Είμαστε λίγοι αυτοί που παλεύουν ενάντια στο Κακό
Οι παραλίες της Ραφήνας δεν είναι πολλές. Ήδη από τη δεκαετία του 1980, η Ραφήνα έχει θυσιάσει δύο παραλίες χάριν της επέκτασης του λιμανιού και της κατασκευής πάρκινγκ σε αυτό. Τώρα σχεδιάζεται νέα επέκταση του λιμανιού, για την ακρίβεια γιγάντωση. Οι εναπομείνασες παραλίες της Ραφήνας κινδυνεύουν άμεσα από αυτό το σχέδιο. Ειδικά οι περίφημες Μαρίκες, που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αριθμό λουομένων και έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενος υγρότοπος
Για του λόγου το αληθές, ας διαβάσουμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του tvxs σχετικά με την εξαφάνιση μιας αμμώδους παραλίας στα Χανιά και τη μετατροπή της σε βραχώδη. Μια εξαφάνιση που οφείλεται σε έργα που γίνονται στο γειτονικό λιμάνι του Πλατανιά. Όπως δήλωσε ο δήμαρχος Χανίων, η χωροθέτηση και η κατασκευή του λιμενίσκου του Πλατανιά προκαλεί μια διαρκώς αυξανόμενη υποβάθμιση της ποιότητας των παραλιών
Το ενδεχόμενο να συμβεί κάτι τέτοιο και στη Ραφήνα το έχουν άραγε σκεφτεί οι δημοτικές αρχές; Η Ραφήνα δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει και άλλες παραλίες
Ας διαβάσουμε όμως το σχετικό άρθρο του tvxs.gr
Για την εξαφάνιση της παραλίας Αγία Μαρίνα στα Χανιά, προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας πολίτες, φορείς και επιχειρηματίες εξαιτίας των έργων στο λιμάνι του Πλατανιά που κατάφεραν να εξαφανίσουν μία ολόκληρη παραλία.
Βάσει του ρεπορτάζ της ιστοσελίδας zarpanews, η παραλία μετετράπη σε βραχώδη ενώ το ζήτημα τέθηκε στην σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο γραφείο του δημάρχου Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκη, δεδομένων των περιβαλλοντικών και οικονομικών επιπτώσεων. Αίτημα της προσφυγής δε, είναι να ακυρωθούν οι αδειοδοτήσεις του λιμανιού και να ληφθούν υπόψη τα πραγματικά δεδομένα, καθώς και να προχωρήσει άμεσα η συνολική μελέτη για την προστασία του παραλιακού μετώπου.
Ο τεράστιος όγκος άμμου που έχει χαθεί, συνιστά πρόβλημα και για τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, καθώς η Αγία Μαρίνα χαρακτηρίζεται πλέον ως «βραχώδης παραλία».
«Αφετηρία αυτής της διάβρωσης είναι η κατασκευή του λιμενίσκου του Πλατανιά. Αυτό το οποίο διαπιστώνουμε χρόνο με τον χρόνο είναι μια συνολική υποβάθμιση της ποιότητας των παραλιών που φτάνει πλέον σε ένα επικίνδυνο όριο. Είναι πλέον δεκάδες τα ατυχήματα των επισκεπτών, οι οποίοι δεν μπορούν πλέον να κάνουν χρήση του αιγιαλού τουλάχιστον όχι έτσι όπως τον γνωρίζαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Η χωροθέτηση και η κατασκευή του λιμανιού έχει επιφέρει την πολύ μεγάλη καταστροφή ανατολικά. Αυτό άλλωστε επισημαίνεται και στην έρευνα του ΕΛΚΕΘΕ», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι το λιμάνι δουλεύει σαν αμμοπαγίδα. Δεν αφήνει την άμμο από τον ποταμό Ιάρδανο να κατεβαίνει στην παραλία με αποτέλεσμα να την έχει καταστρέψει και γι’ αυτό αναγκαστήκαμε να προσφύγουμε στο συμβούλιο της Επικρατείας», τόνισε από πλευράς του, μετά το τέλος της σύσκεψης, ο Κωνσταντίνος Σταματάκης, εκπρόσωπος συλλογικότητας πολιτών αλλά και επιθεωρητής για τις γαλάζιες σημαίες.
Ο Νίκος Μπελαβίλας γράφει για την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με τα όρια των οικισμών -μια απόφαση που προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων από όλο σχεδόν το επίσημο πολιτικό φάσμα της χώρας- και ερωτά: Θα τελειώσουμε επιτέλους με τα όρια και τους όρους «λάστιχο» της δόμησης, αλλά και με την απαράδεκτη εκτός σχεδίου δόμηση; Θα τελειώσουμε επιτέλους με την αυθαιρεσία κάθε τοπικού παράγοντα που λειτουργεί με πελατειακή λογική;
Μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση του καθηγητή πολεοδομίας και ιστορίας της πόλης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που τολμά να μιλήσει θαρραλέα και χωρίς να χαϊδεύει αυτιά βάζοντας τα πράγματα σε μια λογική σειρά, όπως πρέπει να γίνεται σε κάθε πολιτισμένη χώρα
Ακολουθεί η ανάρτηση:
Υπάρχει μία πόλη, ένας οικισμός. Εκεί χτίζουμε πυκνά κτίρια σε οικοδομικά τετράγωνα, προβλέποντας να αφήσουμε χώρους – γεωμετρικά ικανούς και σε κατάλληλες διατάξεις – ώστε να διαμορφωθούν οι δρόμοι, οι πλατείες, τα πάρκα, αλλά και οι απαραίτητες κοινωνικές υποδομές: ένα σχολείο, ένα γυμναστήριο ή ένα μικρό γήπεδο, ένα κέντρο υγείας.
Όταν η πόλη μεγαλώνει – ή όταν εμείς επιθυμούμε να την επεκτείνουμε, όπως ονομάζεται στην πολεοδομία – επιλέγουμε μια κατάλληλη έκταση: που δεν είναι δάσος, ούτε αρχαιολογικός χώρος, ούτε αιγιαλός, ούτε ρέμα ή ποτάμι. Και σε αυτή την έκταση σχεδιάζουμε τις νέες συνοικίες και στη συνέχεια επιτρέπουμε την οικοδόμηση, παράλληλα ή, ακόμη καλύτερα, αφού ετοιμαστούν οι υποδομές.
Αυτός είναι ο κανόνας σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο. Αυτή είναι η λογική. Αυτή η πρακτική εφαρμόστηκε σπάνια – ή και καθόλου – στις ελληνικές πόλεις μέχρι τη Μεταπολίτευση. Οι πόλεις πρώτα επεκτείνονταν με καταπατήσεις και άναρχη δόμηση· ύστερα ερχόταν το κράτος, κατόπιν πολιτικών πιέσεων, να νομιμοποιήσει κάποιο πρόχειρο τοπογραφικό σχέδιο (αν υπήρχε και αυτό), φτιαγμένο από τον μεσίτη που «έκοβε» και πουλούσε τα οικόπεδα.
Έξω από τις πόλεις, στους μικρούς οικισμούς, διαμορφώθηκε μια αντίστοιχη παράδοση που διήρκεσε δεκαετίες. Χάρη σε διατάγματα της εποχής του Αντώνη Τρίτση – ο οποίος επιχείρησε να επιβάλει ένα καθεστώς ελέγχου – θεσπίστηκε ένα μεταβατικό πλαίσιο για τις επεκτάσεις: μια ακτίνα γύρω από κάθε οικισμό, κυρίως αγροτικό, μέσα στην οποία μπορούσε να επιτραπεί λελογισμένη δόμηση. Όμως αυτή την ακτίνα την όριζε κατά το δοκούν και χωρίς αντικειμενικά κριτήρια – ο εκάστοτε νομάρχης. Θεσπίζονταν όροι δόμησης και «παρεκκλίσεις», ώστε να μπορεί κανείς να χτίζει σχεδόν ελεύθερα.
Έτσι, και σε αυτή την περίπτωση, η παρέκκλιση, η εξαίρεση, έγινε κανόνας. Η ύπαιθρος κτιζόταν σιγά-σιγά: με μονοπάτια αντί για δρόμους, χωρίς κανέναν δημόσιο χώρο, χωρίς καμία υποδομή. Οι νομάρχες, επιρρεπείς στις πιέσεις και χωρίς υποχρέωση να πολεοδομήσουν συστηματικά, όριζαν αυθαίρετα μία περιμετρική γραμμή και ο οικισμός διπλασιαζόταν ή τριπλασιαζόταν μέσα σε λίγο καιρό. Παράλληλα, στήθηκε μία τεράστια κτηματομεσιτική οικονομία πάνω στην παραδοχή της αέναης επέκτασης των οικισμών – κυρίως σε παραθεριστικές ζώνες αλλά και σε προάστια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης.
Επειδή στην Ελλάδα τόσο οι πλούσιοι όσο και οι φτωχοί έχουν – από διαφορετικές αφετηρίες – το «δικαίωμα» να αυθαιρετούν και να λεηλατούν τη δημόσια γη και την ύπαιθρο, φτάσαμε στο σημερινό χάος. Από τη μία, η Μύκονος και η Πεντέλη, με τεράστιους οικισμούς επαύλεων στο πουθενά· από την άλλη, οι επίσης τεράστιοι οικισμοί λαϊκής δεύτερης κατοικίας – χωρίς ούτε μία υποτυπώδη υποδομή – στον νότιο Ευβοϊκό, στη Σαλαμίνα, στα Γεράνεια, στην ακτή του Κορινθιακού.
Σήμερα, σχεδόν ολόκληρο το επίσημο πολιτικό φάσμα της χώρας καταγγέλλει το Συμβούλιο της Επικρατείας, επειδή με την πρόσφατη απόφασή του επιχείρησε να βάλει σε τάξη αυτό το καταστροφικό χάος. Όχι απαγορεύοντας τις επεκτάσεις των οικισμών, αλλά καθορίζοντας πως αυτές θα γίνονται στο εξής με πολεοδομικούς κανόνες – όχι τυχαία, ούτε με χαριστικές ρυθμίσεις, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.
Έτσι φτάνουμε σε μια διακομματική αντίδραση, η οποία – στο όνομα «του λαού» – διεκδικεί το δικαίωμα στη δόμηση όπου μας αρέσει: ένα δικαίωμα που επιβιώνει επί δύο αιώνες, από την εποχή του Όθωνα, και που συνοψίζεται σε μια σταθερή επιλογή: τον προσδιορισμό της γης – δημόσιας ή ιδιωτικής, αγροτικής, δασικής, ορεινής, παράκτιας, παραλίμνιας – ως λάφυρου προς λεηλασία. Δικαίωμα και προνόμιο για τον «επενδυτή» που θέλει να χτίσει γιγαντιαία ξενοδοχεία, για τον παίκτη του χρηματιστηρίου που αναζητά βίλα με πισίνες στην καλντέρα της Σαντορίνης, στα παρθένα ακρωτήρια της Σερίφου ή μέσα στο δάσος της Χαλκιδικής, για τον εργολάβο που τεμαχίζει και οικοδομεί, για τον μετανάστη του ’50 που γύρευε ένα κεραμίδι για την οικογένειά του στο Πέραμα, αλλά και για τον εργαζόμενο παραθεριστή του ’90 που ήθελε ένα σπιτάκι για τα Σαββατοκύριακα δίπλα στη θάλασσα στη Λούτσα.
Η υπόθεση αυτή δεν είναι μοναδική. Είναι ένα από τα κεφάλαια του μεγάλου βιβλίου της ελληνικής ημιτελούς πολεοδομικής παράδοσης. Μαζί με την επί δύο αιώνες απουσία κτηματολογίου και δασικών χαρτών, μαζί με την αδιανόητη εφαρμογή της εκτός σχεδίου δόμησης σε όλη την επικράτεια.
Για να μη μελαγχολήσουμε, ας σκεφτούμε λίγο τα θετικά τα οποία πιστώνονται στις προηγούμενες κυβερνήσεις, τις προ του Μνημονίου, σε αυτές του ΣΥΡΙΖΑ του 2015-2019 και στις τωρινές της ΝΔ όσο και αν η διατύπωση ξενίζει: το κτηματολόγιο, όπως και οι δασικοί χάρτες, προχωρούν. Με αργούς ρυθμούς, αλλά προχωρούν. Και δεν πρέπει να σταματήσουν με κανέναν τρόπο. Το αρχαιολογικό κτηματολόγιο έχει ολοκληρωθεί, όπως και η περίφημη χάραξη των αιγιαλών που εκκρεμούσε γενιές και γενιές. Για πρώτη φορά από την εποχή της πολεοδομικής ανασυγκρότησης, της ΕΠΑ του 1983, εκπονούνται μαζικά πολεοδομικά σχέδια που θα καλύψουν το σύνολο του αστικού και εξωαστικού χώρου της Ελλάδας.
Ο έλεγχος των ορίων των οικισμών που ζητά το ΣτΕ είναι αντικείμενο αυτού του σχεδιασμού – και μόνο αυτού. Εκεί οφείλει να υπάρξει η δημόσια διαβούλευση: της αυτοδιοίκησης, των κατοίκων, της αγοράς. Εκεί πρέπει να γίνει ο διάλογος και να ληφθούν οι αποφάσεις για το ως πού και πώς αντέχει να επεκταθεί ένα χωριό, μία κωμόπολη, μία πόλη. Για το πόσο θα χτίσουμε από την ύπαιθρο, πόσες γεωργικές, δασικές ή ορεινές εκτάσεις θα κρατήσουμε ανέγγιχτες.
Ίσως είναι η στιγμή – χάρη και στην ευτυχή επιμονή του Συμβουλίου της Επικρατείας – να τελειώνουμε όχι μόνο με τα όρια και τους όρους «λάστιχο» της δόμησης, αλλά και με την απαράδεκτη εκτός σχεδίου δόμηση.
