Είμαστε λίγοι αυτοί που παλεύουν ενάντια στο Κακό
Βαριά πληγωμένα βρίσκει η επόμενη μέρα τα έργα των ανθρώπων στα Τζουμέρκα, μετά τα ακραία φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή. Η κλιματική αλλαγή προβάλλεται συχνά ως η εύκολη εξήγηση για την αποποίηση των πραγματικών ανθρώπινων ευθυνών. Κάποιοι μιλάνε για εκδίκηση της φύσης. Όμως, πρόκειται πράγματι για έργο της φύσης ή για αποτέλεσμα της αυθαιρεσίας των ανθρώπινων κατασκευών; Στο ερώτημα αυτό επιχειρεί να απαντήσει το άρθρο που δημοσιεύτηκε από το "Παρατηρητήριο Τζουμέρκων"
---------------------------------------------------------------------------------
Ένα ερώτημα που για να απαντηθεί, πρέπει πρώτα να απαντήσουμε αν εκδικείται η "μητέρα" φύση.
Ποια είναι εκείνη η μητέρα λοιπόν, που εκδικείται τα δημιουργήματά της;
Και τί κακό έκανε στην προκειμένη περίπτωση; Τι απείλησε και τι κατέστρεψε; Δημιουργήματα δικά της (της μητέρας φύσης;), ή ανθρώπινες κατασκευές;
Και αφού πρέπει να αντικαταστήσουμε τη μητέρα φύση με τη μητέρα του Θεού (κατά το "Βοήθα Παναγιά μου"), γιατί αυτή δε μας βοηθάει και δεν σταματάει το κακό;
Ακούμε πολύ συχνά, και μάλιστα από ανθρώπους που είναι υποχρεωμένοι να παίρνουν αποφάσεις και να αναλαμβάνουν ευθύνες -ψύχραιμες, χωρίς προκαταλήψεις, βασισμένες σε επιστημονικές θεωρίες, κτλ- να το ρίχνουν πάντα στην Παναγία ή στην κακιά την ώρα, ή στη φύση την ίδια. Για να αποποιηθούν τις δικές τους ευθύνες.
Πολύ βολικό και πολύ διαδεδομένο. Ίσως και λίγο πονηρό.
Ακούμε από τον Δήμαρχο να επικαλείται την Παναγία, την ώρα που αυτός πριν από 2 χρόνια ενέκρινε το υδροηλεκτρικό στον Ραφτανίτη ποταμό, που στην πρόσφατη πλημμύρα του δεν άφησε τίποτα όρθιο. Στην προκειμένη περίπτωση, διέλυσε επίσης όλα τα έργα που έκανε στην κοίτη του ο Περιφερειάρχης στο πρόσφατο παρελθόν. Όπου εκεί προσπάθησε την 100 μέτρων κοίτη του Ραφτανίτη να τη γεφυρώσει με γέφυρα 30 μέτρων. Μόνο για να αποσπάσει τα χειροκροτήματα.
Ακούμε τον ίδιο τον Περιφερειάρχη να ζητάει τη βοήθεια της Παναγίας για να σκάψει το Μεγάλο Βράχο, στην διαπλάτυνση του δρόμου Πηγάδια-Γέφυρα Πλάκας, στο δρόμο όπου ο ίδιος ρυπαίνει τη φύση και μπαζώνει τα ρέματα. Και άλλα πολλά θα μπορούσαμε να παραθέσουμε: βλέπε αντιπλημμυρικά στο Ματσούκι, καταστροφές στους Μελισσουργούς, που δεν πρόλαβαν να πιούν νερό οι καημένοι, πνίγηκαν. Βλέπε επίσης τον Καταρρακτιώτη ποταμό, με 4 υδροηλεκτρικά ή μάλλον 3 γιατί το τελευταίο διαλύθηκε, τους δρόμους για τους Καταρράκτες κατεστραμμένους, τη Σγάρα κυριολεκτικά μέσα στα μπάζα, και τόσα άλλα.
Υποκρισία...
Επειδή τα έργα τους ΔΕΝ ήταν για να θωρακίσουν τους πολίτες, αναγκάζονται, τώρα να γίνουν «μικροί και ασήμαντοι», γιατί αυτό τους βολεύει.... Και αυτό που συνέβη, τους "ξεπερνάει"... Και σηκώνουν τα χέρια ψηλά.... διώχνουν από πάνω τους κάθε ευθύνη. Γιατί, η κλιματική αλλαγή (!!) ή οποιοδήποτε άλλο κακό, είναι κάτι πολύ μεγάλο και πέρα από αυτούς.
Και μόνο με τη βοήθεια της Παναγίας θα σωθούμε.
Ωστόσο, με τρόπο κάλπικο και με μέσα προπαγανδιστικά αλλάζουν πάλι την εικόνα.
Και δυστυχώς, μετά από ένα τόσο μεγάλο κακό στις υποδομές, ο λαός θα τα πληρώσει πάλι. Δεν θα βγουν τα σπασμένα από τις τσέπες των υπευθύνων, που με τις πέρα για πέρα ανεύθυνες και χωρίς μελέτες αποφάσεις τους, χρεώνουν τον λαό.
Υποτάσσουν ακόμα και την ίδια επιστήμη στην πολιτική τους. Με έργα μόνο για χειροκρότημα και για ψήφους.
Μόνος κερδισμένος σε αυτή την πράξη ο εργολάβος. Μικρός ή μεγάλος. Αυτός είναι που τρίβει τα χέρια του και, μάλιστα, στις έκτακτες ανάγκες και τις δύσκολες στιγμές, ως σύγχρονος "γερολαδάς". Χωρίς κανένα έλεγχο και με απευθείας αναθέσεις για να ρίξουμε πάλι λίγο τσιμέντο, το οποίο θα έχει και αυτό την ίδια τύχη στην επόμενη καταστροφή.
Πριν από πολύ λίγα χρόνια, η κοινότητα των Τζουμερκιωτών, αλλά και πολλοί άλλοι ευαίσθητοι άνθρωποι, έζησαν το θλιβερό και τραγικό γεγονός της κατάρρευσης του συμβόλου τους: της πέτρινης γέφυρας της Πλάκας. Όπου όλα θα είχαν αποφευχθεί, αν είχαν προβλεφθεί κάποια υποστηρικτικά έργα στην θεμελίωσή του.
Και τότε, όπως και τώρα, ο καιρός και τα στοιχειά της φύσης "επιτέθηκαν" στους ανθρώπους των Τζουμέρκων.... Μυαλό όμως δε βάλαμε.
Οι ίδιοι άνθρωποι, στις ίδιες θέσεις, να μας επαναλαμβάνουν τα ίδια πράγματα.
Λοιπόν, ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε. Πρέπει εμείς οι άνθρωποι να αντιληφθούμε τι είναι προτεραιότητα και να διεκδικούμε από τους θεσμούς, χωρίς φόβο, την προστασία μας.
Και όσο σοβαρό κι αν ακούγεται το ότι εμείς εδώ δεν έχουμε ρεύμα, ή ένα δέντρο έπεσε, ή ο δρόμος κόπηκε, ή δεν έχουμε νερό, ή οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα που εκείνη την ώρα φαντάζει μεγάλο, βεβαίως αυτό πρέπει να το αναδεικνύουμε και να απαιτούμε για τη λύση του.
Όμως, η ευημερία μας κρίνεται από τις διαχρονικές ολιγωρίες, παραβλέψεις, αστοχίες, ή ακόμα και την κοντόφθαλμη πολιτική απόφαση που δεν ικανοποιεί τον λαό, αλλά διευκολύνει απλά τη ροή του χρήματος. Γιατί έργα γίνονται. Δε φέρουμε καμία αντίρρηση. Αλλά ούτε οραματικά, ούτε ποιοτικά, ούτε στοχευμένα είναι. Δεν απαντάνε στις σύγχρονες ανάγκες και για αυτό ο τόπος δεν είναι ελκυστικός και ασφαλής για τους νέους.
Οι Ηγετίσκοι μας ακολουθούν το ρεύμα και δεν είναι ρηξικέλευθοι, νεωτεριστές, ανεξάρτητοι.
Γι' αυτό τους φταίει ο κακός ο καιρός, και η ίδια η φύση.
Γι' αυτό επίσης ας λάβουν σοβαρά υπόψιν τι αποφάσεις θα πάρουν.
Αισιόδοξο είναι ότι κάτι δείχνει να αλλάζει στον τόπο μας.
Υπάρχουν άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τα νησιά μόνο σαν αγελάδες για άρμεγμα – και δεν τους ενδιαφέρει καθόλου το πώς θα παραδοθούν αυτά τα νησιά στα παιδιά και στα εγγόνια τους. Πολλοί από αυτούς δεν είναι καν μόνιμοι κάτοικοι των νησιών - εμφανίζονται σαν κομήτες το καλοκαίρι, κάνουν την αρπαχτή τους και εξαφανίζονται
Αλλά και ανάμεσα στους ντόπιους, ελάχιστοι είναι εκείνοι που σκέφτονται κάτι πέρα από το προσωπικό και πρόσκαιρο κέρδος. Όσοι από αυτούς διαφωνούν με την ανεξέλεγκτη “ανάπτυξη”, σπάνια τολμούν να εκφραστούν δημόσια – οι κοινωνικοί δεσμοί και οι εξαρτήσεις που υπάρχουν σε κάθε μικρή κοινότητα το καθιστούν απαγορευτικό. Όσοι πάλι από τους τακτικούς επισκέπτες το κάνουν, γίνονται πολύ συχνά αντικείμενο κριτικής με το συνηθισμένο επιχείρημα ότι –λίγο ή πολύ – δεν έχουν το δικαίωμα να μιλούν, γιατί δεν μένουν στο νησί όλο το χρόνο
Στη Σίκινο, όμως, φαίνεται ότι οι κάτοικοι βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Το όμορφο νησί του Αιγαίου αποφάσισε να αντισταθεί στην ευκολία της άναρχης “ανάπτυξης”, δείχνοντας ότι υπάρχει και άλλος δρόμος και δεν βρίσκεται μόνο στο μυαλό κάποιων “αντιδραστικών γραφικών”. Και αν συνεχίσει έτσι, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι Σικινιώτες θα παραδώσουν στα παιδιά και στα εγγόνια τους έναν τόπο όπως τον παρέλαβαν – καθαρό, αυθεντικό, ζωντανό
Άλλα νησιά θα κλαίνε –εκείνα που ήδη στενάζουν κάτω από τη «φρενίτιδα» μιας ανάπτυξης που δεν έχει σταματημό. Νησιά όπου ο υπερτουρισμός, οι αυθαιρεσίες και η τσιμεντοποίηση τα έχουν μετατρέψει από αλλοτινούς παράδεισους σε ασφυκτικά σκηνικά. Και που αν δεν αλλάξει κάτι άμεσα και ριζικά, πολύ σύντομα θα βρεθούν με άδεια, τσιμεντένια κουφάρια που κανείς δεν θα θέλει να τα επισκεφθεί
Οι κάτοικοι του πανέμορφου νησιού της Σικίνου απέδειξαν ότι το κέρδος χωρίς όρια δεν είναι μονόδρομος. ότι υπάρχει και η επιλογή της ισορροπίας, που προστατεύει τον τόπο και του δίνει προοπτική. Και προχώρησαν σε μέτρα που θα έκαναν την τρίχα κάθε “αναπτυξιολάγνου» δημάρχου να σηκώνεται, δίνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα πως η πραγματική ανάπτυξη δεν καταστρέφει, αλλά διαφυλάσσει
Κατά την εισήγησή στο Δημοτικό Συμβούλιο, ο δήμαρχος Βασίλης Μαράκης αναφέρθηκε στην ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής ταυτότητας του νησιού. Στο πλαίσιο αυτό, η Σίκινος - όπως είπε - έχει αποφασίσει να ακολουθήσει ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, ήπιο και ελεγχόμενο, το οποίο θα σέβεται τόσο τους κατοίκους όσο και το φυσικό περιβάλλον. Όπως ανέφερε, ζητούμενο είναι να διατηρηθεί αναλλοίωτος ο χαρακτήρας του νησιού, η μορφολογία και η ταυτότητά του, προκειμένου να παραδοθεί στις επόμενες γενιές “αυθεντικό και μοναδικό”
Στο πλαίσιο αυτής της επιλογής, το Δημοτικό Συμβούλιο
Η Σίκινος - σε μια εποχή που πολλά νησιά κινδυνεύουν να μετατραπούν σε real estate πάρκα - δείχνει το δρόμο για ένα νέο μοντέλο, αποφασίζοντας να αντισταθεί στην κερδοσκοπία και να υπερασπιστεί την ταυτότητά του.
Όσα μικρά νησιά αποφασίσουν να τον ακολουθήσουν, ας είναι βέβαια πως θα βγουν κερδισμένα. Αυτοί που θα χάσουν θα είναι μόνο τα πάσης φύσεως αρπακτικά
Ιδού η Σίκινος, ιδού και το πήδημα – όπως θα μπορούσαμε να παραφράσουμε το γνωστό ρητό
της Μαρίας Νάτση
Οι πρώτες ψιχάλες στην άμμο κάνουν και τους τελευταίους εραστές της θάλασσας να μαζεύουν βιαστικά τα πράγματά τους και να επιστρέφουν στα σπίτια τους. Στις παραλίες επανέρχεται, σαν μοναδικός ήχος, το βουητό των κυμάτων κι όμως, πίσω από αυτή τη φαινομενική σιωπή, η θάλασσα , παραμένει ζωντανή. Κάτω από τα κύματα απλώνεται ένας αθέατος κόσμος που ακολουθεί τον δικό του ρυθμό - μια αργή, μυστική διαδικασία, ορατή μόνο στα ανήσυχα μάτια όσων ξέρουν να κοιτούν.
Εκεί, κάτω από την επιφάνεια, ο βυθός παλεύει να επουλώσει τα τραύματα που άφησαν πίσω τους τα εκατοντάδες πλοιάρια, καθώς γαντζώνονταν πάνω του όλο το καλοκαίρι.
Ο βυθός της Μεσογείου, πολύ πέρα από την εικόνα της καρτ ποστάλ, κρύβει ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα του πλανήτη — έναν κόσμο εύθραυστο, που παλεύει σιωπηλά να ανασάνει. Στην καρδιά αυτού του κόσμου βρίσκονται τα λιβάδια της Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica), φυτά που ντύνουν αποκλειστικά τον μεσογειακό βυθό και αποτελούν αληθινό οικολογικό θησαυρό.
Ένα τετραγωνικό μέτρο λιβαδιού Ποσειδωνίας παράγει έως και 14 λίτρα οξυγόνου την ημέρα και δεσμεύει 5 έως 8 φορές περισσότερο άνθρακα από ένα τροπικό δάσος. Προσφέρει καταφύγιο και τροφή σε αμέτρητα ψάρια και άλλα θαλάσσια είδη, συγκρατεί την άμμο και προστατεύει τις ακτές από τη διάβρωση.
Η ανάπτυξή της είναι εξαιρετικά αργή — μόλις 1 έως 6 εκατοστά τον χρόνο, περίπου ένα μέτρο σε έναν αιώνα — κι έτσι η καταστροφή ενός λιβαδιού απαιτεί δεκαετίες, ίσως και αιώνες, για να επουλωθεί.
Τα λιβάδια της Ποσειδωνίας είναι ορατά ακόμη και από το διάστημα και αποτελούν έναν από τους αρχαιότερους ζωντανούς οργανισμούς του πλανήτη, με παρουσία που χρονολογείται πάνω από 100.000 χρόνια. Ενδημικά αποκλειστικά στη μεσογειακή λεκάνη, φιλοξενούν πάνω από 50 είδη ψαριών, περισσότερα από 400 είδη φυτών και πάνω από 1.000 είδη ζώων, αποτελώντας ένα πλούσιο και μυστικό υποθαλάσσιο οικοσύστημα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της WWF Mediterranean, το 2024 καταστράφηκαν περίπου 50.000 εκτάρια λιβαδιών Ποσειδωνίας, ενώ τα τελευταία 50 χρόνια λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων έχει καταστραφεί το 1/3 των λιβαδιών της Ποσειδωνίας στη Μεσόγειο.
