικές καταστροφές στις υπόλοιπες περιφέρειες της Ελλάδας, πλην Θεσσαλίας, αποτελεί απόδειξη ότι ο υπάρχων αντιπλημμυρικός σχεδιασμός είναι επαρκής.
Αυτό ισχύει, μέχρις αποδείξεως του εναντίον.
Οι νέες υδρολογικές μελέτες, που λαμβάνουν υπόψη τα νέα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η περίοδος επαναφοράς των 50 χρόνων, με βάση την οποία σχεδιάζονταν μέχρι τώρα τα αντιπλημμυρικά έργα, σήμερα έχει υποδιπλασιαστεί. Καθώς αντιστοιχεί σε προστασία από ακραία φαινόμενα με περίοδο επαναφοράς τα 20 – 25 χρόνια.
Που σημαίνει ότι ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός, στο εξής, πρέπει εκσυγχρονιστεί και να λάβει υπόψη του τα νέα και δυσμενέστερα υδρολογικά δεδομένα της κλιματικής κρίσης για να είναι επαρκής.
Το τρίτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες σφοδρές και φονικές κακοκαιρίες είναι ότι οι πλημμυρικές καταστροφές μπορεί να μην είναι δυνατόν να αποφευχθούν, μπορούν όμως σημαντικά να μετριαστούν.
Η ανεπάρκεια του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού, μπροστά στα νέα και πολύ δυσμενέστερα υδρολογικά δεδομένα, γεννά έναν ακόμη μύθο που, εκ των πραγμάτων σήμερα, καταρρίπτεται.
Υπάρχει η αντίληψη, την οποία συχνά υποστηρίζουν οι αρμόδιοι μετά από ακραίες πλημμυρικές καταστροφές για να απαλλαγούν από τις ευθύνες, ότι τα πλημμυρικά φαινόμενα που φέρνει η κλιματική αλλαγή είναι τόσο ακραία που, ό,τι μέτρο και αν είχε ληφθεί και ό,τι έργο και αν είχε εκτελεστεί, δεν θα μπορούσε να τις έχει αντιμετωπίσει.
Στον ισχυρισμό αυτόν υπάρχει, πράγματι, μια αλήθεια. Ότι πράγματι, όταν η αντιπλημμυρική προστασία έχει σχεδιαστεί για ακραία φαινόμενα με περίοδο επαναφοράς τα 50 χρόνια, αυτή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει πλημμύρες που συμβαίνουν κάθε 500 και πολύ περισσότερο, κάθε 1000 χρόνια.
Τούτων δοθέντων και με δεδομένη τη σφοδρότητα των φαινομένων, οι καταστροφές δεν μπορούν να αποφευχθούν.
Η επιστήμη επιμένει, όμως, ότι με τη λήψη κατάλληλων μέτρων και την κατασκευή κατάλληλων και όχι, πάντως, φαραωνικών έργων, οι πλημμυρικές καταστροφές μπορούν να μετριαστούν σημαντικά.
Η επιστημονική αλήθεια που αγνοείται, συνήθως, είναι ότι κάθε επίπεδο αντιπλημμυρικής προστασίας μπορεί να μην αποφεύγει τις καταστροφές όταν συμβαίνουν ακραία φαινόμενα πιο σπάνια και πιο σφοδρά από εκείνα για τα οποία έχει σχεδιαστεί.
Μπορεί όμως με βεβαιότητα να τις μετριάσει.
Ο μετριασμός των φυσικών καταστροφών γίνεται στις μέρες μας το μεγάλο ζητούμενο της ανάγκης να προσαρμοστούμε στις νέες ακραίες συνθήκες της κλιματικής αλλαγής.
Προφανώς και δεν είναι δυνατόν, λόγω τεράστιου κόστους, αλλά και λόγω περιβαλλοντικών και άλλων επιπτώσεων, να σχεδιάζουμε τεράστια αντιπλημμυρικά έργα που να εξασφαλίζουν την πλήρη προστασία από τα σφοδρά πλημμυρικά φαινόμενα που φέρνει η κλιματική αλλαγή.
Αυτό, όμως, δεν απαλλάσσει από την υποχρέωση της αντιπλημμυρικής θωράκισης των λεκανών απορροής, έστω και έναντι φαινομένων με πολύ μικρότερη περίοδο επαναφοράς από αυτά που ενδεχομένως θα έρθουν, προκειμένου να μετριαστούν οι όποιες καταστροφές.
Δεν είναι ίδιες, δηλαδή, οι καταστροφές σε μια λεκάνη με αντιπλημμυρική θωράκιση που να προστατεύει έστω και από μικρότερης έντασης φαινόμενα, σε σχέση με μια λεκάνη στην οποία δεν υπάρχει κανένα έργο ανάσχεσης, καθυστέρησης και διόδευσης της πλημμύρας. Στη δεύτερη περίπτωση οι καταστροφές θα είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερες και φονικότερες.
Αυτή είναι μια πραγματικότητα με ιδιαίτερη αξία, γιατί μπορεί να σώσει ζωές, οικοσυστήματα και περιουσίες.
Και εδώ έρχεται το τέταρτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες καταστροφές στη Θεσσαλία και στη Βαλένθια.
Που έχει να κάνει με την παραδοχή της μεγάλης αλήθειας, ότι δεν χρειάζεται να σχεδιάζονται θηριώδη έργα για να αντιμετωπιστούν οι φονικές συνέπειες των ακραίων φαινομένων.
Αρκεί να σεβαστούμε τη φύση και να επαναφέρουμε τη ροή του νερού εκεί που ήταν αρχικά, πριν να υποστεί τις ολέθριες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Να αποκαταστήσουμε, δηλαδή, τις φυσικές διεξόδους του νερού και να επαναφέρουμε τα ποτάμια, τα ρέματα, τους χειμάρρους και τις λίμνες στην προηγούμενη φυσική τους κατάσταση, όπως ήταν πριν από την αστικοποίηση, το τσιμέντωμα, την υπογειοποίηση, την απόφραξη και τον στραγγαλισμό ή την αποξήρανσή τους.
Πρόκειται για τις λεγόμενες σήμερα «nature based solutions», που είναι λύσεις που βασίζονται στη φύση, οι οποίες αποδεδειγμένα μετριάζουν τις καταστροφές.
Στη Βαλένθια ήταν σαφές από τις εικόνες και τα βίντεο ότι οι δρόμοι της πόλης που πλημμύρισαν, κάποτε ήταν ρέματα και χείμαρροι που έδιναν διέξοδο στις πλημμυρικές απορροές και που στη συνέχεια τσιμεντώθηκαν και υπογειοποιήθηκαν. Με αποτέλεσμα να περιοριστεί σημαντικά η παροχετευτική τους ικανότητα.
Ίδια εικόνα υπογειοποίησης ρεμάτων και διόδευσής τους μέσα από σωληνωτούς οχετούς περιορισμένης παροχετευτικότητας υπήρξε στα αστικά κέντρα και στα χωριά της Θεσσαλίας, εκεί όπου καταγράφηκαν μεγάλες καταστροφές.
Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη είναι επίσης παραδείγματα τέτοιων επεμβάσεων που, στο πλαίσιο της αστικοποίησης, ρέματα και χείμαρροι υπογειοποιήθηκαν και παροχετεύθηκαν μέσα από πλακοσκεπείς οχετούς, προκειμένου στη θέση τους να γίνουν δρόμοι, πλατείες ή ακόμη και γραμμές του τραμ.
Αντίστοιχα φαινόμενα συμβαίνουν, όμως, και στην ύπαιθρο με το μπάζωμα των ρεμάτων, τον μη συχνό και όχι συνολικό, σε όλο το μήκος του ρέματος, δηλαδή, καθαρισμό της κοίτης τους και τα λογής εμπόδια από φερτά και μπάζα στα ρέματα και στις φυσικές διεξόδους του νερού.