Η περιπέτεια των δέντρων μέσα στις ελληνικές πόλεις είναι λίγο πολύ γνωστή στους κατοίκους τους ως μία κακή εμπειρία. Μέσα στις υποβαθμισμένες (και όχι μόνο λόγω της ουσιαστικής ανυπαρξίας πρασίνου) πόλεις μας, τα δέντρα μοιάζουν να είναι ενταγμένα σε διαρκώς αποτυχημένες απόπειρες των δήμων να προβάλλουν ένα φιλοπεριβαλλοντικό προσωπείο στην καλύτερη περίπτωση ή ως ένα άλλοθι για τις περιβαλλοντικά εγκληματικές πολιτικές και τακτικές που με συνέπεια ακολουθούν.
Ο Μηνάς Τσακιρίδης είναι Ειδικός (ή αστικός κατ’ αυτόν) Δενδροκόμος. Arborist είναι ο ακριβής τίτλος που κατέχει που όμως δεν αποδίδεται επαρκώς και επιτυχώς στα Ελληνικά. Ο κ. Τσακιρίδης διαθέτει πολυετή εμπειρία στη φροντίδα, τον έλεγχο και τη διαχείριση «δένδρων σε αστικό ή δομημένο περιβάλλον*» και είναι ο πρώτος πιστοποιημένος στην Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δενδροκομικό Συμβούλιο (EAC) ως European Tree Worker. Η εταιρεία του ΔΕΝΔΡΟΤΕΧΝΙΚΗ (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) στα 33 χρόνια της ζωής της έχει υλοποιήσει σημαντικά, δημόσια και ιδιωτικά έργα διαχείρισης, φροντίδας και προστασίας τέτοιων δέντρων.
.Με αφορμή μία πρόσφατη εργασία του που αφορούσε εξειδικευμένες επεμβάσεις σε μια μεγάλη λεύκη Populus Χ canescens 80 περίπου ετών και 22+ μέτρων ύψους, με περίμετρο κορμού 392 εκ. στη Βαρυμπόμπη του ζητήσαμε να μας μιλήσει τόσο για τις συγκεκριμένες επεμβάσεις όσο και για άλλα μεγάλα ζητήματα που αφορούν στη διαχείριση των δέντρων στην πόλη που όπως όλοι γνωρίζουμε, δεν βρίσκεται και στο καλύτερο επίπεδο στην Ελλάδα.
Η συνέντευξη καταγράφηκε στις 29 Μαρτίου 2025 στη Ραφήνα.
Attica Voice (AV)
Κύριε Τσακιρίδη σας ευχαριστούμε για την αποδοχή του αιτήματος μας για μία συζήτηση πάνω στη διαχείριση και προστασία των δέντρων στην Ελλάδα σήμερα και ειδικότερα στην Αττική. Μας έκανε μεγάλη εντύπωση η δουλειά που αποτυπώσατε σε φωτογραφίες τις οποίες αναρτήσατε στο facebook και αφορούσαν επεμβάσεις (επεμβάσεις σωτηρίας θα τις χαρακτηρίζαμε) σε μεγάλα άτομα λεύκης στην καμένη από το 2021 περιοχή της Βαρυμπόμπης. Είδαμε για πρώτη φορά, να γίνεται λεπτομερής, πλήρης επιστημονικά και τεχνικά, με μία λέξη σοβαρή δουλειά, στην περιποίηση ενός δέντρου, στη φροντίδα του και στη διαχείριση του. Δουλειά που συνέβαλλε στη προστασία του δέντρου, στην αποφυγή της υλοτόμησής του και στην αποφυγή της καταστροφής του γενικότερα. Αυτό δεν συμβαίνει συνήθως στα έργα πρασίνου στη χώρα μας. Πώς προστατεύτηκε αυτό το δέντρο; (η λεύκη στη Βαρυμπόμπη) πώς πάρθηκε η απόφαση για τη συγκεκριμένη διαχείριση; Με ποιον τρόπο έγινε; Ποιες η επιθυμία και θέση του πελάτη σας, τι ήθελε; Ποια ήταν η ιστορία του δέντρου με λίγα λόγια.
Μηνάς Τσακιρίδης (ΜΤ)
Καταρχάς, την απόφαση για το πως θα διαχειριστούμε αυτό το δέντρο, την πήρα εγώ και την πρότεινα στον πελάτη, στον οποίο μάλιστα εδώ και δύο χρόνια εκτελώ και χρέη συμβουλευτικής και επίβλεψης στον χώρο, όπου γίνονται διάφορες οικοδομικές εργασίες πλησίον των δένδρων. Μετά από τη φωτιά του 2021 γίνονται πολλές ανακατατάξεις τεχνικής φύσεως, ας πούμε, σκυροδέματα, πράγματα, ενισχύσεις, πλησίον σημαντικών για το τοπίο δέντρων, τα οποία είχαν την τύχη να επιβιώσουν μετά από τη φωτιά. Ένα από αυτά, ήταν και αυτό το δέντρο. Δεκάδες και εκατοντάδες καταστράφηκαν από τη φωτιά. Ο άνθρωπος αυτός έχει όλη την καλή διάθεση να ακολουθήσει κάποιες συμβουλές και προτάσεις πάνω στη σύγχρονη αστική δενδροκομία, όπως ισχύουν σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πλην Ελλάδος και Αλβανίας.
Στο χώρο αυτό επιβλέπω διάφορες εργασίες, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και όντως μέχρι στιγμής, έχουν αποτραπεί πολλές ζημιές, ειδικά στο ριζικό σύστημα αυτού του δέντρου. Γιατί αυτό το οποίο βλέπουμε στην ουσία κοιτώντας ένα δέντρο, είναι το μισό. Το άλλο μισό βρίσκεται υπόγεια.
Η απόφαση λοιπόν για τη φροντίδα αυτού του δέντρου συνδυάστηκε και με την εγκατάσταση κάποιου συστήματος για την “σταθεροποίηση” της κόμης και πιο συγκεκριμένα των χοντρών κορμών με αδύναμη σύνδεση προκειμένου να αποκατασταθεί η ασφάλεια του χώρου αφενός, και αφετέρου να διατηρήσουμε ακέραιη την κόμη του αποφεύγοντας αυστηρά κλαδέματα που μόνο ζημία προκαλούν στο δένδρο.
Λέγοντας «αδύναμη σύνδεση», εννοούμε τη σύνδεση δύο ομοιογενών κορμών σε οξεία γωνία V και στη διχάλα αυτή (V) εμπεριέχεται φλοιώδης ιστός, με αποτέλεσμα η σύνδεση αυτή να είναι αδύναμη και ο κίνδυνος απόσχισης πολύ μεγάλος. Σε παρόμοιες περιπτώσεις, για να ελαχιστοποιήσεις τον κίνδυνο θα έπρεπε να καρατομήσεις το δέντρο αλλά εδώ αποφύγαμε αυτή τη «λύση» με την επιλογή και εγκατάσταση του υποστηρικτικού αυτού συστήματος .
Οι ασφαλίσεις αυτές του δέντρου είναι από συνθετικά υλικά, άλλοτε στατικά και άλλοτε δυναμικά γιατί το δέντρο σαν δομή είναι δυναμική. Δηλαδή αν το σταθεροποιήσεις – το ακινητοποιήσεις και του πεις ότι «θα κάτσεις εδώ» χρησιμοποιώντας σταθερά και περιοριστικά υλικά, θα εκτονωθεί όλη η δύναμη κάπου αλλού και στο τέλος μπορεί να πέσει και ολόκληρο το δέντρο.
Η λεύκη στη Βαρυμπόμπη πριν και μετά τις εργασίες φροντίδας και ασφάλισης.
΄Ενα άτομο Populus Χ canescens 80 περίπου ετών και 22+ μέτρων ύψους με περίμετρο κορμού 392 εκ
Λεπτομέρεια του υποστηρικτικού συστήματος εγκατεστημένου
AV
Πέρα από την πολύτιμη προσπάθεια να διατηρηθούν τα δέντρα που σώθηκαν στον χώρο που ανήκουν, γίνονται και άλλες προσπάθειες αναδάσωσης, αναχλόασης και γενικά αποκατάστασης στην πληγείσα περιοχή (ΣτΣ Βαρυμπόμπη)
ΜΤ
Από όσο γνωρίζω, όχι, οργανωμένα τουλάχιστον σε όλη την περιοχή. Παρόλα αυτά, στον ιδιωτικό χώρο όπου εργάζομαι υπάρχει πλάνο που το έχει αναλάβει ιδιωτική εταιρεία και περιλαμβάνει φύτευση εκατοντάδων δέντρων και διαφόρων φυτών στα σημεία όπου καταστράφηκαν από την φωτιά.
AV
Σε ό,τι αφορά στο συγκεκριμένο δέντρο, αυτή τη λεύκα, πείτε μας λίγα περισσότερα για το σύστημα στήριξής της προκειμένου το δέντρο να σωθεί.
ΜΤ
Στόχος αυτού του συστήματος είναι να παρέχει στο δένδρο κάποιο βαθμό συμπληρωματικής στήριξης. Αυτό, μειώνει τον κίνδυνο δομικής αστοχίας μειώνοντας την κίνηση των στελεχών και των κλαδιών με αδύναμη σύνδεση, ελαχιστοποιώντας τυχόν τραυματισμό ανθρώπων και ζημίες σε περιουσιακά στοιχεία κατά την διάρκεια ισχυρών ανέμων ή χιονόπτωσης.
Μετά από αξιολόγηση του δένδρου, και μέσω μιας ειδικής διαδικασίας, εγκαταστάθηκε το υποστηρικτικό αυτό σύστημα σε πέντε σημεία αποτελούμενο τόσο από ένα ειδικό κούφιο σχοινί όσο και ζώνες (στατικά και δυναμικά-ελαστικά) ειδικά σχεδιασμένα για αυτό τον σκοπό χωρίς να τραυματίζει το δένδρο, με όριο θραύσης από 4 έως 6 τόνους.
AV
Πόσο καιρό διήρκεσαν οι εργασίες;
ΜΤ
Στις εργασίες περιλαμβάνεται και η κλάδευση βέβαια. Γιατί δεν ήταν μόνο αυτό. Ήταν και άλλα 5-6 δέντρα που γίνανε και σ’ αυτά ασφαλίσεις. Ήταν και τα κλαδέματα που έγιναν σε κάποια άλλα.
AV
Ωραία για τα πέντε δέντρα. Για τα πέντε-έξι μεγαλύτερα δέντρα, πόσο διήρκεσαν οι εργασίες; Πόσο καιρό πήρε το κλάδεμα τους;
ΜΤ
Ήμουνα εκεί δέκα μέρες. Κλάδεμα έγινε σε τρία δέντρα. Σε αυτή τη μεγάλη λεύκα και σε μία μικρότερη. Και σε μία ακόμα πιο μικρή, μικρή σε ηλικία. Πρέπει να είναι είκοσι ετών περίπου. Εκεί, στη μικρότερη, έγινε κυρίως κλάδευση για την αποτροπή δημιουργίας διχάλας V σε τρία σημεία του δέντρου. Δηλαδή εργάστηκα για την ανάπτυξη μιας ισχυρής δομής συμβατής με τα αστικά και προαστιακά τοπία.
Εργασίες φροντίδας και ασφάλισης 2 ατόμων φλαμουριάς. Αφαιρέθηκε το 15% της κόμης τους. Φωτογραφία πριν και μετά
Φωτογραφία του υποστηρικτικού συστήματος για την «σταθεροποίηση» της κόμη σε τριγωνική διάταξη
AV
Υπάρχει περιθώριο να εκτελεστούν αυτές οι εργασίες στο δημόσιο χώρο, στο αστικό πράσινο δεδομένου ότι τιμολόγια (άρθρα και τιμολόγια) υπάρχουν ή μπορούν να συνταχθούν για να καλύψουν το κόστος της εξειδικευμένης εργασίας και των ειδικών υλικών που απαιτούνται;
ΜΤ
Αναμφίβολα χρήζουν αναθεώρησης τόσο τα άρθρα όσο και τα τιμολόγια για τις εργασίες αυτές, όπως και η ομαδοποίηση των δέντρων σε πολλές κατηγορίες και υποκατηγορίες. Κατηγορία ανά ύψος όπως αυτό ισχύει σήμερα δεν σημαίνει τίποτα. Το κάθε δέντρο είναι ξεχωριστό. Ξεχωριστό με βάση τις πραγματικές του ανάγκες. Ξεχωριστό με βάση την ηλικία του, τα χαρακτηριστικά του, τις ανάγκες του τοπίου και της θέσης όπου αυτό βρίσκεται. Γιατί (για παράδειγμα) και η Βελανιδιά στη Ραφήνα δεν είναι πολύ ψηλό δένδρο σε σχέση με την ηλικία και την περίμετρο του κορμού της, αλλά έχει μία πάρα πολύ εξαπλωμένη και πυκνή κόμη. Ένα τέτοιο δέντρο, για να το κλαδέψεις και να φροντίσεις την κόμη του σωστά δεν θα πάρει λιγότερο από 4 ημέρες. Αυτό βέβαια για να πεις ότι κάνω μια σοβαρή εργασία που θα ωφελήσει το δένδρο. Όπως έχεις προσέξει, τη Βελανιδιά εδώ στη Ραφήνα, την έχουν στηρίξει με κάτι. Καλό είναι αυτό. Αν είχε σπάσει θα το είχαν κόψει. Επομένως έστω και ως πρόχειρη και κάπως αντιαισθητική λύση, είναι κάτι καλό. Δεν είναι και τόσο ωραίο αλλά το δικαιολογώ από την άποψη αυτή.
AV
Είναι βέβαια και πολύ μεγάλη η συγκεκριμένη βελανιδιά.