Όταν μια άγκυρα πέφτει στον βυθό ή συρθεί για να σταθεροποιηθεί, ξεριζώνει τους βλαστούς, καταστρέφει τα ριζώματα και αφήνει πίσω της "μονοπάτια" καταστροφής — κρατήρες που μειώνουν τη βιοποικιλότητα και καθιστούν το οικοσύστημα πιο ευάλωτο.
Γι’ αυτό, σε πολλές περιοχές της Μεσογείου και της Ελλάδας αναπτύσσονται σταδιακά οικολογικά αγκυροβόλια, μόνιμες βάσεις ή πλωτές σημαδούρες που δεν τραυματίζουν τον βυθό. Στην Κροατία, η Ποσειδωνία προστατεύεται αυστηρά από τον νόμο για την Προστασία της Φύσης, ενώ οι επιστήμονες εφαρμόζουν νέες τεχνικές, όπως το σύστημα Earth Anchor, απαγορεύοντας σε πολλές περιοχές την παραδοσιακή αγκυροβολία και επιβάλλοντας υψηλά πρόστιμα στους παραβάτες.
Στην Ελλάδα, το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος πρωτοπορεί με πειραματικές υποβρύχιες φυτεύσεις Ποσειδωνίας, ενώ το WWF Ελλάς έχει τοποθετήσει οικολογικά σημεία πρόσδεσης και έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένες χαρτογραφήσεις των λιβαδιών. Στη Γυάρο, περιοχή Natura 2000, τα σκάφη αναψυχής υποχρεούνται να δένουν σε ειδικές σημαδούρες αντί να ρίχνουν άγκυρα, συμβάλλοντας στην προστασία του βυθού και στον όρμο Φώκι της Κεφαλλονιάς, τοποθετήθηκαν 8 ecomooring – οικολογικά αγκυροβόλια από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.
Αν το δέντρο της ελιάς είναι το σύμβολο της ηπειρωτικής Μεσογείου, τότε η Ποσειδωνία είναι το σύμβολο της υποθαλάσσιας. Κάποιοι ίσως φοβούνται πως οι οικολογικοί τρόποι αγκυροβόλησης θα πλήξουν τον τουρισμό· στην πραγματικότητα, συμβαίνει το αντίθετο. Προστατεύοντας τον θαλάσσιο πλούτο, διασφαλίζουμε τη μακροχρόνια βιωσιμότητα και την αυθεντικότητα του ίδιου του τουρισμού.
Τα οικολογικά αγκυροβόλια δεν περιορίζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα αλλά τη συμφιλιώνουν με τη θάλασσα. Γιατί η αληθινή πρόοδος , δεν γεννιέται από την κυριαρχία πάνω στο περιβάλλον, αλλά από την αρμονική συνύπαρξη μαζί του.
Τα αθέατα δάση της Ποσειδωνίας — οι σιωπηλοί πνεύμονες της θάλασσας — απλώνονται κάτω από τα κύματα. Μα οι συνέπειες της καταστροφής τους δεν μένουν εκεί· επιστρέφουν στη στεριά, εκεί όπου αρχίζει και τελειώνει η ανθρώπινη ευθύνη.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος, μέσα στον Αύγουστο (τι πιο σύνηθες για όποιος δεν θέλουν διαβούλευση και τέτοιες ανοησίες) έστειλε για διαβούλευση διάρκειας 30 ημερών(!!!) –δηλαδή έως τις 4 Σεπτεμβρίου 2025– τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το σχέδιο δημιουργίας δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης απορριμματογενών ενεργειακών πρώτων υλών (ΑΕΠΥ) από αστικά στερεά απόβλητα (ΑΣΑ). Η ΣΜΠΕ αποτελείται από 347 σελίδες.
Είναι γεγονός πως πάντα οι νεολογισμοί που επινοεί αυτό το κράτος όταν θέλει να παρακάμψει τη συμμετοχή του πολίτη, είναι ευφυέστατα ασαφείς. Όπως το αρκτικόλεξο ΑΕΠΥ που με το «απορριμματογενή» εννοεί απλά τα απορρίμματα, δηλαδή τα σκουπίδια. Και η ταυτότητα των εννοιών γίνεται ξεκάθαρη αφού η πρώτη ύλη που τροφοδοτεί την καύση είναι απορρίμματα και όχι «απορριμματογενή» έννοια που προϋποθέτει αρχική επεξεργασία των …απορριμμάτων. Αλλά μακάρι να ήταν μόνο αυτό το ζήτημα.
Διαβάσαμε τη ΣΜΠΕ και επειδή οι κυβερνητικές οδηγίες έχουν συχνά πολλούς πρόθυμους θιασώτες και προπαγανδιστές της αποδοχής τους «με κλειστά μάτια», προσπαθήσαμε να ψάξουμε μέσα στο κείμενο και στα σχόλια που έχουν μέχρι στιγμής διατυπωθεί, για να κάνουμε μία πιο κατανοητή παρουσίαση του θέματος. Και αν σας εμπνέει και το θέλετε, να συμμετάσχετε όλες και όλοι στη διαβούλευση με την αποστολή e-mail με τα σχόλια σας στη ΔΙ.Π.Α (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) ή με παραδοσιακή επιστολή στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙ.Π.Α.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την ταχυδρομική διεύθυνση: Λ. Αλεξάνδρας 11, ΤΚ 11473 Αθήνα
Ας ξεκινήσουμε από την ίδια τη ΣΜΠΕ και τα βασικά της στοιχεία όπως αυτή τα περιγράφει
1. Σκοπός και Στρατηγική του Σχεδίου (το γιατί)
Στόχος της ΣΜΠΕ είναι η μείωση της ταφής αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) κάτω από το 10% έως το 2030, όπως απαιτεί το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ). Το σενάριο με έξι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης (καύσης) θεωρείται ως το πιο αποτελεσματικό περιβαλλοντικά, τεχνικά, οικονομικά και κοινωνικά.
Φυσικά δεν γίνεται λόγος για το κατά πόσο θα συντελούσε στον στόχο μείωσης της ταφής, η ανακύκλωση η οποία μάλλον θεωρείται αποτυχημένη στη χώρα μας. Και όμως είναι μέρος του ίδιου σχεδίου. Του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, της αναθεωρημένης του έκδοσης και των περιφερειακών αντιστοίχων
2. Χωροταξική Κατανομή (4 Διαχειριστικές Ενότητες — Δ.Ε.) (το πού)
Οι διαχειριστικές ενότητες (ΔΕ) μοιράζονται ως εξής. Αναφέρεται η κατανομή τους και η εκτιμώμενη δυναμικότητα τους σε τόνους απορριμμάτων προς καύση κατά έτος:
Δ.Ε.1 (Βόρεια Ελλάδα):
Ροδόπη ή Ξάνθη – 62.000 τόνοι/έτος
Κοζάνη – 288.000 τόνοι/έτος
Δ.Ε.2 (Δυτική Ελλάδα & Πελοπόννησος):
Αρκαδία ή Αχαΐα ή Ηλεία – 154.000 τόνοι/έτος
Δ.Ε.3 (Αττική, Στερεά, Β. & Ν. Αιγαίο):
Βοιωτία – 141.000 έως 221.000 τόνοι/έτος
Περιφέρεια Αττικής – 321.000 έως 401.000 τόνοι/έτος
Δ.Ε.4 (Κρήτη & Νότιο Αιγαίο):
Ηράκλειο – 140.000 τόνοι/έτος
Συνολική δυναμικότητα: 1.184.000 τόνοι/έτος
3. Τεχνολογίες & Περιβαλλοντικά Μέτρα (το πως)
Επιλογή τεχνολογίας καύσης με κινούμενη εσχάρα (moving grate) — θεωρείται ώριμη, με υψηλή απόδοση και συμμόρφωση στα ευρωπαϊκά όρια εκπομπών
Εφαρμογή Best Available Techniques- BAT (Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές): προηγμένα φίλτρα και τεχνολογικά συστήματα καθαρισμού των καυσαερίων, ετήσιες εκθέσεις επιδόσεων, επίβλεψη εκπομπών, θορύβου και οσμών
Ποιες είναι οι BAT;
Καύση πάνω από 850 °C (προσοχή: Κάποιοι πονηροί -ή άσχετοι- ήδη κυκλοφορούν το ψέμα της «πυρόλυσης» κάτι που δεν υφίσταται αφού η πυρόλυση είναι άλλη διαδικασία)
Εκπομπή ~1 τόνος CO₂ ανά τόνο αποβλήτων, ενώ μειώνεται η μεθανική ρύπανση από την ταφή
Έσοδα από πώληση ηλεκτρικής ενέργειας (~80 €/MWh), θερμότητας, μετάλλων (scrap), καθώς και θερμότητας για τηλεθέρμανση
4. Οικονομικά & Κοινωνικά Ζητήματα
Το "Gate Fee" (κόστος εισόδου στον ΧΥΤΑ ή σε χώρο διαχείρισης απορριμμάτων για δήμους) εκτιμάται πως θα ανέλθει στα 100–138 €/τόνο, σημαντικά υψηλότερο από τα 35–75 €/τόνο της ταφής. Η τιμή της ταφής δεν είναι σταθερή αλλά διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες. Εδώ η ΣΜΠΕ μας λέει πως παρόλο που το μοντέλο είναι ακριβότερο κατά 10–26%, θεωρείται αναγκαίο για να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης της ταφής. Έτσι, ο ήδη γονατισμένος από την οικονομική πολιτική πολίτης, θα κληθεί να πληρώσει κι άλλα από αυτά που δεν έχει. Χωρίς οικονομική στήριξη ή αναδιάρθρωση, αυτό το κόστος θα επιβαρύνει δήμους και πολίτες. Ένα κόστος που θα αφορά και την αμοιβή του διαχειριστή που θα είναι κάποιος ιδιώτης, σύμφωνα με τη λογική και τον σχεδιασμό του σχετικού ΣΔΙΤ.
Έτσι, άλλος ένας ιδιώτης θα πλουτίζει εκμεταλλευόμενος ένα από αυτά τα εργοστάσια καύσης απορριμμάτων αφού μεγάλο μέρος του κόστους θα το έχουν επωμιστεί δήμοι και δημότες. Και μη βιαστείτε να πείτε πως ΑΝ υπάρχει έλεγχος αυτό δεν θα συμβεί γιατί αυτό ήδη συμβαίνει. Από τα ΣΔΙΤ μέχρι τις παραχωρήσεις που ήδη υφίστανται. Το ελληνικό Κράτος αποδεδειγμένα ποτέ δεν δουλεύει για τη στήριξη των πολιτών αλλά μόνο των δικών του επιχειρηματιών και των επιχειρήσεων τους. Αυτό άλλωστε μπορείτε να το καταλάβετε από το γεγονός πως για τη δημιουργία των μονάδων, προβλέπεται διαγωνιστική διαδικασία για ιδιώτες κατασκευαστές με πιθανές συμβάσεις 25 ετών. Σε πρώτη φάση. Μετά μπορεί να γίνει και 40 ετών. Ανάλογα με το ποιος κυβερνά και το ποιοι είναι οι φίλοι του.
5. Αναγνώριση Κοινωνικής Αντίδρασης
Από τη ΣΜΠΕ αναγνωρίζεται ως κρίσιμη η κοινωνική αποδοχή. Η ΣΜΠΕ προτείνει εκτενή διαβούλευση, ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών, και διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων. Τονίζεται μάλιστα πως ελλιπής διαβούλευση μπορεί να οδηγήσει σε ακυρώσεις έργων — τοπικές αντιδράσεις είναι συχνές σε αντίστοιχες περιπτώσεις .
Όντως, τέτοιες αντιδράσεις προκάλεσαν διακοπή των έργων σε άλλες χώρες όπως στην Ινδία και πιο συγκεκριμένα στη Βομβάη όπου οι δεσμεύσεις για νέα μονάδα στην περιοχή Deonar έχουν αμφισβητηθεί νομικά, καθώς θεωρούνται επικίνδυνες για την υγεία λόγω πυκνοκατοικημένων περιοχών με ήδη υψηλή ρύπανση — και με ανεπαρκή διαβούλευση.
Στην Κίνα ομοίως, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις πολιτών ενάντια σε νέες εγκαταστάσεις καύσης, με επιτυχημένες διαμαρτυρίες που οδήγησαν σε ακυρώσεις έργων. Στο Πεκίνο, στην Guangzhou, και αλλού — λόγω ζητημάτων χωροθέτησης- θέσης εγκατάστασης και διαδικασιών που ακολουθήθηκαν στη σύνταξη των σχετικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Να παρατηρήσουμε πως η Κίνα και η Ινδία είναι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες χώρες, μέλη των BRICS και σκληρά δοκιμασμένες από περιβαλλοντικά εγκλήματα
Στην Κένυα, στο Ναϊρόμπι, το έργο Dandora WtE Power Station (Ισχύς 45 MW) βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά αντιμετώπισε προσωρινή αναστολή λόγω αγωγής κατοίκων που απαιτούσαν συμμετοχή στη διαβούλευση. Τελικά, τον Μάιο του 2024 το έργο επανεκκίνησε. Εκεί φαίνεται δεν ήξεραν την τεχνική των προσχηματικών και με συνοπτικές διαδικασίες, διαβουλεύσεων. Τις έμαθαν όμως για να ξεκολλήσουν τα έργα τους (ή τα έργα των μεγάλων επενδυτών τους)
6. Πολιτικές Αντιδράσεις
Η καύση απορριμμάτων γενικά θεωρείται μη βιώσιμη και επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία λόγω τοξικών εκπομπών (π.χ. διοξίνες, βαρέα μέταλλα, PM2.5). Είναι γεγονός πως οι υποσχέσεις για «φίλτρα και σύγχρονες διατάξεις» προσκρούουν στο ότι ακόμα και η διάθεση των μεταχειρισμένων φίλτρων ή η συντήρηση τους, είναι μία πολύ προβληματική διαδικασία που απλά μεταφέρει μέρος της αέριας ρύπανσης σε έδαφος και νερό και δεν καθαρίζει τίποτα.
Μάλιστα στην αναζήτηση μας για αντιδράσεις κομμάτων και πολιτικών φορέων, είδαμε πως το ΜέΡΑ25 κάνει σοβαρή και εκτενή αναφορά στα παραπάνω θέματα και επίσης τονίζει το υψηλό κόστος κατασκευής και λειτουργίας των μονάδων, καθώς και τον κίνδυνο «εγκλωβισμού» περιοχών σε δαπανηρές μακροχρόνιες συμβάσεις .
7. Τελικά έχουμε θέση για το ζήτημα; Τα συν και τα πλην.
(+) Στα θετικά της κατασκευής των μονάδων καύσης απορριμμάτων μπορούμε να προσμετρήσουμε τη δυνατότητα ουσιαστικής μείωσης της ταφής απορριμμάτων και συμμόρφωσης με τους στόχους της ΕΕ.
(-) Στα αρνητικά πάλι θα αναφέρουμε το υψηλό κόστος για δήμους και πολίτες, συγκριτικά με τέλη ταφής. Και δεδομένων των λαθροχειριών που εντοπίστηκαν στη διαχείριση των τελών ταφής στον ΕΔΣΝΑ, φανταστείτε τι πεδίο κέρδους λαμπρό ανοίγεται σε ανθρώπους σαν κι αυτούς που ήδη ελέγχονται για τις υπεξαιρέσεις.
(+) Άλλο θετικό είναι η παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας — συμβολή σε ενεργειακό ισοζύγιο.
(-) Απέναντι του βάζουμε τις πολύ πιθανές τοξικές εκπομπές και φυσικά τις -δικαιολογημένες- ανησυχίες για τη δημόσια υγεία
(+) Ανάπτυξη θέσεων εργασίας, τεχνολογική πρόοδος, αξιοποίηση σκουπιδιών ως πόρων
(-) Κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης στις τοπικές κοινωνίες λόγω ελλιπούς, ή προσχηματικής και ανεπαρκούς διαβούλευσης.