Υπάρχουν, ακόμη, παραδείγματα στη Θεσσαλία ρεμάτων που αν και καθαρίστηκε και διανοίχτηκε η κοίτη τους, οι κορμοί των δέντρων, τα κλαδιά και τα φερτά υλικά δεν απομακρύνθηκαν από την κοίτη, όπου βρίσκονταν, αλλά τοποθετήθηκαν στις όχθες. Με συνέπεια να παρασυρθούν από το πλημμυρικό κύμα, να φράξουν και πάλι τα ρέματα και να προκαλέσουν υπερχείλιση και καταστροφές.
Η επαναφορά της λίμνης Κάρλας στη Μαγνησία, τέλος, στην προηγούμενη φυσική της κατάσταση είναι ένα καλό παράδειγμα ενίσχυσης της αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής. Καθώς η επανασυσταθείσα λίμνη εκτόνωσε ένα μεγάλο μέρος της πλημμύρας και έσωσε τις γύρω περιοχές από μεγαλύτερες καταστροφές.
Το πέμπτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες πλημμυρικές καταστροφές στη Μεσόγειο, είναι η ανάγκη για ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό, σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Και όχι τμηματικά και αποσπασματικά και μόνο κοντά σε κατοικημένες περιοχές, όπως συμβαίνει κατά κανόνα σήμερα.
Αυτή η αλήθεια, όπως και η προηγούμενη, δεν χρειάζεται ούτε φαραωνικά έργα, ούτε πανάκριβες επενδύσεις προκειμένου να σχεδιαστεί μια αντιπλημμυρική θωράκιση που να μετριάσει τις καταστροφές από όποιας ακραίας συχνότητας καιρικό φαινόμενο.
Αναγκαία προϋπόθεση του ολοκληρωμένου σχεδιασμού είναι τα αντιπλημμυρικά έργα να ξεκινούν από τις ορεινές περιοχές, εκεί όπου συγκεντρώνονται οι μεγάλες ποσότητες του νερού και να συνεργάζονται με τις αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις κατάντη στα πεδινά.
Φράγματα συγκράτησης του νερού στα ορεινά, αλλά και μικρά χωμάτινα φράγματα και μικρά πρόχειρα φράγματα ανάσχεσης της ροής με κλαδοπλέγματα και αναβαθμοί, εκεί όπου υπάρχουν μεγάλες κλίσεις, συγκρατούν τις πλημμυρικές απορροές, μειώνοντας και καθυστερώντας τη γρήγορη απορροή τους κατάντη. Με αποτέλεσμα τον μετριασμό των πλημμυρικών φαινομένων και των καταστροφών.
Εδώ έρχεται το έκτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες πλημμυρικές καταστροφές. Που είναι ότι τα δάση είναι ένα σημαντικό μέρος του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού που η ίδια η φύση προσφέρει δωρεάν.
Καθώς συγκρατούν τις πλημμυρικές απορροές εκεί όπου γεννιούνται και συμβάλλουν στην αποτελεσματική διήθηση του νερού στο έδαφος, εμπλουτίζοντας συγχρόνως και τους υδροφορείς και δίνοντας λύση και στο πρόβλημα της λειψυδρίας που ακολουθεί, συνήθως, τις φυσικές καταστροφές.
Η αναδάσωση, επομένως, των καμένων δασικών περιοχών είναι μια δράση που οργανικά ανήκει στον ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό των λεκανών απορροής.
Θεωρίες ιδιωτικοποίησης με σκοπό την οικοδόμηση των δασών, με τη λογική ότι αυτά κάποτε θα… καούν και γι’ αυτό ας τα κάνουμε ξενοδοχεία ή ανεμογεννήτριες, εκτός από αντιεπιστημονικές, είναι και καταστροφικές στην εποχή της κλιματικής αλλαγής.
Η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα, τα ακραία φαινόμενα μας πλήττουν με σφοδρότητα και οι φυσικές καταστροφές είναι αναπόφευκτες.
Υπάρχουν, όμως, μια σειρά από λύσεις οικονομικές και φιλικές με το περιβάλλον που μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά τον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό και να μετριάσουν σε μεγάλο βαθμό τις καταστροφές.
Η ευφυία του ανθρώπου βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια μεγάλη πρόκληση.
Η συμφιλίωση με τη φύση και η προσαρμογή στα νέα και εξαιρετικά δυσμενή καιρικά φαινόμενα είναι ο μόνος δρόμος για την επιβίωση, ακόμη και σε εποχή σφοδρής κλιματικής αλλαγής.
Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας και η σκοπούμενη καταστροφή του στο όνομα ενός ψευδεπίγραφα αντιπλημμυρικού έργου, αποτελεί την κατεξοχήν εμβληματική υπόθεση για το πως καταλαβαίνουμε την κλιματική κρίση, ως πολίτες και ως κράτος και αποκαλύπτει το πόσο αδιάφοροι στεκόμαστε ως κοινωνία, απέναντι σε αυτό που μας ετοιμάζουν κρατούντες και συμφέροντα. Αυτό αναδείχθηκε από πλήθος επιστημόνων, ευρωβουλευτών και άλλων ειδικών, στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας την Παρασκευή 19/4/2024 στο πνευματικό κέντρο του δήμου Αθηναίων και στο αμφιθέατρο "Αντώνης Τρίτσης",
Η Κίνηση εξέδωσε δελτίο τύπου σχετικά με την εκδήλωση, το οποίο και δημοσιεύουμε
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, 20/4/2024,
της εκδήλωσης με θέμα «ΠΟΤΑΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ»
Με συμμετοχή άνω των 150 ατόμων ολοκληρώθηκε η εκδήλωση με θέμα «Ποτάμια και Οικοσυστήματα σε περίοδο Κλιματικής αλλαγής» με αφορμή την καταστροφή του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, του μεγαλύτερου φυσικού ποταμού της Αττικής», που διοργάνωσε η «Κίνηση για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας» στις 19.4.2024 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Την εκδήλωση άνοιξε με σύντομο χαιρετισμό η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, δημοτική σύμβουλος Ραφήνας-Πικερμίου και επικεφαλής της Κίνησης. Μίλησαν οι: Παναγιώτης Δημόπουλος - Καθηγητής Οικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, Πέτρος Κόκκαλης - Ευρωβουλευτής των Πρασίνων και Γεν. Γραμματέας του «ΚΟΣΜΟΣ», Ξενοφών Κοντιάδης - Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, Νίκος Χρυσόγελος - Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων για την Κλιματική Διακυβέρνηση και την Κοινωνική Οικονομία.
Ο Δρ. Πάνος Δημόπουλος, Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, στην ομιλία του με τον ηχηρό τίτλο «ΜΕΓΑΛΟ ΡΕΜΑ ΡΑΦΗΝΑΣ: Μια ευκαιρία απόδοσης δικαίου στο περιβάλλον της Αττικής» ανέφερε ότι το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα ποτάμια της Αττικής με φυσικά χαρακτηριστικά στο μεγαλύτερο μήκος του και αναφέρθηκε την προστατευτική νομοθεσία που το διέπει.