MT
Όχι δεν είναι πολύ μεγάλο το συγκεκριμένο δέντρο σε σχέση με άλλα. Το είχαμε μετρήσει το 2015 σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών στο Γουδί και τον Ελληνικό Σύλλογο για την Δενδροκομία που είχαμε τότε κάναμε και προτάσεις. Μάλιστα προς το Δήμο της Ραφήνας για να συμμετέχουμε και εμείς σαν φορέας με σκοπό να ανακηρυχθεί το δέντρο σαν Μνημείο της Φύσης. Με όλα τα συνεπακόλουθα μετά για το χώρο και για την πόλη
AV
Και υποβάλατε το φάκελο;
ΜΤ
Ναι, είχαμε κάνει μια τέτοια πρόταση
AV
Δηλαδή αυτός ήταν ο πρώτος φάκελος για τη βελανιδιά. Γιατί μετά υποβλήθηκε το 2020 άλλος φάκελος στο δασαρχείο Πεντέλης, με ειδική περιβαλλοντική μελέτη του άρθρου 18 του νόμου 1650/1986 άρθρο αλλά και της αναθεώρησης του από τον Ν. 3937/2011 άρθρο 3, παράγραφος 5, εδάφιο β και την εγκύκλιο 91088/2072/7-6-06 της Γενικής Διεύθυνσης Δασών. Και τώρα υποβλήθηκε τρίτος φάκελος, στη σχετική επιτροπή του νέου νόμου που ψηφίστηκε για τα μνημεία της Φύσης.
ΜΤ
Ας ελπίσουμε τώρα, την τρίτη φορά ότι θα ολοκληρωθεί η διαδικασία.
AV
Εκτός από τα μέτρα προστασίας για το χώρο γύρω από το δέντρο, εφόσον κηρυχθεί μνημείο της Φύσης, υπάρχει κάτι άλλο που θα πρέπει να γίνει;
ΜΤ
Ήδη έχουν πάρει κάποια μέτρα, γιατί πήγαιναν και πάρκαραν αυτοκίνητα από κάτω. Έχουν φτιάξει και ένα κυκλικό τοιχίο γύρω από τη βάση του δέντρου.
AV
Θα μπορούσε να γίνει κάποια άλλη επέμβαση που να το προστατέψει χωρίς να καταστρέφει την εικόνα του δέντρου όπως τα σίδερα που έχουν βάλει για να κρατάνε τους οριζόντιους κλάδους;
MT
Η εικόνα θα καταστραφεί αν αρχίσουν και αποσχίζονται ή να σπάνε οι χονδροί αυτοί χαμηλοί κλάδοι . Όχι με ένα σίδερο. Όταν πρόκειται να διατηρήσεις ολόκληρη την κόμη ενός τέτοιου δέντρου, δεν το θεωρώ άσχημο το να τη στηρίξεις με σίδερα, έστω και αν αυτά δεν είναι αισθητικά αποδεκτά.
AV
Ας επιστρέψουμε στο αστικό πράσινο γενικότερα. Είσαι ευχαριστημένος με τον τρόπο δουλεύεται στην Ελλάδα σήμερα;
MT
Όχι, είτε αυτό αφορά δημόσιους είτε ιδιωτικούς χώρους. Και το τονίζω γιατί κάποιοι λένε... «Εντάξει, δεν είναι καλό το πράσινο στους δημόσιους χώρους, αλλά σε ιδιωτικούς γίνεται καλή δουλειά». Ούτε εκεί γίνεται καλή δουλειά στο μεγαλύτερο μέρος, δυστυχώς..
AV
Εδώ στη Ραφήνα; Ας πάρουμε τα παραδείγματα των αποκεφαλισμένων δέντρων που πύκνωσαν τα τελευταία χρόνια. Τα αποκεφαλισμένα αρμυρίκια ή οι ευκάλυπτοι επί της λεωφόρου Μαραθώνος απέναντι από την Αγία Βαρβάρα. Θα θέλαμε ένα σχόλια γι’ αυτά.
ΜΤ
Οι ευκάλυπτοι που αποκεφαλίστηκαν το 2023 σήμερα έχουν «ξαναπετάξει» αλλά δεν έχουν επανέλθει ακόμα. Δεν έχουν επανέλθει... Μετά από μερικά χρόνια τα δένδρα αυτά θα γίνουν πραγματικά και όχι υποθετικά επικίνδυνα λόγω της αδύναμης σύνδεσης των νέων και ταχύτατα αναπτυσσόμενων κλάδων οι οποίοι θα αποκολλούνται!
Έπρεπε να γίνει διαφορετική διαχείριση με κριτήριο την κατάσταση του κάθε δέντρου χωριστά και τις απαιτήσεις του χώρου. Δεν έγινε. Αντιμετωπίστηκαν τα δέντρα όλα μαζί και με άσχημο τρόπο που θα δημιουργήσει μελλοντικά άλλα, πιο επικίνδυνα θέματα.
AV
Ευχαριστούμε πολύ κύριε Τσακιρίδη για το χρόνο σας και πάλι συγχαρητήρια για την εξαιρετική αλλά και λεπτομερή δουλειά σας στη διαχείριση και προστασία των δέντρων με πρόσφατο παράδειγμα οι λεύκες στη Βαρυμπόμπη.
Σημειώσεις σχετικά με το πρόγραμμα φροντίδας και ασφάλισης της λεύξης στη Βαρυμπόμπη
Το πρόγραμμα αφορούσε τη φροντίδα της κόμης καθώς επίσης και μια μικρή λέπτυνση πρώτου σταδίου, και στα οποία αφαιρέθηκε το 5% του φυλλώματος. Έγινε επίσης εγκατάσταση σε 5 σημεία υποστηρικτικού συστήματος για την “σταθεροποίηση” της κόμης λόγω αδύναμων συνδέσεων.
Η εργασία έγινε με χρήση καλαθοφόρου οχήματος και με αναρρίχηση.
Δεν αρκούν μόνο η υψηλή επιστημονική κατάρτιση και η ακαδημαϊκή καταξίωση. Η δουλειά του ειδικού (ή του αστικού κατά τον κ. Τσακιρίδη) δενδροκόμου απαιτεί εκτός από την αγάπη για τα δέντρα και τη Φύση και αρκετές ακόμα δεξιότητες και ικανότητες.
Η Δενδροτεχνική.
Η Δενδροτεχνική, ιδρύθηκε το 1992 και είναι η παλαιότερη επιχείρηση στην Ελλάδα με αντικείμενο την αστική δενδροκομία.
Αναλαμβάνει δημόσια και ιδιωτικά έργα που αφορούν τη φροντίδα, τον έλεγχο και την διαχείριση δένδρων σε αστικό ή δομημένο περιβάλλον.
Προσφέρει επίσης υπηρεσίες συμβουλευτικής και επίβλεψης καθώς και την εκπαίδευση αστικών δενδροκόμων «arborists».
www.dendrotechniki.gr Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
_____
*είναι όρος τον οποίο χρησιμοποιεί ο κ. Τσακιρίδης αντί του συνηθισμένου και εσφαλμένου κατ’ αυτόν όρου «αστικών δένδρων»
της Μαρίας Νάτση
Τι σχέση έχουν τα Τ λεμφοκύτταρα και η κορτιζόλη με τα δέντρα;
Ο αυτισμός και οι αγχώδεις διαταραχές με τον κήπο;
Η βία και η εγκληματικότητα με τα δάση;
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες μελετούν την επίδραση της επαφής με τη φύση, στην ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου. Νέοι επιστημονικοί τομείς και όροι κάνουν την εμφάνισή τους, όπως η περιβαλλοντική ψυχολογία , η περιβαλλοντική νευροεπιστήμη και η βιοφιλία.
Αυτό που οι αυτόχθονες πληθυσμοί γνωρίζουν εμπειρικά, αυτό που είναι εγγεγραμμένο στο γενετικό υλικό του ανθρώπου στη διάρκεια των 7 εκατομμυρίων χρόνων της ύπαρξής του, η εγγενής δηλαδή ανάγκη του ανθρώπου να ζει μέσα στη φύση, γίνεται πλέον αντικείμενο έρευνας.
Σύμφωνα με μελέτες, η βόλτα στο δάσος και η θέαση του φυσικού περιβάλλοντος καταγράφει επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης που σχετίζεται με το άγχος, 12 τοις εκατό χαμηλότερα συγκριτικά με αυτά της πόλης.
Ο Μέγιερ Λίντενμπεργκ μελέτησε ένα τμήμα του εγκεφάλου, την αμυγδαλή, η αυξημένη δραστηριότητα της οποίας προδιαθέτει σε αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2011, παρατηρείται υπερδραστηριότητα της αμυγδαλής στους ανθρώπους των πόλεων, ενώ η ενεργοποίησή της εξαρτάται από το μέγεθος της πόλης που ζουν. Είναι εντυπωσιακό ότι στις αγροτικές περιοχές δεν ενεργοποιείται καθόλου. Να σημειωθεί ότι οι αγχώδεις διαταραχές και η κατάθλιψη παρουσιάζουν αύξηση της τάξεως του 40 με 50 τοις εκατό παγκοσμίως.
Σε μελέτη 900.000 παιδιών, διαπίστωσαν ότι όσα ζούσαν σε γειτονιές με ελάχιστους "ελεύθερους πράσινους" χώρους είχαν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών κατά 55% υψηλότερο συγκριτικά με όσα είχαν συστηματική επαφή με πράσινους χώρους
(Engemann, K., et al., PNAS, Vol. 116, No. 11, 2019).
Άλλη μελέτη 2000 ατόμων που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2015 έδειξε ότι ο χρόνος που περνάμε στη φύση, οδηγεί σε μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή και σημαντική μείωση της εγκληματικότητας .
Η φύση βοηθάει στη μείωση των επιπτώσεων της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης. Σε 359 άτομα με στοιχεία έντονης κοινωνική απομόνωσης, μελετήθηκε το αποτέλεσμα της επαφής τους με τη φύση και διαπιστώθηκε αύξηση των δεικτών ψυχικής υγείας, αύξηση της αίσθησης ικανοποίησης από τη ζωή και της αίσθησης ύπαρξης κάποιου σκοπού.
(Cartwright, B. D. S., et al., International Journal of Environmental Research and Public Health, Vol. 15, No. 6, 2018).
Μελέτες σε νοσηλευόμενους ψυχιατρικούς ασθενείς αλλά και σε παιδιά με αυτισμό, κατέδειξαν ότι η έκθεση σε ένα ασφαλές φυσικό περιβάλλον όπως είναι ένας κήπος, μειώνει την επιθετικότητα και ομαλοποιεί τις αισθητηριακές λειτουργίες. Η επαφή τους με το χώμα, το νερό, τον άνεμο, δηλαδή με στοιχεία γνώριμα σε αυτούς, εξισορροπεί τις αισθήσεις. Παιδιά και ενήλικες που δυσκολεύονται να εκφραστούν, στον κήπο εκφράζονται, βρίσκουν ένα νόημα, κάτι που τους εκπλήσσει καθημερινά και τους ελκύει. Βρίσκονται σε έναν εξωτερικό ασφαλή χώρο και όχι σε χώρο με περιορισμό.
Οι κήποι πλέον γίνονται συνεργάτες φροντίδας σε ψυχιατρικά τμήματα, σε σχολεία παιδιών με αυτισμό αλλά και σε συμβατικά νοσοκομεία και σχολεία.
Ασθενείς που είχαν δωμάτια με θέα στον κήπο, είχαν μικρότερο χρόνο νοσηλείας, μειωμένη χρήση φαρμάκων και βίωναν λιγότερο πόνο. Η "πράσινη" αρχιτεκτονική φθάνει πλέον στα νοσοκομεία. (μελέτες του Ρότζερ Ούλριχ).
Στην Ιαπωνία. που το 67% της έκτασής της καλύπτεται από δάση, έχουν δημιουργήσει 60 πιστοποιημένα προστατευόμενα κέντρα δασοθεραπείας, με ειδικούς οδηγούς.
Το 1982 οι Ιάπωνες δημιούργησαν ένα εθνικό πρόγραμμα υγείας, το «Shinrin-yoku» , φράση που στη γλώσσα τους σημαίνει: «Αφιερώνω χρόνο στο δάσος», η λεγόμενη δασοθεραπεία ή αλλιώς “λουτρό" δάσους.
Τα δέντρα εκκρίνουν ουσίες (phytoncides) για να προστατευτούν από μικροοργανισμούς, βακτήρια και έντομα επιβλαβή για την υγεία τους. Αυτά τα έλαια αποδεικνύεται ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Μια βόλτα στο δάσος, το άγγιγμα των δέντρων, η μυρωδιά του αέρα, χαμηλώνει τις τιμές της αρτηριακής πίεσης και μειώνει τις ορμόνες του στρες (αδρεναλίνη, νορεπινεφρίνη και κορτιζόλη). Τα δασικά" λουτρά " ενισχύουν το ανοσοποιητικό, αυξάνοντας τη λειτουργία των Τ λεμφοκυττάρων, των φυσικών δολοφόνων του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ενδεικτικά, ο ύπνος στη φύση μια φορά το μήνα, αυξάνει τη δράση των Τ λεμφοκυττάρων κατά περίπου 50 τοις εκατό για 30 μέρες
(Li Q, Morimoto K, Kobayashi M, Inagaki H, Katsumata M, Hirata Y, et al. A forest bathing trip increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins in female subjects. J Biol Regul Homeost Agents. 2008;22:45–55. [PubMed])
Νευροεπιστήμονες ανακοίνωσαν ότι οι γνωστικές ικανότητες όχι μόνο ενισχύονται αλλά αποκαθίστανται καθώς έχει απεικονιστεί διέγερση του προμετωπιαίου λοβού, ο οποίος σχετίζεται με τη μνήμη και την ικανότητα απομνημόνευσης.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μαθητές, απέδειξε ότι όσοι κοίταζαν για 40 δευτερόλεπτα μια καταπράσινη στέγη γεμάτη λουλούδια, έκαναν σημαντικά λιγότερα λάθη σε σχέση με όσους χαλάρωναν κοιτώντας μια τσιμεντένια στέγη
(Lee, K. E., et al., Journal of Environmental Psychology, Vol. 42, No. 1, 2015).
