Είμαστε λίγοι αυτοί που παλεύουν ενάντια στο ΚακόΕκδήλωση τη Δευτέρα το απόγευμα στην ΕΣΗΕΑ. Οι προκλήσεις για τη δημοσιογραφία, οι αγωγές SLAPP και οι ευθείες επιθέσεις
Mια σημαντική εκδήλωση για τις προκλήσεις, αλλά και τις απαντήσεις της δημοσιογραφίας στη σύγχρονη εποχή πραγματοποιεί η Συσπείρωση Δημοσιογράφων «Δούρειος Τύπος» τη Δευτέρα.
«Η δημοσιογραφία στον καιρό μας αντιμετωπίζει προκλήσεις πρωτοφανείς, σε μέγεθος και ένταση. Οι ρυθμοί της μετάβασης είναι καταιγιστικοί. Δουλειά όλων μας, να μην είναι και σαρωτικοί. Η Συσπείρωση Δημοσιογράφων – Δούρειος Τύπος, η παράταξη που επιδιώκει με όλες της τις δυνάμεις, στην ΕΣΗΕΑ και αλλού, μια Ενημέρωση με αξιοπιστία πλουραλισμό και δικαιώματα οργανώνει εκδήλωση – συζήτηση για τα εναλλακτικά εγχειρήματα που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια και πρωτοστατούν στην δημοσιογραφική έρευνα
Σε μια περίοδο μάλιστα που αγωγές (SLAPPs), ευθείες επιθέσεις, οικονομική ασφυξία ακόμη και παρακολουθήσεις δημοσιογράφων δημιουργούν συνθήκες δίωξης της δημοσιογραφίας. Συναντάμε δημοσιογραφικά εγχειρήματα που επιμένουν στο ρεπορτάζ και την υπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, που αντιστέκονται στις πιέσεις και τις σειρήνες κάθε είδους, που πειραματίζονται πάνω σε νέους τρόπους ανάπτυξης του δημοσιογραφικού περιεχομένου, που υπερασπίζονται την ανεξαρτησία τους εφαρμόζοντας εναλλακτικά μοντέλα χρηματοδότησης με σκοπό την οικονομική βιωσιμότητα. Αναζητούμε διέξοδο από την μονομέρεια και την έλλειψη αξιοπιστίας. Διερευνούμε εργαλεία οικονομικής βιωσιμότητας πέρα από κυβερνητικές λίστες, το πατρονάρισμα της επιχειρηματικής ολιγαρχίας και την εμπορευματοποίηση της είδησης. Αλληλοστηριζόμαστε για μια πλουραλιστική ενημέρωση που ελέγχει την εξουσία και υπηρετεί τη Δημοκρατία»Αναδημοσιεύουμε από την Εφημερίδα των Συντακτών άρθρο σχετικά με την κατάπτυστη αγωγή SLAPP κατά της εφημερίδας και άλλων ΜΜΕ από τον αποπεμφθέντα γενικό γραμματέα του Μαξίμου και ανιψιό του Κυριάκου Μητσοτάκη, Γρ. Δημητριάδη, η οποία εκδικάζεται την άλλη εβδομάδα. Είναι ενδεικτικό της καταρράκωσης της χώρας το ότι η ερευνητική και έντιμη δημοσιογραφία χτυπιέται από αγωγές την ίδια ώρα που τα φερέφωνα και οι τελάληδες των προκατασκευασμένων δελτίων τύπου και των non papers της αστυνομίας και κάθε εξουσίας, επιβραβεύονται. Από το άρθρο που αναδημοσιεύουμε μαθαίνουμε πως διεθνές κύμα στήριξης των διωκόμενων από τον Δημητριάδη έχει ξεσηκωθεί και περιλαμβάνει δημοσιογραφικές οργανώσεις και άλλους φορείς. Για τα mainstream φερέφωνα, τους κατάπτυστους κήρυκες των επιθυμιών της εξουσίας ούτε λόγος. Αυτοί ούτε είδαν ούτε άκουσαν τίποτα. Αντίθετα, ενδεχομένως και να στέκονται ως πιστά σκυλιά στο πλάι των αφεντικών τους.
Ακολουθεί το άρθρο της ΕΦΣΥΝ 18/1/2024
Διεθνές κύμα στήριξης σε «Εφ.Συν.» και Reporters United ενόψει της εκδίκασης αγωγής Δημητριάδη
Κατηγορία: MEDIA 18.01.24
«Αντί να στοχοποιούνται με αγωγές που κοστίζουν οικονομικά και ψυχολογικά η «Εφ.Συν.» και οι Reporters United αξίζουν εύσημα για τα ρεπορτάζ τους»
Tην επόμενη εβδομάδα είναι προγραμματισμένη η αγωγή SLAPP του πρώην γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού κατά της εφημερίδας μας και άλλων ελληνικών ΜΜΕ.