Μίλησε για τις «Λύσεις βασισμένες στη Φύση» (Nature-based solutions) που εξασφαλίζουν τη ροή και την πρόσβαση σε γλυκό νερό, προστατεύουν τις κοινότητες που γειτνιάζουν με το ρέμα από τις πλημμύρες, υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες και είναι οικονομικά αποδοτικότερες, στον αντίποδα του έργου διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας που δεν δημιουργεί ανθεκτικό κλιματικά περιβάλλον αλλά συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο διάβρωσης, με συνέπεια υπέρογκα κόστη αποκατάστασης και μη προβλέψιμη ζημία σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Ανέφερε επίσης ότι το έργο διευθέτησης, όπως έχει σχεδιαστεί, αντιβαίνει στις ισχύουσες πολιτικές σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση, και δη: στα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ενίσχυση παρόχθιων ζωνών μεταξύ ρεμάτων και καλλιεργειών), στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (ανθεκτικές πόλεις και βελτίωση των φυσικών οικοσυστημάτων) και τον υπό υιοθέτηση Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης (αποκατάσταση της συνδεσιμότητας των ποταμών με τους υγροτόπους και τα φυσικά πλημμυρικά τους πεδία).
Ο Πέτρος Κόκκαλης, ευρωβουλευτής των Πρασίνων και γραμματέας του κόμματος ΚΟΣΜΟΣ, ανέφερε ότι το έργο διευθέτησης 17 χλμ. του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας αποτελεί το πιο ζωντανό παράδειγμα υποκρισίας της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και του ελληνικού κράτους. Πρόκειται για ένα φαραωνικό έργο με απαρχαιωμένες γκρίζες λύσεις τσιμεντοποίησης, που δεν προσφέρει την αντιπλημμυρική προστασία που επαγγέλλεται, ενώ καταστρέφει το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα και επιβαρύνει το μικροκλίμα, συμπεριλαμβανομένης της κοπής 2.000 δέντρων.
Συνέχισε λέγοντας πως στον απόηχο των πλημμυρών στη Θεσσαλία, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), εγκαταλείποντας την παλιότερη πολιτική της για τη χρηματοδότηση των αντιπλημμυρικών έργων στην Ελλάδα, απαιτεί πλέον λύσεις βασισμένες στη φύση, αντί των γκρίζων υποδομών από σκυρόδεμα και σαρζανέτια, αναγνωρίζοντας ότι απέτυχαν κραυγαλέα στη Θεσσαλία,
Ο Π.Κόκκαλης αναφέρθηκε τέλος στην ερώτηση που κατέθεσε ο ίδιος ως ευρωβουλευτής προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και στη μη ολοκλήρωση από την κυβέρνηση των οικείων σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών και των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, με αποτέλεσμα την παραπομπή της χώρας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον προηγούμενο μήνα.
Ο Ξενοφών Κοντιάδης, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, αναφέρθηκε στο άρθρο 24 του Συντάγματος, που αναγνωρίζει την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, όχι μόνο ως υποχρέωση του κράτους αλλά και ως δικαίωμα του καθενός (κλικ στο σύνδεσμο) .
Με βάση το άρθρο αυτό η Πολιτεία υποχρεούται σε λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας και τα δικαστήρια σε αποτελεσματική δικαστική προστασία. Το δικαίωμα να ζει κανείς σε ένα καθαρό, υγιές και αειφόρο περιβάλλον αναγνωρίστηκε ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στις 28.7.2022 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ενώ αναγνωρίζεται και από το άρθρο 1 της Σύμβασης του Άαρχους.
Ο Καθ. Ξενοφών Κοντιάδης αναφέρθηκε στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, ως ασπίδα προστασίας έναντι επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως είναι οι καύσωνες, η ερημοποίηση, οι πλημμύρες, η διάβρωση της ακτογραμμής, η υφαλμύρινση των υδάτων, ως ένα φυσικό τοπίο υψηλής αισθητικής αξίας καθώς και σημαντικό τοπίο ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με αρχαιότητες όλων των εποχών στην κοίτη του και γύρω από αυτήν.
Ο Νίκος Χρυσόγελος, Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων για την Κλιματική Διακυβέρνηση και την Κοινωνική Οικονομία ξεκίνησε λέγοντας ότι σήμερα η κλιματική κρίση και η πολιτική προστασία χρησιμοποιούνται ως πρόφαση για να συνεχίζονται τα ίδια έργα. Αντίθετα, η πολιτική προστασία σημαίνει να μαθαίνουμε από τα λάθη και αντί να κλείνουμε τα 3-4 ανοιχτά ρέματα που έχουν απομείνει, να στοχεύσουμε καταρχήν στην προστασία τους και στη συνέχεια να αρχίσουμε να ανοίγουμε δρόμους του νερού που έχουν κλείσει, με λύσεις βασισμένες στην φύση. Αυτό εξασφαλίζει άμυνα απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, γιατί όπως έδειξε η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος οι πόλεις σε όλη την Ευρώπη είναι απροετοίμαστες.
Αναφέρθηκε στους κινδύνους στην Αττική λόγω αύξησης της θερμοκρασίας, που δεν οφείλεται μόνο στην κλιματική κρίση, αλλά και στην αλλαγή του μικροκλίματος. Γιατί κλείνοντας τα ρέματα και μετατρέποντας το παράκτιο μέτωπο σε τσιμέντο, ακυρώνεις το φυσικό κλιματισμό που φέρνουν τα ρέματα και η θάλασσα στις πόλεις. Όταν λοιπόν οι άνθρωποι που παίρνουν αποφάσεις γνωρίζουν ότι το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας θα πλημμυρίσει επειδή πχ έχουν χτίσει στις όχθες, μία πολιτική έξυπνη, αποτελεσματική, που λαμβάνει τα μηνύματα, είναι η απελευθέρωση των περιοχών που πλημμυρίζουν, έτσι ώστε να ανοίξει ξανά ο φυσικός δρόμος του νερού. Έκλεισε λέγοντας ότι ο αγώνας για το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας πρέπει να νικήσει.
Ακολούθησε πλούσια συζήτηση με τοποθετήσεις 15 ομιλητών από το κοινό. Μεταξύ αυτών, ο Ηλίας Ταρναράς, Μελετητής Υδραυλικών ‘Εργων και Περιβαλλοντικών Υποδομών με διεθνή εμπειρία, παρουσίασε την προσέγγιση του Υπουργείου Υποδομών στο έργο διευθέτησης του Μ. Ρέματος Ραφήνας, που συνίσταται σε διευθέτηση σε συνολικό μήκος 17 χιλιομέτρων με εναλλαγή τσιμέντου και συρματοκιβωτίων. Ανέδειξε δύο κρίσιμες αστοχίες του έργου και της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, την κατάργηση του πλημμυρικού πεδίου της πεδιάδας των Σπάτων και τη μη εξέταση εναλλακτικών λύσεων, όπως θα ήταν ο συνδυασμός της υφιστάμενης κατάστασης (δηλαδή διατήρηση της φυσικής κοίτης του ρέματος - μηδενική λύση) με επιλεγμένες παρεμβάσεις με τσιμέντο μόνον στα σημεία των οδών πρόσβασης και ορισμένων στενώσεων, ενώ παράλληλα θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε ορισμένα τμήματα η διεύρυνση της κοίτης με χωμάτινη διατομή και διαμόρφωση φυσικών πρανών.
Ο Ηλίας Ταρναράς εξήγησε επίσης με διαφάνειες και με αριθμούς γιατί η κατάργηση της συνδεσιμότητας του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας με το φυσικό πλημμυρικό του πεδίο στην πεδιάδα των Σπάτων, καθώς και η καναλοποίηση του ποταμού (ευθυγράμμιση και επένδυση με σκληρά υλικά) θα οδηγήσει σε σημαντικά αυξημένη παροχή νερού στα κατάντη, με κίνδυνο πρόκλησης πλημμυρικών φαινομένων στην εκβολή. Τα έργα διευθέτησης στην Πετρέζα περιορίζουν την υπερχείλιση προς την πεδιάδα των Σπάτων, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της αποθήκευσης πλημμυρικού όγκου στην πεδιάδα και την επικίνδυνη "κάθοδο" του προς τις κατοικημένες περιοχές, καταργώντας έτσι το φυσικό δώρο της μορφολογίας του εδάφους προς την πόλη της Ραφήνας και οδηγώντας στην ανάγκη υπερδιαστασιολόγησης των έργων στα κατάντη, δηλαδή στο τμήμα του ρέματος με την υψηλότερη επικινδυνότητα λόγω πυκνότερης δόμησης.