Σε χώρες του εξωτερικού, εισάγονται στα σχολεία εκπαιδευτικές μέθοδοι βασισμένες στη φύση, ενώ λειτουργούν ήδη τα λεγόμενα " δασικά" σχολεία από την προσχολική ηλικία .
Η επανασύνδεση με τη φύση έχει πλέον επιστημονικά μετρήσιμη επίδραση στο σώμα και στον ψυχισμό μας.
Όταν ρήγνυται ο πανάρχαιος αυτός δεσμός, η υγεία και η ισορροπία χάνονται. Το σώμα και η ψυχή μπαίνουν σε κατάσταση συναγερμού και το τίμημα είναι η αύξηση των χρόνιων νοσημάτων, των αυτοάνοσων, των ψυχικών διαταραχών και γνωστικών δυσλειτουργιών.
Στο σύγχρονο άνθρωπο το κέρδος τείνει να εξαλείψει τη σοφία των προγόνων του.
Παραθέτουμε ένα κείμενο που χρονολογείται γύρω στα 1855 και αποτελεί την απάντηση του αρχηγού της φυλής Ινδιάνων Σκουάμις, στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Φραγκλίνο Πηρς, ο οποίος ζήτησε από τους Ινδιάνους να πουλήσουν τη γη τους.
"Πώς μπορείτε να αγοράζετε ή να πουλάτε τον ουρανό – τη ζέστα της γης; Για μας μοιάζει παράξενο.
Η δροσιά του αγέρα ή το άφρισμα του νερού ωστόσο δε μας ανήκουν.
Πώς μπορείτε να τα αγοράσετε από μας;
Κάθε μέρος της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμούδα στις ακρογιαλιές, κάθε θολούρα στο σκοτεινό δάσος, κάθε ξέφωτο και κάθε ζουζούνι που ζουζουνίζει είναι, στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου, ιερό.
Ξέρουμε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας.
Τα μέρη της γης, το ένα με το άλλο, δεν κάνουν γι’ αυτόν διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα τού χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον καταχτήσει, και αφού τον καταχτήσει, πηγαίνει παρακάτω…
Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού. Πουθενά δε βρίσκεται μια γωνιά να σταθείς να ακούσεις τα φύλλα στα δέντρα την άνοιξη ή το ψιθύρισμα που κάνουν τα ζουζούνια πεταρίζοντας...
Βρίσκουμε χαρά στα δάση…
Ίσως να μην το καταλαβαίνετε,
Γιατί οι συνήθειές μας είναι διαφορετικές απ’ τις δικές σας.
Αν σας πουλήσουμε τη γη μας, αγαπήστε την, καθώς την αγαπήσαμε εμείς, φροντίστε την, καθώς τη φροντίσαμε εμείς και με όλη σας τη δύναμη, με όλη την τρανή μπόρεσή σας, με όλη την καρδιά σας, διατηρήστε τη για τα τέκνα σας, και αγαπήστε την, καθώς ο Θεός αγαπάει όλους μας.
Ένα ξέρουμε - Η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη.
Εμείς δε δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής, αλλά αποτελούμε μόνο μια ίνα μέσα σ’ αυτόν. Είμαστε κομμάτι της γης και αυτή πάλι ένα κομμάτι από μας.
Ακόμα και ο λευκός δε γίνεται να απαλλαχτεί από την κοινή μοίρα."
Πηγές : Ντοκιμαντέρ Nature’s Effect, Buijs, A., Jacobs, M. (2020). Avoiding negativity bias: Towards a positive psychology of human-wildlife relationships. Ambio. 50, 281–288 (2021). https://doi.org/10.1007/s13280-020-01394-w
Gidlow, C.J., Randall, J., Gillman, J., Smith, G.R., Jones, M. V. (2016) Natural environments and chronic stress measured by hair cortisol. Landscape and Urban Planning, 148, 61–67. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169204615002510
Kaplan, R., Kaplan, S. (1989). The Experience of Nature: A Psychological Perspective. Cambridge University Press. https://www.hse.ru/data/2019/03/04/1196348207/%5BRachel_Kaplan,_Stephen_Kaplan%5D_The_Experience_of_(b-ok.xyz).pdf
Mao, G. X., Lan, X. G., Cao, Y. B., Chen, Z. M., He, Z. H., Lv, Y. D., Wang, Y. Z., Hu, X. L., Wang, G. F., & Yan, J. (2012). Effects of short-term forest bathing on human health in a broad-leaved evergreen forest in Zhejiang Province, China. Biomedical and environmental sciences: BES, 25(3), 317–324. https://doi.org/10.3967/0895-3988.2012.03.010
McMahan, E. A. (2018). Happiness comes naturally: Engagement with nature as a route to positive subjective well-being. In E. Diener, S. Oishi, & L. Tay (Eds.), Handbook of well-being. Salt Lake City, UT: DEF Publishers. https://digitalcommons.wou.edu/fac_pubs/40/
Pluta, A. (2012). Integrated Well-being: Positive Psychology and the Natural World. Master of Applied Positive Psychology (MAPP) Capstone Projects. 37. https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1036&context=mapp_capstone
Rogers, K. (2019). Biophilia hypothesis. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/science/biophilia-hypothesis
Schmidt, G. (2005). Positive Ecology: Sustainability and the „Good Life“ (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781351163682
Ulrich, R. S., Simons, R. F., Losito, B. D., Fiorito, E., Miles, M.A., Zelson, M. (1991). Stress recovery during exposure to natural and urban environments. Journal of Environmental Psychology, 11(3), 201–230. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80184-7
Li Q, Morimoto K, Nakadai A, Inagaki H, Katsumata M, Shimizu T, et al. Forest bathing enhances human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins. Int J Immunopathol Pharmacol. 2007;20:3–8. [DOI] [PubMed]
Li Q, Morimoto K, Kobayashi M, Inagaki H, Katsumata M, Hirata Y, et al. Visiting a forest, but not a city, increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins. Int J Immunopathol Pharmacol. 2008;21:117–28. [DOI] [PubMed]
Li Q, Morimoto K, Kobayashi M, Inagaki H, Katsumata M, Hirata Y, et al. A forest bathing trip increases human natural killer activity and expression of anti-cancer proteins in female subjects. J Biol Regul Homeost Agents. 2008;22:45–55. [PubMed]
Υamaguchi M, Deguchi M, Miyazaki Y. The effects of exercise in forest and urban environments on sympathetic nervous activity of normal young adults. J Int Med Res. 2006;34:152–9. [DOI] [PubMed]
Μorita E, Fukuda S, Nagano J, Hamajima N, Yamamoto H, Iwai Y, et al. Psychological effects of forest environments on healthy adults: Shinrin-yoku (forest-air bathing, walking) as a possible method of stress reduction. Public Health. 2007;121:54–63. [DOI] [PubMed]
Forestry Agency of Japan. Available at: http://www.rinya.maff.go.jp/toukei/genkyou/shinrin-jinkou.htm. (2002).
Li Q, Nakadai A, Ishizaki M, Morimoto K, Ueda A, Krensky AM, et al. Dimethyl 2, 2-dichlorovinyl phosphate (DDVP) markedly decreases the expression of perforin, granzyme A and granulysin in human NK-92CI cell line. Toxicology. 2005;213:107–16. [DOI] [PubMed]
Li Q, Kobayashi M, Kawada T. DDVP markedly decreases the expression of granzyme B and granzyme 3/K in human NK cells. Toxicology. 2008;243:294–302. [DOI] [PubMed]
Από τον IRafinaDimotis μεταφέρουμε μια αγωνιώδη κραυγή για ένα μοναδικό υγροβιότοπο που χάνεται στο όνομα μιας δήθεν αντιπλημμυρικής προστασίας με τεχνικές και μεθόδους που ήδη θεωρούνται παρωχημένες.
Την ώρα που στον πολιτισμένο κόσμο ανοίγουν τα ποτάμια που σκέπασαν παλιότερα, αναγνωρίζοντας το λάθος τους, στην Ελλάδα ακόμη τα τσιμεντώνουν.
Αυτή τη στιγμή στη Ραφήνα θάβεται ένα ποτάμι και κατασκευάζεται ένας νέος Κηφισός. Οι εργολάβοι τσιμεντώνουν ακόμη και τον πυθμένα, δίνοντας την ευκαιρία στην πλημμύρα να κινηθεί πιο γρήγορα και να γίνει πιο καταστροφική
Την ίδια στιγμή καρατομούν εκατοντάδες δέντρα που βρίσκονται στις όχθες του ποταμού και καταστρέφουν ένα μοναδικό υγροβιότοπο.
Παράλληλα, σκεπάζουν για πάντα παλαιολιθικους οικισμούς χιλιάδων χρόνων, απομεινάρια ενός πολιτισμού που για χιλιάδες χρόνια ζούσε δίπλα στο ποτάμι.
Στο όνομα μιας υποτιθέμενης αντιπλημμυρικής προστασίας, αλλά στην πραγματικότητα για αλλαγή χρήσης της γης, θα τσιμεντώσουν ακόμη και τη φυσική αντιπλημμυρική ζώνη της Πετρέζας.
Ένα πολλαπλό έγκλημα εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας, η υποκρισία της εξουσίας ξεχειλίζει και η τοπική κοινωνία αδιαφορεί
Ας διαβάσουμε το κείμενο και ας δούμε τις αποτρόπαιες αποδείξεις αυτού του περιβαλλοντικού, πολιτιστικού και κοινωνικού εγκλήματος που διαπράττεται στη Ραφήνα
Η τελευταία κραυγή ενός υγροβιότοπου
Ο υγροβιότοπος πεθαίνει. Το μεγαλύτερο ποτάμι της Ανατολικής Αττικής καταστρέφεται μπροστά στα μάτια μας. Ένα από τα τελευταία φυσικά ποτάμια της Αττικής, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, σιωπηλά υποφέρει.
Αιωνόβια πλατάνια κόπηκαν. Άλλα, στέκουν ακόμα, περιμένοντας τον αναπόφευκτο θάνατό τους. Εκεί που άλλοτε κυλούσε ζωή, τώρα ρέουν εκατομμύρια τόνοι τσιμέντου. Μια νεκρή κοίτη, αποτέλεσμα ενός εγκλήματος που βαφτίστηκε "αντιπλημμυρικό έργο". Μα είδαμε στη Θεσσαλία πώς άντεξαν αυτά τα τσιμεντένια φράγματα στην οργή της φύσης...
Οι "αντιπλημμυρικοί" τοίχοι, σύμβολα μιας αμφίβολης προστασίας, υψώνονται σαν μνημεία της ανθρώπινης αλαζονείας. Οι εικόνες από την πρόσφατη πλημμύρα "Daniel" στη Θεσσαλία, όπου τέτοια έργα αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά, στοιχειώνουν την μνήμη μας.
Κι όμως, δεν είναι μόνο το ποτάμι που χάνεται. Χάνονται αιώνες ιστορίας! Οι όχθες του Μεγάλου Ρέματος κρύβουν έναν πολιτισμό χιλιάδων χρόνων – Παλαιολιθικοί οικισμοί, μνημεία ανεκτίμητης αξίας. Όλα θα θαφτούν κάτω από μπάζα, κάτω από τόνους τσιμέντου, για να πλουτίσουν λίγοι και να σωπάσουν οι υπόλοιποι.
Η αδιαφορία των Ραφηνιωτών, που κάποτε έδιωξαν τον αρχαιολόγο Δημήτρη Θεοχάρη, όταν ανακάλυψε τον Πρωτοελλαδικό Oικισμό, το Ασκηταριό και τα Χαλκουργεία, στοιχειώνει την περιοχή. Ακριβώς ήταν το 1951, όταν ο αρχαιολόγος Δημήτρης Θεοχάρης εκδιώχθηκε γιατί η ιστορία εμπόδιζε την "αξιοποίηση".
Η σιωπή των τοπικών αρχόντων, πρώην και νυν, είναι εκκωφαντική. Η καταστροφή αυτού του ποταμού είναι μια πράξη βίας κατά της φύσης και της ιστορίας.
Ας μην αφήσουμε αυτό το έγκλημα να περάσει απαρατήρητο. Ας υψώσουμε τη φωνή μας για να σώσουμε το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, πριν να είναι πολύ αργά. Όταν το νερό ξαναβρεί το δρόμο του και τα "έργα" καταρρεύσουν, θα είναι αργά.
Πηγή: IRafina-Dimotis Η Ραφήνα Δημότης (FB)
«Έκαστος τόπος έχει την πληγήν του: Η Αγγλία την ομίχλην, η Αίγυπτος τας οφθαλμίας, η Βλαχία τας ακρίδας και η Ελλάς τους Έλληνας» έγραφε ο Εμμανουήλ Ροΐδης, τουλάχιστον 150 χρόνια πριν
«Όπου και να ταξιδέψω, η Ελλάδα με πληγώνει», έγραψε ο Σεφέρης το 1936
Μια βόλτα στα παράλια της Ανατολικής Αττικής μας έφεραν στο νου το πνευματώδες απόφθεγμα του Ροΐδη και τον σπαρακτικό στίχο του Σεφέρη
Δόμηση δίπλα στη θάλασσα, καρατομημένα δέντρα, ξύλινες κατασκευές παραλιακών καταστημάτων μέχρι εκεί που σκάει το κύμα, τρακτέρ μέσα στη θάλασσα για ανέλκυση σκαφών
Μεγάλο Σέσι
10 χιλιόμετρα από το Γραμματικό, μέσα από μια υπέροχη αδόμητη διαδρομή βρίσκεται το Μεγάλο Σέσι. Όταν φτάνεις στην παραλία βέβαια, συναντάς μια τελείως διαφορετική κατάσταση, καθώς η δόμηση φτάνει μέχρι 10 μέτρα από τη θάλασσα δημιουργώντας συνθήκες ασφυξίας.