Η εκδίκαση είναι προγραμματισμένη για τις 25 Ιανουαρίου, με το IPI να ζητά την απόσυρση της αγωγής, χαρακτηρίζοντάς την ως SLAPP, με στόχο να «φιμώσει» την ερευνητική δημοσιογραφία για τη διασύνδεση του ανιψιού του πρωθυπουργού με το σκάνδαλο των υποκλοπών και του Predator.
Η ανακοίνωση ανάμεσα σε άλλα αναφέρει: Η αγωγή από τον κ. Δημητριάδη, ο οποίος ανήκει στην πανίσχυρη οικογένεια Μητσοτάκη, κατατέθηκε στις 5 Αυγούστου 2022 κατά της «Εφημερίδας των Συντακτών» και της ερευνητικής ιστοσελίδες Reporters United και κατά των δημοσιογράφων Νικόλα Λεοντόπουλου και Θοδωρή Χρονδρογιάννου, αλλά και κατά του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη. Απαιτεί αποζημίωση 250.000 από την «Εφ.Συν.», 150.000 ευρώ από τους Reporters United και τους δημοσιογράφους τους. Ο Δημητριάδης επίσης απαιτεί από τον Κουκάκη, δημοσιογράφος – θύμα spyware, να κατεβάσει τις σχετικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αποζημίωση 150.000 ευρώ. Συνολικά 550.000 ευρώ.
Η αγωγή για συκοφαντική δυσφήμηση κατατέθηκε την ημέρα που ο Δημητριάδης παραιτήθηκε από τη θέση του ως γενικός γραμματέας του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη. Την προηγούμενη ημέρα η «Εφ.Συν.» και οι Reporters United έκαναν αποκαλύψεις για τη σύνδεση του Δημητριάδη με το σκάνδαλο παρακολούθησης, την περίοδο που επέβλεπε την ΕΥΠ. Στις 3 Ιουνίου μια ακόμη κοινή έρευνα είχε αποκαλύψει στοιχεία πως ο Δημητριάδης συνδεόταν με έναν δίκτυο επιχειρηματιών και εταιρειών που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον επιχειρηματία Φέλιξ Μπίτζιο, πρώην αναπληρωτή διευθυντή και μέτοχο της εταιρείας Intellexa που εμπορεύεται το Predator, το οποίο αποκαλύφθηκε ότι χρησιμοποιήθηκε για την παρακολούθηση πολλών πολιτικών και δημοσιογράφων. Μετά την κατάθεση της αγωγής πολλοί από τους οργανισμούς μας τη χαρακτήρισαν ως ξεκάθαρο παράδειγμα SLAPP και προσπάθεια να φιμωθεί η ερευνητική δημοσιογραφία για ένα θέμα μεγάλου δημόσιου ενδιαφέροντος. Αυτή η εκτίμηση υποστηρίχθηκε και από την Coalition Against SLAPPs in Europe (CASE). Ενάμισι χρόνο αργότερα η μήνυση παραμένει, ενώ περαιτέρω αποκαλύψεις έχουν δώσει περαιτέρω στήριξη στα όσα αποκαλύφθηκαν από την έρευνα. Αντι να στοχοποιούνται με αγωγές που κοστίζουν οικονομικά και ψυχολογικά η «Εφ.Συν.» και οι Reporters United αξίζουν εύσημα για τα ρεπορτάζ τους».
«Οι οργανισμοί μας θα συνεχίσουν να παρακολουθούν από κοντά την κατάσταση και να καταγράφουν περαιτέρω επιθέσεις στην ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα τόσο στους διεθνείς οργανισμούς όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση» υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση.
Οι οργανώσεις που υπογράφουν:
πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
SLAPP = Strategic Lawsuits Against Public Participation (Στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού στα όσα συμβαίνουν (μηνύσεις και αγωγές - φίμωτρα όπως αυτό που θέλησαν να φορέσουν στην Attica Voice κάποτε αλλά απέτυχαν οικτρά)
Για τους παλιούς, φανατικούς ή απλά εθισμένους, αναγνώστες της Ελευθεροτυπίας η στήλη «Απόψεις¨» του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου ήταν κάτι σαν το πέπλο της νύφης. Όχι αναγκαίο αλλά συμβολικό της αγνότητας της ερχόμενης εις γάμου κοινωνία, παρθένου. Ήταν μία αγαπημένη στήλη, τόσο για το περιεχόμενο όσο και για τη γλώσσα του συντάκτη της. Μπορούσε κάλλιστα να λάβει τη δεύτερη (και άκρως τιμητική) θέση στο διάδημα της εφημερίδας, ίσως κάτω από τον «Ιό» και βέβαια κάτω από τους παλαιότερους και λαμπρούς συντάκτες της. Ήταν μία πολύ ωραία στήλη.
Ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος κάπου στα 2008 έγινε εκδότης της LiFO, εφημερίδα που χρειάστηκε χρόνο για να αποκτήσει το μέγεθος του εκδότη της αλλά κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως το πέτυχε. Είναι μερικοί άνθρωποι που γράφουν με τέτοιο τρόπο που εθίζουν τον αναγνώστη τους στα ακριβά. Και είναι λίγοι αυτοί. Λίγοι αλλά ευτυχώς υπάρχουν και δρέπουν την εκτίμηση ακόμα και αυτών που βρίσκονται στο απέναντι πεζοδρόμιο. Όχι, δεν μας ήρθε ξαφνικά η ανάγκη να εκφράσουμε θαυμασμό για τον συγκεκριμένο συντάκτη και εκδότη αλλά διαβάζοντας (από κακή τύχη) πονήματα συντακτών της αποκαλούμενης «τοπικής δημοσιογραφίας», κάτι σαν πικρή ανάμνηση άρχισε να γεμίζει τα κελιά της μνήμης μας. Είναι πραγματικά τρομερό. Άλλα να διαβάζεις και άλλα να εμφανίζονται στην οθόνη του μυαλού σου. Για να μη το επεκτείνουμε περισσότερο, αυτή ήταν μία εισαγωγή σε ένα παιχνίδι. Ένα παιχνίδι για τους αναγνώστες μας που είχαν την ίδια κακή τύχη με εμάς να διαβάσουν ηλεκτρονικό τύπο της γειτονιάς μας, δηλαδή της Ραφήνας.
Το παιχνίδι μας αυτό καλεί τους αναγνώστες μας να εντοπίσουν τα μέλη της τοπικής αυλής των μέσων εξημέρωσης, όπως την έχει ορίσει και εγκαταστήσει η τοπική εξουσία με το ελάχιστο μέγεθος της. Μέγεθος που έχει ανάγκη το παραμορφωτικό πρίσμα των μέσων για να δείξει πιο μεγάλη. Μία σχέση δούναι και λαβείν που της επιτρέπουμε να υπάρχει χάρις την ανοχή μας, για να μη πούμε και την αδιαφορία μας.
Στις 15/7/2019 έγραψε ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος μετέφερε στη LiFO ένα άρθρο με τίτλο «Ο δημοσιογράφος που γλείφει χειρουργικά την εξουσία». Το αναδημοσιεύουμε αφού η κακή μας τύχη, της ανάγνωσης δοξολογιών σε τοπικό «μέσο» δεν έπαψε στιγμή να μας θυμίζει αυτόν τον κομψό, δίκαιο και δικαιολογημένο λίβελλο ενός εραστή της γραφής.
«Ο δημοσιογράφος που γλείφει χειρουργικά την εξουσία»
Εμφάνιση: Λιμοκοντόρου που ξεροσταλιάζει κάτω από τα φωτισμένα παράθυρα της εξουσίας (παντός είδους). Πάνω μαίνεται η γιορτή, κάτω οργιάζουν οι φαντασιώσεις και τα συμπλέγματα. Ευελπιστεί ότι κάποια μέρα θα ανέβει κι αυτός, να του δώσουν ένα μεζεδάκι. Να του πετάξουν στον αέρα ένα κόκκαλο - Όρμα Τζακ!
Χαϊδευτικό: Ρία Κούρτη (της δημοσιογραφίας). Ικέτης του παντεσπανιού.
Προς τι τόση χολή; Είναι υπαίτιος για την κρυπτογαμία δημοσιογραφίας και δημοσίων σχέσεων. Σ’ αυτά που γράφει είναι αδύνατον να διακρίνεις το ρουσφέτι από την προσωπική κρίση, την κρίση από την «ισορροπία του (υπολογιστικού) τρόμου», τον έπαινο από το γλείψιμο. Η φτωχοπροδρομική εικόνα του, είναι η πιο θλιβερή εκδοχή δημοσιογραφίας και ένας από τους βασικούς λόγους που το επάγγελμα διασύρεται ιστορικά.
Χρόνια συμπτώματα: Πακτωλός κοσμητικών επιθέτων, ενθουσιασμός που αφρίζει και τρέχει απ' τα μπατζάκια για ψύλλου πήδημα, ούρα με τη σέσουλα ― μια γενική ακράτεια χειροκροτημάτων ως προς εκείνα τα σημεία που θα χαϊδέψουν τα αυτιά του «στόχου» και θα τον κάνουν τύφλα (κυριολεκτικά) από αυτοθαυμασμό, μια φρενήρης προσπάθεια να γνωρίσει τον έναν και τον άλλον για να του πει δια ζώσης πόσο τον εκτιμά και πόσο θα ήθελε να δουλέψει στο Υπουργείο του, προσφέροντας τον εμετό της γνώσης του, εξόφθαλμος βρογχοκήλη από το πολύ γούρλωμα των ματιών. Κάτι σκυφτό που υποδύεται το άνετο. Κάτι φτωχό που υποδύεται το περπατημένο. Κάτι πεινασμένο που υποδύεται το χορτάτο. Κάτι λυπηρό εντέλει που μόλις βολεύεται, κορδώνεται και δίνει πόνο σε όσους ομόσταυλους δεν βολεύτηκαν ακόμα (με πλατύ χαμόγελο).