Ούτε θετική ούτε αρνητική θεωρείται η κάλυψη αναγκών μέσω ιδιωτικών επενδύσεων, χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Οι ιδιωτικές επενδύσεις δεν είναι άνευ ανταλλάγματος και επιπλέον προέρχονται κυρίως από τραπεζικό δανεισμό. Έναν δανεισμό που στη χώρα μας συνήθως καταλήγει να τον αποπληρώνει ο ελληνικός λαός με «ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών». Όσο δεν υπάρχει αυστηρός έλεγχος στις τράπεζες οι «επενδύσεις» ιδιωτών σε ΣΔΙΤ δεν μπορούν να εκτιμώνται ως θετικές εξελίξεις για τη χώρα. Έτσι μία φαινομενικά θετική επίδραση (αύξηση του επενδεδυμένου χρήματος) καταλήγει να είναι αρνητική (μέσω των κρατικοδίαιτων τραπεζών που αναπληρώνουν τις απώλειες τους από τη φορολογία μας)
(-) Σαφώς αρνητικές επιπτώσεις στους τόπους θα έχει η ανταπόδοση που θα λάβει ο ιδιώτης για την «επένδυση» του. Η ανταπόδοση θα έχει τη μορφή δεσμευτικών μακροχρόνιων συμβολαίων που θα περιορίσουν την ανάπτυξη ή και θα οδηγήσουν στην υποβάθμιση των περιοχών που θα έχουν δεσμευτεί για αυτόν τον σκοπό.
Σε γενικές γραμμές, η ΣΜΠΕ παρουσιάζει μια μελετημένη προσέγγιση που εστιάζει στην επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων και ενεργειακής αξιοποίησης, αλλά συνοδεύεται από σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Η επιτυχία του σχεδίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πραγματική λειτουργική βιωσιμότητα, την περιβαλλοντική προστασία στην πράξη και την αποδοχή από τις τοπικές κοινωνίες.
Για την Ελλάδα όπως την ξέρουμε, το σχέδιο δεν θα έχει καλή τύχη, εννοώντας ως καλή τύχη τα οφέλη για το κοινωνικό σύνολο. Αντίθετα, για τους ιδιώτες επιχειρηματίες που θα αναμιχθούν στα συγκεκριμένα ΣΔΙΤ θα είναι πολύ προσοδοφόρα επιλογή.
Κάναμε και μία αναζήτηση των μεθόδων και τεχνολογιών καύσης απορριμμάτων σε άλλες χώρες προκειμένου να δούμε αν για ακόμα μία φορά γινόμαστε εμείς το πειραματόζωο ή αν έχουν εφαρμοστεί αυτά και αλλού. Διαβάστε και κρίνετε
Καύση απορριμμάτων στον κόσμο (WtE) – Παραδείγματα και μαθήματα από άλλες χώρες που εφαρμόζουν την καύση των απορριμμάτων (WtE)
Ευρώπη
Ιρλανδία: Από το 2011 λειτουργεί μονάδα Waste-to-Energy (WtE) στην περιοχή Meath, ικανή να μετατρέπει 235.000 τόνους αποβλήτων ετησίως σε ρεύμα, συμβάλλοντας στην αποφυγή εκπομπών λόγω διαφόρων ωφελειών.
Σουηδία: Εδώ και δεκαετίες καίγεται περίπου το 50% των απορριμμάτων. Ωστόσο, αυτό έχει σταθεροποιήσει ή ακόμα και περιορίσει την πρόοδο στην ανακύκλωση. Να σημειώσουμε πως το συμπέρασμα αυτό το αντλήσαμε από έρευνα του Reuters, γεγονός που δείχνει πως το θέμα της υποχώρησης της ανακύκλωσης λόγω καύσης, έχει απασχολήσει αρκετά και άλλες χώρες
Ιταλία: Με εξαίρεση το Μιλάνο που αποφεύγει την καύση κι επενδύει στην οργανική διαλογή και ανακυκλώσιμες λύσεις, η υπόλοιπη χώρα "στέλνει" υλικό στη φωτιά. Το Μιλάνο όμως πλέον επεξεργάζεται το 87 % των βιο-απορριμμάτων του, μειώνοντας τις εκπομπές μεθανίου κατά 15–20 %.
Η περίπτωση της Ιταλίας παρουσιάζει …ελληνικό ενδιαφέρον αφού είναι νωπή η μνήμη της είδησης περί αποστολής απορριμμάτων από την Ιταλία στον Βόλο του Μπέου για καύση. Δηλαδή στο εσωτερικό της η Ιταλία προωθεί τη διαλογή και επεξεργασία, στέλνοντας τα σκουπίδια της για κάψιμο στο εξωτερικό, που τόπος υποδοχής τους είναι και ο Βόλος.
Γενικά στην Ευρώπη μπορούμε να πούμε πως η καύση υλοποιείται ευρέως —αλλά με διαφοροποιημένα μοντέλα, όρους και στόχους ανά χώρα.
Αυστραλία
Λειτουργεί πρόσφατα η πρώτη μεγάλη μονάδα καύσης απορριμμάτων κοντά στο Περθ. Παρά τα οφέλη στη μείωση ταφής και παραγωγή ενέργειας, η κριτική επικεντρώνεται στο ότι η πρακτική αυτή υπονομεύει την ανακύκλωση και τον κύκλο της κυκλικής οικονομίας. Και χαριτολογώντας υποψιαζόμαστε ως η περιοχή πρέπει να έχει πολλούς Έλληνες μετανάστες.
Στη Βικτώρια έχουν εγκριθεί πλέον 7 νέες μονάδες WtE, με συνολική δυναμικότητα πάνω από 2,35 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων ετησίως — δηλαδή έχει διπλασιαστεί η προηγούμενη αποδοχή (1 εκατομμύριο τόνοι). Υπάρχουν ανησυχίες αλλά και καταγγελίες για ανεπαρκή δημόσια διαβούλευση, περιβαλλοντικές και υγειονομικές συνέπειες, καθώς και για το γεγονός ότι οι αρμόδιοι επιλέγουν υποβαθμισμένες κοινότητες για να εγκαταστήσουν μονάδες.
Ασία - Αφρική
Για την Ινδία και την Κίνα αναφερθήκαμε παραπάνω, στην ενότητα 1 και την παράγραφο 5: αναγνώριση κοινωνικής αντίδρασης.
Στην ίδια ενότητα αναφερθήκαμε και στην Κένυα (Ναϊρόμπι)
Στην Τουρκία λειτουργεί ήδη ένα μεγάλο έργο WtE στην Κωνσταντινούπολη, δυναμικότητας ~78 MWh ηλεκτρικά, από το 2021 — χρηματοδοτούμενο με διεθνή υποστήριξη. Πρόθεση των Τούρκων είναι να προχωρήσουν και σε άλλα τέτοια εργοστάσια. Άλλα δεδομένα δεν μπορέσαμε να βρούμε
Πολλές χώρες ήδη επενδύουν σε σχέδια «Από Σκουπίδια σε Ενέργεια» (Waste to Energy – WtE) για ενεργειακή και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Όπως και να είναι όμως, η ανακύκλωση και η διαλογή στην πηγή προτιμώνται ως καθαρότερες, πιο βιώσιμες επιλογές αλλά όπως έχει διαπιστωθεί, η επιλογή καύσης απορριμμάτων όπου αυτή υπήρξε, οδήγησε σε μείωση τόσο της διαλογής των απορριμμάτων όσο και της ανακύκλωσης / επαναχρησιμοποίησης. Εξαιρέσεις υπήρξαν αλλά είναι μάλλον ελάχιστες.
Πόσο όμως έχει υποχωρήσει η ανακύκλωση ή η επαναχρησιμοποίηση στις χώρες που εφαρμόζεται η καύση των απορριμμάτων;
Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει καθολική απάντηση — η επίδραση της καύσης απορριμμάτων (WtE) στην ανακύκλωση διαφέρει ανάλογα με το πλαίσιο κάθε χώρας, το πολιτισμικό επίπεδο κάθε λαού, τη σχετική πολιτική, τις συμβάσεις διαχείρισης αποβλήτων και την κοινωνική παιδεία.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, η ανακύκλωση στην ήπειρο μας έχει αυξηθεί σταδιακά — το 2022 έφτασε στο 44 % συνολικά, με 65 % για συσκευασίες και 49 % για αστικά απόβλητα. Πρόσφατα μόνο παρατηρήθηκε στασιμότητα ή και μικρή υποχώρηση σε κάποιες χώρες
Βόρεια Ευρώπη: Σε χώρες με πολύ υψηλή χρήση καύσης, όπως η Σουηδία (περίπου το ήμισυ των αποβλήτων καίγεται), οι ρυθμοί ανακύκλωσης έχουν σχετικά σταθεροποιηθεί πρόσφατα χωρίς όμως να βελτιώνονται. Και αυτό σε μία χώρα σαν τη Σουηδία με υψηλό πολιτισμικό επίπεδο και κυρίως με κοινωνική κουλτούρα. Η αιτία θεωρείται η αποθάρρυνση των επενδύσεων στην ανακύκλωση που προκαλούν οι συμβάσεις που καταρτίζονται για την καύση των απορριμμάτων.
Ηνωμένο Βασίλειο: Ο οργανισμός UKWIN (United Kingdom Without Incineration Network – Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς Αποτέφρωση) επισημαίνει ότι «υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ υψηλών ποσοστών καύσης και χαμηλών ποσοστών ανακύκλωσης» σε τοπικές αρχές. Πολλές από τις Αρχές αυτές βρίσκονται δεσμευμένες από μακροχρόνιες συμβάσεις με εργοστάσια καύσης, που αποθαρρύνουν επενδύσεις σε ανακύκλωση. Αυτό είναι κάτι που στην Ελλάδα μοιάζει να συμβεί και να επικρατήσει από την πρώτη μέρα εφαρμογής της καύσης.
Δεν θα αναφέρουμε την Ιταλία (με το Μιλάνο να έχει τα σκήπτρα στην ανακύκλωση) για τους λόγους που αναφέρουμε πιο πάνω (εξαγωγή απορριμμάτων προς καύση στον …Βόλο)
Η Αυστραλία ξεκίνησε πρόσφατα με WtE με στόχο μείωση της ταφής. Ωστόσο, η ανακύκλωση παραμένει κολλημένη σε πολύ χαμηλά επίπεδα — μόνο 14 % ανάκτηση πλαστικών απορριμμάτων το 2023 σε σύγκριση με περίπου 14,7 % το 2005 (πηγή Guardian)
Το έργο στο Κουινάνα του Περθ που αναφέραμε πιο πάνω (Καύση απορριμμάτων στον κόσμο– Παραδείγματα και μαθήματα από άλλες χώρες) αντιμετωπίζεται ως πιλοτικό, αλλά οι περισσότεροι επιστήμονες περιβαλλοντολόγοι και τα περιβαλλοντικά κινήματα υποστηρίζουν ότι τέτοιες εγκαταστάσεις υπονομεύουν τις προσπάθειες ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας
Διεθνείς Μέσοι Όροι (χώρες του ΟΟΣΑ)
Στις ευρωπαϊκές χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, το 2018 το ποσοστό καύσης αυξήθηκε από 15 % στο 27 %, ενώ η ανακύκλωση επιβράδυνε φτάνοντας το μέγιστο της στο 25 % από προσδοκώμενο 35%. Μάλιστα η αύξηση της ανακύκλωσης σημειώθηκε κυρίως πριν το 2010, ενώ τα επόμενα χρόνια—παρά την καύση—η δυναμική βελτίωσης επιβραδύνθηκε περισσότερο
Τελικά, είμαστε θετικοί ή αρνητικοί στην καύση των απορριμμάτων που εμείς παράγουμε, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά;
Η καύση απορριμμάτων (WtE) φαίνεται να μην συμβάλλει στην προώθηση της ανακύκλωσης· σε πολλές περιπτώσεις, αποθαρρύνει την επένδυση σε αυτήν, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν συμβάσεις που εξασφαλίζουν συνεχή ροή αποβλήτων προς τα εργοστάσια καύσης. προώθηση της κυκλικής οικονομίας.
Με δυο λόγια, η καύση των απορριμμάτων όχι μόνο ρυπαίνει, όσα φίλτρα και διατάξεις και αν χρησιμοποιηθούν αλλά επιβραδύνει ή ακόμα και σταματά την προσπάθεια ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης. Επίσης εντατικοποιεί περαιτέρω τη σπατάλη φυσικών πόρων και σπρώχνει σε μία κατεύθυνση καταλήστευσης του πλανήτη.
Λαοί με πολιτισμό και περιβαλλοντική συνείδηση έχουν καταβάλλει προσπάθειες για τον συνδυασμό των διαθέσιμων επιλογών διαχείρισης απορριμμάτων αλλά δεν έχουν καταφέρει να κάνουν την καύση να μην αντιστρατεύεται την ανακύκλωση αφού το κύριο θέμα είναι τα συμβόλαια και τα κέρδη και όχι ο πλανήτης. Στην Ελλάδα ακόμα περισσότερο και με οδοδείκτη το πρόσφατο προηγούμενο του ελέγχου των υπεξαιρέσεων από την ομάδα Πατούλη, του τέλους ταφής των απορριμμάτων, θα πρέπει να περιμένουμε ακόμα χειρότερα εντός του νέο - διαμορφούμενου περιβάλλοντος της καύσης.
Ενός οικονομικού περιβάλλοντος που -και με τη βούλα πλέον- θα έχει σημαία του το ιδιωτικό όφελος που θα προκύπτει μέσω των ΣΔΙΤ.
Όπως είπαμε τρέχει μία διαβούλευση, έστω και προσχηματική. Καλό είναι να πάρουμε όλες και όλοι θέση, τόσο στην ανοιχτή διαβούλευση όσο και στους τόπους μας, δήμους και κοινωνίες που σύντομα και υπό την πίεση του χρόνου θα κληθούμε να συζητήσουμε επί του θέματος.
Εδώ είναι η ΣΜΠΕ (το λινκ βρίσκεται και στην πρώτη παράγραφο)
Τα σχόλια σας τα στέλνετε εδώ: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Λάβαμε και δημοσιεύουμε την παρακάτω καταγγελία συλλόγων για παράνομες δραστηριότητες μηχανικίνητου "αθλητισμού" στο Πεντελικό βουνό. Αν ο αθλητισμός είαι σύμφυτος με τον πολιτισμό, οι δραστηριότητες που καταγγέλλονται δεν μπορεί να θεωρηθούν "αθλητικές δραστηριότητες αφού στρέφονται άμεσα ή έμμεσα κατά του φυσικού περιβάλλοντος και μάλιστα στο πολύπαθο βουνό της Πεντέλης.
Ακολουθεί η σχετική καταγγελία:
22/7/2025
ΑΝΑΦΟΡΑ - ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΕΝΤΕΛΙΚΟ
Οι καταγγέλλοντες Περιβαλλοντικοί Σύλλογοι:
Φυσιολατρική Κίνηση ΒΡΙΛΗΣΣΟΣ ,
Περιβαλλοντικός Σύλλογος Πεντέλης Η Πεντέλη μας,
Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης – Χαλανδρίου,
Σύλλογος Πολιτών Υπέρ των Ρεμάτων – Ροή
ΠΡΟΣ:
1. ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΔΑΣΩΝ - Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
2. ΥΠΕΝ/ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
3. ΥΠΕΝ/ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Αξιότιμοι/ες Κύριοι/ες,
Όπως γνωρίζετε, το πολύπαθο Πεντελικό έχει συστηματικά πληγεί αφ’ ενός από την αλόγιστη λατόμευση δεκαετιών του περασμένου αιώνα αλλά και τις επανειλημμένες πυρκαγιές που
αφάνισαν την βλάστηση από τα 4/5 περίπου της έκτασής του. Οικιστικές πιέσεις στην περίμετρο του ορεινού όγκου, λειτουργία ΣΜΑ, παράνομη απόρριψη μπάζων, λαθροεξόρυξη και λαθροθηρία, με πρόσχημα την εκπαίδευση κυνηγόσκυλων, συνιστούν μόνιμες απειλές.
Εκτός αυτών τα τελευταία χρόνια έχουν ενταθεί οι δραστηριότητες μηχανοκίνητου αθλητισμού στις πλαγιές του βουνού που ασκούνται είτε σε αυτοσχέδιες πίστες είτε σε εκτός δασικών δρόμων διαδρομές. Οι πίστες λειτουργούν χωρίς την προβλεπόμενη άδεια, έχουν διαμορφωθεί με χωματουργικά μηχανήματα και συντηρούνται από τους ενδιαφερόμενους. Οι εντός δασικών εκτάσεων διαδρομές, χαράσσονται κάθετες στις υψομετρικές καμπύλες και διέρχονται μέσα από τα ρέματα της περιοχής. Οι εκτός δρόμου διαδρομές διανοίγονται μετά από αφαίρεση της φυτοκάλυψης, κλάδεμα και ενίοτε κόψιμο δέντρων.