Η μεγάλη παραλία είναι φυτεμένη με μια σειρά από δεκάδες υπέροχα αρμυρίκια που είναι βέβαιο πως το καλοκαίρι ρίχνουν την ευεργετική σκιά τους στους λουόμενους. Όλα με πλούσιο φύλλωμα, εκτός από μερικά αρμυρίκια που είχαν την ατυχία να βρίσκονται μπροστά από μια ταβέρνα και στέκουν τώρα καρατομημένα και απόκοσμα, παράταιρα κούτσουρα δίπλα στα καταπράσινα αδέλφια τους
Την ίδια στιγμή, παρέες ανθρώπων τρώνε αμέριμνοι τα θαλασσινά τους, αδιαφορώντας για τα δέντρα, αδιαφορώντας για την ασχήμια, αδιαφορώντας για την ασέβεια. Ιδανικό σκηνικό για έναν Καρυωτάκη
Μαραθώνας
Μέχρι τώρα ξέραμε πως η χρήση τρακτέρ για καθαρισμό παραλίας, παρόλο που είναι μια συνήθης πρακτική, είναι παράνομη και πρέπει να καταγγέλλεται. Πού να περιμέναμε όμως ότι θα βλέπαμε τρακτέρ μέσα στη θάλασσα να κινείται παράλληλα προς την παραλία και να σέρνει ένα τεράστιο φουσκωτό; Ήταν τέτοια η έκπληξή μας που δεν προλάβαμε να τραβήξουμε φωτογραφία παρά μόνο τη στιγμή που το τρακτέρ είχε μόλις βγει από τη θάλασσα και όργωνε με βαθιές χαρακιές την άμμο
Η έκπληξή μας έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν είδαμε την πινακίδα που υποδείκνυε πως αυτός ο χώρος είναι επίσημος χώρος ανέλκυσης και καθέλκυσης σκαφών. Με αυτό τον τρόπο άραγε;
Αριστερά και δεξιά, η παραλία κατειλλημμένη από τραπεζοκαθίσματα προκαλώντας τάσεις φυγής. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι ξύλινες κατασκευές κόβουν την παραλία στη μέση, φτάνοντας μέχρι εκεί που σκάει το κύμα
Νόμιμα; Παράνομα; Νομότυπα; Σίγουρα πάντως, όχι ηθικά. Και σίγουρα, χωρίς κανένα σεβασμό στη Φύση
Αλλά είπαμε ....… Και η Ελλάς έχει τους Έλληνας
Δ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ, 7 / 2 / 25
Μήνυση κατά παντός υπευθύνου από πολίτες για τη φωτιά στην ΒΑ Αττική
Η φωτιά στις 11-13 Αυγούστου το καλοκαίρι του 2024, η οποία κατέκαψε τον δασικό πλούτο που είχε απομείνει στην ΒΑ Αττική, μπαίνοντας ξανά μέσα στους οικισμούς ακόμη και μέσα στον πολεοδομικό ιστό της πρωτεύουσας, ήταν το τελειωτικό χτύπημα για μια περιοχή για την οποία ήδη πριν τη φωτιά οι επιστήμονες προειδοποιούσαν ότι βρίσκεται στα όρια της κλιματικής κατάρρευσης.
Από τις αρχές του αιώνα μέχρι σήμερα, η καμένη έκταση της Αττικής ξεπερνάει περίπου κατά 30% την έκτασή της, όπως δείχνουν τα στοιχεία (Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για Δασικές Πυρκαγιές EFFIS), αναδεικνύοντας έτσι την εγκληματική και αναποτελεσματική πολιτική των κυβερνήσεων που έχουν αφήσει τα δάση χωρίς προστασία και ολοκληρωμένη διαχείριση, που έχουν διαλύσει τις δασικές υπηρεσίες, που αφαίρεσαν την αρμοδιότητα της δασοπυρόσβεσης από τα δασαρχεία, που υποβαθμίζουν διαρκώς το περιβάλλον και αποσαθρώνουν την περιβαλλοντική νομοθεσία προς όφελος της «ανάπτυξης», που δεν έχουν λάβει μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή ως όφειλαν. Τα δάση καίγονται, τα βουνά, τα ποτάμια, οι θάλασσες και ακτές καταπατώνται ολοένα και περισσότερο, από ιδιωτικά συμφέροντα και επιχειρηματικούς ομίλους στο βωμό του κέρδους, υποβαθμίζοντας δραματικά τα οικοσυστήματα και υποσκάπτοντας το μέλλον των κατοίκων της Αττικής. Ακόμη και μέσα από το πρόγραμμα ΑΝΤΙΝΕΡΟ, που θα μπορούσε να γίνει εργαλείο και να συνεισφέρει στην αποτελεσματική πρόληψη των πυρκαγιών, παρατηρούμε την κυβέρνηση να αφήνει στα χέρια του κάθε εργολάβου τη δασική «προστασία», παραβιάζοντας το Σύνταγμα και τους νόμους, με αποτέλεσμα την καταστροφή του δασικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
Παράλληλα, κυβέρνηση και περιφέρεια, σκορπούν πολλά εκατομμύρια από το δημόσιο χρήμα, για αναθέσεις κρίσιμων τομέων της πολιτικής προστασίας σε ιδιώτες. Αυτό γίνεται στο πλαίσιο ενός σχεδιασμού που δεν προβλέπει την υλοποίηση κάποιας σοβαρής υποδομής για την ενίσχυση ενός δημόσιου συστήματος πυροπροστασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουν καεί σχεδόν 1.200.000 στρέμματα δάσους στην Αττική μόνο την τελευταία πενταετία, αφήνοντας απροστάτευτες κρίσιμες περιοχές με δασικές εκτάσεις, όπως ο Βαρνάβας και το Πεντελικό όρος, που βρέθηκαν με μη κατάλληλα προετοιμασμένα πυροσβεστικά οχήματα στη φωτιά της 11-13/8/2024, το Μάτι που αφέθηκε χωρίς εναέρια μέσα στη φωτιά της 23/7/2018 κλπ. Επιπλέον, η δυσλειτουργία αλλά και η χαρακτηριστική αδράνεια και ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού – συμπεριλαμβανομένων των τοπικών κοινοτήτων και των Δήμων – να αντιμετωπίσει ουσιωδώς κρίσιμες καταστάσεις, έπαιξε σημαντικό ρόλο ώστε μια πυρκαγιά που ξεκίνησε από ένα καθαρισμένο χωράφι στον Βαρνάβα και η οποία «θα μπορούσε να έχει σβήσει με ένα κουβά νερό» (σύμφωνα με καταθέσεις μαρτύρων) να μπει στον αστικό ιστό του Χαλανδρίου, έχοντας κάψει 110.000 στρέμματα, δάση, ζώα, δεκάδες σπίτια και αφήνοντας πίσω μία ανθρώπινη απώλεια.
Για αυτούς τους λόγους και όχι μόνο, προχωρήσαμε στην σύνταξη και κατάθεση μήνυσης κατά παντός υπευθύνου, στις 8 Νοεμβρίου 2024, στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών. Θέλουμε να ξαναθυμίσουμε σε όλους τι έγινε το καλοκαίρι του ’24, αλλά και να ενεργοποιήσουμε τους συμπολίτες μας για να αγωνιστούμε από κοινού να μην υπάρξει άλλη τέτοια καταστροφή στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Θέλουμε να συμβάλουμε στο να μην ξεχαστεί η υπόθεση, να τιμωρηθούν οι άμεσα και έμμεσα υπαίτιοι της πυρκαγιάς που ξεκίνησε από τον Βαρνάβα και έφτασε ως το Χαλάνδρι και να ενισχυθεί η δασοπροστασία ώστε να μην ξαναζήσουμε άλλη καταστροφή.
Πρωτοβουλία Πολιτών & Φορέων “Αττική SOS – Όχι άλλες πυρκαγιές”
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Επισυνάπτεται το Δελτίο Τύπου όπως παρελήφθη.
Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Σαντορίνη αποδεικνύει πόσο εύθραυστη μπορεί να αποδειχθεί μια οικονομία που βασίζεται μόνο στον τουρισμό και πόσο γυάλινα είναι τα πόδια της. Μόνο και μόνο οι φήμες αρκούν για να αποδειχθούν καταστροφικές. Πόσο μάλλον όταν έχουμε φαινόμενα σαν αυτό της Σαντορίνης με τις επαναλαμβανόμενες σεισμικές δονήσεις
Αποδεικνύει επίσης πως το μέτρο έχει χαθεί στο κυνήγι του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού, μεγιστοποιώντας τους κινδύνους. Σε ανάρτηση του σεισμολόγου Άκη Τσελέντη, επισημαίνεται ο αυθαίρετος τρόπος με τον οποίο έχει δομηθεί το νησί καθώς, όπως καταγγέλλει, έχουν γίνει πολεοδομικά εγκλήματα στην Σαντορίνη υπό την πίεση των ξενοδοχειακών συμφερόντων
Ποιο συγκεκριμένα, ο γνωστός σεισμολόγος αναφέρει:
“Έχουν γίνει πολεοδομικά εγκλήματα στο νησί υπό την πίεση των ξενοδοχειακών συμφερόντων.
Δόθηκαν οικοδομικές άδειες και κτίστηκαν στά Φηρά, στην Οία και αλλαχού, κατασκευές μεγάλου βάρους (ξενοδοχεία με πισίνες) στα πρανή, στην πλαγιά, στην πλήρη κατηφόρα προς την θάλασσα, κάτω του παραδοσιακού οικισμού, με ψευτοθεμελιώσεις!
Θα παρακαλούσα τους πολιτικούς (τοπικούς και μη) να μην προκαταβάλουν τους επιστήμονες και να κάνουν σεισμολογικές εκτιμήσεις. Αν θέλουν να προσφέρουν ας πατάξουν τις πολεοδομικές παρανομίες κλείνοντας τα αυτιά τους στα ξενοδοχειακά συμφέροντα και να αφήσουν τους επιστήμονες να κάνουν τη δουλειά τους»
Σχετικά τώρα με τη σεισμική έξαρση που παρατηρείται, αναφέρει:
« Ο σεισμογόνος χώρος επεκτείνεται προς τα ΒΑ και είναι φανερό ότι το μεγάλο ρήγμα της Αμοργού που μας έδωσε το καταστροφικό σεισμό του 1956 έχει ενεργοποιηθεί.
Η όλη δραστηριότητα έχει ξεκάθαρα τα χαρακτηριστικά προσεισμικής ακολουθίας και δυστυχώς όσο δε γίνεται ο κύριος σεισμός τόσο θα αυξάνει και το αναμενόμενο μέγεθος του.
Το χειρότερο σενάριο είναι να φτάσουμε τα μεγέθη του 1956 αλλά το πλέον πιθανό είναι να έχουμε σύντομα τον κυρίως σεισμό, (όχι όπως το Αρκαλοχώρι που είχαμε προσεισμική ακολουθίες 4 μηνών), οπότε θα μπούμε στη καθαρά μετασεισμική φάση ή οποία όμως θα διαρκέσει για αρκετούς μήνες μέχρι το καλοκαίρι, με δραματικές επιπτώσεις στον τουρισμό του νησιού το οποίο δεν είναι ό,τι καλύτερο από συνθήκες δόμησης.
Σχετικά τώρα με τα ηφαίστεια είναι και τα δύο (Σαντορίνης κ Κολούμπο) ενεργά και σίγουρα υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση με τη σεισμικότητα.
Υπάρχει βέβαια και η μικρή πιθανότητα το φαινόμενο να εκτονωθεί με μεσαίου μεγέθους σεισμούς αλλά εμείς πρέπει να σκεφτόμαστε το χειρότερο σενάριο. Πάντως να γίνει αντιληπτό ότι οι ζωές των κατοίκων είναι πολύ πάνω από τα όποια οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα»
Το μητρώο των ελληνιών δέντρων αποτελεί καταγραφή ιδιαίτερων και αξιοσημείωτων δέντρων της Ελλάδας. Όπως αναφέρουν οι "Φίλοι των εθνικών πάρκων", η οργάνωση η οποία ανέλαβε να εκπονήσει το μητρώο, σκοπός του είναι "να ενημερώνονται οι πολίτες και οι αρμόδιες αρχές για την αξία των δέντρων και να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους".
Από το 2024 και με αύξοντα αριθμο 52, στο μητρώο εντάχθηκε και η βελανιδιά της Ραφήνας, ένα μεγάλης ηλικίας, αξιοσημείωτο δέντρο. Για τη βελανιδιά αυτή είχε συνταχθεί το 2019 Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, από δασολόγο, βιολόγο και χημικό, κατοίκους του δήμου Ραφήνας Πικερμίου (και κατατέθηκε το 2020 με ΑΠ 2743/22-6-2020) κατά την εγκύκλιο 91088/2072/7-6-06 της Γενικής Διεύθυνσης Δασών, για την ένταξη της στα προστατευόμενα μνημεία της Φϋσης.