Δοξασία No 1: Ο δημοσιογράφος που χρησιμοποιεί με στοχοπροσήλωση τη δημοσιογραφία με μάτι αλλήθωρο, για να γραπωθεί από την πολιτική, τα Ιδρύματα, τα υπουργικά γραφεία, το Δημόσιο, τα φανερά και αφανέρωτα payroll, είναι ένα όνειδος για την δημοσιογραφία και θα έπρεπε να εξορίζεται από τους κόλπους της μια ώρα αρχύτερα.
Αρχαιολογία: Ερείπια πολλά σε στήλες και στηλίτσες. Ο Ίακχος και ο Τήλεφος ήταν μπροστάρηδες. Η «Μαντάμ φακελάκι». Μη πικράνουμε κόσμο ονομαστικά.
Γιατί έχει όμως τόση πέραση; Γιατί η δημοσιογραφία δεν έχει τόσο χρήμα, όσο θέλουν ορισμένοι. Γιατί είναι τεμπέλης, βαριέται να δουλεύει και θέλει τη ζωάρα του παράγοντα― ταξίδια, αραλίκι, ρουσφετάκια. Γιατί εφάπτοντας την εξουσία, νομίζει ότι γίνεται κι αυτός σημαντικός.
Μα υπάρχουν άνθρωποι που επιβραβεύουν τόση γλίτσα; Φυσικά. Οι άνθρωποι της δύναμης χάνουν συχνά την ευθυκρισία και το μέτρο, ζώντας σε μια παράλληλη πραγματικότητα. Θέλουν την κολακεία και υπάκουες αμοιβάδες στην αυλή τους. Κορδώνονται όταν διαβάζουν ένα χαλκευμένο έπαινο για κατορθώματα που δεν έκαναν, αγαθοεργίες που τελικά δεν έγιναν, βραβεία που δεν πήραν. Δεν έχουν χρόνο για κριτική, συμβουλές και αλήθεια. Θέλουν η σπονδυλική στήλη να είναι νερουλή και τα μάτια έκθαμβα μπροστά στη σαπιοκοιλιά τους.
Ο δημοσιογράφος που γλείφει χειρουργικά και δαγκώνει αδιακρίτως κάθε εχθρό είναι ο άνθρωπος που ονειρεύονται, ο άνθρωπος -σκυλί τους. Βυθίζονται αγκαλιά στην ανυποληψία, κουφοί κι ευτυχισμένοι, ενώ το σύμπαν γύρω τους καγχάζει και τους περιφρονεί.
Δοξασία No 2: Ο δημοσιογράφος που γλείφει χειρουργικά δεν είναι δημοσιογράφος. Είναι ένας υβριδικός απατεώνας που χρησιμοποιεί τις εφημερίδες ως ιδιωτικό κοπρώνα.
Κι οι εφημερίδες δεν φταίνε; Φυσικά. Δική τους είναι η κύρια ευθύνη. Αλλά συνήθως η κατεργαριά είναι κοινή, συμφωνημένη. Οικονομικοί επιφυλλιδογράφοι δουλεύουν ταυτόχρονα σε Τράπεζες, καλλιτεχνικοί συντάκτες πωλούν την ευαισθησία τους σε Υπουργεία Πολιτισμού.
Τι θά 'πρεπε να γίνει: Τίποτα. Ο καθένας έχει την κόλαση που τού αξίζει.
Ελευθεροτυπία, 1999. Στήλη Επιλογές
Το ξέραμε πριν ακόμα κυκλοφορήσουν οι έρευνες του Ινστιτούτου Reuters, του πανεπιστημίου της Οξφόρδης (βλ. διαΝΕΟσις) ή των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα) πως ο Τύπος στην Ελλάδα βρίσκεται στην πιο άθλια περίοδο του. Και όχι μόνο σε ό,τι αφορά την αξιοπιστία του αλλά ακόμα και σε ό,τι αφορά στην ποιότητα του λόγου που χρησιμοποιεί ή την επιλογή των θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται. Με λίγα λόγια στην Ελλάδα ΔΕΝ υπάρχει ενημέρωση. Υπάρχει άφθονη προπαγάνδα και μάλιστα στην υπηρεσία της μίας μόνο άποψης. Εκείνης που πληρώνει είτε γιατί έχει τους δικούς της πόρους είτε γιατί διαχειρίζεται δημόσιους ή δημοτικούς πόρους, δηλαδή κοινούς πόρους όλων των πολιτών που ακούσια χρηματοδοτούν την αποχαύνωση τους (βλ. Λίστα Πέτσα, διαφημιστική προβολή δήμων κλπ). Αν ένας επισκέπτης από άλλη χώρα ή από άλλο πλανήτη (!) έπεφτε στην Ελλάδα και διάβαζε έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο για μία μόνο μέρα, θα καταλάβαινε πως "κάτι είναι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας" κατά την Σαιξπηρική. Τη δεύτερη μέρα ανάγνωσης, ο υποθετικός επισκέπτης μας θα αναχωρούσε αηδιασμένος.