Μεμονωμένοι αυτοσχέδιοι βατήρες για άλματα εντοπίζονται διάσπαρτοι σε διάφορες περιοχές, εκτός των πιστών.
Η εκτός δρόμου διάνοιξη διαδρομών επιφέρει την σταδιακή αφαίρεση του κονιορτοποιημένου από τις διελεύσεις των τροχοφόρων εδάφους από τα βρόχινα νερά, την σταδιακή διεύρυνση των διαδρομών και εν τέλει την αποκάλυψη του μητρικού πετρώματος.
Η διέλευση των τροχοφόρων μέσα από τα ρέματα, όχι μόνο καταστρέφει την λιγοστή υδρόφιλη βλάστηση αλλά καταστρέφει επίσης και περιοχές φωλεασμού της λιγοστής πανίδας που έχει απομείνει στο βουνό.
Με τις θορυβώδεις και κονιορτώδεις διελεύσεις τους οι αναβάτες των δίτροχων διαταράσσουν την ηρεμία των περιπατητών αλλά και της πανίδας του βουνού. Σε συχνές αντιπαραθέσεις με τους περιπατητές ισχυρίζονται ότι η εν λόγω δραστηριότητά τους είναι καθ’ όλα νόμιμη και προβάλλουν ως απόδειξη γι΄ αυτό την ένταξή τους στην εθελοντική ομάδα πυρόσβεσης του Δήμου Πεντέλης. Η δε Δήμαρχος Πεντέλης, σε σχετική ανάρτησή της στο f/b (παρατίθεται στο συνημμένο, με Α.Π.107/1-7-2024 έγγραφό μας) πρόβαλλε ως επιχείρημα υπέρ της εν λόγω πρωτοβουλίας της την καλή γνώση της περιοχής και της ευελιξίας των αναβατών να κινούνται σε εκτός δρόμου δύσβατα σημεία.
Στη σελίδα “H Πεντέλη σε Χάρτες” του ιστότοπου του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Πεντέλης (www.epentelimas.gr), παρατίθεται γεωεντοπισμένη φωτογραφική τεκμηρίωση τωνΑΝΑΦΟΡΑ - ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΕΝΤΕΛΙΚΟ προαναφερόμενων δραστηριοτήτων στην περιοχή του Κοκκιναρά, που ανήκει στα διοικητικά όρια του Δήμου Κηφισιάς.
Όπως προκύπτει από τα επισυναπτόμενα έγγραφα οι παραπάνω δραστηριότητες έχουν καταγγελθεί επανειλημμένα από τον Περιβαλλοντικό Σύλλογο Πεντέλης στο Δασαρχείο Πεντέλης,
στην ΔΔ Ανατολικής Αττικής, στον ΣΠΑΠ και στον Δήμο Πεντέλης αλλά καμιά αποτρεπτική ενέργεια δεν εκδηλώθηκε μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται απρόσκοπτα η εν λόγω
αντιπεριβαλλοντική δραστηριότητα. Ως μόνιμη δικαιολογία της απραξίας του, το Δασαρχείο προβάλλει την αδυναμία του να εντοπίσει και να συλλάβει τους παραβάτες, οφειλόμενη εν μέρει στην διαπιστωμένη υποστελέχωση της Υπηρεσίας. Η δικαιολογία αυτή όμως αποδείχθηκε προσχηματική διότι ενώ με το Α.Π. 107/1-7-2024 έγγραφό μας, υποδείξαμε ότι οι παραβάτες είναι καταγεγραμμένοι στην εθελοντική ομάδα πυρόσβεσης του Δ. Πεντέλης, από την οποία μπορούν να ληφθούν τα στοιχεία τους, η δυνατότητα αυτή δεν αξιοποιήθηκε.
Παρόμοια φαινόμενα καταγγέλονται από διάφορες περιοχές της Χώρας, όπου τα δίτροχα οργώνουν παρθένες περιοχές ανεξέλεγκτα και αποτελούν την πιο δυσάρεστη έκπληξη για τους πεζοπόρους φυσιολάτρεις. Δεν χωρά αμφιβολία ότι την ίδια έκπληξη – όχληση εισπράττει και η πανίδα των ορεινών όγκων της Χώρας.
Αξιότιμοι / ες κύριοι/ες,
Σύμφωνα με το αρ. 1 του ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209Α/21-9-2011):
1. Τα έργα και οι δραστηριότητες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, των οποίων η κατασκευή ή λειτουργία δύναται να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες (Α και Β) ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον.
Σύμφωνα με το άρ. 2 του ίδιου νόμου (Κοινή διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων κατηγορίας Α) :
1. Για την πραγματοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων κατηγορίας Α ή τη μετεγκατάσταση ήδηυφισταμένων απαιτείται διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης με τη διεξαγωγή ΜΠΕ και έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ).
Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069 (ΦΕΚ 841 Β/24-2-2022, οι εγκαταστάσεις μηχανοκίνητου αθλητισμού (αυτοκινητοδρόμια, πίστες αγώνων μοτοσικλετών, go cart κ.ά.) κατατάσσονται στην 12η Ομάδα: Ειδικά έργα και δραστηριότητες και την υποκατηγορία 11, οι μεν με μήκος μικρότερο των 3,5 χλμ. στην κατηγορία Α2 οι δε με μήκος μεγαλύτερο των 3,5 χλμ. στην κατηγορία Α1
Σύμφωνα με την παρ.4, άρθρο 13, ν.3937/2011:
α) Δεν επιτρέπεται η κίνηση μηχανοκίνητων οχημάτων εκτός οδικού δικτύου σε οικολογικά ευαίσθητες εκτάσεις, όπως ενδεικτικά, μόνιμες ή εποχικές λίμνες και τέλματα και οι ακτές τους, ο
αιγιαλός, οι αμμοθίνες, ποτάμια, ρέματα και ρυάκια, δάση, λιβάδια, βοσκότοποι, οι οικότοποι προτεραιότητας του παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και σε μονοπάτια που
βρίσκονται σε τέτοιες περιοχές. Εξαιρείται η απολύτως αναγκαία κίνηση για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και ατυχημάτων, πυρκαγιών, καθώς και για λόγους εθνικής ασφάλειας και άμυνας, καθώς και οχημάτων του φορέα διαχείρισης των περιοχών αυτών. Εξαιρείται επίσης, η απολύτως αναγκαία κίνηση για την πρόσβαση σε καλλιεργούμενες εκτάσεις, για την εξυπηρέτηση της ποιμενικής κτηνοτροφίας και για τη διενέργεια υλοτομιών και τη μεταφορά δασικών προϊόντων ή εργαλείων επαγγελματικής αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. Επιτρέπεται επίσης η κίνηση οχημάτων χιονιού σε πίστες χιονοδρομικών κέντρων.
β) Δεν επιτρέπεται η, μέσω της κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, αυτόβουλη δημιουργία νέων ή η επέκταση υφιστάμενων δρόμων σε δασικά, χορτολιβαδικά και παράκτια οικοσυστήματα.
Σύμφωνα με τις προαναφερθείσες διατάξεις των ν. 4014/2011 και ν.3937/2011 η λειτουργία μη αδειοδοτημένης πίστας στο Πεντελικού είναι παράνομη και η κίνηση τροχοφόρων εκτός δασικών δρόμων σε προστατευόμενες και οικολογικά ευαίσθητες περιοχές δεν επιτρέπεται.
Επειδή δε:
• Οι καταγγελλόμενες δραστηριότητες είναι βλαπτικές για την χλωρίδα και την πανίδα του πολύπαθου και ευαόσθητου Πεντελικού και αντιστρατεύονται την πρόβλεψη του
Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας για την λειτουργία του ως υπερτοπικής σημασίας περιαστικό δάσος ήπιας αναψυχής.
• Οι εν λόγω δραστηριότητες υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον και την οικολογική αξία του δασικού οικοσυστήματος του βουνού
• Οι αρμόδιες τοπικές υποκείμενες υπηρεσίες του ΥΕΠΕΝ (Δασαρχείο, Δ/νση Δασών) αδιαφορούν και ολιγωρούν για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους που άπτονται της
προστασίας του Πεντελικού.
Παρακαλούμε για τις απόψεις σας επί των προαναφερθέντων καθώς και για τις ενέργειές σας για την εφαρμογή των διατάξεων των ν. 4014 και 3937 του 2011 στην κατεύθυνση της εξάλειψης της μηχανοκίνητης δραστηριότητας στις πλαγιές του Πεντελικού.
Πεντέλη, 22/07/2025
Οι καταγγέλλοντες Περιβαλλοντικοί Σύλλογοι
Περιβαλλοντικός Σύλλογος Πεντέλης – Η Πεντέλη μας Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης – Χαλανδρίου Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Σύλλογος Πολιτών Υπέρ των Ρεμάτων – Ροή Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Φυσιολατρική Κίνηση ΒΡΙΛΗΣΣΟΣ - Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Μια κραυγή απόγνωσης βγαίνει από τον συγγραφέα και μέλος στο «Επιμελητείον Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Χίου», Γιάννη Μακριδάκη, με αφορμή την πυρκαγιά που κατέκαψε το 10% της επιφάνειας του νησιού
Όπως γράφει στην πρώτη ανάρτησή του που έγινε τη δεύτερη ημέρα της πυρκαγιάς
«Μη μου τηλεφωνείτε για την φωτιά. Δεν έχω ρεύμα, ούτε αποθέματα μπαταρίας και ψυχικής δύναμης.
Η Χίος καίγεται με οργανωμένο σχέδιο τρομοκρατικής επενδυτικής αναπτυξιολαγνείας. Όπως το 2012, ακριβώς μετά την επέλαση στο νησί των πολυεθνικών ενέργειας, έτσι και τώρα, ένα χρόνο μετά τις επενδυτικές κορώνες των εξορύξεων, η Χίος καίγεται για να γίνει πεδίο “ανάπτυξης”.
Οι πολιτικοί υπεύθυνοι των εμπρησμών, τοπικοί και κεντρικοί, είναι γνωστοί. Τους έχει ψηφίσει η κοινωνία.
Τώρα πήρε φωτιά και στην περιοχή που σχεδιάζονται οι εξορύξεις.
Αυτή είναι η πορεία όλης της Ελλάδας, με τις πολιτικές εκποίησης που ακολουθούνται.
Τελειώσαμε»
Σε σημερινή του ανάρτηση ο Γιάννης Μακριδάκης κάνοντας το βαρύ απολογισμό της φωτιάς ζητά, τουλάχιστον ως ένδειξη σεβασμού στον τόπο και στην κοινωνία του, να ακυρωθεί ο διεθνής διαγωνισμός που έχει προκηρυχθεί ενάντια στην βούληση της τοπικής κοινωνίας και δίνει 64.000 στρέμματα περιοχής Natura του νησιού σε πολυεθνική για εξορύξεις καρκινογόνου αντιμονίου.
«Σας γράφω από το χωράφι. Έκανα κουράγιο μες στην θλίψη και το πένθος που ζούμε όλοι στο νησί, και ασπροχωμάτισα τους τελευταίους σκίνους. Ευτυχώς, είχα αρχίσει πολύ νωρίτερα την εργασία φέτος και μου είχε απομείνει μόνο αυτό το χωράφι όταν έπιασε η φωτιά. Αλλιώς δεν θα είχα κουράγιο να αρχίσω.
Σήμερα ξυπνήσαμε 4η μέρα πολέμου, με τα ελικόπτερα και τα καναντέρ από πάνω μας. Είναι όμως η πρώτη μέρα χωρίς ενεργό μέτωπο.
Στο νησί επικρατεί πολύ βαριά ατμόσφαιρα. Είμαστε όλοι καταρρακωμένοι από την συμφορά. Μαγαζιά εστίασης δεν άνοιξαν καθόλου δύο μέρες, διότι η ψυχολογία του κόσμου είναι στον πάτο, έτσι μου είπαν οι ιδιοκτήτες.
Η Χίος θρηνεί και ετοιμάζεται ψυχολογικά για τα επόμενα στάδια του πένθους και της συνέχισης της ζωής πάνω στο καρβουνιασμένο νησί και στα αγαπημένα βουνά και μονοπάτια που δεν υπάρχουν πια και δεν θα τα ξαναδούμε πράσινα όσο θα ζήσουμε.
Αυτή τη στιγμή, μια κυβέρνηση με αίσθημα ευθύνης και ένα Υπουργείο που λέγεται "Περιβάλλοντος" θα ακύρωναν, ως ένδειξη σεβασμού στον τόπο και στην κοινωνία του, τον διεθνή διαγωνισμό που έχουν προκηρύξει ενάντια στην βούληση της τοπικής κοινωνίας και δίνει 64.000 στρέμματα περιοχής Νατούρα του νησιού σε πολυεθνική για εξορύξεις καρκινογόνου αντιμονίου.
Αυτό πρέπει να γίνει αίτημα πανελλαδικό. Να ακυρωθεί ο διεθνής διαγωνισμός και κάθε σκέψη εξόρυξης αντιμονίου στη Χίο.
Ο δικηγόρος μας στο ΣτΕ, καθηγητής της Νομικής Αθηνών, Πάνος Λαζαράτος δημοσίευσε χθες τον χάρτη των πυρκαγιών και έγραψε την παρακάτω ανάρτηση:
"ΜΙΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ : ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΩΡΑ
Αυτή η ματωμένη κουκκίδα επάνω αριστερά είναι η «συμβολική», όλως τυχαία φωτιά στον τόπο των εξορύξεων.
Στο γεωμετρικό κέντρο βάρους του ΠΟΛΥΓΩΝΟΥ των εξορύξεων.
Σαν να πήδηξε ένα κουκουνάρι κάποια χιλιόμετρα.
Η όλως παράνομη και αντιφατική παγκοσμίως ΠΡΩΤΗ προκήρυξη εξορύξεων θανατηφόρου ΑΝΤΙΜΟΝΙΟΥ σε νησί , (και μάλιστα στο νησί της ΜΑΣΤΙΧΑΣ!) μέσα σε δάση και χωριά σε περιοχή NATURA για 30 χρόνια(!) , που ούτως ή άλλως μετά ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΟΣ θα ακυρωθεί από το ΣτΕ τον Οκτώβριο , πρέπει να ανακληθεί άμεσα από την Κυβέρνηση.
Εκθέτει ανεπανόρθωτα!
Ούτως ή άλλως ο διαγωνισμός έχει σταματήσει ήδη εδώ και 3 μήνες μεταξύ πρώτης και δεύτερης φάσεως, μεταξύ άλλων και ΔΙΟΤΙ έχει γεμίσει παρατυπίες απροσμέτρητες και ανεκδιήγητες, σχεδόν «κωμικοτραγικές».
Το ξέρουν όλοι και στο Υπουργείο.
Όλοι όμως!
«Απόρρητα» δεδομένα (τα πλήρη δεδομένα ερεύνης) έχουν κυκλοφορήσει ήδη, αντίθετα με τα οριζόμενα στην προκήρυξη, μεταξύ των τεσσάρων υποψηφίων, ο χώρος εξορύξεων έχει προσδιορισθεί αντιφατικά (ποικίλλει από 9 έως 63 τ.χλμ), δάση, χωριά, νερά, αιγιαλοί , ιαματικές πηγές, αρχαία και πλέον ΑΝΑΔΑΣΩΤΕΕΣ εκτάσεις βρίσκονται εντός του, ανακαλύπτεται ότι η περιοχή δεν είχε κριθεί απολύτως ώριμη προς εξόρυξη ήδη από την ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΑΝΙΑΤΗ και άλλα πολλά παραπλανητικά και πρόχειρα που αν συνεχιστούν θα γεννήσουν ανυπολόγιστες ΖΗΜΙΕΣ και ΕΥΘΥΝΕΣ κάθε είδους.
Όλο αυτό είναι λάθος, σύσσωμη η ΧΙΟΣ το αποκρούει, και όσο με αφορά θα προσβάλω επίμονα πράξεις (όσες και όποτε προκύψουν) μέχρι όλο αυτό να σταματήσει.
Όλο είναι πρόχειρο, παράνομο, επικίνδυνο , ανήθικο και τελικώς λάθος.
Ανάκληση λοιπόν τώρα.
Μια έμπρακτη «συγγνώμη»!