Οι υπηρεσίες απάντησαν το 2023(!) πως ήθελαν και τοπογραφική αποτύπωση του χώρου του δέντρου, σφραγισμένη από τοπογράφο ενώ ήδη είχαν τα πλήρη στοιχεία και την ακριβή του θέση, μαζί με την επισήμανση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της περιοχής, ακόμα και κτηματολογικά δεδομένα καθώς και σχέδια διερχόμενων δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ). Όλα συνέτειναν στο ότι δεν υπήρχε διάθεση από τις υπηρεσίες να ασχοληθούν με το θέμα, πράγμα που έγινε πιο ξεκάθαρο μετά και την ένταξη του δέντρου στο μητρώο ελληνικών δέντρων, το 2024 από τους Φίλους των εθνικών πάρκων, στο πλαίσιο υλοποίησης προγράμματος χρηματοδοτούμενου από το Πράσινο Ταμείο που είχε σκοπό όπως είδαμε "να ενημερώνονται οι πολίτες και οι αρμόδιες αρχές για την αξία των δέντρων και να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους"
Η βελανιδιά της Ραφήνας. Λήψη Drone Μάιος 2023
Screenshot του α/α 52 του μητρώου ελληνικών δέντρων (βλ. και το σχετικό link πιο πάνω). Η βελανιδιά της Ραφήνας
Πόσο θα περιμένει αυτό το μοναδικό δέντρο των 700+ ετών την υπαγωγή του σε καθεστώς προστασίας; Το πιο πιθανό είναι αυτή η ένταξη να μη γίνει ποτέ αφού δήμος και υπηρεσίες μάλλον το θεωρούν "ενοχλητικό" και εμπόδιο στη σχεδιαζόμενη εντατική πολεοδόμηση της ανατολικής Αττικής και ειδικά της Ραφήνας και της πεδιάδας των Σπάτων
Μέσα σε δύο ημέρες κόπηκαν σύρριζα έξι τουλάχιστον πανύψηλα και πανέμορφα πεύκα. Ίσως υπήρχε άδεια, ίσως και όχι. Αν χρειαζόταν πάντως, η άδεια θα έβγαινε και η δουλειά θα γινόταν αργά ή γρήγορα. Το θέμα δεν είναι αν είναι νόμιμο. Αλλά το γιατί; Γιατί δεν σεβάστηκαν την ιστορία τους; Πώς άντεξαν να καταστρέψουν τόσην ομορφιά;
Δεν είναι καθόλου τυχαία η κακοδαιμονία αυτού του τόπου. Και δε φταίνε μόνο αυτοί που κυβερνούν. Αλλά μια ολόκληρη νοοτροπία που διαποτίζει ένα μεγάλο μέρος των συνανθρώπων μας και που πηγάζει από ένα τεράστιο έλλειμμα παιδείας και ευαισθησίας
Αυτό το αργό και βασανιστικό κόψιμο των πεύκων μου θύμισε ένα κείμενο του Νίκου Ξυδάκη από την Εφημερίδα των Συντακτών που το είχα διαβάσει το περασμένο Ιούλιο. «Στον καταραμένο τόπο» γράφει ο Ξυδάκης «δεν ποτίζουν λεμονιές, χτίζουν πισίνες, γκρεμίζουν τις πεζούλες και τις ξερολιθιές, μπαζώνουνε τα ρέματα»
Στον καταραμένο τόπο δεν βρέχει. Στον καταραμένο τόπο χτίζουν πισίνες.
Στον καταραμένο τόπο δεν ποτίζουν λεμονιές· γκρεμίζουν τις στέρνες, γκρεμίζουν τις πεζούλες και τις ξερολιθιές, μπαζώνουν τα ρέματα.
Στον καταραμένο τόπο πουλιέται η γη σε οικόπεδα, πουλιούνται τα ποτιστικά χωραφάκια, τα μποστάνια, τα αρχαία πηγάδια, οι λαγκάδες, τα ξερικά, οι παραγκαιριές, οι λόφοι κι οι βραχόκηποι, πουλιούνται τα κελιά και τα ξωκλήσια.
Στον καταραμένο τόπο χτίζουν βιλάρες περίκλειστες πίσω από θεόρατους τοίχους, χτίζουν υπόσκαφα θηρία στα γκρεμνά με θέα το μελτέμι, χτίζουν ξενοδοχειακές μονάδες με τελεφερίκ σε νησάκια κάποτε 300 κατοίκων, αλιέων και αγροτοποιμένων, που έχοντας πουλήσει τη γη είναι οι νέοι δουλοπάροικοι.
Στον καταραμένο τόπο όλες οι παραλίες ενοικιάζονται· όλες οι δημοσιές είναι γεμάτες μελανά βανάκια με φυμέ τζάμια, και η νεολαία ωθείται με κατάρες να δουλέψει τη σεζόν της δουλείας της επταήμερο-12ωρο-ύπνος σε κοντέινερ. Το οκτάωρο έχει πεθάνει προ πολλού, το πενθήμερο καταργήθηκε από τη Βουλή των Μισελλήνων.
Στον καταραμένο τόπο όλα τα ιδιωτικά νοσοκομεία, η μισή βιομηχανία τροφίμων, η Εθνική Ασφαλιστική, κομμάτια συστημικής τράπεζας και της εθνικής ενέργειας, ό,τι φτιάχτηκε σε έναν αιώνα, όλα ανήκουν σε ένα μόνο fund, που αγόρασε κοψοχρονιά, με δανεικά, μες στην κρίση-ευκαιρία.
Στον καταραμένο τόπο ο «εθνικός» εργολάβος, αφού μπήκε σε όλες τις εθνικές υποδομές, αφού πήρε χιλιάδες φαραωνικά φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες, αφού μπήκε στο Μαξίμου, τώρα πουλάει τις εθνικές υπεραξίες του σε fund του Αμπου Ντάμπι, να ρυθμίζει το Αμπου Ντάμπι την ελληνική πολιτική ενέργειας, τη βιομηχανία, το νυχτερινό τιμολόγιο.
Στον καταραμένο τόπο το μπιζού του Αρχιπελάγους Σέριφος καίγεται· στη νησάρα Θάσος τα ξενοδοχεία διώχνουν τους τουρίστες λόγω λειψυδρίας. Και τη Μνημόνησο των μαρτυρίων και των εξοριών Γυάρο, τα ιστορικά Γιούρα του 20ού αιώνα, οι αναθεωρητές εργολάβοι της Ιστορίας πάνε να τα κάνουν real estate.
Έξοδος
Μάντρα οικοδομών, καραγιαπί, ερμπιενμπί,
χώρα της κόκας, του πλυντηρίου, των ναρκοκαρτέλ,
χώρα υπόσκαφη, εξορυγμένη,
ξεκοιλιασμένη.
Η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας (ΚΠΑΜΡΡ) μας καλεί την Κυριακή, 10 Νοεμβρίου 2024 και ώρα 19:00 στο ΚΑΠΗ της Ραφήνας (Ελευθερίου Βενιζέλου 21).
Σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο στο tvxs.gr, ο καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος, καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής και πρώην πρύτανης του ΑΠΘ, με αφορμή τη φονική πλημμύρα στη Βαλένθια, καταλήγει σε έξι συμπεράσματα προτείνοντας ταυτόχρονα λύσεις για μια αποτελεσματική προστασία από τις πλημμύρες
Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα. Το δεύτερο είναι ότι η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί, πια, να είναι ένα άλλοθι και ουδείς μπορεί να επικαλείται στο εξής την κλιματική αλλαγή για να δικαιολογήσει αιφνιδιασμό, ανετοιμότητα ή και ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση των ήδη αναμενόμενων ακραίων φαινομένων. Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι οι πλημμυρικές καταστροφές μπορεί να μην είναι δυνατόν να αποφευχθούν, μπορούν όμως σημαντικά να μετριαστούν.
Το τέταρτο συμπέρασμα είναι ότι δε χρειάζεται να σχεδιάζονται θηριώδη έργα για να αντιμετωπιστούν οι φονικές συνέπειες των ακραίων φαινομένων. Αρκεί να σεβαστούμε τη φύση και να επαναφέρουμε τη ροή του νερού εκεί που ήταν αρχικά, πριν να υποστεί τις ολέθριες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Το πέμπτο συμπέρασμα είναι ότι υπάρχει ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό, σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Και όχι τμηματικά και αποσπασματικά και μόνο κοντά σε κατοικημένες περιοχές, όπως συμβαίνει κατά κανόνα σήμερα, αλλά τα αντιπλημμυρικά έργα να ξεκινούν από τις ορεινές περιοχές, εκεί όπου συγκεντρώνονται οι μεγάλες ποσότητες του νερού και να συνεργάζονται με τις αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις κατάντη στα πεδινά.
Το έκτο συμπέρασμα είναι ότι τα δάση είναι ένα σημαντικό μέρος του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού, καθώς συγκρατούν τις πλημμυρικές απορροές εκεί όπου γεννιούνται και συμβάλλουν στην αποτελεσματική διήθηση του νερού στο έδαφος, εμπλουτίζοντας συγχρόνως και τους υδροφορείς και δίνοντας λύση και στο πρόβλημα της λειψυδρίας που ακολουθεί, συνήθως, τις φυσικές καταστροφές. Θεωρίες ιδιωτικοποίησης με σκοπό την οικοδόμηση των δασών, με τη λογική ότι αυτά κάποτε θα… καούν και γι’ αυτό ας τα κάνουμε ξενοδοχεία ή ανεμογεννήτριες, εκτός από αντιεπιστημονικές, είναι και καταστροφικές στην εποχή της κλιματικής αλλαγής.
Καταλήγει δε με την επισήμανση πως η συμφιλίωση με τη φύση και η προσαρμογή στα νέα και εξαιρετικά δυσμενή καιρικά φαινόμενα είναι ο μόνος δρόμος για την επιβίωση, ακόμη και σε εποχή σφοδρής κλιματικής αλλαγής.
Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο
Πρώτο συμπέρασμα που αβίαστα εξάγεται από τις πρόσφατες φονικές πλημμύρες στις περιφέρειες της Θεσσαλίας και της Βαλένθια είναι ότι η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα.
Τα φυσικά φαινόμενα που προκαλούν τις καταστροφές γίνονται όλο και πιο σφοδρά, όλο και πιο έντονα και όλο και πιο ακραία.
Το ζήσαμε και στην Ελλάδα με τις δυο κακοκαιρίες, τον Ιανό το 2020 και τον Daniel το 2023, που προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία.
Ο Ιανός το 2020 ήταν ένα φαινόμενο που, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους, συμβαίνει μια φορά στα 500 χρόνια.
Βιάστηκαν κάποιοι να βγάλουν τότε το συμπέρασμα ότι, μετά τον Ιανό, που ήταν ένα εξαιρετικά ακραίο και σπάνιο φαινόμενο, τα επόμενα 500 χρόνια θα ήμασταν… εξασφαλισμένοι.
Δεν πρόλαβαν να το πουν και έρχεται σε τρία μόλις χρόνια, στην ίδια περιοχή, ένα ακόμη πιο σπάνιο, πιο σφοδρό και πιο καταστροφικό καιρικό φαινόμενο, ο Daniel, με περίοδο επαναφοράς τα 1000 χρόνια.
Η σφοδρότητα του Daniel αποτιμάται με την ιδιαίτερα μεγάλη ένταση της βροχόπτωσης. Όπου μέσα σε 4 ημέρες η Θεσσαλία δέχθηκε 800 – 900 περίπου χιλιοστά ύψος βροχής ανά τετραγωνικό μέτρο. Δέχθηκε, δηλαδή, μέσα σε τέσσερις μέρες που κράτησε η κακοκαιρία, το νερό που συνήθως δέχεται σε ενάμισι χρόνο.
Μια πρώτη συγκριτική αξιολόγηση των τελευταίων ακραίων πλημμυρικών φαινομένων στη Μεσόγειο, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα μετεωρολογικά στοιχεία που δημοσιεύτηκαν, δείχνει ότι η ένταση της βροχόπτωσης στη Βαλένθια ήταν 1,5 – 2 φορές πιο ισχυρή από εκείνη του Daniel στη Θεσσαλία. Αφού η περιφέρεια της Βαλένθια, όπως φαίνεται, δέχθηκε από 300 μέχρι 491 χιλιοστά βροχής ανά τετραγωνικό μέτρο, μέσα σε 8, μόλις, ώρες.
Αλλά και το γεγονός ότι η πλημμύρα στην Ισπανία έπληξε ένα αστικό κέντρο, ενώ στη Θεσσαλία εκτονώθηκε σε μια εκτεταμένη αγροτική περιοχή, έχει τη σημασία του όσον αφορά στις φονικές συνέπειες του περάσματός της μέσα από την πόλη της Βαλένθια, που στοίχισε τον θάνατο περισσότερων από 200 ανθρώπους.
Αυτό που έχει μεγάλη σημασία τελικά είναι ότι σε τρία, μόλις, χρόνια, συνέβησαν στη Θεσσαλία δυο εξαιρετικά ακραία φαινόμενα που συμβαίνουν κάθε 500 χρόνια το ένα και κάθε 1000 χρόνια το άλλο, αντίστοιχα.
Κι ακόμη, μέσα σε τέσσερα χρόνια στη Μεσόγειο, συνέβησαν τουλάχιστον τρία εξαιρετικά ακραία και καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα, με το τελευταίο κάθε φορά να είναι ισχυρότερο από τα προηγούμενα.
Αυτός είναι ο ορισμός της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο. Αυτή η συχνή εναλλαγή περιόδων ανομβρίας με μεγάλη διάρκεια αφενός και υγρών περιόδων με σπάνιας επανεμφάνισης ακραία καιρικά φαινόμενα, ιδιαίτερα μεγάλης έντασης, αφετέρου.
Αν λάβει κανείς υπόψη ότι ο φετινός χειμώνας ήταν ο πλέον ξηρός των τελευταίων χρόνων και ειδικά ότι ο φετινός Οκτώβρης ήταν ο πλέον ξηρός των τελευταίων 15, τουλάχιστον, χρόνων, αντιλαμβάνεται τι μας επιφυλάσσει το άμεσο μέλλον…
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι με δεδομένο ότι η κλιματική αλλαγή επελαύνει όλο και σφοδρότερη, τίποτε, πλέον, δεν είναι όπως παλιά.