Αφορμές για την παρούσα ανάρτηση ήταν δύο δημοσιεύματα (μπορεί και παραπάνω). Κυρίως ήταν ένα που αποδίδεται στην ΕΣΗΕΑ που καλεί σε στήριξη του έντυπου Τύπου, δημοσίευμα που αναπαράχθηκε με πάθος κυρίως από μικρά τοπικά free press και ιστοτόπους. Ήταν όμως και το δημοσίευμα της διαΝΕΟσις που αναφέρεται πιο πάνω. Μαζί μπορούμε να πούμε πως αποτέλεσαν αφορμές και οι έρευνες των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα που κατέτασσαν την Ελλάδα στις θέσεις 108 πέρυσι και 107 φέτος ως προς την ελευθερία του Τύπου στη χώρα. Το ερώτημα που τίθεται αυτόματα είναι ένα: Με τι μούτρα μπορούν να ζητάνε οι υπηρέτες της αποδεδειγμένα ελεγχόμενης ενημέρωσης, να τους εμπιστευτούμε; Και αν τα μεγάλα ΜΜΕ το κάνουν με θράσος μία φορά, τα τοπικά ΜΜΕ διαθέτουν αυτό το θράσος επί 100 αφού λειτουργούν ως διαφημιστικά φυλλάδια όπως τα γνωστά που μοιράζουν τα σούπερ μάρκετ ή τα πολυκαταστήματα
Αναδημοσιεύουμε από την Εφημερίδα των Συντακτών της 14/6/2023 άρθρο με τίτλο "Κατρακυλά η εμπιστοσύνη των Ελλήνων προς τα ΜΜΕ" προς περαιτέρω επίρρωση των παραπάνω.
Κατρακυλά η εμπιστοσύνη των Ελλήνων προς τα ΜΜΕ
Η μεγαλύτερη μείωση εμπιστοσύνης σημειώθηκε ανάμεσα στους ερωτηθέντες που αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιοί που μπορεί να οφείλεται εν μέρει στη συζήτηση σχετικά με την ελευθερία του Τύπου ή με την κάλυψη της υπόθεσης των υποκλοπών η οποία αφορούσε και δημοσιογράφους.
Ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάζει η ετήσια έκθεση για την Ενημέρωση στο Διαδίκτυο (Digital News Report) του Ινστιτούτου Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που δημοσιεύει η διαΝΕΟσις.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση, μεταξύ 46 χωρών, σε ό,τι αφορά στην εμπιστοσύνη των πολιτών προς τα ΜΜΕ, ενώ την ίδια στιγμή το 57% του δείγματος απαντά πως αποφεύγει ενεργά μερικές φορές ή συχνά την ενημέρωση.
Ανάμεσα στις 46 χώρες του δείγματος, η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο ποσοστό ερωτηθέντων που απαντούν πως εμπιστεύονται «τις περισσότερες ειδήσεις τις περισσότερες φορές» (19%). Σε σχέση με τη μέτρηση του 2022, υπάρχει μείωση 8 ποσοστιαίων μονάδων.
Τα χαμηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης παρατηρούνται διαχρονικά στους ερωτηθέντες οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί ή σε αυτούς που δεν θέλουν ή δεν γνωρίζουν πώς να τοποθετηθούν στον πολιτικό άξονα (αριστερά/δεξιά) -κατά κανόνα πολίτες με χαμηλό ενδιαφέρον για την πολιτική.
Η μεγαλύτερη όμως μείωση σημειώθηκε ανάμεσα στους ερωτηθέντες που αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιοί (από 42% το 2022 σε 28% το 2023). H μείωση στην εμπιστοσύνη μπορεί να οφείλεται εν μέρει στη συζήτηση σχετικά με την ελευθερία του Τύπου με αφορμή την έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα ή με την κάλυψη της υπόθεσης των υποκλοπών η οποία αφορούσε και δημοσιογράφους.
Αποφυγή ενημέρωσης
Αρκετά υψηλά είναι και τα ποσοστά αποφυγής ενημέρωσης. Το 57% του δείγματος στην Ελλάδα απαντά πως αποφεύγει ενεργά μερικές φορές ή συχνά την ενημέρωση, το μεγαλύτερο ποσοστό στο δείγμα 46 χωρών μαζί με τη Βουλγαρία.
Στη φετινή έρευνα ρωτήθηκαν αυτοί που αποφεύγουν τις ειδήσεις: α) ποια θέματα συνήθως αποφεύγουν και β) τι είδους ειδήσεις.
Τα θέματα με τα μεγαλύτερα ποσοστά αποφυγής έχουν να κάνουν με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (38%) και τα αθλητικά (35%). Ακολουθούν ειδήσεις που σχετίζονται με το αστυνομικό ρεπορτάζ και εγκλήματα (34%), τη στιγμή που έχει αυξηθεί ο χώρος που αφιερώνεται σε αυτές τις ειδήσεις στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Τα θέματα με τη λιγότερη ενεργή αποφυγή σχετίζονται με την επιστήμη και την τεχνολογία (7%) και τις τοπικές ειδήσεις (7%). Τα ευρήματα δεν σημαίνουν πως αυτά τα θέματα είναι απαραίτητα και τα πιο δημοφιλή, αλλά πως είναι λιγότερο πιθανό να τα αποφεύγει ενεργά το κοινό.