Στην εκδήλωση τοποθετήθηκαν οι: Μαρία Γανωτή εκ μέρους της ΑΝΙΜΑ-Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής, Δημήτρης Ζαρρής εκ μέρους της ΡΟΗ-Σύλλογος πολιτών υπέρ των Ρεμάτων, ενώ διαβάστηκε χαιρετισμός της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης. Επίσης οι: Κώστας Παπαδάκης- Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Αθηναίων από την Ανατρεπτική Συμμαχία για την Αθήνα, Περικλής Ζήκας από το ΜΕΡΑ25, Έλενα Μπότση κοινωνιολόγος και Ηλίας Γιαννίρης π.Επίκ.Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης από το κόμμα Πράσινοι-Οικολογία. Στη συζήτηση παρέμβαση έκαναν επίσης η Παναγιώτα Πετρόγλου, δικηγόρος των 5 νέων της Ραφήνας που προσέφυγαν στη δικαιοσύνη υπερασπίζοντας το δικαίωμά τους σε ένα υγιές και προστατευμένο περιβάλλον, στην πολιτιστική κληρονομιά και στο τοπίο, η Αναστασία Γκολιομύτη, ακτιβίστρια από την Πρωτοβουλία Αθήνας κατά των Εξορύξεων και τις Βρυσούλες, πανεπιστημιακοί, αρχαιολόγοι και εργαζόμενοι/ες.
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΡΑΦΗΝΑΣ, ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Επισυνάπτεται και το πρωτότυπο το οποίο μπορεί να μεταφορτωθεί και να διαμοιραστεί ανεξάρτητα και ελεύθερα
Η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας (ΚΠΑΜΡΡ) με αφορμή την καταστροφή του Μεγάλου Ρέματος στο όνομα μίας αποδεδειγμένα ψευδούς και καταγγελθείσας ως τέτοιας από τον επιστημονικό κόσμο, "αντιπλημμυρικής προστασίας", διοργανώνει σχετική εκδήλωση στις 19/4/2024 στο αμφιθέατρο Αντώνη Τρίτση, Ακαδημίας 50 στην Αθήνα. Ο τίτλος της είναι: "Ποτάμια και οικοσυστήματα σε περίοδο κλιματικής κρίσης" και οι κεντρικοί ομιλητές θα είναι οι: Παναγιώτης Δημόπουλος, Καθηγητής Οικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, Πέτρος Κόκκαλης, Ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Ξενοφών Κοντιάδης, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, Νίκος Χρυσόγελος, Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων για την Κλιματική Διακυβέρνηση και την Κοινωνική Οικονομία
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αυτής, η Κίνηση εξέδωσε το συνημμένο δελτίο τύπου
Την Παρασκευή 5/4/2024, ο Ορειβατικός Σύλλογος Σπάτων (ΕΟΣ Σπάτων) οργάνωσε την προβολή του ντοκιμαντέρ «Ο ασκός του Αιόλου» του Νασίμ Αλάτρας και μίας ομάδας ανθρώπων που θέλησαν να δείξουν τουλάχιστον ένα μέρος των όσων περιστρέφονται γύρω από την εξάπλωση των βιομηχανικών μονάδων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΒΑΠΕ) οι οποίες έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία 35 χρόνια πάνω στα ελληνικά βουνά.
Χάρτης ανεμογεννητριών στην Ελλάδα (πηγή: ΕΛΕΤΑΕΝ 2023)
Χάρτης αιολικών πάρκων στην Ελλάδα (πηγή: ΡΑΕ 2024)
Σήμερα, σύμφωνα με τον χάρτη της ΕΛΕΤΑΕΝ (έκδοση Δεκεμβρίου 2023) στην Ελλάδα έχουν εγκατασταθεί 2.948 ανεμογεννήτριες συνολικής παραγόμενης ισχύος 5.226 ΜW. Αν αντιστοιχίσουμε τους αριθμούς αυτούς στη συνολική έκταση της Ελλάδας (131.957 τετραγωνικά χιλιόμετρα) και με δεδομένο πως το 80% αυτών, έχει ορεινή φυσιογραφία (105.565 τ.χλμ.) μιλάμε για μία ανεμογεννήτρια ανά 0,000027 τετραγωνικά χιλιόμετρα (1 τ.χλμ. = 1000 στρέμματα) ορεινής γης. Αυτό που δεν φαίνεται από τον παραπάνω (ήδη υψηλό) συσχετισμό είναι η έκταση των συνοδών έργων για την εγκατάσταση των εργοστασίων αυτών, όπως είναι οι διανοίξεις μέσα σε δάση και πάνω σε κορυφογραμμές βουνών ή οι εκσκαφές για την θεμελίωση τους που φτάνουν και 950 ή 1000 κυβικά για κάθε μία και η έγχυση αντίστοιχης ποσότητας σκυροδέματος που προέρχεται από κοντινά λατομεία. Παλιές ή καινούργιες εξορύξεις.
Όλα αυτά ήταν αντικείμενο τόσο του ντοκιμαντέρ όσο και της συζήτησης που ακολούθησε και την παρουσιάζουμε εδώ.
Στη συζήτηση συμμετέχουν κατά σειρά εμφάνισης οι Τάσος Μπαλτάς (πρόεδρος του ΕΟΣ Χαλκίδας), Νασίμ Αλάτρας (δημοσιογράφος της Ελευθεροτυπίας κ.ά.) Αντώνης Λαζαρής (Βιολόγος MSc περιβαλλοντικής επικοινωνίας) και το κοινό της εκδήλωσης. Παρουσιάζει ο Ντίνος Μαχαίρας (νυν μέλος και πρώην πρόεδρος του ΕΟΣ Σπάτων)
Αξίζει να υπογραμμίσουμε την απορία που διατυπώνεται και μέσα στο ντοκιμαντέρ, σχετικά με τη συμβολή των ΒΑΠΕ στην οικονομία του ρεύματος στη χώρα. Παρά την εντατική ανάπτυξη των αιολικών σταθμών (που το ρεύμα τους υποτίθεται πως μπαίνει στο δίκτυο με μηδενική τιμή κόστους), το ηλεκτρικό ρεύμα έχει ακριβύνει ασύμμετρα για τους καταναλωτές!! Είναι μία άσκηση λογικής που δεν μπορεί να αφήσει ασυγκίνητους τους αναγνώστες, ακόμα και αν δεν δίνουν δεκάρα για την αλλοίωση του ορεινού χώρου ή την περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται.
Δημοσιεύουμε λοιπόν σήμερα το ντοκιμαντέρ (όπως είναι αναρτημένο στο You Tube) και το βίντεο των ερωτήσεων και της συζήτησης που ακολούθησε την προβολή της ταινίας και που περιέχει επικαιροποιημένα στοιχεία πάνω στο θέμα των αιολικών σταθμών στην Ελλάδα
Ο ασκός του Αιόλου (το ντοκιμαντέρ)
Βίντεο συζήτησης (προβολή ΕΟΣ Σπάτων στο "Παλιό Σινεμά" της Ραφήνας
Οκτώ περιβαλλοντικές οργανώσεις εντοπίζουν τα προβληματικά σημεία (για να μη πούμε εγκλήματα σε καιρό κλιματικής κρίσης) στα σχόλια που από κοινού υπέβαλαν στην απαράδεκτα μικρής διάρκειας διαβούλευση για ένα θέμα ύψιστης σοβαρότητας και ογκώδους όσο και σύνθετου, τεχνικού περιεχομένου.