Που σημαίνει δυο πράγματα.
Πρώτα ότι η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί, πια, να είναι ένα άλλοθι.
Ουδείς μπορεί, δηλαδή, να επικαλείται στο εξής την κλιματική αλλαγή για να δικαιολογήσει αιφνιδιασμό, ανετοιμότητα ή και ανεπάρκεια στην αντιμετώπιση των ήδη αναμενόμενων ακραίων φαινομένων.
Η κλιματική αλλαγή οφείλει να αντιμετωπίζεται σαν ένα δεδομένο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για τη λήψη μέτρων και για το σχεδιασμό έργων.
Και δεύτερο, η μεγάλη αλλαγή που φέρνει η κλιματική κρίση είναι ότι δεν ισχύουν πια οι δικαιολογίες που συχνά ακούγονται από επίσημα χείλη.
Ότι, δηλαδή, το γεγονός ότι τόσα χρόνια δεν είχαμε πλημμυρικές καταστροφές στις υπόλοιπες περιφέρειες της Ελλάδας, πλην Θεσσαλίας, αποτελεί απόδειξη ότι ο υπάρχων αντιπλημμυρικός σχεδιασμός είναι επαρκής.
Αυτό ισχύει, μέχρις αποδείξεως του εναντίον.
Οι νέες υδρολογικές μελέτες, που λαμβάνουν υπόψη τα νέα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η περίοδος επαναφοράς των 50 χρόνων, με βάση την οποία σχεδιάζονταν μέχρι τώρα τα αντιπλημμυρικά έργα, σήμερα έχει υποδιπλασιαστεί. Καθώς αντιστοιχεί σε προστασία από ακραία φαινόμενα με περίοδο επαναφοράς τα 20 – 25 χρόνια.
Που σημαίνει ότι ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός, στο εξής, πρέπει εκσυγχρονιστεί και να λάβει υπόψη του τα νέα και δυσμενέστερα υδρολογικά δεδομένα της κλιματικής κρίσης για να είναι επαρκής.
Το τρίτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες σφοδρές και φονικές κακοκαιρίες είναι ότι οι πλημμυρικές καταστροφές μπορεί να μην είναι δυνατόν να αποφευχθούν, μπορούν όμως σημαντικά να μετριαστούν.
Η ανεπάρκεια του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού, μπροστά στα νέα και πολύ δυσμενέστερα υδρολογικά δεδομένα, γεννά έναν ακόμη μύθο που, εκ των πραγμάτων σήμερα, καταρρίπτεται.
Υπάρχει η αντίληψη, την οποία συχνά υποστηρίζουν οι αρμόδιοι μετά από ακραίες πλημμυρικές καταστροφές για να απαλλαγούν από τις ευθύνες, ότι τα πλημμυρικά φαινόμενα που φέρνει η κλιματική αλλαγή είναι τόσο ακραία που, ό,τι μέτρο και αν είχε ληφθεί και ό,τι έργο και αν είχε εκτελεστεί, δεν θα μπορούσε να τις έχει αντιμετωπίσει.
Στον ισχυρισμό αυτόν υπάρχει, πράγματι, μια αλήθεια. Ότι πράγματι, όταν η αντιπλημμυρική προστασία έχει σχεδιαστεί για ακραία φαινόμενα με περίοδο επαναφοράς τα 50 χρόνια, αυτή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει πλημμύρες που συμβαίνουν κάθε 500 και πολύ περισσότερο, κάθε 1000 χρόνια.
Τούτων δοθέντων και με δεδομένη τη σφοδρότητα των φαινομένων, οι καταστροφές δεν μπορούν να αποφευχθούν.
Η επιστήμη επιμένει, όμως, ότι με τη λήψη κατάλληλων μέτρων και την κατασκευή κατάλληλων και όχι, πάντως, φαραωνικών έργων, οι πλημμυρικές καταστροφές μπορούν να μετριαστούν σημαντικά.
Η επιστημονική αλήθεια που αγνοείται, συνήθως, είναι ότι κάθε επίπεδο αντιπλημμυρικής προστασίας μπορεί να μην αποφεύγει τις καταστροφές όταν συμβαίνουν ακραία φαινόμενα πιο σπάνια και πιο σφοδρά από εκείνα για τα οποία έχει σχεδιαστεί.
Μπορεί όμως με βεβαιότητα να τις μετριάσει.
Ο μετριασμός των φυσικών καταστροφών γίνεται στις μέρες μας το μεγάλο ζητούμενο της ανάγκης να προσαρμοστούμε στις νέες ακραίες συνθήκες της κλιματικής αλλαγής.
Προφανώς και δεν είναι δυνατόν, λόγω τεράστιου κόστους, αλλά και λόγω περιβαλλοντικών και άλλων επιπτώσεων, να σχεδιάζουμε τεράστια αντιπλημμυρικά έργα που να εξασφαλίζουν την πλήρη προστασία από τα σφοδρά πλημμυρικά φαινόμενα που φέρνει η κλιματική αλλαγή.
Αυτό, όμως, δεν απαλλάσσει από την υποχρέωση της αντιπλημμυρικής θωράκισης των λεκανών απορροής, έστω και έναντι φαινομένων με πολύ μικρότερη περίοδο επαναφοράς από αυτά που ενδεχομένως θα έρθουν, προκειμένου να μετριαστούν οι όποιες καταστροφές.
Δεν είναι ίδιες, δηλαδή, οι καταστροφές σε μια λεκάνη με αντιπλημμυρική θωράκιση που να προστατεύει έστω και από μικρότερης έντασης φαινόμενα, σε σχέση με μια λεκάνη στην οποία δεν υπάρχει κανένα έργο ανάσχεσης, καθυστέρησης και διόδευσης της πλημμύρας. Στη δεύτερη περίπτωση οι καταστροφές θα είναι πολλαπλάσια μεγαλύτερες και φονικότερες.
Αυτή είναι μια πραγματικότητα με ιδιαίτερη αξία, γιατί μπορεί να σώσει ζωές, οικοσυστήματα και περιουσίες.
Και εδώ έρχεται το τέταρτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες καταστροφές στη Θεσσαλία και στη Βαλένθια.
Που έχει να κάνει με την παραδοχή της μεγάλης αλήθειας, ότι δεν χρειάζεται να σχεδιάζονται θηριώδη έργα για να αντιμετωπιστούν οι φονικές συνέπειες των ακραίων φαινομένων.
Αρκεί να σεβαστούμε τη φύση και να επαναφέρουμε τη ροή του νερού εκεί που ήταν αρχικά, πριν να υποστεί τις ολέθριες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Να αποκαταστήσουμε, δηλαδή, τις φυσικές διεξόδους του νερού και να επαναφέρουμε τα ποτάμια, τα ρέματα, τους χειμάρρους και τις λίμνες στην προηγούμενη φυσική τους κατάσταση, όπως ήταν πριν από την αστικοποίηση, το τσιμέντωμα, την υπογειοποίηση, την απόφραξη και τον στραγγαλισμό ή την αποξήρανσή τους.
Πρόκειται για τις λεγόμενες σήμερα «nature based solutions», που είναι λύσεις που βασίζονται στη φύση, οι οποίες αποδεδειγμένα μετριάζουν τις καταστροφές.
Στη Βαλένθια ήταν σαφές από τις εικόνες και τα βίντεο ότι οι δρόμοι της πόλης που πλημμύρισαν, κάποτε ήταν ρέματα και χείμαρροι που έδιναν διέξοδο στις πλημμυρικές απορροές και που στη συνέχεια τσιμεντώθηκαν και υπογειοποιήθηκαν. Με αποτέλεσμα να περιοριστεί σημαντικά η παροχετευτική τους ικανότητα.
Ίδια εικόνα υπογειοποίησης ρεμάτων και διόδευσής τους μέσα από σωληνωτούς οχετούς περιορισμένης παροχετευτικότητας υπήρξε στα αστικά κέντρα και στα χωριά της Θεσσαλίας, εκεί όπου καταγράφηκαν μεγάλες καταστροφές.
Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη είναι επίσης παραδείγματα τέτοιων επεμβάσεων που, στο πλαίσιο της αστικοποίησης, ρέματα και χείμαρροι υπογειοποιήθηκαν και παροχετεύθηκαν μέσα από πλακοσκεπείς οχετούς, προκειμένου στη θέση τους να γίνουν δρόμοι, πλατείες ή ακόμη και γραμμές του τραμ.
Αντίστοιχα φαινόμενα συμβαίνουν, όμως, και στην ύπαιθρο με το μπάζωμα των ρεμάτων, τον μη συχνό και όχι συνολικό, σε όλο το μήκος του ρέματος, δηλαδή, καθαρισμό της κοίτης τους και τα λογής εμπόδια από φερτά και μπάζα στα ρέματα και στις φυσικές διεξόδους του νερού.
Υπάρχουν, ακόμη, παραδείγματα στη Θεσσαλία ρεμάτων που αν και καθαρίστηκε και διανοίχτηκε η κοίτη τους, οι κορμοί των δέντρων, τα κλαδιά και τα φερτά υλικά δεν απομακρύνθηκαν από την κοίτη, όπου βρίσκονταν, αλλά τοποθετήθηκαν στις όχθες. Με συνέπεια να παρασυρθούν από το πλημμυρικό κύμα, να φράξουν και πάλι τα ρέματα και να προκαλέσουν υπερχείλιση και καταστροφές.
Η επαναφορά της λίμνης Κάρλας στη Μαγνησία, τέλος, στην προηγούμενη φυσική της κατάσταση είναι ένα καλό παράδειγμα ενίσχυσης της αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής. Καθώς η επανασυσταθείσα λίμνη εκτόνωσε ένα μεγάλο μέρος της πλημμύρας και έσωσε τις γύρω περιοχές από μεγαλύτερες καταστροφές.
Το πέμπτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες πλημμυρικές καταστροφές στη Μεσόγειο, είναι η ανάγκη για ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό, σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Και όχι τμηματικά και αποσπασματικά και μόνο κοντά σε κατοικημένες περιοχές, όπως συμβαίνει κατά κανόνα σήμερα.
Αυτή η αλήθεια, όπως και η προηγούμενη, δεν χρειάζεται ούτε φαραωνικά έργα, ούτε πανάκριβες επενδύσεις προκειμένου να σχεδιαστεί μια αντιπλημμυρική θωράκιση που να μετριάσει τις καταστροφές από όποιας ακραίας συχνότητας καιρικό φαινόμενο.
Αναγκαία προϋπόθεση του ολοκληρωμένου σχεδιασμού είναι τα αντιπλημμυρικά έργα να ξεκινούν από τις ορεινές περιοχές, εκεί όπου συγκεντρώνονται οι μεγάλες ποσότητες του νερού και να συνεργάζονται με τις αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις κατάντη στα πεδινά.
Φράγματα συγκράτησης του νερού στα ορεινά, αλλά και μικρά χωμάτινα φράγματα και μικρά πρόχειρα φράγματα ανάσχεσης της ροής με κλαδοπλέγματα και αναβαθμοί, εκεί όπου υπάρχουν μεγάλες κλίσεις, συγκρατούν τις πλημμυρικές απορροές, μειώνοντας και καθυστερώντας τη γρήγορη απορροή τους κατάντη. Με αποτέλεσμα τον μετριασμό των πλημμυρικών φαινομένων και των καταστροφών.
Εδώ έρχεται το έκτο συμπέρασμα από τις πρόσφατες πλημμυρικές καταστροφές. Που είναι ότι τα δάση είναι ένα σημαντικό μέρος του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού που η ίδια η φύση προσφέρει δωρεάν.
Καθώς συγκρατούν τις πλημμυρικές απορροές εκεί όπου γεννιούνται και συμβάλλουν στην αποτελεσματική διήθηση του νερού στο έδαφος, εμπλουτίζοντας συγχρόνως και τους υδροφορείς και δίνοντας λύση και στο πρόβλημα της λειψυδρίας που ακολουθεί, συνήθως, τις φυσικές καταστροφές.
Η αναδάσωση, επομένως, των καμένων δασικών περιοχών είναι μια δράση που οργανικά ανήκει στον ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό των λεκανών απορροής.
Θεωρίες ιδιωτικοποίησης με σκοπό την οικοδόμηση των δασών, με τη λογική ότι αυτά κάποτε θα… καούν και γι’ αυτό ας τα κάνουμε ξενοδοχεία ή ανεμογεννήτριες, εκτός από αντιεπιστημονικές, είναι και καταστροφικές στην εποχή της κλιματικής αλλαγής.
Η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα, τα ακραία φαινόμενα μας πλήττουν με σφοδρότητα και οι φυσικές καταστροφές είναι αναπόφευκτες.
Υπάρχουν, όμως, μια σειρά από λύσεις οικονομικές και φιλικές με το περιβάλλον που μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά τον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό και να μετριάσουν σε μεγάλο βαθμό τις καταστροφές.
Η ευφυία του ανθρώπου βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια μεγάλη πρόκληση.
Η συμφιλίωση με τη φύση και η προσαρμογή στα νέα και εξαιρετικά δυσμενή καιρικά φαινόμενα είναι ο μόνος δρόμος για την επιβίωση, ακόμη και σε εποχή σφοδρής κλιματικής αλλαγής.
Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας και η σκοπούμενη καταστροφή του στο όνομα ενός ψευδεπίγραφα αντιπλημμυρικού έργου, αποτελεί την κατεξοχήν εμβληματική υπόθεση για το πως καταλαβαίνουμε την κλιματική κρίση, ως πολίτες και ως κράτος και αποκαλύπτει το πόσο αδιάφοροι στεκόμαστε ως κοινωνία, απέναντι σε αυτό που μας ετοιμάζουν κρατούντες και συμφέροντα. Αυτό αναδείχθηκε από πλήθος επιστημόνων, ευρωβουλευτών και άλλων ειδικών, στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας την Παρασκευή 19/4/2024 στο πνευματικό κέντρο του δήμου Αθηναίων και στο αμφιθέατρο "Αντώνης Τρίτσης",
Η Κίνηση εξέδωσε δελτίο τύπου σχετικά με την εκδήλωση, το οποίο και δημοσιεύουμε
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, 20/4/2024,
της εκδήλωσης με θέμα «ΠΟΤΑΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ»
Με συμμετοχή άνω των 150 ατόμων ολοκληρώθηκε η εκδήλωση με θέμα «Ποτάμια και Οικοσυστήματα σε περίοδο Κλιματικής αλλαγής» με αφορμή την καταστροφή του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, του μεγαλύτερου φυσικού ποταμού της Αττικής», που διοργάνωσε η «Κίνηση για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας» στις 19.4.2024 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Την εκδήλωση άνοιξε με σύντομο χαιρετισμό η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, δημοτική σύμβουλος Ραφήνας-Πικερμίου και επικεφαλής της Κίνησης. Μίλησαν οι: Παναγιώτης Δημόπουλος - Καθηγητής Οικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, Πέτρος Κόκκαλης - Ευρωβουλευτής των Πρασίνων και Γεν. Γραμματέας του «ΚΟΣΜΟΣ», Ξενοφών Κοντιάδης - Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, Νίκος Χρυσόγελος - Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων για την Κλιματική Διακυβέρνηση και την Κοινωνική Οικονομία.
Ο Δρ. Πάνος Δημόπουλος, Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, στην ομιλία του με τον ηχηρό τίτλο «ΜΕΓΑΛΟ ΡΕΜΑ ΡΑΦΗΝΑΣ: Μια ευκαιρία απόδοσης δικαίου στο περιβάλλον της Αττικής» ανέφερε ότι το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα ποτάμια της Αττικής με φυσικά χαρακτηριστικά στο μεγαλύτερο μήκος του και αναφέρθηκε την προστατευτική νομοθεσία που το διέπει.
Μίλησε για τις «Λύσεις βασισμένες στη Φύση» (Nature-based solutions) που εξασφαλίζουν τη ροή και την πρόσβαση σε γλυκό νερό, προστατεύουν τις κοινότητες που γειτνιάζουν με το ρέμα από τις πλημμύρες, υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες και είναι οικονομικά αποδοτικότερες, στον αντίποδα του έργου διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας που δεν δημιουργεί ανθεκτικό κλιματικά περιβάλλον αλλά συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο διάβρωσης, με συνέπεια υπέρογκα κόστη αποκατάστασης και μη προβλέψιμη ζημία σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Ανέφερε επίσης ότι το έργο διευθέτησης, όπως έχει σχεδιαστεί, αντιβαίνει στις ισχύουσες πολιτικές σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση, και δη: στα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ενίσχυση παρόχθιων ζωνών μεταξύ ρεμάτων και καλλιεργειών), στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (ανθεκτικές πόλεις και βελτίωση των φυσικών οικοσυστημάτων) και τον υπό υιοθέτηση Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης (αποκατάσταση της συνδεσιμότητας των ποταμών με τους υγροτόπους και τα φυσικά πλημμυρικά τους πεδία).
Ο Πέτρος Κόκκαλης, ευρωβουλευτής των Πρασίνων και γραμματέας του κόμματος ΚΟΣΜΟΣ, ανέφερε ότι το έργο διευθέτησης 17 χλμ. του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας αποτελεί το πιο ζωντανό παράδειγμα υποκρισίας της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και του ελληνικού κράτους. Πρόκειται για ένα φαραωνικό έργο με απαρχαιωμένες γκρίζες λύσεις τσιμεντοποίησης, που δεν προσφέρει την αντιπλημμυρική προστασία που επαγγέλλεται, ενώ καταστρέφει το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα και επιβαρύνει το μικροκλίμα, συμπεριλαμβανομένης της κοπής 2.000 δέντρων.
Συνέχισε λέγοντας πως στον απόηχο των πλημμυρών στη Θεσσαλία, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), εγκαταλείποντας την παλιότερη πολιτική της για τη χρηματοδότηση των αντιπλημμυρικών έργων στην Ελλάδα, απαιτεί πλέον λύσεις βασισμένες στη φύση, αντί των γκρίζων υποδομών από σκυρόδεμα και σαρζανέτια, αναγνωρίζοντας ότι απέτυχαν κραυγαλέα στη Θεσσαλία,
Ο Π.Κόκκαλης αναφέρθηκε τέλος στην ερώτηση που κατέθεσε ο ίδιος ως ευρωβουλευτής προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και στη μη ολοκλήρωση από την κυβέρνηση των οικείων σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών και των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, με αποτέλεσμα την παραπομπή της χώρας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον προηγούμενο μήνα.
Ο Ξενοφών Κοντιάδης, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, αναφέρθηκε στο άρθρο 24 του Συντάγματος, που αναγνωρίζει την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, όχι μόνο ως υποχρέωση του κράτους αλλά και ως δικαίωμα του καθενός (κλικ στο σύνδεσμο) .
Με βάση το άρθρο αυτό η Πολιτεία υποχρεούται σε λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας και τα δικαστήρια σε αποτελεσματική δικαστική προστασία. Το δικαίωμα να ζει κανείς σε ένα καθαρό, υγιές και αειφόρο περιβάλλον αναγνωρίστηκε ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στις 28.7.2022 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ενώ αναγνωρίζεται και από το άρθρο 1 της Σύμβασης του Άαρχους.
Ο Καθ. Ξενοφών Κοντιάδης αναφέρθηκε στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, ως ασπίδα προστασίας έναντι επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως είναι οι καύσωνες, η ερημοποίηση, οι πλημμύρες, η διάβρωση της ακτογραμμής, η υφαλμύρινση των υδάτων, ως ένα φυσικό τοπίο υψηλής αισθητικής αξίας καθώς και σημαντικό τοπίο ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με αρχαιότητες όλων των εποχών στην κοίτη του και γύρω από αυτήν.
Ο Νίκος Χρυσόγελος, Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων για την Κλιματική Διακυβέρνηση και την Κοινωνική Οικονομία ξεκίνησε λέγοντας ότι σήμερα η κλιματική κρίση και η πολιτική προστασία χρησιμοποιούνται ως πρόφαση για να συνεχίζονται τα ίδια έργα. Αντίθετα, η πολιτική προστασία σημαίνει να μαθαίνουμε από τα λάθη και αντί να κλείνουμε τα 3-4 ανοιχτά ρέματα που έχουν απομείνει, να στοχεύσουμε καταρχήν στην προστασία τους και στη συνέχεια να αρχίσουμε να ανοίγουμε δρόμους του νερού που έχουν κλείσει, με λύσεις βασισμένες στην φύση. Αυτό εξασφαλίζει άμυνα απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, γιατί όπως έδειξε η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος οι πόλεις σε όλη την Ευρώπη είναι απροετοίμαστες.
Αναφέρθηκε στους κινδύνους στην Αττική λόγω αύξησης της θερμοκρασίας, που δεν οφείλεται μόνο στην κλιματική κρίση, αλλά και στην αλλαγή του μικροκλίματος. Γιατί κλείνοντας τα ρέματα και μετατρέποντας το παράκτιο μέτωπο σε τσιμέντο, ακυρώνεις το φυσικό κλιματισμό που φέρνουν τα ρέματα και η θάλασσα στις πόλεις. Όταν λοιπόν οι άνθρωποι που παίρνουν αποφάσεις γνωρίζουν ότι το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας θα πλημμυρίσει επειδή πχ έχουν χτίσει στις όχθες, μία πολιτική έξυπνη, αποτελεσματική, που λαμβάνει τα μηνύματα, είναι η απελευθέρωση των περιοχών που πλημμυρίζουν, έτσι ώστε να ανοίξει ξανά ο φυσικός δρόμος του νερού. Έκλεισε λέγοντας ότι ο αγώνας για το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας πρέπει να νικήσει.
Ακολούθησε πλούσια συζήτηση με τοποθετήσεις 15 ομιλητών από το κοινό. Μεταξύ αυτών, ο Ηλίας Ταρναράς, Μελετητής Υδραυλικών ‘Εργων και Περιβαλλοντικών Υποδομών με διεθνή εμπειρία, παρουσίασε την προσέγγιση του Υπουργείου Υποδομών στο έργο διευθέτησης του Μ. Ρέματος Ραφήνας, που συνίσταται σε διευθέτηση σε συνολικό μήκος 17 χιλιομέτρων με εναλλαγή τσιμέντου και συρματοκιβωτίων. Ανέδειξε δύο κρίσιμες αστοχίες του έργου και της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, την κατάργηση του πλημμυρικού πεδίου της πεδιάδας των Σπάτων και τη μη εξέταση εναλλακτικών λύσεων, όπως θα ήταν ο συνδυασμός της υφιστάμενης κατάστασης (δηλαδή διατήρηση της φυσικής κοίτης του ρέματος - μηδενική λύση) με επιλεγμένες παρεμβάσεις με τσιμέντο μόνον στα σημεία των οδών πρόσβασης και ορισμένων στενώσεων, ενώ παράλληλα θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε ορισμένα τμήματα η διεύρυνση της κοίτης με χωμάτινη διατομή και διαμόρφωση φυσικών πρανών.
Ο Ηλίας Ταρναράς εξήγησε επίσης με διαφάνειες και με αριθμούς γιατί η κατάργηση της συνδεσιμότητας του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας με το φυσικό πλημμυρικό του πεδίο στην πεδιάδα των Σπάτων, καθώς και η καναλοποίηση του ποταμού (ευθυγράμμιση και επένδυση με σκληρά υλικά) θα οδηγήσει σε σημαντικά αυξημένη παροχή νερού στα κατάντη, με κίνδυνο πρόκλησης πλημμυρικών φαινομένων στην εκβολή. Τα έργα διευθέτησης στην Πετρέζα περιορίζουν την υπερχείλιση προς την πεδιάδα των Σπάτων, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της αποθήκευσης πλημμυρικού όγκου στην πεδιάδα και την επικίνδυνη "κάθοδο" του προς τις κατοικημένες περιοχές, καταργώντας έτσι το φυσικό δώρο της μορφολογίας του εδάφους προς την πόλη της Ραφήνας και οδηγώντας στην ανάγκη υπερδιαστασιολόγησης των έργων στα κατάντη, δηλαδή στο τμήμα του ρέματος με την υψηλότερη επικινδυνότητα λόγω πυκνότερης δόμησης.
Στην εκδήλωση τοποθετήθηκαν οι: Μαρία Γανωτή εκ μέρους της ΑΝΙΜΑ-Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής, Δημήτρης Ζαρρής εκ μέρους της ΡΟΗ-Σύλλογος πολιτών υπέρ των Ρεμάτων, ενώ διαβάστηκε χαιρετισμός της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης. Επίσης οι: Κώστας Παπαδάκης- Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Αθηναίων από την Ανατρεπτική Συμμαχία για την Αθήνα, Περικλής Ζήκας από το ΜΕΡΑ25, Έλενα Μπότση κοινωνιολόγος και Ηλίας Γιαννίρης π.Επίκ.Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης από το κόμμα Πράσινοι-Οικολογία. Στη συζήτηση παρέμβαση έκαναν επίσης η Παναγιώτα Πετρόγλου, δικηγόρος των 5 νέων της Ραφήνας που προσέφυγαν στη δικαιοσύνη υπερασπίζοντας το δικαίωμά τους σε ένα υγιές και προστατευμένο περιβάλλον, στην πολιτιστική κληρονομιά και στο τοπίο, η Αναστασία Γκολιομύτη, ακτιβίστρια από την Πρωτοβουλία Αθήνας κατά των Εξορύξεων και τις Βρυσούλες, πανεπιστημιακοί, αρχαιολόγοι και εργαζόμενοι/ες.
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΡΑΦΗΝΑΣ, ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Επισυνάπτεται και το πρωτότυπο το οποίο μπορεί να μεταφορτωθεί και να διαμοιραστεί ανεξάρτητα και ελεύθερα
Η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας (ΚΠΑΜΡΡ) με αφορμή την καταστροφή του Μεγάλου Ρέματος στο όνομα μίας αποδεδειγμένα ψευδούς και καταγγελθείσας ως τέτοιας από τον επιστημονικό κόσμο, "αντιπλημμυρικής προστασίας", διοργανώνει σχετική εκδήλωση στις 19/4/2024 στο αμφιθέατρο Αντώνη Τρίτση, Ακαδημίας 50 στην Αθήνα. Ο τίτλος της είναι: "Ποτάμια και οικοσυστήματα σε περίοδο κλιματικής κρίσης" και οι κεντρικοί ομιλητές θα είναι οι: Παναγιώτης Δημόπουλος, Καθηγητής Οικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, Πέτρος Κόκκαλης, Ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Ξενοφών Κοντιάδης, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, Νίκος Χρυσόγελος, Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων για την Κλιματική Διακυβέρνηση και την Κοινωνική Οικονομία
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αυτής, η Κίνηση εξέδωσε το συνημμένο δελτίο τύπου
Kι αυτή η Αττική η γη, η πάνσοφη κι ωραία το καύχημα, το κόσμημα, τ΄ άνθος όλου του κόσμου
μέλλει κι αυτή να ερημωθεί κι η στάθμη της να πέσει από τ' άγρια κύματα κι από τη συμφορά
(Νοστράδαμου Προφητείες αποδ. Alan Wistful μτφ Π. Νικολαϊδης V.31)
atticavoice@gmail.com