Αυτό θα ήταν νόμιμο, δίκαιο, στοιχειωδώς «εκτονωτικό», ηθικά ορθό, αλλά και πολιτικά αναγκαίο και ευφυές.
Άκρως."
Ας διαδώσουμε και ας κάνουμε πανελλαδικό το αίτημα της Χίου που ακόμη καπνίζει.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025, η Κίνηση για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας διοργανώνει υπαίθρια έκθεση φωτογραφίας με θέμα: «ΜΕΓΑΛΟ ΡΕΜΑ ΡΑΦΗΝΑΣ: ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ» την Κυριακή, 8 Ιουνίου 2025, ώρες 18:00-21:00 στο Πάρκο Καραμανλή στη Ραφήνα.
Συμμετέχουν με φωτογραφίες τους οι: ΕΦΗ ΒΡΟΝΤΗ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΠΑΤΣΟΥΛΙΑΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΑΖΑΡΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΛΗΖΙΩΤΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΑΡΕΑΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΑΘΙΑΣ, ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΣΤΑΥΡΑΚΑΣ, ΣΠΥΡΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ.
Το πολύτιμο οικοσύστημα του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, οι προστατευόμενοι υγρότοποί του και τα πλημμυρικά του πεδία κινδυνεύουν από το έργο διευθέτησης-οριοθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας με φορέα το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Αν και χρηματοδοτείται από χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων (ΕΣΠΑ 2021-2027), το έργο αντιβαίνει στα θεμελιώδη δικαιώματα, που επιτάσσουν η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (και η αντιπλημμυρική προστασία) να γίνονται με βάση τα καλύτερα και πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα (λύσεις βασισμένες στη φύση, προσεγγίσεις με βάση τα οικοσυστήματα) και στο ενωσιακό νομοθετικό πλαίσιο για την Αποκατάσταση της Φύσης, το Κλίμα, τη Βιοποικιλότητα, τα Νερά, τις Πλημμύρες, τους Οικοτόπους και τα Πουλιά.
Ειδικοί επιστήμονες (Ηλίας Ταρναράς) και φορείς (ΕΛΚΕΘΕ, ΕΜΔΥΔΑΣ-ΑΤΤΙΚΗΣ) έχουν προειδοποιήσει ότι στην πραγματικότητα το έργο θα αυξήσει τον κίνδυνο πλημμύρας στην εκβολή.
Μαζί με τη φύση θυσιάζεται και η πολιτιστική κληρονομιά (οι πρώτες προϊστορικές αρχαιότητες καταχώθηκαν στη Χ.Θ 804 ενώ θα καταστραφούν και όσες βρίσκονται πάνω στη γραμμή του έργου) και το τοπίο.
Σύμφωνα με το νέο ευρωπαϊκό κανονισμό για την αποκατάσταση της φύσης (Nature Restoration Regulation), σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να καθαριστούν συνολικά 25.000 χλμ. ποταμών μέχρι το 2030, με ό,τι αναλογεί σε κάθε χώρα-μέλος. Τον Σεπτέμβριο του 2026 η Ελλάδα θα πρέπει να καταθέσει το πρώτο σχέδιο για τις παρεμβάσεις της έως το 2030.
Ενώ το χρονικό πλαίσιο είναι ασφυκτικό, η Ελλάδα όχι μόνο δεν ανοίγει ποτάμια και ρέματα, αλλά συνεχίζει να κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση αγνοώντας προκλητικά τις οδηγίες και επιμένοντας σε πρακτικές του προηγούμενου αιώνα. Πρακτικές που έχουν βλάψει και συνεχίζουν να βλάπτουν ανεπανόρθωτα το φυσικό περιβάλλον
Τρανταχτό παράδειγμα είναι αυτό που συμβαίνει στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, όπου αυτή τη στιγμή καταστρέφεται ένα ποτάμι και κατασκευάζεται στη θέση του ένας νέος Κηφισός.
Το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας είναι ένα από τα ελάχιστα φυσικά ποτάμια που έχουν απομείνει πλέον στην Αττική. Αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα, με υγροτόπους και πλημμυρικά πεδία, που προστατεύεται από διεθνείς συμβάσεις και εθνική νομοθεσία
Ένα από τα φυσικά πλημμυρικά πεδία του Μεγάλου Ρέματος βρίσκεται στον κάμπο των Σπάτων, στην περιοχή της Πετρέζας, σε μια έκταση περίπου 20.000 στρεμμάτων, όπου η φύση εδώ και πολλά χρόνια, έχει βρει την ισορροπία της.
Πολλαπλές κοίτες αναπτύσσονται όταν αυξάνεται η παροχή του Μεγάλου Ρέματος, "ξεδιψώντας" τα αμπέλια που βρίσκονται εκεί. Αυτή η εκατοντάδων χρόνων φυσική διαδικασία υπερχείλισης του ποταμού, προστατεύει όλες τις περιοχές που βρίσκονται στα κατάντη του πολύτιμου αυτού κάμπου.
Να σημειωθεί επίσης ότι στην Πετρέζα σχηματίζονται σημαντικοί υγρότοποι υψηλής οικολογικής αξίας. Η Πετρέζα και οι υγροβιότοποι της, έκαναν τη Ραφήνα και τις γύρω περιοχές κατοικήσιμες προστατεύοντάς τις από πλημμύρες
Αυτό το φυσικό πλημμυρικό πεδίο, αυτή η ασπίδα προστασίας καταργείται στο όνομα μάλιστα της αντιπλημμυρικής προστασίας (!), προκαλώντας ανησυχία σε όσους γνωρίζουν ότι οι λύσεις που είναι βασισμένες στη φύση (nature based solutions), είναι αυτές που μειώνουν πραγματικά τον πλημμυρικό κίνδυνο, σε συνδυασμό με έργα ορεινής υδρονομίας. Ο σεβασμός της διαδρομής του νερού, η διατήρηση της σύνδεσής του με τα φυσικά πλημμυρικά πεδία και η ελεύθερη ροή των ποταμών είναι πλέον τα ζητούμενα.
Στο πλαίσιο αυτών των ανησυχιών, έχει κατατεθεί υπόμνημα στο Υπουργείο Υποδομών στις 6/3/2024 από τον κ. Ηλία Ταρναρά, Πολιτικό Μηχανικό και Μελετητή Υδραυλικών Έργων, επισημαίνοντας τις αρνητικές επιπτώσεις στην αντιπλημμυρική προστασία, λόγω της κατάργησης της φυσικής πλημμυρικής ζώνης της Πετρέζας. Από τους υδραυλικούς υπολογισμούς του αποδεικνύεται ότι, λόγω των έργων στην περιοχή Πετρέζα, θα αυξηθεί σημαντικά η πλημμυρική παροχή στις κατάντη δομημένες περιοχές.
Σεβόμαστε τη μνήμη των ποταμών
Σεβόμαστε τη φυσική πλημμυρική ζώνη
Σεβόμαστε το μέλλον μας
Η AtticaVoice-Εδώ είναι Αττική σας καλεί να υπογράψετε εδώ το αίτημα για την αναθεώρηση του εν λόγω σχεδίου και τη διατήρηση της Πετρέζας ως φυσικό πλημμυρικό πεδίο του Μεγάλου Ρέματος. Ένα αίτημα το οποίο θα παρουσιαστεί στη Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής
Οι παραλίες της Ραφήνας δεν είναι πολλές. Ήδη από τη δεκαετία του 1980, η Ραφήνα έχει θυσιάσει δύο παραλίες χάριν της επέκτασης του λιμανιού και της κατασκευής πάρκινγκ σε αυτό. Τώρα σχεδιάζεται νέα επέκταση του λιμανιού, για την ακρίβεια γιγάντωση. Οι εναπομείνασες παραλίες της Ραφήνας κινδυνεύουν άμεσα από αυτό το σχέδιο. Ειδικά οι περίφημες Μαρίκες, που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αριθμό λουομένων και έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενος υγρότοπος
Για του λόγου το αληθές, ας διαβάσουμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του tvxs σχετικά με την εξαφάνιση μιας αμμώδους παραλίας στα Χανιά και τη μετατροπή της σε βραχώδη. Μια εξαφάνιση που οφείλεται σε έργα που γίνονται στο γειτονικό λιμάνι του Πλατανιά. Όπως δήλωσε ο δήμαρχος Χανίων, η χωροθέτηση και η κατασκευή του λιμενίσκου του Πλατανιά προκαλεί μια διαρκώς αυξανόμενη υποβάθμιση της ποιότητας των παραλιών
Το ενδεχόμενο να συμβεί κάτι τέτοιο και στη Ραφήνα το έχουν άραγε σκεφτεί οι δημοτικές αρχές; Η Ραφήνα δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει και άλλες παραλίες
Ας διαβάσουμε όμως το σχετικό άρθρο του tvxs.gr
Για την εξαφάνιση της παραλίας Αγία Μαρίνα στα Χανιά, προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας πολίτες, φορείς και επιχειρηματίες εξαιτίας των έργων στο λιμάνι του Πλατανιά που κατάφεραν να εξαφανίσουν μία ολόκληρη παραλία.
Βάσει του ρεπορτάζ της ιστοσελίδας zarpanews, η παραλία μετετράπη σε βραχώδη ενώ το ζήτημα τέθηκε στην σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο γραφείο του δημάρχου Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκη, δεδομένων των περιβαλλοντικών και οικονομικών επιπτώσεων. Αίτημα της προσφυγής δε, είναι να ακυρωθούν οι αδειοδοτήσεις του λιμανιού και να ληφθούν υπόψη τα πραγματικά δεδομένα, καθώς και να προχωρήσει άμεσα η συνολική μελέτη για την προστασία του παραλιακού μετώπου.
Ο τεράστιος όγκος άμμου που έχει χαθεί, συνιστά πρόβλημα και για τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, καθώς η Αγία Μαρίνα χαρακτηρίζεται πλέον ως «βραχώδης παραλία».
«Αφετηρία αυτής της διάβρωσης είναι η κατασκευή του λιμενίσκου του Πλατανιά. Αυτό το οποίο διαπιστώνουμε χρόνο με τον χρόνο είναι μια συνολική υποβάθμιση της ποιότητας των παραλιών που φτάνει πλέον σε ένα επικίνδυνο όριο. Είναι πλέον δεκάδες τα ατυχήματα των επισκεπτών, οι οποίοι δεν μπορούν πλέον να κάνουν χρήση του αιγιαλού τουλάχιστον όχι έτσι όπως τον γνωρίζαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Η χωροθέτηση και η κατασκευή του λιμανιού έχει επιφέρει την πολύ μεγάλη καταστροφή ανατολικά. Αυτό άλλωστε επισημαίνεται και στην έρευνα του ΕΛΚΕΘΕ», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι το λιμάνι δουλεύει σαν αμμοπαγίδα. Δεν αφήνει την άμμο από τον ποταμό Ιάρδανο να κατεβαίνει στην παραλία με αποτέλεσμα να την έχει καταστρέψει και γι’ αυτό αναγκαστήκαμε να προσφύγουμε στο συμβούλιο της Επικρατείας», τόνισε από πλευράς του, μετά το τέλος της σύσκεψης, ο Κωνσταντίνος Σταματάκης, εκπρόσωπος συλλογικότητας πολιτών αλλά και επιθεωρητής για τις γαλάζιες σημαίες.
Ο Νίκος Μπελαβίλας γράφει για την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με τα όρια των οικισμών -μια απόφαση που προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων από όλο σχεδόν το επίσημο πολιτικό φάσμα της χώρας- και ερωτά: Θα τελειώσουμε επιτέλους με τα όρια και τους όρους «λάστιχο» της δόμησης, αλλά και με την απαράδεκτη εκτός σχεδίου δόμηση; Θα τελειώσουμε επιτέλους με την αυθαιρεσία κάθε τοπικού παράγοντα που λειτουργεί με πελατειακή λογική;
Μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση του καθηγητή πολεοδομίας και ιστορίας της πόλης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που τολμά να μιλήσει θαρραλέα και χωρίς να χαϊδεύει αυτιά βάζοντας τα πράγματα σε μια λογική σειρά, όπως πρέπει να γίνεται σε κάθε πολιτισμένη χώρα
Ακολουθεί η ανάρτηση:
Υπάρχει μία πόλη, ένας οικισμός. Εκεί χτίζουμε πυκνά κτίρια σε οικοδομικά τετράγωνα, προβλέποντας να αφήσουμε χώρους – γεωμετρικά ικανούς και σε κατάλληλες διατάξεις – ώστε να διαμορφωθούν οι δρόμοι, οι πλατείες, τα πάρκα, αλλά και οι απαραίτητες κοινωνικές υποδομές: ένα σχολείο, ένα γυμναστήριο ή ένα μικρό γήπεδο, ένα κέντρο υγείας.
Όταν η πόλη μεγαλώνει – ή όταν εμείς επιθυμούμε να την επεκτείνουμε, όπως ονομάζεται στην πολεοδομία – επιλέγουμε μια κατάλληλη έκταση: που δεν είναι δάσος, ούτε αρχαιολογικός χώρος, ούτε αιγιαλός, ούτε ρέμα ή ποτάμι. Και σε αυτή την έκταση σχεδιάζουμε τις νέες συνοικίες και στη συνέχεια επιτρέπουμε την οικοδόμηση, παράλληλα ή, ακόμη καλύτερα, αφού ετοιμαστούν οι υποδομές.
Αυτός είναι ο κανόνας σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο. Αυτή είναι η λογική. Αυτή η πρακτική εφαρμόστηκε σπάνια – ή και καθόλου – στις ελληνικές πόλεις μέχρι τη Μεταπολίτευση. Οι πόλεις πρώτα επεκτείνονταν με καταπατήσεις και άναρχη δόμηση· ύστερα ερχόταν το κράτος, κατόπιν πολιτικών πιέσεων, να νομιμοποιήσει κάποιο πρόχειρο τοπογραφικό σχέδιο (αν υπήρχε και αυτό), φτιαγμένο από τον μεσίτη που «έκοβε» και πουλούσε τα οικόπεδα.
Έξω από τις πόλεις, στους μικρούς οικισμούς, διαμορφώθηκε μια αντίστοιχη παράδοση που διήρκεσε δεκαετίες. Χάρη σε διατάγματα της εποχής του Αντώνη Τρίτση – ο οποίος επιχείρησε να επιβάλει ένα καθεστώς ελέγχου – θεσπίστηκε ένα μεταβατικό πλαίσιο για τις επεκτάσεις: μια ακτίνα γύρω από κάθε οικισμό, κυρίως αγροτικό, μέσα στην οποία μπορούσε να επιτραπεί λελογισμένη δόμηση. Όμως αυτή την ακτίνα την όριζε κατά το δοκούν και χωρίς αντικειμενικά κριτήρια – ο εκάστοτε νομάρχης. Θεσπίζονταν όροι δόμησης και «παρεκκλίσεις», ώστε να μπορεί κανείς να χτίζει σχεδόν ελεύθερα.
Έτσι, και σε αυτή την περίπτωση, η παρέκκλιση, η εξαίρεση, έγινε κανόνας. Η ύπαιθρος κτιζόταν σιγά-σιγά: με μονοπάτια αντί για δρόμους, χωρίς κανέναν δημόσιο χώρο, χωρίς καμία υποδομή. Οι νομάρχες, επιρρεπείς στις πιέσεις και χωρίς υποχρέωση να πολεοδομήσουν συστηματικά, όριζαν αυθαίρετα μία περιμετρική γραμμή και ο οικισμός διπλασιαζόταν ή τριπλασιαζόταν μέσα σε λίγο καιρό. Παράλληλα, στήθηκε μία τεράστια κτηματομεσιτική οικονομία πάνω στην παραδοχή της αέναης επέκτασης των οικισμών – κυρίως σε παραθεριστικές ζώνες αλλά και σε προάστια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης.
Επειδή στην Ελλάδα τόσο οι πλούσιοι όσο και οι φτωχοί έχουν – από διαφορετικές αφετηρίες – το «δικαίωμα» να αυθαιρετούν και να λεηλατούν τη δημόσια γη και την ύπαιθρο, φτάσαμε στο σημερινό χάος. Από τη μία, η Μύκονος και η Πεντέλη, με τεράστιους οικισμούς επαύλεων στο πουθενά· από την άλλη, οι επίσης τεράστιοι οικισμοί λαϊκής δεύτερης κατοικίας – χωρίς ούτε μία υποτυπώδη υποδομή – στον νότιο Ευβοϊκό, στη Σαλαμίνα, στα Γεράνεια, στην ακτή του Κορινθιακού.