Κοινή ανακοίνωση περιβαλλοντικών οργανώσεων
Με νομοσχέδιο εξπρές, η κυβέρνηση επιχειρεί να καταργήσει το, ήδη ανεπαρκές σε καιρό κλιματικής κρίσης, ελάχιστο όριο προστασίας των 30 μέτρων παραλίας, δηλαδή της αδόμητης ζώνης από το όριο του αιγιαλού!
Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών με τίτλο “Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές και άλλες διατάξεις” επιμένει να αντιμετωπίζει τους αιγιαλούς, τις όχθες ποταμών και λιμνών και τις παραλίες της χώρας σαν οικόπεδα προς “εμπορική αξιοποίηση”. Την ίδια στιγμη, σε έναν κόσμο που υφίσταται ολοένα και συχνότερα κλιματικές καταστροφές, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γαλλία, Ισπανία) εύλογα θεσπίζουν αδόμητες παράκτιες ζώνες που ξεκινούν από τα 100 μέτρα και φθάνουν μέχρι και στα 250 μέτρα από τον αιγιαλό, προωθώντας την απαιτούμενη προστασία των ακτών τους και αναγνωρίζοντας την κρίσιμη συμβολή τους στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η Ελλάδα όμως, μέσω του νομοσχεδίου αυτού, καταργεί και το ελάχιστο των 30 μέτρων, δίνοντας σήμα σε πράξεις οριοθέτησης παραλίας που επιτρέπουν δόμηση κυριολεκτικά πάνω στο κύμα!
Η συνεχής αγνόηση των πολύτιμων προστατευτικών υπηρεσιών που προσφέρει η υγιής και ελεύθερη από σκληρές υποδομές παράκτια ζώνη συνιστά μια πολλαπλά αποτυχημένη πολιτική, αφού δεν αγνοεί μόνο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά θέτει σε άμεσο κίνδυνο και την ασφάλεια των πολιτών. Η επιστημονική γνώση, αλλά και το πρόσφατο παρελθόν έχουν δείξει πως η συνεχής υποβάθμιση της παράκτιας ζώνης μόνο δραματικές καταστροφές προκαλεί, καθώς και ανυπολόγιστο κόστος για την εθνική οικονομία από τις αποζημιώσεις που καλείται να καλύψει εκ των υστέρων.
Όπως επισημαίνουν οι οκτώ περιβαλλοντικές οργανώσεις στα σχόλια που από κοινού υπέβαλαν στην απαράδεκτα μικρής διάρκειας διαβούλευση δεδομένου τόσο του μεγάλου όγκου, όσο και τεχνικού περιεχομένου, το νομοσχέδιο δεν εισάγει μεταρρύθμιση για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση του παράκτιου χώρου, ενώ απουσιάζουν κρίσιμες προβλέψεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (π.χ. δεν υπάρχει αναφορά σε άλλους φυσικούς ή ανθρωπογενείς κινδύνους που απειλούν την παράκτια και παρόχθια ζώνη, πλημμυρικούς κινδύνους κ.λπ.). Το νομοσχέδιο εξαφανίζει επίσης, την απαγόρευση παραχώρησης των “μικρών αιγιαλών” (μήκος ή πλάτος μικρότερο των 5 μέτρων, ή έκταση μικρότερη των 150 τετραγωνικών), καθιστώντας ακόμα και αυτά τα πολύτιμα οικοσυστήματα διαθέσιμα προς ενδεχόμενη εμπορική εκμετάλλευση. Ακόμα και αυτές οι μικρές, απομονωμένες παραλίες, τώρα θα μπορούν να παραχωρούνται σε ξενοδοχεία. Τέλος, σε άλλη μια προκλητική αγνόηση των υποχρεώσεων της χώρας για σεβασμό στο δίκαιο της ΕΕ, επιχειρείται δια νόμου επέκταση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, δίχως να τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες δέουσας εκτίμησης της επίδρασης στη “Θαλάσσια Περιοχή Θράκης” (περιοχή Natura 2000) και δίχως να τηρούνται οι διαδικασίες της οδηγίας 2001/42/ΕΚ για τη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Στα λιγοστά θετικά του νομοσχεδίου περιλαμβάνεται η ανάπτυξη ηλεκτρονικού συστήματος υποβολής καταγγελιών για αυθαιρεσίες, δίχως όμως καμία διασφάλιση για άμεση κινητοποίηση των αρμόδιων αρχών προς άμεση απομάκρυνση των αυθαίρετων κατασκευών. Περιπτώσεις όπως τα αυθαίρετα ενοικιαζόμενα στο παράκτιο δάσος του Εθνικού Πάρκου Σχοινιά ή οι πολλαπλές και διαπιστωμένες αυθαιρεσίες σε παραλίες της Ίου και σε αμέτρητα άλλα πολύτιμα παράκτια και παρόχθια οικοσυστήματα της χώρας, είναι καταστάσεις που δεν φαίνεται να απασχολούν σοβαρά την κυβέρνηση.
Στο πλαίσιο αυτό, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν, ως κατεπείγουσα εθνική πολιτική κλιματικής ανθεκτικότητας για τη χώρα, τα εξής:
Την ανακοίνωση συνυπογράφουν οι εξής οργανώσεις:
Περισσότερες πληροφορίες:
Πηγή (εκτός των ανωτέρω) dasarxeio.com
Το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας επισκέφθηκε η πρόεδρος της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας (ΠΦΠΟ) κα Άννα Τοσούνογλου, όπου είχε την ευκαιρία να ενημερωθεί από την κα Εμμανουέλα Τερζοπούλου, Επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης “Γη & Ελευθερία” και Δημοτική Σύμβουλο του Δήμου Ραφήνας Πικερμίου και τον κο Αντώνη Λαζαρή, Βιολόγο-Εκπαιδευτικό, για τις ασφυκτικές πιέσεις που έχει δεχθεί το τοπικό οικοσύστημα εξαιτίας των εργασιών που συνεχίζονται στην περιοχή παρ’όλες τις αντιδράσεις φορέων και πολιτών. Η απώλεια πλατάνων, λευκών και ιτιών και οι επιχωματώσεις πλήττουν όλα τα είδη της τοπικής ορνιθοπανίδας αλλά και τον πληθυσμό των αμφιβίων, ερπετών και ψαριών γλυκού νερού καθώς έχουν συρρικνώσει δραματικά τον ζωτικό τους χώρο. Επίσης, η ευρύτερη περιοχή έχει κηρυχθεί από το 1983 αρχαιολογικός χώρος και τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, αλλά καμία σχετική μέριμνα δεν έχει ληφθεί αναφορικά με το έργο. Η εκβολή του Μεγάλου Ρέματος έχει ήδη μπει σε κατάσταση συνεχιζόμενης σμίκρυνσης και αυτό αποτελεί μέγιστο κίνδυνο για την περιοχή, η οποία σε περίπτωση νεροποντής κινδυνεύει με υπερχείλιση και καταστροφική πλημμύρα. Η ΠΦΠΟ δεσμεύθηκε να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να συνδράμει σε ό,τι χρειαστεί.