Το μέρος του δείγματος που αποφεύγει ενεργά την ενημέρωση ενδιαφέρεται λιγότερο για τις ειδήσεις σχετικά με τις εξελίξεις της ημέρας (47%) και περισσότερο για θετικές ειδήσεις (64%), ειδήσεις για ανθρώπους σαν και εκείνους (59%), και δημοσιογραφία που προτείνει λύσεις σε προβλήματα (58%) (solutions journalism), η οποία δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Ελλάδα.
Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
Η αδιαμεσολάβητη ενημέρωση απευθείας από τις ιστοσελίδες και τις εφαρμογές μέσων ενημέρωσης έχει μειωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια, ενώ έχει αυξηθεί η ενημέρωση μέσω ψηφιακών πλατφορμών, όπως τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και οι μηχανές αναζήτησης. Μόλις το 20% των χρηστών του διαδικτύου άνω των 35 ετών προτιμούν να ενημερώνονται διαδικτυακά απευθείας από τα μέσα ενημέρωσης (με επίσκεψη στην κεντρική τους σελίδα ή στην εφαρμογή τους), ενώ στους νεότερους χρήστες (18-35 ετών) αυτό το ποσοστό έχει μειωθεί στο 8% από το 24% του 2016.
Τα στοιχεία βασίζονται σε μια μεγάλη διαδικτυακή δημοσκόπηση δείγματος μεγαλύτερου των 2.000 ατόμων ανά χώρα. Το δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού κάθε χώρας που διαθέτει σύνδεση στο διαδίκτυο (στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι 79%) και όχι αντιπροσωπευτικό του συνολικού πληθυσμού. Στην Ελλάδα το δείγμα φέτος ήταν 2.023 άτομα.
H δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε από τα μέσα του Ιανουαρίου μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου του 2023. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου στην επικαιρότητα βρίσκονταν οι προεκλογικές συζητήσεις, η πτώση του αεροπλάνου Φάντομ, ο θάνατος του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου και ο σεισμός στην Τουρκία. Η δημοσκόπηση ολοκληρώθηκε πριν από το δυστύχημα των Τεμπών και πριν από την προκήρυξη των εκλογών της 21ης Μαΐου.
► Αναλυτικά η έρευνα
Αναδημοσιεύουμε άρθρο του Τάσου Σαραντή στην Εφημερίδα των Συντακτών (8/5/2023) για το υπό εξέταση αίτημα έκδοσης προσωρινής διαταγής παύσης των εργασιών κατασκευής του ακραία επικίνδυνου για την πόλη και ψευδεπίγραφα αντιπλημμυρικού, έργου. Εργασίες που καταστρέφουν το ποτάμι της πόλης. Το αίτημα υπέβαλλε η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, μαζί με συλλόγους και κατοίκους της περιοχής.
Το δημοσίευμα έχει και την ιδιαίτερη σημασία του αφού διαψεύδει ευθέως τον οχετό ψευδών ισχυρισμών περί λήξης της δικαστικής διαδικασίας.
Στο ΣτΕ για προσωρινή διακοπή εργασιών στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας
του Τάσου Σαραντή - ΕΦΣΥΝ 8/5/2023
Σε αναμονή έκδοσης απόφασης από το Συμβούλιο της Επικρατείας στο αίτημα προσωρινής διαταγής που έχει καταθέσει η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος και σύλλογοι της Ραφήνας βρίσκονται οι κάτοικοι της περιοχής, αλλά και της Αττικής, που αγωνίζονται εδώ και δύο εβδομάδες να αποτρέψουν οποιαδήποτε νέα επέμβαση στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας.
Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί στις αρχές αυτής της εβδομάδας και θα είναι κρίσιμη για την αποφυγή ανεπανόρθωτης περιβαλλοντικής καταστροφής, που ήδη επιτελέστηκε εν μέρει με την πλήρη αποψίλωση περίπου 300 μέτρων στις 24/4/2023 που ξεκίνησε το έργο διευθέτησης του ρέματος Ραφήνας («Μπουλντόζες καταστρέφουν το Μεγάλο Ρέμα στη Ραφήνα», 24/4/2023).
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία «οποιαδήποτε παρέμβαση και ιδιαίτερα αυτήν την εποχή, θα προκαλέσει σημαντική και μη-αντιστρεπτή βλάβη στο οικοσύστημα του ρέματος Ραφήνας και ειδικότερα στα είδη της ορνιθοπανίδας που φωλιάζουν στη συγκεκριμένη περιοχή». Κάποια μάλιστα εξ αυτών περιλαμβάνονται στον κατάλογο του «Παραρτήματος Ι» της ευρωπαϊκής Οδηγίας περί της διατήρησης των άγριων πτηνών (2009/147/ΕΚ).