Σήμερα, σχεδόν ολόκληρο το επίσημο πολιτικό φάσμα της χώρας καταγγέλλει το Συμβούλιο της Επικρατείας, επειδή με την πρόσφατη απόφασή του επιχείρησε να βάλει σε τάξη αυτό το καταστροφικό χάος. Όχι απαγορεύοντας τις επεκτάσεις των οικισμών, αλλά καθορίζοντας πως αυτές θα γίνονται στο εξής με πολεοδομικούς κανόνες – όχι τυχαία, ούτε με χαριστικές ρυθμίσεις, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.
Έτσι φτάνουμε σε μια διακομματική αντίδραση, η οποία – στο όνομα «του λαού» – διεκδικεί το δικαίωμα στη δόμηση όπου μας αρέσει: ένα δικαίωμα που επιβιώνει επί δύο αιώνες, από την εποχή του Όθωνα, και που συνοψίζεται σε μια σταθερή επιλογή: τον προσδιορισμό της γης – δημόσιας ή ιδιωτικής, αγροτικής, δασικής, ορεινής, παράκτιας, παραλίμνιας – ως λάφυρου προς λεηλασία. Δικαίωμα και προνόμιο για τον «επενδυτή» που θέλει να χτίσει γιγαντιαία ξενοδοχεία, για τον παίκτη του χρηματιστηρίου που αναζητά βίλα με πισίνες στην καλντέρα της Σαντορίνης, στα παρθένα ακρωτήρια της Σερίφου ή μέσα στο δάσος της Χαλκιδικής, για τον εργολάβο που τεμαχίζει και οικοδομεί, για τον μετανάστη του ’50 που γύρευε ένα κεραμίδι για την οικογένειά του στο Πέραμα, αλλά και για τον εργαζόμενο παραθεριστή του ’90 που ήθελε ένα σπιτάκι για τα Σαββατοκύριακα δίπλα στη θάλασσα στη Λούτσα.
Η υπόθεση αυτή δεν είναι μοναδική. Είναι ένα από τα κεφάλαια του μεγάλου βιβλίου της ελληνικής ημιτελούς πολεοδομικής παράδοσης. Μαζί με την επί δύο αιώνες απουσία κτηματολογίου και δασικών χαρτών, μαζί με την αδιανόητη εφαρμογή της εκτός σχεδίου δόμησης σε όλη την επικράτεια.
Για να μη μελαγχολήσουμε, ας σκεφτούμε λίγο τα θετικά τα οποία πιστώνονται στις προηγούμενες κυβερνήσεις, τις προ του Μνημονίου, σε αυτές του ΣΥΡΙΖΑ του 2015-2019 και στις τωρινές της ΝΔ όσο και αν η διατύπωση ξενίζει: το κτηματολόγιο, όπως και οι δασικοί χάρτες, προχωρούν. Με αργούς ρυθμούς, αλλά προχωρούν. Και δεν πρέπει να σταματήσουν με κανέναν τρόπο. Το αρχαιολογικό κτηματολόγιο έχει ολοκληρωθεί, όπως και η περίφημη χάραξη των αιγιαλών που εκκρεμούσε γενιές και γενιές. Για πρώτη φορά από την εποχή της πολεοδομικής ανασυγκρότησης, της ΕΠΑ του 1983, εκπονούνται μαζικά πολεοδομικά σχέδια που θα καλύψουν το σύνολο του αστικού και εξωαστικού χώρου της Ελλάδας.
Ο έλεγχος των ορίων των οικισμών που ζητά το ΣτΕ είναι αντικείμενο αυτού του σχεδιασμού – και μόνο αυτού. Εκεί οφείλει να υπάρξει η δημόσια διαβούλευση: της αυτοδιοίκησης, των κατοίκων, της αγοράς. Εκεί πρέπει να γίνει ο διάλογος και να ληφθούν οι αποφάσεις για το ως πού και πώς αντέχει να επεκταθεί ένα χωριό, μία κωμόπολη, μία πόλη. Για το πόσο θα χτίσουμε από την ύπαιθρο, πόσες γεωργικές, δασικές ή ορεινές εκτάσεις θα κρατήσουμε ανέγγιχτες.
Ίσως είναι η στιγμή – χάρη και στην ευτυχή επιμονή του Συμβουλίου της Επικρατείας – να τελειώνουμε όχι μόνο με τα όρια και τους όρους «λάστιχο» της δόμησης, αλλά και με την απαράδεκτη εκτός σχεδίου δόμηση.
Η περιπέτεια των δέντρων μέσα στις ελληνικές πόλεις είναι λίγο πολύ γνωστή στους κατοίκους τους ως μία κακή εμπειρία. Μέσα στις υποβαθμισμένες (και όχι μόνο λόγω της ουσιαστικής ανυπαρξίας πρασίνου) πόλεις μας, τα δέντρα μοιάζουν να είναι ενταγμένα σε διαρκώς αποτυχημένες απόπειρες των δήμων να προβάλλουν ένα φιλοπεριβαλλοντικό προσωπείο στην καλύτερη περίπτωση ή ως ένα άλλοθι για τις περιβαλλοντικά εγκληματικές πολιτικές και τακτικές που με συνέπεια ακολουθούν.
Ο Μηνάς Τσακιρίδης είναι Ειδικός (ή αστικός κατ’ αυτόν) Δενδροκόμος. Arborist είναι ο ακριβής τίτλος που κατέχει που όμως δεν αποδίδεται επαρκώς και επιτυχώς στα Ελληνικά. Ο κ. Τσακιρίδης διαθέτει πολυετή εμπειρία στη φροντίδα, τον έλεγχο και τη διαχείριση «δένδρων σε αστικό ή δομημένο περιβάλλον*» και είναι ο πρώτος πιστοποιημένος στην Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δενδροκομικό Συμβούλιο (EAC) ως European Tree Worker. Η εταιρεία του ΔΕΝΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) στα 33 χρόνια της ζωής της έχει υλοποιήσει σημαντικά, δημόσια και ιδιωτικά έργα διαχείρισης, φροντίδας και προστασίας τέτοιων δέντρων.
.Με αφορμή μία πρόσφατη εργασία του που αφορούσε εξειδικευμένες επεμβάσεις σε μια μεγάλη λεύκη Populus Χ canescens 80 περίπου ετών και 22+ μέτρων ύψους, με περίμετρο κορμού 392 εκ. στη Βαρυμπόμπη του ζητήσαμε να μας μιλήσει τόσο για τις συγκεκριμένες επεμβάσεις όσο και για άλλα μεγάλα ζητήματα που αφορούν στη διαχείριση των δέντρων στην πόλη που όπως όλοι γνωρίζουμε, δεν βρίσκεται και στο καλύτερο επίπεδο στην Ελλάδα.
Η συνέντευξη καταγράφηκε στις 29 Μαρτίου 2025 στη Ραφήνα.
Attica Voice (AV)
Κύριε Τσακιρίδη σας ευχαριστούμε για την αποδοχή του αιτήματος μας για μία συζήτηση πάνω στη διαχείριση και προστασία των δέντρων στην Ελλάδα σήμερα και ειδικότερα στην Αττική. Μας έκανε μεγάλη εντύπωση η δουλειά που αποτυπώσατε σε φωτογραφίες τις οποίες αναρτήσατε στο facebook και αφορούσαν επεμβάσεις (επεμβάσεις σωτηρίας θα τις χαρακτηρίζαμε) σε μεγάλα άτομα λεύκης στην καμένη από το 2021 περιοχή της Βαρυμπόμπης. Είδαμε για πρώτη φορά, να γίνεται λεπτομερής, πλήρης επιστημονικά και τεχνικά, με μία λέξη σοβαρή δουλειά, στην περιποίηση ενός δέντρου, στη φροντίδα του και στη διαχείριση του. Δουλειά που συνέβαλλε στη προστασία του δέντρου, στην αποφυγή της υλοτόμησής του και στην αποφυγή της καταστροφής του γενικότερα. Αυτό δεν συμβαίνει συνήθως στα έργα πρασίνου στη χώρα μας. Πώς προστατεύτηκε αυτό το δέντρο; (η λεύκη στη Βαρυμπόμπη) πώς πάρθηκε η απόφαση για τη συγκεκριμένη διαχείριση; Με ποιον τρόπο έγινε; Ποιες η επιθυμία και θέση του πελάτη σας, τι ήθελε; Ποια ήταν η ιστορία του δέντρου με λίγα λόγια.
Μηνάς Τσακιρίδης (ΜΤ)
Καταρχάς, την απόφαση για το πως θα διαχειριστούμε αυτό το δέντρο, την πήρα εγώ και την πρότεινα στον πελάτη, στον οποίο μάλιστα εδώ και δύο χρόνια εκτελώ και χρέη συμβουλευτικής και επίβλεψης στον χώρο, όπου γίνονται διάφορες οικοδομικές εργασίες πλησίον των δένδρων. Μετά από τη φωτιά του 2021 γίνονται πολλές ανακατατάξεις τεχνικής φύσεως, ας πούμε, σκυροδέματα, πράγματα, ενισχύσεις, πλησίον σημαντικών για το τοπίο δέντρων, τα οποία είχαν την τύχη να επιβιώσουν μετά από τη φωτιά. Ένα από αυτά, ήταν και αυτό το δέντρο. Δεκάδες και εκατοντάδες καταστράφηκαν από τη φωτιά. Ο άνθρωπος αυτός έχει όλη την καλή διάθεση να ακολουθήσει κάποιες συμβουλές και προτάσεις πάνω στη σύγχρονη αστική δενδροκομία, όπως ισχύουν σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πλην Ελλάδος και Αλβανίας.
Στο χώρο αυτό επιβλέπω διάφορες εργασίες, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και όντως μέχρι στιγμής, έχουν αποτραπεί πολλές ζημιές, ειδικά στο ριζικό σύστημα αυτού του δέντρου. Γιατί αυτό το οποίο βλέπουμε στην ουσία κοιτώντας ένα δέντρο, είναι το μισό. Το άλλο μισό βρίσκεται υπόγεια.
Η απόφαση λοιπόν για τη φροντίδα αυτού του δέντρου συνδυάστηκε και με την εγκατάσταση κάποιου συστήματος για την “σταθεροποίηση” της κόμης και πιο συγκεκριμένα των χοντρών κορμών με αδύναμη σύνδεση προκειμένου να αποκατασταθεί η ασφάλεια του χώρου αφενός, και αφετέρου να διατηρήσουμε ακέραιη την κόμη του αποφεύγοντας αυστηρά κλαδέματα που μόνο ζημία προκαλούν στο δένδρο.
Λέγοντας «αδύναμη σύνδεση», εννοούμε τη σύνδεση δύο ομοιογενών κορμών σε οξεία γωνία V και στη διχάλα αυτή (V) εμπεριέχεται φλοιώδης ιστός, με αποτέλεσμα η σύνδεση αυτή να είναι αδύναμη και ο κίνδυνος απόσχισης πολύ μεγάλος. Σε παρόμοιες περιπτώσεις, για να ελαχιστοποιήσεις τον κίνδυνο θα έπρεπε να καρατομήσεις το δέντρο αλλά εδώ αποφύγαμε αυτή τη «λύση» με την επιλογή και εγκατάσταση του υποστηρικτικού αυτού συστήματος .
Οι ασφαλίσεις αυτές του δέντρου είναι από συνθετικά υλικά, άλλοτε στατικά και άλλοτε δυναμικά γιατί το δέντρο σαν δομή είναι δυναμική. Δηλαδή αν το σταθεροποιήσεις – το ακινητοποιήσεις και του πεις ότι «θα κάτσεις εδώ» χρησιμοποιώντας σταθερά και περιοριστικά υλικά, θα εκτονωθεί όλη η δύναμη κάπου αλλού και στο τέλος μπορεί να πέσει και ολόκληρο το δέντρο.
Η λεύκη στη Βαρυμπόμπη πριν και μετά τις εργασίες φροντίδας και ασφάλισης.
΄Ενα άτομο Populus Χ canescens 80 περίπου ετών και 22+ μέτρων ύψους με περίμετρο κορμού 392 εκ
Λεπτομέρεια του υποστηρικτικού συστήματος εγκατεστημένου
AV
Πέρα από την πολύτιμη προσπάθεια να διατηρηθούν τα δέντρα που σώθηκαν στον χώρο που ανήκουν, γίνονται και άλλες προσπάθειες αναδάσωσης, αναχλόασης και γενικά αποκατάστασης στην πληγείσα περιοχή (ΣτΣ Βαρυμπόμπη)
ΜΤ
Από όσο γνωρίζω, όχι, οργανωμένα τουλάχιστον σε όλη την περιοχή. Παρόλα αυτά, στον ιδιωτικό χώρο όπου εργάζομαι υπάρχει πλάνο που το έχει αναλάβει ιδιωτική εταιρεία και περιλαμβάνει φύτευση εκατοντάδων δέντρων και διαφόρων φυτών στα σημεία όπου καταστράφηκαν από την φωτιά.
AV
Σε ό,τι αφορά στο συγκεκριμένο δέντρο, αυτή τη λεύκα, πείτε μας λίγα περισσότερα για το σύστημα στήριξής της προκειμένου το δέντρο να σωθεί.
ΜΤ
Στόχος αυτού του συστήματος είναι να παρέχει στο δένδρο κάποιο βαθμό συμπληρωματικής στήριξης. Αυτό, μειώνει τον κίνδυνο δομικής αστοχίας μειώνοντας την κίνηση των στελεχών και των κλαδιών με αδύναμη σύνδεση, ελαχιστοποιώντας τυχόν τραυματισμό ανθρώπων και ζημίες σε περιουσιακά στοιχεία κατά την διάρκεια ισχυρών ανέμων ή χιονόπτωσης.
Μετά από αξιολόγηση του δένδρου, και μέσω μιας ειδικής διαδικασίας, εγκαταστάθηκε το υποστηρικτικό αυτό σύστημα σε πέντε σημεία αποτελούμενο τόσο από ένα ειδικό κούφιο σχοινί όσο και ζώνες (στατικά και δυναμικά-ελαστικά) ειδικά σχεδιασμένα για αυτό τον σκοπό χωρίς να τραυματίζει το δένδρο, με όριο θραύσης από 4 έως 6 τόνους.
AV
Πόσο καιρό διήρκεσαν οι εργασίες;
ΜΤ
Στις εργασίες περιλαμβάνεται και η κλάδευση βέβαια. Γιατί δεν ήταν μόνο αυτό. Ήταν και άλλα 5-6 δέντρα που γίνανε και σ’ αυτά ασφαλίσεις. Ήταν και τα κλαδέματα που έγιναν σε κάποια άλλα.
AV
Ωραία για τα πέντε δέντρα. Για τα πέντε-έξι μεγαλύτερα δέντρα, πόσο διήρκεσαν οι εργασίες; Πόσο καιρό πήρε το κλάδεμα τους;
ΜΤ
Ήμουνα εκεί δέκα μέρες. Κλάδεμα έγινε σε τρία δέντρα. Σε αυτή τη μεγάλη λεύκα και σε μία μικρότερη. Και σε μία ακόμα πιο μικρή, μικρή σε ηλικία. Πρέπει να είναι είκοσι ετών περίπου. Εκεί, στη μικρότερη, έγινε κυρίως κλάδευση για την αποτροπή δημιουργίας διχάλας V σε τρία σημεία του δέντρου. Δηλαδή εργάστηκα για την ανάπτυξη μιας ισχυρής δομής συμβατής με τα αστικά και προαστιακά τοπία.