Η πρόεδρος επισκέφθηκε επίσης τις εγκαταστάσεις του Ελληνικού Συλλόγου Προστασίας Ιπποειδών, όπου ο αντιπρόεδρος του ΕΣΠΙ κος Θανάσης Χελιώτης την ξενάγησε στις εγκαταστάσεις. Κατά την συνάντηση, ιδιαίτερη μνεία έγινε για την άκρως προβληματική τροποποίηση Κελετσή με την οποία οι Περιφέρειες απαλλάχθηκαν από την μέχρι πρότινος ευθύνη για τα ανεπιτήρητα ήμερα ιπποειδή. Ένα θέμα που έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα με ήμερα εγκαταλελειμμένα ιπποειδή να βρίσκουν τραγικό θάνατο ή να προκαλούν ατυχήματα. Οι συντονισμένες διεκδικήσεις των δύο φορέων στους αρμοδίους του Υπουργείου συνεχίζονται.
Η ΠΦΠΟ σημειώνει ότι έργο των εθελοντών του ΕΣΠΙ είναι εξαιρετικά σημαντικό αλλά δεν μπορεί να υποκαταστήσει το απόλυτο κενό της Πολιτείας.
Ακολούθως, η πρόεδρος επισκέφθηκε τον χώρο όπου φιλοξενούνται τα αδέσποτα ζώα που φροντίζει η Φιλοζωική Δράση Εθελοντών Αγ.Μαρίνας Κορωπίου και ενημερώθηκε από την πρόεδρο κα Λία Καραμολέγκου για την κατάσταση. Αυξανόμενες εγκαταλείψεις ζώων, ανεξέλεγκτες γεννήσεις και ολοένα και περισσότερα νέα κουτάβια στους δρόμους είναι δυστυχώς η νόρμα. Οι εθελοντές αγωνίζονται καθημερινά να ανταπεξέλθουν και είναι αξιέπαινοι για την περίθαλψη και τις υιοθεσίες με τις οποίες φροντίζουν να αποκαταστήσουν τα ζώα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αναδημοσιεύουμε από την εφημερίδα "Η Εποχή" της 11ης Φεβρουαρίου 2024, άρθρο του δημοσιογράφου Π. Κλαυδιανού για τι εξελίξεις στο Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας και την επικείμενη (Δευτερα 12/2/024) εκδήλωση από τη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ και το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για την υπόθεση Duarte*, υπόθεση συναφή με εκείνη της προσφυγής νέων ανθρώπων από τη Ραφήνα, με θέμα το περιβάλλον και τη μη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
/
Σε αποφασιστική φάση μπαίνει ο αγώνας για τη διάσωση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, με ικανή διεύρυνση υποστηρικτών των κατοίκων της περιοχής. Τη Δευτέρα η Νομική Σχολή και το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου διοργανώνουν εκδήλωση με αντικείμενο την υπόθεση προσφυγής κατά της Πορτογαλίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για παραβιάσεις όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Αναμένεται ότι θα γίνει αναφορά στην απόρριψη των δικαστικών προσφυγών πέντε νέων ηλικίας 17-23 ετών από τη Ραφήνα με θέμα το περιβάλλον και τη μη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Εν τω μεταξύ πυκνώνουν οι παρεμβάσεις επιστημόνων, οργανώσεων και πολιτών που ζητούν να μην κοπούν τα δέντρα στο ρέμα. Παράλληλα, στο ζήτημα παρεμβαίνει και η ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), δανείστρια του έργου.
Η υπόθεση που θα συζητηθεί σε εκδήλωση στη Νομική, στην αίθουσα Άλκης Αργυριάδης στις 5 μ.μ. τη Δευτέρα, αφορά την προσφυγή νέων Πορτογάλων στο ΕΔΔΑ κατά της Πορτογαλίας (υπόθεση Duarte) για το ότι δεν τηρεί την περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ σε συγκεκριμένα έργα, άρα προσφεύγουν χάριν της κλιματικής αλλαγής. Ομιλήτρια θα είναι η Allison MacDonald, δικηγόρος της υπόθεσης και σχολιαστές οι καθηγητές Γλ. Σιούτη, Γ. Δελής και Μ. Γαβουνέλη. Θα συντονίσει ο κοσμήτορας Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος, πρώην πρόεδρος ΕΔΔΑ. Η προσφυγή των πέντε νέων έγινε στο πρότυπο της υπόθεσης Duarte, άρα είναι προφανής η συνάφεια.
Αναμένεται ότι οι ομιλητές θα συνδέσουν τις δυο υποθέσεις, ενώ θα παρέμβει και η δικηγόρος των νέων κ. Ντέτα Πετρόγλου.
Για το ζήτημα της κοπής 143 δένδρων, προπομπός κοπής 2.000 συνολικά, οι παρεμβάσεις υποστήριξης ήταν πολλές και σημαντικές, έτσι δεν προχώρησαν στην κοπή. Η πρόφαση ήταν ότι τα δένδρα είναι «ασταθή και κεκλιμένα», «καχεκτικά», «ξερά». Πράγμα ψευδές, όπως είπαν πραγματογνώμονες: ο καθηγητής του Γεωπονικού Π. Τρίγκας, ο ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ Δρ. Στ. Ζόγκαρης. Το WWF, επίσης, σημειώνει ότι η απόφαση κοπής «δεν στηρίζεται σε αντικειμενικά επιστημονικά κριτήρια βάσει της δασολογικής επιστήμης». Στην παρέμβασή τους, πολίτες σημειώνουν ότι «η διευθέτηση με τσιμέντο και συρματοκιβώτια του Ρέματος, του μεγαλύτερου στην Αττική, θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις για ολόκληρη την Αττική, ιδίως μετά τις πυρκαγιές... Στην Ευρώπη και διεθνώς η αντιπλημμυρική πρόταση σχεδιάζεται, πλέον, με λύσεις βασισμένες στη φύση». Επικαλούνται το παράδειγμα της Θεσσαλίας. Εντούτοις, η νέα δήμαρχος, σημειωτέον προεκλογικά είχε δεσμευτεί ότι δεν θα γίνει η «διευθέτηση» του ρέματος, όταν η δημοτική σύμβουλος Εμμανουέλα Τερζοπούλου της δημοτικής κίνησης «Γη και Ελευθερία» υπέβαλε στο δημ. Συμβούλιο για συζήτηση τις πραγματογνωμοσύνες , απάντησε ότι το θέμα αυτό δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες του δήμου!
Εν τω μεταξύ, παρενέβη και η ΕΤΕπ, δανείστρια του έργου (36,6 εκατ. ευρώ επί συνόλου 101,5). Διερευνά τις καταγγελίες τριών οργανώσεων και ενός πολίτη. Συγκεκριμένα, όπως σημειώνει η ίδια η ΕΤΕπ για την καταγγελία, «ο συνολικός ισχυρισμός (των καταγγελλόντων) είναι η μη συμμόρφωση του έργου με την περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ και τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις της ΕΤΕπ». Και προσθέτει ότι «οι καταγγέλλοντες τάσσονται υπέρ της υλοποίησης του έργου με τη χρήση λύσεων βασισμένων στη φύση και στη διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας». Σε αντίστοιχη υπόθεση, για τον ποταμό Ερασίνο, η ΕΤΕπ διέκοψε τη χρηματοδότηση και επέβαλε αλλαγή σχεδίων.
Προσφυγή έχει γίνει και στην Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Η προσφυγή των πέντε νέων στο μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών ατύχησε. Απορρίφθηκε χωρίς καν να μπει στην ουσία, για τυπικούς λόγους, ότι δήθεν δεν θεμελιώνεται δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων. Υπέρ των νέων παρενέβησαν το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου, η Ελληνική Ένωση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις και 101 κάτοικοι της Ραφήνας. Οι νέοι, μάλιστα, καταδικάστηκαν σε δικαστική δαπάνη 300 ευρώ έκαστος!