«Οποιαδήποτε νέα επέμβαση , ειδικά στον οριοθετημένο υγρότοπο της εκβολής και μάλιστα σε αναπαραγωγική περίοδο για όλα τα είδη, θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στο εξαιρετικά ευαίσθητο οικοσύστημα του ποταμού. Γι’ αυτό ο κόσμος καθημερινά στέκεται στην είσοδο του εργοταξίου της ΙΝΤΡΑΚΑΤ που έχει αναλάβει το έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος για λογαριασμό του υπουργείου Υποδομών, μέχρι να βγει απόφαση για τα ασφαλιστικά μέτρα που καταθέσαμε στο ΣτΕ με τα οποία ζητάμε την αναστολή των εργασιών μέχρι την εκδίκαση της προσφυγής που έχουμε καταθέσει από το 2019 κατά του Προεδρικού Διατάγματος οριοθέτησης που παραβιάζει κατάφωρα την Εθνική και Ενωσιακή νομοθεσία», δήλωσε η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, εκπρόσωπος της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.
Εντωμεταξύ, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), στα πλαίσια έρευνας για τη βιοποικιλότητα που υλοποιεί στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, πραγματοποίησε δειγματοληψία πάνω από το σημείο επέμβασης στο ποτάμι, λίγες ημέρες μετά την ισοπέδωση τμήματος του οριοθετημένου υγροτόπου της εκβολής. Στο βίντεο, εκτιμάται ότι «το έργο διευθέτησης και εκχερσώσεων βλάστησης που συντελείται αυτή την εποχή θα προκαλέσει σοβαρή ζημιά στους πληθυσμούς υδρόβιας πανίδας και στους οικοτόπους της περιοχής».
Υπενθυμίζεται ότι την επέμβαση στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας καταδίκασαν με κοινή τους ανακοίνωση οι οργανώσεις ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ΟΖΟΝ, Καλλιστώ, ΡΟΗ-Πολίτες υπέρ των Ρεμάτων, iSea, MedINA, ενώ την ανακοίνωση συνυπογράφουν και 50 ακόμη συλλογικότητες και τοπικοί σύλλογοι που ζητούν να σταματήσουν άμεσα οι καταστρεπτικές επεμβάσεις στον υγρότοπο της εκβολής του Μεγάλου Ρέματος και να επανεξεταστεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα επιτάσσει η ενωσιακή και εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία («Μαζική καταδίκη της παράνομης επέμβασης στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας», 28/4/2023).
Μία αναδημοσίευση από τη στήλη "Οπτική γωνία" της LIFO, ενός άρθρου του Ν. Σεβαστάκη, καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, μεταφραστή και λογοτέχνη. Καταδεικνύει ξεχωριστά τη νεοελληνική αντίληψη για το «κοινό», το δημόσιο, οτιδήποτε το «εξωτερικό» του οικιακού και στενά ατομικού καταφυγίου, το οποίο θεωρείται -από την πλειονότητα των νεοελλήνων- αδιάφορο, ουδέτερο, ανάξιο φροντίδας.
ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ δέχεται κριτική η κλασική άποψη που έβλεπε μια ελληνική ιδιαιτερότητα ως ένα είδος λοξού ή «υπανάπτυκτου» χαρακτήρα μέσα στην Ευρώπη. Η κοινωνιολογική και ιστορική ερμηνεία προχώρησε σε πιο σύνθετες υποθέσεις που αντιστέκονται στο απλουστευτικό σχήμα «από εδώ η “παρωχημένη Ελλάδα”, από εκεί η “προηγμένη Ευρώπη”».
Νομίζω πως αυτή η αναθεώρηση ενός παλιού σχήματος μάς έδωσε μια πιο ισορροπημένη κατανόηση της ελληνικής περιπέτειας μέσα στον χρόνο. Έχουμε φύγει από το άσπρο-μαύρο περί εθνικής κακοδαιμονίας, από το αιώνιο παράπονο για τον μισερό, εθνικό μας χαρακτήρα. Στο φως αυτής της αναδυόμενης αυτογνωσίας δεν προσεγγίζουμε με εξιδανικεύσεις ούτε την ευρωπαϊκή Δύση, αν και αναγνωρίζουμε τη σημασία που είχαν οι τομές του μοντέρνου αστικού πολιτισμού.
Παρ’ όλα αυτά, έχω την εντύπωση πως απομένει πάντα ένα ελληνικό πρόβλημα. Όσο χρήσιμη κι αν είναι μια πανοραμική θέαση της ελληνικής Ιστορίας, υπάρχουν επιμέρους δεινά που επιμένουν. Ένα, λοιπόν, από τα πιο επίμονα προβλήματα της χώρας είναι η ασέβεια/αδιαφορία για τον δημόσιο χώρο και τα αγαθά του. Δεν το συναντάς αλλού αυτό, όχι πάντως σε χώρες με συγγενή (ας το πω έτσι) οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά.
| Είμαστε η πιο αντι-οικολογική χώρα της Δύσης. Μια χώρα όπου ως οίκος εννοείται μόνο η ιδιωτική κατοικία και ένας περιφραγμένος οικογενειακός χώρος. Οτιδήποτε «εξωτερικό» του οικιακού και στενά ατομικού καταφυγίου γίνεται αδιάφορο, ουδέτερο, ανάξιο φροντίδας. |
Από μια άποψη, είμαστε η πιο αντι-οικολογική χώρα της Δύσης. Μια χώρα όπου ως οίκος εννοείται μόνο η ιδιωτική κατοικία και ένας περιφραγμένος οικογενειακός χώρος. Οτιδήποτε «εξωτερικό» του οικιακού και στενά ατομικού καταφυγίου γίνεται αδιάφορο, ουδέτερο, ανάξιο φροντίδας.