Εργασίες φροντίδας και ασφάλισης 2 ατόμων φλαμουριάς. Αφαιρέθηκε το 15% της κόμης τους. Φωτογραφία πριν και μετά
Φωτογραφία του υποστηρικτικού συστήματος για την «σταθεροποίηση» της κόμη σε τριγωνική διάταξη
AV
Υπάρχει περιθώριο να εκτελεστούν αυτές οι εργασίες στο δημόσιο χώρο, στο αστικό πράσινο δεδομένου ότι τιμολόγια (άρθρα και τιμολόγια) υπάρχουν ή μπορούν να συνταχθούν για να καλύψουν το κόστος της εξειδικευμένης εργασίας και των ειδικών υλικών που απαιτούνται;
ΜΤ
Αναμφίβολα χρήζουν αναθεώρησης τόσο τα άρθρα όσο και τα τιμολόγια για τις εργασίες αυτές, όπως και η ομαδοποίηση των δέντρων σε πολλές κατηγορίες και υποκατηγορίες. Κατηγορία ανά ύψος όπως αυτό ισχύει σήμερα δεν σημαίνει τίποτα. Το κάθε δέντρο είναι ξεχωριστό. Ξεχωριστό με βάση τις πραγματικές του ανάγκες. Ξεχωριστό με βάση την ηλικία του, τα χαρακτηριστικά του, τις ανάγκες του τοπίου και της θέσης όπου αυτό βρίσκεται. Γιατί (για παράδειγμα) και η Βελανιδιά στη Ραφήνα δεν είναι πολύ ψηλό δένδρο σε σχέση με την ηλικία και την περίμετρο του κορμού της, αλλά έχει μία πάρα πολύ εξαπλωμένη και πυκνή κόμη. Ένα τέτοιο δέντρο, για να το κλαδέψεις και να φροντίσεις την κόμη του σωστά δεν θα πάρει λιγότερο από 4 ημέρες. Αυτό βέβαια για να πεις ότι κάνω μια σοβαρή εργασία που θα ωφελήσει το δένδρο. Όπως έχεις προσέξει, τη Βελανιδιά εδώ στη Ραφήνα, την έχουν στηρίξει με κάτι. Καλό είναι αυτό. Αν είχε σπάσει θα το είχαν κόψει. Επομένως έστω και ως πρόχειρη και κάπως αντιαισθητική λύση, είναι κάτι καλό. Δεν είναι και τόσο ωραίο αλλά το δικαιολογώ από την άποψη αυτή.
AV
Είναι βέβαια και πολύ μεγάλη η συγκεκριμένη βελανιδιά.
MT
Όχι δεν είναι πολύ μεγάλο το συγκεκριμένο δέντρο σε σχέση με άλλα. Το είχαμε μετρήσει το 2015 σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών στο Γουδί και τον Ελληνικό Σύλλογο για την Δενδροκομία που είχαμε τότε κάναμε και προτάσεις. Μάλιστα προς το Δήμο της Ραφήνας για να συμμετέχουμε και εμείς σαν φορέας με σκοπό να ανακηρυχθεί το δέντρο σαν Μνημείο της Φύσης. Με όλα τα συνεπακόλουθα μετά για το χώρο και για την πόλη
AV
Και υποβάλατε το φάκελο;
ΜΤ
Ναι, είχαμε κάνει μια τέτοια πρόταση
AV
Δηλαδή αυτός ήταν ο πρώτος φάκελος για τη βελανιδιά. Γιατί μετά υποβλήθηκε το 2020 άλλος φάκελος στο δασαρχείο Πεντέλης, με ειδική περιβαλλοντική μελέτη του άρθρου 18 του νόμου 1650/1986 άρθρο αλλά και της αναθεώρησης του από τον Ν. 3937/2011 άρθρο 3, παράγραφος 5, εδάφιο β και την εγκύκλιο 91088/2072/7-6-06 της Γενικής Διεύθυνσης Δασών. Και τώρα υποβλήθηκε τρίτος φάκελος, στη σχετική επιτροπή του νέου νόμου που ψηφίστηκε για τα μνημεία της Φύσης.
ΜΤ
Ας ελπίσουμε τώρα, την τρίτη φορά ότι θα ολοκληρωθεί η διαδικασία.
AV
Εκτός από τα μέτρα προστασίας για το χώρο γύρω από το δέντρο, εφόσον κηρυχθεί μνημείο της Φύσης, υπάρχει κάτι άλλο που θα πρέπει να γίνει;
ΜΤ
Ήδη έχουν πάρει κάποια μέτρα, γιατί πήγαιναν και πάρκαραν αυτοκίνητα από κάτω. Έχουν φτιάξει και ένα κυκλικό τοιχίο γύρω από τη βάση του δέντρου.
AV
Θα μπορούσε να γίνει κάποια άλλη επέμβαση που να το προστατέψει χωρίς να καταστρέφει την εικόνα του δέντρου όπως τα σίδερα που έχουν βάλει για να κρατάνε τους οριζόντιους κλάδους;
MT
Η εικόνα θα καταστραφεί αν αρχίσουν και αποσχίζονται ή να σπάνε οι χονδροί αυτοί χαμηλοί κλάδοι . Όχι με ένα σίδερο. Όταν πρόκειται να διατηρήσεις ολόκληρη την κόμη ενός τέτοιου δέντρου, δεν το θεωρώ άσχημο το να τη στηρίξεις με σίδερα, έστω και αν αυτά δεν είναι αισθητικά αποδεκτά.
AV
Ας επιστρέψουμε στο αστικό πράσινο γενικότερα. Είσαι ευχαριστημένος με τον τρόπο δουλεύεται στην Ελλάδα σήμερα;
MT
Όχι, είτε αυτό αφορά δημόσιους είτε ιδιωτικούς χώρους. Και το τονίζω γιατί κάποιοι λένε... «Εντάξει, δεν είναι καλό το πράσινο στους δημόσιους χώρους, αλλά σε ιδιωτικούς γίνεται καλή δουλειά». Ούτε εκεί γίνεται καλή δουλειά στο μεγαλύτερο μέρος, δυστυχώς..
AV
Εδώ στη Ραφήνα; Ας πάρουμε τα παραδείγματα των αποκεφαλισμένων δέντρων που πύκνωσαν τα τελευταία χρόνια. Τα αποκεφαλισμένα αρμυρίκια ή οι ευκάλυπτοι επί της λεωφόρου Μαραθώνος απέναντι από την Αγία Βαρβάρα. Θα θέλαμε ένα σχόλια γι’ αυτά.
ΜΤ
Οι ευκάλυπτοι που αποκεφαλίστηκαν το 2023 σήμερα έχουν «ξαναπετάξει» αλλά δεν έχουν επανέλθει ακόμα. Δεν έχουν επανέλθει... Μετά από μερικά χρόνια τα δένδρα αυτά θα γίνουν πραγματικά και όχι υποθετικά επικίνδυνα λόγω της αδύναμης σύνδεσης των νέων και ταχύτατα αναπτυσσόμενων κλάδων οι οποίοι θα αποκολλούνται!
Έπρεπε να γίνει διαφορετική διαχείριση με κριτήριο την κατάσταση του κάθε δέντρου χωριστά και τις απαιτήσεις του χώρου. Δεν έγινε. Αντιμετωπίστηκαν τα δέντρα όλα μαζί και με άσχημο τρόπο που θα δημιουργήσει μελλοντικά άλλα, πιο επικίνδυνα θέματα.
AV
Ευχαριστούμε πολύ κύριε Τσακιρίδη για το χρόνο σας και πάλι συγχαρητήρια για την εξαιρετική αλλά και λεπτομερή δουλειά σας στη διαχείριση και προστασία των δέντρων με πρόσφατο παράδειγμα οι λεύκες στη Βαρυμπόμπη.
Σημειώσεις σχετικά με το πρόγραμμα φροντίδας και ασφάλισης της λεύξης στη Βαρυμπόμπη
Το πρόγραμμα αφορούσε τη φροντίδα της κόμης καθώς επίσης και μια μικρή λέπτυνση πρώτου σταδίου, και στα οποία αφαιρέθηκε το 5% του φυλλώματος. Έγινε επίσης εγκατάσταση σε 5 σημεία υποστηρικτικού συστήματος για την “σταθεροποίηση” της κόμης λόγω αδύναμων συνδέσεων.
Η εργασία έγινε με χρήση καλαθοφόρου οχήματος και με αναρρίχηση.
Δεν αρκούν μόνο η υψηλή επιστημονική κατάρτιση και η ακαδημαϊκή καταξίωση. Η δουλειά του ειδικού (ή του αστικού κατά τον κ. Τσακιρίδη) δενδροκόμου απαιτεί εκτός από την αγάπη για τα δέντρα και τη Φύση και αρκετές ακόμα δεξιότητες και ικανότητες.
Η Δενδροτεχνική.
Η Δενδροτεχνική, ιδρύθηκε το 1992 και είναι η παλαιότερη επιχείρηση στην Ελλάδα με αντικείμενο την αστική δενδροκομία.
Αναλαμβάνει δημόσια και ιδιωτικά έργα που αφορούν τη φροντίδα, τον έλεγχο και την διαχείριση δένδρων σε αστικό ή δομημένο περιβάλλον.
Προσφέρει επίσης υπηρεσίες συμβουλευτικής και επίβλεψης καθώς και την εκπαίδευση αστικών δενδροκόμων «arborists».
www.dendrotechniki.gr Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
_____
*είναι όρος τον οποίο χρησιμοποιεί ο κ. Τσακιρίδης αντί του συνηθισμένου και εσφαλμένου κατ’ αυτόν όρου «αστικών δένδρων»
της Μαρίας Νάτση
Τι σχέση έχουν τα Τ λεμφοκύτταρα και η κορτιζόλη με τα δέντρα;
Ο αυτισμός και οι αγχώδεις διαταραχές με τον κήπο;
Η βία και η εγκληματικότητα με τα δάση;
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες μελετούν την επίδραση της επαφής με τη φύση, στην ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου. Νέοι επιστημονικοί τομείς και όροι κάνουν την εμφάνισή τους, όπως η περιβαλλοντική ψυχολογία , η περιβαλλοντική νευροεπιστήμη και η βιοφιλία.
Αυτό που οι αυτόχθονες πληθυσμοί γνωρίζουν εμπειρικά, αυτό που είναι εγγεγραμμένο στο γενετικό υλικό του ανθρώπου στη διάρκεια των 7 εκατομμυρίων χρόνων της ύπαρξής του, η εγγενής δηλαδή ανάγκη του ανθρώπου να ζει μέσα στη φύση, γίνεται πλέον αντικείμενο έρευνας.
Σύμφωνα με μελέτες, η βόλτα στο δάσος και η θέαση του φυσικού περιβάλλοντος καταγράφει επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης που σχετίζεται με το άγχος, 12 τοις εκατό χαμηλότερα συγκριτικά με αυτά της πόλης.
Ο Μέγιερ Λίντενμπεργκ μελέτησε ένα τμήμα του εγκεφάλου, την αμυγδαλή, η αυξημένη δραστηριότητα της οποίας προδιαθέτει σε αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2011, παρατηρείται υπερδραστηριότητα της αμυγδαλής στους ανθρώπους των πόλεων, ενώ η ενεργοποίησή της εξαρτάται από το μέγεθος της πόλης που ζουν. Είναι εντυπωσιακό ότι στις αγροτικές περιοχές δεν ενεργοποιείται καθόλου. Να σημειωθεί ότι οι αγχώδεις διαταραχές και η κατάθλιψη παρουσιάζουν αύξηση της τάξεως του 40 με 50 τοις εκατό παγκοσμίως.
Σε μελέτη 900.000 παιδιών, διαπίστωσαν ότι όσα ζούσαν σε γειτονιές με ελάχιστους "ελεύθερους πράσινους" χώρους είχαν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών κατά 55% υψηλότερο συγκριτικά με όσα είχαν συστηματική επαφή με πράσινους χώρους
(Engemann, K., et al., PNAS, Vol. 116, No. 11, 2019).
Άλλη μελέτη 2000 ατόμων που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2015 έδειξε ότι ο χρόνος που περνάμε στη φύση, οδηγεί σε μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή και σημαντική μείωση της εγκληματικότητας .
Η φύση βοηθάει στη μείωση των επιπτώσεων της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης. Σε 359 άτομα με στοιχεία έντονης κοινωνική απομόνωσης, μελετήθηκε το αποτέλεσμα της επαφής τους με τη φύση και διαπιστώθηκε αύξηση των δεικτών ψυχικής υγείας, αύξηση της αίσθησης ικανοποίησης από τη ζωή και της αίσθησης ύπαρξης κάποιου σκοπού.
(Cartwright, B. D. S., et al., International Journal of Environmental Research and Public Health, Vol. 15, No. 6, 2018).
Μελέτες σε νοσηλευόμενους ψυχιατρικούς ασθενείς αλλά και σε παιδιά με αυτισμό, κατέδειξαν ότι η έκθεση σε ένα ασφαλές φυσικό περιβάλλον όπως είναι ένας κήπος, μειώνει την επιθετικότητα και ομαλοποιεί τις αισθητηριακές λειτουργίες. Η επαφή τους με το χώμα, το νερό, τον άνεμο, δηλαδή με στοιχεία γνώριμα σε αυτούς, εξισορροπεί τις αισθήσεις. Παιδιά και ενήλικες που δυσκολεύονται να εκφραστούν, στον κήπο εκφράζονται, βρίσκουν ένα νόημα, κάτι που τους εκπλήσσει καθημερινά και τους ελκύει. Βρίσκονται σε έναν εξωτερικό ασφαλή χώρο και όχι σε χώρο με περιορισμό.
Οι κήποι πλέον γίνονται συνεργάτες φροντίδας σε ψυχιατρικά τμήματα, σε σχολεία παιδιών με αυτισμό αλλά και σε συμβατικά νοσοκομεία και σχολεία.
Ασθενείς που είχαν δωμάτια με θέα στον κήπο, είχαν μικρότερο χρόνο νοσηλείας, μειωμένη χρήση φαρμάκων και βίωναν λιγότερο πόνο. Η "πράσινη" αρχιτεκτονική φθάνει πλέον στα νοσοκομεία. (μελέτες του Ρότζερ Ούλριχ).
Στην Ιαπωνία. που το 67% της έκτασής της καλύπτεται από δάση, έχουν δημιουργήσει 60 πιστοποιημένα προστατευόμενα κέντρα δασοθεραπείας, με ειδικούς οδηγούς.
Το 1982 οι Ιάπωνες δημιούργησαν ένα εθνικό πρόγραμμα υγείας, το «Shinrin-yoku» , φράση που στη γλώσσα τους σημαίνει: «Αφιερώνω χρόνο στο δάσος», η λεγόμενη δασοθεραπεία ή αλλιώς “λουτρό" δάσους.
Τα δέντρα εκκρίνουν ουσίες (phytoncides) για να προστατευτούν από μικροοργανισμούς, βακτήρια και έντομα επιβλαβή για την υγεία τους. Αυτά τα έλαια αποδεικνύεται ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Μια βόλτα στο δάσος, το άγγιγμα των δέντρων, η μυρωδιά του αέρα, χαμηλώνει τις τιμές της αρτηριακής πίεσης και μειώνει τις ορμόνες του στρες (αδρεναλίνη, νορεπινεφρίνη και κορτιζόλη). Τα δασικά" λουτρά " ενισχύουν το ανοσοποιητικό, αυξάνοντας τη λειτουργία των Τ λεμφοκυττάρων, των φυσικών δολοφόνων του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ενδεικτικά, ο ύπνος στη φύση μια φορά το μήνα, αυξάνει τη δράση των Τ λεμφοκυττάρων κατά περίπου 50 τοις εκατό για 30 μέρες
(Li Q, Morimoto K, Kobayashi M, Inagaki H, Katsumata M, Hirata Y, et al. A forest bathing trip increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins in female subjects. J Biol Regul Homeost Agents. 2008;22:45–55. [PubMed])
Νευροεπιστήμονες ανακοίνωσαν ότι οι γνωστικές ικανότητες όχι μόνο ενισχύονται αλλά αποκαθίστανται καθώς έχει απεικονιστεί διέγερση του προμετωπιαίου λοβού, ο οποίος σχετίζεται με τη μνήμη και την ικανότητα απομνημόνευσης.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μαθητές, απέδειξε ότι όσοι κοίταζαν για 40 δευτερόλεπτα μια καταπράσινη στέγη γεμάτη λουλούδια, έκαναν σημαντικά λιγότερα λάθη σε σχέση με όσους χαλάρωναν κοιτώντας μια τσιμεντένια στέγη
(Lee, K. E., et al., Journal of Environmental Psychology, Vol. 42, No. 1, 2015).
Σε χώρες του εξωτερικού, εισάγονται στα σχολεία εκπαιδευτικές μέθοδοι βασισμένες στη φύση, ενώ λειτουργούν ήδη τα λεγόμενα " δασικά" σχολεία από την προσχολική ηλικία .