Το επόμενο διάστημα είναι πολύ κρίσιμο και μάλλον πιο ευνοϊκό για τη διάσωση του ρέματος. Έως το τέλος Φεβρουαρίου αναμένεται να υιοθετηθεί νόμος της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης (κανονισμός) που απαιτεί 25.000 χιλιόμετρα ποταμών στην ΕΕ να αποκατασταθούν σε ποταμούς ελεύθερης ροής με απομάκρυνση παλαιών φραγμών και αποκατάσταση της συνδεσιμότητάς τους με τα φυσικά τους πλημμυρικά πεδία. Στις 20 Μαρτίου στο ΣτΕ συζητείται η αίτηση ακύρωσης κατά της οριοθέτησης του ρέματος με Προεδρικό Διάταγμα. Να δούμε.
Παύλος Κλαυδιανός, εφημερίδα Η Εποχή 11/2/2024
Για περισσότερες πληροφορίες:
Η εκδήλωση που οργανώνει το Ίδρυμα Μαραγκοπούλουγια την κλιματική αλλαγή, με αφορμή την εμβληματική υπόθεση Duarte Agostinho και Άλλοι κατά Πορτογαλίας και 32 Άλλων Κρατών, τη Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2024 και ώρα 17:00, στο Αμφιθέατρο «Άλκης Αργυριάδης», κεντρικό κτήριο ΕΚΠΑ (Πανεπιστημίου 30).θα μεταδοθεί και από την ιστοσελίδα του ιδρύματος
Αναδημοσιεύουμε από το ιστολόγιο της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας (ΚΠΑΜΡΡ) τη γνωστοποίηση του μηχανισμού καταγγελιών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας ΅Επενδύσεων (ΕΤΕπ) της υπ' αριθμό SG/E/2023/26 καταγγελία για το έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας. Η καταγγελία υποβλήθηκε από: 1) την περιβαλλοντική ΜΚΟ «ΟΖΟΝ» (https://www.ozon-ngo.gr/), 2) την «Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας», 3) την κίνηση πολιτών «Ρεματτική- Φορείς και Κινήσεις για την Προστασία των Ρεμάτων» (https://www.facebook.com/remattiki/) και 4) ένα φυσικό πρόσωπο, κάτοικο Ραφήνας.
......................
Ο Μηχανισμός Καταγγελιών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) γνωστοποίησε στις 16.1.2024 στην ιστοσελίδα της Τράπεζας την από 15.11.2023 με αριθμό SG/E/2023/26 καταγγελία για το έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας. Η καταγγελία υποβλήθηκε από: 1) την περιβαλλοντική ΜΚΟ «ΟΖΟΝ» (https://www.ozon-ngo.gr/), 2) την «Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας», 3) την κίνηση πολιτών «Ρεματτική- Φορείς και Κινήσεις για την Προστασία των Ρεμάτων» (https://www.facebook.com/remattiki/) και 4) ένα φυσικό πρόσωπο, κάτοικο Ραφήνας.
Σημειώνεται ότι η ΕΤΕπ χρηματοδοτεί το μεγαλύτερο μέρος (36,6 εκατ. €) του συνολικού προυπολογισμού του έργου (101,5 εκατ. €) ενώ μικρότερα ποσά προέρχονται από την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB), το ΕΣΠΑ και Εθνικούς Πόρους.
Στις 26/12/2023 πραγματοποιήθηκε αυτοψία στο έργο από εμπειρογνώμονα του Μηχανισμού Καταγγελιών της ΕΤΕπ. Η έκθεση συμπερασμάτων αναμένεται το επόμενο διάστημα.
Η σχετική ανακοίνωση της τράπεζας αναφέρει τα εξής:
«Τον Νοέμβριο του 2023, ο Μηχανισμός Παραπόνων (EIB-CM) κατέγραψε καταγγελία σχετικά με ένα στοιχείο του έργου «Μέτρα αντιπλημμυρικής προστασίας» στη λεκάνη απορροής του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας (εφεξής «το έργο Ραφήνας»). Αυτή η καταγγελία ακολουθεί τρεις καταγγελίες που περατώθηκαν το 2023 σχετικά με ένα άλλο τμήμα του έργου που υλοποιείται στην πεδιάδα του Ερασίνου (SG/E/2021/12, SG/E/2021/15 και SG/E/2021/17). Το έργο που συγχρηματοδοτείται από την ΕΤΕπ βρίσκεται στην περιφέρεια Αττικής στην Ελλάδα.
Ο Μηχανισμός Παραπόνων της ΕΤΕπ προχώρησε στον έλεγχο συμμόρφωσης του έργου του Μεγάλου Ρέματος της Ραφήνας και ετοιμάζει έκθεση συμπερασμάτων».
Αντίστοιχη καταγγελία υποβλήθηκε επίσης και στην Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης, δανείστρια του έργου επίσης.
Σε αντίστοιχη καταγγελία για τον ποταμό Ερασίνο, η ΕΤΕπ διαπίστωσε την αντίθεση του έργου στις ενωσιακές Οδηγίες για τα Ύδατα, τα Πουλιά και τους Οικοτόπους και πάγωσε τη χρηματοδότηση του έργου μέχρι τον ανασχεδιασμό του με λύσεις βασισμένες στη φύση. Το ίδιο έπραξε και η Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα της ΕΤΕπ:
Πηγή Ιστολόγιο Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Από την στιγμή που ο άνθρωπος βρήκε τρόπο να κόβει δέντρα ο πληθυσμός των δέντρων στον πλανήτη έχει μειωθεί κατά 45%. Αυτή είναι μία βασική διαπίστωση – υπολογισμός της μελέτης που εκπονήθηκε από το 2010 μέχρι το 2015 από ομάδα ειδικών ερευνητών από 15 χώρες υπό τον Th. Crowther ο οποίος εργαζόταν εκείνη την εποχή για το Yale University. Η μελέτη αυτή δημοσιεύτηκε στο εγνωσμένου κύρους περιοδικό Nature, το 2015. Στην Ελλάδα τα πορίσματα της επιτροπής είχαν δημοσιευτεί επιγραμματικά στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»
Η μέθοδος εργασίας της ομάδας των ειδικών βασίστηκε στην επεξεργασία δορυφορικών φωτογραφιών με εξελιγμένα μέσα και την εφαρμογή μοντέλων σε υπερυπολογιστές. Πέρα από τη διαπίστωση της αρνητικής επίδρασης που έχει στο φυσικό περιβάλλον ο άνθρωπος και το σύστημα του της ληστρικής εκμετάλλευσης φυσικών πόρων, υπήρξε και ένα παράπλευρο θετικό συμπέρασμα από τις έρευνες. Αυτό ήταν πως ο αριθμός των δέντρων στη Γη σήμερα είναι οκτώ φορές μεγαλύτερος από αυτόν που εκτιμούσαν μέχρι τότε (2015) οι επιστήμονες. Οι ερευνητές της ομάδας του Crowther υπολόγισαν ότι ο άνθρωπος κόβει περί τα 15 δισ. δέντρα ετησίως με τις περισσότερες απώλειες να έχουν τα τροπικά δάση όπου βρίσκονται τα αρχαιότερα αλλά και μεγαλύτερα δάση του πλανήτη. Φυσικά ο ρυθμός και η κατανομή των απωλειών δέντρων στον χρόνο και τον χώρο, διαφέρει αρκετά και πάντα συνδέεται με τα μέσα που διαθέτει σε κάθε εποχή ο άνθρωπος για να κόψει και τελικά να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς πόρους, ένας σημαντικός εκ των οποίων είναι και τα δέντρα.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως ο άνθρωπος χρειάζεται τους φυσικούς πόρους για την ανάπτυξη και την ευζωία του και γι’ αυτό τους «αξιοποιεί» όπως θεωρεί. Η αξιοποίηση των πόρων όμως δεν είναι αυτό που οδήγησε στον αφανισμό των μισών δασών της γης. Η αξιοποίηση εμπεριέχει και την έννοια της αειφορικής διαχείρισης η οποία προϋποθέτει και την προστασία του αξιοποιούμενου πόρου από την εξαφάνιση. Και όμως, οι πιο στυγνοί άρπαγες δασών και δασικών εκτάσεων είναι εκείνοι που αναμασούν τον περί αειφορίας λόγο περισσότερο. Πρόκειται για το σύνηθες πια τέχνασμα των εξουσιών (διοικητικών, οικονομικών, πολιτικών) να εμφανίζονται ως φύλακες της αειφορικής διαχείρισης στα χαρτιά όντες άρπαγες και ληστές στην πράξη.
Οι ληστές και οι άρπαγες όμως δεν εποφθαλμιούν μόνο τον πόρο «δέντρο» και τα προϊόντα του. Οι άρπαγες εκμεταλλεύονται ληστρικά τους πόρους αλλά ταυτόχρονο έχουν σχέδια για αυτό που μένει μετά την αρπαγή του δάσους, δηλαδή τη γη. Είτε με τη μετατροπή της σε γεωργική ή κτηνοτροφική γη υψηλού παραγωγικού δυναμικού είτε με την πολεοδόμηση της, στον βωμό της αστικής επέκτασης σε έναν κόσμο που οδεύει για τα 10 δισεκατομμύρια πληθυσμού. Μπορεί τα 10 δισεκατομμύρια ανθρώπων στη γη να είναι φαινομενικά αμελητέο βάρος αλλά ο άνθρωπος του 2024 έχει και υψηλότατες απαιτήσεις σε πόρους, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η γη και όσα αυτή του προσφέρει. Αν ένας άνθρωπος του μεσαίωνα κατανάλωνε 1 μονάδα πόρων, ο σημερινός άνθρωπος καταναλώνει την πεντηκονταπλάσια ποσότητα πόρων ή και εκατονταπλάσια αν μιλάμε για τον σύγχρονο αποκαλούμενο πολιτισμένο άνθρωπο. Συνεπώς τα δέντρα στερούν από τον οικονομούντα, υποτίθεται πολιτισμένο άνθρωπο πόρους και χώρο. Και βέβαια στην αναμέτρηση ο χαμένος είναι τα δέντρα αφού πρόκειται για μάχη δίχως αύριο. Αν υπήρχε αύριο τότε ο μεγάλος χαμένος του πολέμου θα ήταν ο σημερινός νικητής της μάχης. Ο άνθρωπος που εξαφανίζει τα δέντρα χωρίς να βλέπει πως την ίδια ώρα επιταχύνει τις διαδικασίες που θα επιταχύνουν την εξαφάνιση του από τον πλανήτη. Αν σε 12.000 χρόνια πολιτισμού, ο άνθρωπος εξαφάνισε τα μισά δέντρα του πλανήτη, θα χρειαστεί πολύ λιγότερα πια για να εξαφανίσει και τα υπόλοιπα.
Ακόμα και αν η επιχειρηματολογία υπέρ της προστασία των δέντρων και την προστασία των φυσικών πόρων γενικότερα, δεν μπορεί να καλύψει τα αδηφάγα των χρηματιστηρίων ή να περιγράψει την κατστροφή με μετρήσιμο σε οικονομικά μεγέθη τρόπο, υπάρχει ένας άλλος τρόπος αποτίμησης των κρίσιμων αυτών απωλειών σε χρήμα. Ίσως αυτός ο υπολογισμός να είναι πιο κατανοητός για τους εραστές του εφήμερου. Πρόκειται για την οικονομική αποτίμηση της αξίας του δέντρου σύμφωνα με τη Χάρτα του δέντρου της πόλης, όπως μας τη συστήνει o Μανώλης Καπάνταης, Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος και τ. Δ/ντης Πρασίνου, σε άρθρο του στον ιστότοπο dasarxeio.com
Πηγή dasarxeio.com – Μανώλης Καπάνταης
Ενδεικτικά αναφέρουμε ένα παράδειγμα. Πρόκειται για τον υπολογισμό της οικονομικής ζημίας που προκύπτει από την απώλεια ενός (1) πλατάνου δενδροστοιχίας, υγιούς, με καλό φυτικό σθένος και πρεμνικής διαμέτρου 60 εκατοστών. Το κόστος θα εκτιμηθεί ως εξής:
Είδος: Παίρνει τιμή από σχετικό πίνακα = 43
Τοπίο: Ομοίως από αντίστοιχο πίνακα- Δείκτης ανάλογα με τις επιπτώσεις του τοπίου (4) και τη μηχανική κατάσταση (4) δηλαδή (4 + 4 = 8): 8
Ανάπτυξη δέντρου (στηθαία διάμετρος ή πρεμνική ανάλογα με τη θέση και την ηλικία (περιλαμβάνεται) - Δείκτης ανάλογα με τη διάμετρο: 60
Υπολογισμός της αξίας παροχής: 43 x 8 x 60 = 20.640 €
Δηλαδή αν ένα πλατάνι με πρεμνική διάμετρο 60 εκατοστών και ηλικίας -κατά προσέγγιση- 60 ετών, δε σας λέει τίποτα, οι 20.640 ευρώ ζημιάς που θα πρέπει να καλυφθεί από κάπου, σίγουρα θα σας λέει. Αυτά στον πολιτισμένο κόσμο που λέμε κι εμείς πως είμαστε μέρος του. Ή μήπως δεν είμαστε;
Το παράδειγμα και η αναφορά στη Χάρτα του δέντρου της πόλης, όπως και το ερώτημα για το αν ανήκουμε στον λεγόμενο «πολιτισμένο κόσμο» είναι πια πολύ πιο κρίσιμα στην Αττική. Πιο κρίσιμο ακόμα και από τις εποχές της αντιπαροχής και της εντατικής αστικοποίησης. Γιατί τότε υπήρχαν πολλά δέντρα και δεν υπήρχαν συνειδήσεις. Τώρα τα δέντρα της Αττικής είναι ελάχιστα. Υπάρχουν -μιλώντας για την Αττική- πολύ λιγότερα δέντρα που ίσως φτάνουν το 10 ή 20 % των δέντρων που υπήρχαν σε εκείνες τις εποχές, όπως μας λένε οι χάρτες δασοκάλυψης της Αττικής. Συνειδήσεις εξακολουθούν να μην υπάρχουν σε διοικητικούς ή άλλους ιθύνοντες του τόπου. Το μίγμα είναι πια δηλητηριώδες και η πορεία προς την Αττική Έρημο μη αναστρέψιμη. Έτσι, αν αυτοί οι ασυνείδητοι επικαλούνται «ανάπτυξη» και «εκσυγχρονισμό» προκειμένου να αποδασώσουν περαιτέρω τον τόπο, είναι ελεύθεροι να συνεχίσουν εφόσον καταβάλουν το αρμόζον τίμημα. Το οικονομικό του σκέλος. Αλλιώς θα πρόκειται για άρπαγες και ληστές, μιλώντας με οικονομικούς όρους. Το τίμημα πέρα του οικονομικού θα το πληρώσουν ούτως ή άλλως τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας και όχι αυτοί που αποφασίζουν την καταστροφή. Τουλάχιστον αυτοί ας πληρώσουν το οικονομικό μέρος της ζημιάς. Ή δεν είναι έτσι;
Kι αυτή η Αττική η γη, η πάνσοφη κι ωραία το καύχημα, το κόσμημα, τ΄ άνθος όλου του κόσμου
μέλλει κι αυτή να ερημωθεί κι η στάθμη της να πέσει από τ' άγρια κύματα κι από τη συμφορά
(Νοστράδαμου Προφητείες αποδ. Alan Wistful μτφ Π. Νικολαϊδης V.31)
atticavoice@gmail.com