Η επανασύνδεση με τη φύση έχει πλέον επιστημονικά μετρήσιμη επίδραση στο σώμα και στον ψυχισμό μας.
Όταν ρήγνυται ο πανάρχαιος αυτός δεσμός, η υγεία και η ισορροπία χάνονται. Το σώμα και η ψυχή μπαίνουν σε κατάσταση συναγερμού και το τίμημα είναι η αύξηση των χρόνιων νοσημάτων, των αυτοάνοσων, των ψυχικών διαταραχών και γνωστικών δυσλειτουργιών.
Στο σύγχρονο άνθρωπο το κέρδος τείνει να εξαλείψει τη σοφία των προγόνων του.
Παραθέτουμε ένα κείμενο που χρονολογείται γύρω στα 1855 και αποτελεί την απάντηση του αρχηγού της φυλής Ινδιάνων Σκουάμις, στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Φραγκλίνο Πηρς, ο οποίος ζήτησε από τους Ινδιάνους να πουλήσουν τη γη τους.
"Πώς μπορείτε να αγοράζετε ή να πουλάτε τον ουρανό – τη ζέστα της γης; Για μας μοιάζει παράξενο.
Η δροσιά του αγέρα ή το άφρισμα του νερού ωστόσο δε μας ανήκουν.
Πώς μπορείτε να τα αγοράσετε από μας;
Κάθε μέρος της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμούδα στις ακρογιαλιές, κάθε θολούρα στο σκοτεινό δάσος, κάθε ξέφωτο και κάθε ζουζούνι που ζουζουνίζει είναι, στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου, ιερό.
Ξέρουμε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας.
Τα μέρη της γης, το ένα με το άλλο, δεν κάνουν γι’ αυτόν διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα τού χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον καταχτήσει, και αφού τον καταχτήσει, πηγαίνει παρακάτω…
Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού. Πουθενά δε βρίσκεται μια γωνιά να σταθείς να ακούσεις τα φύλλα στα δέντρα την άνοιξη ή το ψιθύρισμα που κάνουν τα ζουζούνια πεταρίζοντας...
Βρίσκουμε χαρά στα δάση…
Ίσως να μην το καταλαβαίνετε,
Γιατί οι συνήθειές μας είναι διαφορετικές απ’ τις δικές σας.
Αν σας πουλήσουμε τη γη μας, αγαπήστε την, καθώς την αγαπήσαμε εμείς, φροντίστε την, καθώς τη φροντίσαμε εμείς και με όλη σας τη δύναμη, με όλη την τρανή μπόρεσή σας, με όλη την καρδιά σας, διατηρήστε τη για τα τέκνα σας, και αγαπήστε την, καθώς ο Θεός αγαπάει όλους μας.
Ένα ξέρουμε - Η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη.
Εμείς δε δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής, αλλά αποτελούμε μόνο μια ίνα μέσα σ’ αυτόν. Είμαστε κομμάτι της γης και αυτή πάλι ένα κομμάτι από μας.
Ακόμα και ο λευκός δε γίνεται να απαλλαχτεί από την κοινή μοίρα."
Πηγές : Ντοκιμαντέρ Nature’s Effect, Buijs, A., Jacobs, M. (2020). Avoiding negativity bias: Towards a positive psychology of human-wildlife relationships. Ambio. 50, 281–288 (2021). https://doi.org/10.1007/s13280-020-01394-w
Gidlow, C.J., Randall, J., Gillman, J., Smith, G.R., Jones, M. V. (2016) Natural environments and chronic stress measured by hair cortisol. Landscape and Urban Planning, 148, 61–67. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169204615002510
Kaplan, R., Kaplan, S. (1989). The Experience of Nature: A Psychological Perspective. Cambridge University Press. https://www.hse.ru/data/2019/03/04/1196348207/%5BRachel_Kaplan,_Stephen_Kaplan%5D_The_Experience_of_(b-ok.xyz).pdf
Mao, G. X., Lan, X. G., Cao, Y. B., Chen, Z. M., He, Z. H., Lv, Y. D., Wang, Y. Z., Hu, X. L., Wang, G. F., & Yan, J. (2012). Effects of short-term forest bathing on human health in a broad-leaved evergreen forest in Zhejiang Province, China. Biomedical and environmental sciences: BES, 25(3), 317–324. https://doi.org/10.3967/0895-3988.2012.03.010
McMahan, E. A. (2018). Happiness comes naturally: Engagement with nature as a route to positive subjective well-being. In E. Diener, S. Oishi, & L. Tay (Eds.), Handbook of well-being. Salt Lake City, UT: DEF Publishers. https://digitalcommons.wou.edu/fac_pubs/40/
Pluta, A. (2012). Integrated Well-being: Positive Psychology and the Natural World. Master of Applied Positive Psychology (MAPP) Capstone Projects. 37. https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1036&context=mapp_capstone
Rogers, K. (2019). Biophilia hypothesis. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/science/biophilia-hypothesis
Schmidt, G. (2005). Positive Ecology: Sustainability and the „Good Life“ (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781351163682
Ulrich, R. S., Simons, R. F., Losito, B. D., Fiorito, E., Miles, M.A., Zelson, M. (1991). Stress recovery during exposure to natural and urban environments. Journal of Environmental Psychology, 11(3), 201–230. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80184-7
Li Q, Morimoto K, Nakadai A, Inagaki H, Katsumata M, Shimizu T, et al. Forest bathing enhances human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins. Int J Immunopathol Pharmacol. 2007;20:3–8. [DOI] [PubMed]
Li Q, Morimoto K, Kobayashi M, Inagaki H, Katsumata M, Hirata Y, et al. Visiting a forest, but not a city, increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins. Int J Immunopathol Pharmacol. 2008;21:117–28. [DOI] [PubMed]
Li Q, Morimoto K, Kobayashi M, Inagaki H, Katsumata M, Hirata Y, et al. A forest bathing trip increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins in female subjects. J Biol Regul Homeost Agents. 2008;22:45–55. [PubMed]
Υamaguchi M, Deguchi M, Miyazaki Y. The effects of exercise in forest and urban environments on sympathetic nervous activity of normal young adults. J Int Med Res. 2006;34:152–9. [DOI] [PubMed]
Μorita E, Fukuda S, Nagano J, Hamajima N, Yamamoto H, Iwai Y, et al. Psychological effects of forest environments on healthy adults: Shinrin-yoku (forest-air bathing, walking) as a possible method of stress reduction. Public Health. 2007;121:54–63. [DOI] [PubMed]
Forestry Agency of Japan. Available at: http://www.rinya.maff.go.jp/toukei/genkyou/shinrin-jinkou.htm. (2002).
Li Q, Nakadai A, Ishizaki M, Morimoto K, Ueda A, Krensky AM, et al. Dimethyl 2, 2-dichlorovinyl phosphate (DDVP) markedly decreases the expression of perforin, granzyme A and granulysin in human NK-92CI cell line. Toxicology. 2005;213:107–16. [DOI] [PubMed]
Li Q, Kobayashi M, Kawada T. DDVP markedly decreases the expression of granzyme B and granzyme 3/K in human NK cells. Toxicology. 2008;243:294–302. [DOI] [PubMed]
Από τον IRafinaDimotis μεταφέρουμε μια αγωνιώδη κραυγή για ένα μοναδικό υγροβιότοπο που χάνεται στο όνομα μιας δήθεν αντιπλημμυρικής προστασίας με τεχνικές και μεθόδους που ήδη θεωρούνται παρωχημένες.
Την ώρα που στον πολιτισμένο κόσμο ανοίγουν τα ποτάμια που σκέπασαν παλιότερα, αναγνωρίζοντας το λάθος τους, στην Ελλάδα ακόμη τα τσιμεντώνουν.
Αυτή τη στιγμή στη Ραφήνα θάβεται ένα ποτάμι και κατασκευάζεται ένας νέος Κηφισός. Οι εργολάβοι τσιμεντώνουν ακόμη και τον πυθμένα, δίνοντας την ευκαιρία στην πλημμύρα να κινηθεί πιο γρήγορα και να γίνει πιο καταστροφική
Την ίδια στιγμή καρατομούν εκατοντάδες δέντρα που βρίσκονται στις όχθες του ποταμού και καταστρέφουν ένα μοναδικό υγροβιότοπο.
Παράλληλα, σκεπάζουν για πάντα παλαιολιθικους οικισμούς χιλιάδων χρόνων, απομεινάρια ενός πολιτισμού που για χιλιάδες χρόνια ζούσε δίπλα στο ποτάμι.
Στο όνομα μιας υποτιθέμενης αντιπλημμυρικής προστασίας, αλλά στην πραγματικότητα για αλλαγή χρήσης της γης, θα τσιμεντώσουν ακόμη και τη φυσική αντιπλημμυρική ζώνη της Πετρέζας.
Ένα πολλαπλό έγκλημα εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας, η υποκρισία της εξουσίας ξεχειλίζει και η τοπική κοινωνία αδιαφορεί
Ας διαβάσουμε το κείμενο και ας δούμε τις αποτρόπαιες αποδείξεις αυτού του περιβαλλοντικού, πολιτιστικού και κοινωνικού εγκλήματος που διαπράττεται στη Ραφήνα
Η τελευταία κραυγή ενός υγροβιότοπου
Ο υγροβιότοπος πεθαίνει. Το μεγαλύτερο ποτάμι της Ανατολικής Αττικής καταστρέφεται μπροστά στα μάτια μας. Ένα από τα τελευταία φυσικά ποτάμια της Αττικής, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, σιωπηλά υποφέρει.
Αιωνόβια πλατάνια κόπηκαν. Άλλα, στέκουν ακόμα, περιμένοντας τον αναπόφευκτο θάνατό τους. Εκεί που άλλοτε κυλούσε ζωή, τώρα ρέουν εκατομμύρια τόνοι τσιμέντου. Μια νεκρή κοίτη, αποτέλεσμα ενός εγκλήματος που βαφτίστηκε "αντιπλημμυρικό έργο". Μα είδαμε στη Θεσσαλία πώς άντεξαν αυτά τα τσιμεντένια φράγματα στην οργή της φύσης...
Οι "αντιπλημμυρικοί" τοίχοι, σύμβολα μιας αμφίβολης προστασίας, υψώνονται σαν μνημεία της ανθρώπινης αλαζονείας. Οι εικόνες από την πρόσφατη πλημμύρα "Daniel" στη Θεσσαλία, όπου τέτοια έργα αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά, στοιχειώνουν την μνήμη μας.
Κι όμως, δεν είναι μόνο το ποτάμι που χάνεται. Χάνονται αιώνες ιστορίας! Οι όχθες του Μεγάλου Ρέματος κρύβουν έναν πολιτισμό χιλιάδων χρόνων – Παλαιολιθικοί οικισμοί, μνημεία ανεκτίμητης αξίας. Όλα θα θαφτούν κάτω από μπάζα, κάτω από τόνους τσιμέντου, για να πλουτίσουν λίγοι και να σωπάσουν οι υπόλοιποι.
Η αδιαφορία των Ραφηνιωτών, που κάποτε έδιωξαν τον αρχαιολόγο Δημήτρη Θεοχάρη, όταν ανακάλυψε τον Πρωτοελλαδικό Oικισμό, το Ασκηταριό και τα Χαλκουργεία, στοιχειώνει την περιοχή. Ακριβώς ήταν το 1951, όταν ο αρχαιολόγος Δημήτρης Θεοχάρης εκδιώχθηκε γιατί η ιστορία εμπόδιζε την "αξιοποίηση".
Η σιωπή των τοπικών αρχόντων, πρώην και νυν, είναι εκκωφαντική. Η καταστροφή αυτού του ποταμού είναι μια πράξη βίας κατά της φύσης και της ιστορίας.
Ας μην αφήσουμε αυτό το έγκλημα να περάσει απαρατήρητο. Ας υψώσουμε τη φωνή μας για να σώσουμε το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, πριν να είναι πολύ αργά. Όταν το νερό ξαναβρεί το δρόμο του και τα "έργα" καταρρεύσουν, θα είναι αργά.
Πηγή: IRafina-Dimotis Η Ραφήνα Δημότης (FB)
«Έκαστος τόπος έχει την πληγήν του: Η Αγγλία την ομίχλην, η Αίγυπτος τας οφθαλμίας, η Βλαχία τας ακρίδας και η Ελλάς τους Έλληνας» έγραφε ο Εμμανουήλ Ροΐδης, τουλάχιστον 150 χρόνια πριν
«Όπου και να ταξιδέψω, η Ελλάδα με πληγώνει», έγραψε ο Σεφέρης το 1936
Μια βόλτα στα παράλια της Ανατολικής Αττικής μας έφεραν στο νου το πνευματώδες απόφθεγμα του Ροΐδη και τον σπαρακτικό στίχο του Σεφέρη
Δόμηση δίπλα στη θάλασσα, καρατομημένα δέντρα, ξύλινες κατασκευές παραλιακών καταστημάτων μέχρι εκεί που σκάει το κύμα, τρακτέρ μέσα στη θάλασσα για ανέλκυση σκαφών
Μεγάλο Σέσι
10 χιλιόμετρα από το Γραμματικό, μέσα από μια υπέροχη αδόμητη διαδρομή βρίσκεται το Μεγάλο Σέσι. Όταν φτάνεις στην παραλία βέβαια, συναντάς μια τελείως διαφορετική κατάσταση, καθώς η δόμηση φτάνει μέχρι 10 μέτρα από τη θάλασσα δημιουργώντας συνθήκες ασφυξίας.
Η μεγάλη παραλία είναι φυτεμένη με μια σειρά από δεκάδες υπέροχα αρμυρίκια που είναι βέβαιο πως το καλοκαίρι ρίχνουν την ευεργετική σκιά τους στους λουόμενους. Όλα με πλούσιο φύλλωμα, εκτός από μερικά αρμυρίκια που είχαν την ατυχία να βρίσκονται μπροστά από μια ταβέρνα και στέκουν τώρα καρατομημένα και απόκοσμα, παράταιρα κούτσουρα δίπλα στα καταπράσινα αδέλφια τους
Την ίδια στιγμή, παρέες ανθρώπων τρώνε αμέριμνοι τα θαλασσινά τους, αδιαφορώντας για τα δέντρα, αδιαφορώντας για την ασχήμια, αδιαφορώντας για την ασέβεια. Ιδανικό σκηνικό για έναν Καρυωτάκη
Μαραθώνας
Μέχρι τώρα ξέραμε πως η χρήση τρακτέρ για καθαρισμό παραλίας, παρόλο που είναι μια συνήθης πρακτική, είναι παράνομη και πρέπει να καταγγέλλεται. Πού να περιμέναμε όμως ότι θα βλέπαμε τρακτέρ μέσα στη θάλασσα να κινείται παράλληλα προς την παραλία και να σέρνει ένα τεράστιο φουσκωτό; Ήταν τέτοια η έκπληξή μας που δεν προλάβαμε να τραβήξουμε φωτογραφία παρά μόνο τη στιγμή που το τρακτέρ είχε μόλις βγει από τη θάλασσα και όργωνε με βαθιές χαρακιές την άμμο
Η έκπληξή μας έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν είδαμε την πινακίδα που υποδείκνυε πως αυτός ο χώρος είναι επίσημος χώρος ανέλκυσης και καθέλκυσης σκαφών. Με αυτό τον τρόπο άραγε;
Αριστερά και δεξιά, η παραλία κατειλλημμένη από τραπεζοκαθίσματα προκαλώντας τάσεις φυγής. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι ξύλινες κατασκευές κόβουν την παραλία στη μέση, φτάνοντας μέχρι εκεί που σκάει το κύμα
Νόμιμα; Παράνομα; Νομότυπα; Σίγουρα πάντως, όχι ηθικά. Και σίγουρα, χωρίς κανένα σεβασμό στη Φύση
Αλλά είπαμε ....… Και η Ελλάς έχει τους Έλληνας
Kι αυτή η Αττική η γη, η πάνσοφη κι ωραία το καύχημα, το κόσμημα, τ΄ άνθος όλου του κόσμου
μέλλει κι αυτή να ερημωθεί κι η στάθμη της να πέσει από τ' άγρια κύματα κι από τη συμφορά
(Νοστράδαμου Προφητείες αποδ. Alan Wistful μτφ Π. Νικολαϊδης V.31)
atticavoice@gmail.com