Προφανώς, ο κανόνας έχει εξαιρέσεις και κάποιες ατομικές και συλλογικές στάσεις που τον διαψεύδουν. Τα τελευταία χρόνια, σε τμήματα των νεότερων ηλικιακά ανθρώπων από τη μεσαία τάξη των πτυχιούχων, παρατηρεί κανείς και μια αντίστροφη τάση. Κυρίως για λόγους ατομικής υγείας ή ανησυχίας για την υγεία των παιδιών τους, κάποιες (σχετικά εύπορες) οικογένειες επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με τη φύση. Νέα ζευγάρια ή και μεγαλύτεροι δείχνουν μια άλλη κατανόηση αυτής της ανάγκης.
Όμως η βαθιά δομή της ατομικότητας και της ελληνικής οικογενειακής λογικής παραμένει αμετανόητη. Δεν αντιλαμβάνεται τον χώρο και τα πράγματα εκτός οικογενειακού οίκου ως σημαντικά. Το ελληνικό βλέμμα παραμένει πάντα και σε μεγάλο βαθμό απαθές και εσωστρεφές, σαν να φέρει μέσα του μια ιδιαίτερη μορφή παθητικότητας. Υπερδραστηριοποιείται για τα «δικά του» και αδρανεί για οτιδήποτε λίγο πιο έξω. Και ακόμα και η οικεία επίκληση του κράτους έχει εδώ έναν χαρακτήρα παθητικής ικεσίας και ακατέργαστου ψόγου: δεν είναι η ενεργητική και πολιτικά αξιοπρεπής απαίτηση για κρατική προστασία αλλά μια αποσπασματική και ασυνεπής ζήτηση ενός «αναλγητικού» της στιγμής.
Το ελληνικό πρόβλημα (ή ένα από τα βασικά προβλήματα, για να είμαι ακριβής) είναι εν τέλει μια στάση ψυχρής και μικροπρεπούς αντιμετώπισης πολλών δημόσιων αγαθών. Ακόμα και η γενικόλογη και ρητορική αντίθεση στις «πολιτικές των ιδιωτικοποιήσεων» δεν συνοδεύεται από μια κουλτούρα πραγματικού σεβασμού στα δημόσια αγαθά.
Μπορεί, φυσικά, να απαλύνει κανείς τα ενοχλητικά συμπεράσματα, ανατρέχοντας σε διάφορους παράγοντες που αθωώνουν τη χώρα: τις υλικές στερήσεις παλαιότερων εποχών, τις δυσκολίες να χειριστούμε τα βάσανα μιας καθημερινής επιβίωσης με μπαλώματα, την έλλειψη χρόνου ενός σύγχρονου τρόπου ζωής που δεν αφήνει περιθώρια αναστοχασμού. Πολλά όμως από αυτά τα εμπόδια υπήρξαν και σε άλλες κοινωνίες, ακόμα και οι δικτατορίες, οι πολιτικές λιτότητας ή άλλα τραύματα που συνήθως τα επικαλούνται διάφοροι για να ελαφρύνουν τα δικά μας κρίματα.
Εξακολουθώ έτσι να πιστεύω πως το πρόβλημα μιας διάχυτης αδιαφορίας για τον δημόσιο χώρο δεν μπορεί να εξηγηθεί ούτε από τη φτώχεια, ούτε από τις πολιτικές ανωμαλίες του παρελθόντος, ούτε από κάποια μοιρολατρία «ανατολίτικη» που τάχα έχει σφραγίσει «το DNA της φυλής». Πολλές συμβατικές απαντήσεις της αριστεράς και της δεξιάς φαίνονται απλώς ως προσπάθειες συλλογικής κολακείας.
Είπαμε στην αρχή ότι είναι ευτυχές γεγονός η αναθεώρηση μιας αντίληψης που έβλεπε παντού μια ελληνική ιδιαιτερότητα μειονεξίας και υστέρησης, μια πατρίδα σημαδεμένη από αποτυχίες. Νομίζω όμως πως σε σχέση με τον σεβασμό στον περιβάλλοντα χώρο και σε οτιδήποτε δημόσιο πέραν της οικίας θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ανοιχτά μια ελληνική παθολογία. Και ίσως είναι αυτό ένα από τα ελαττώματα που οι επόμενοι, οι νεότερες γενιές, μπορούν να τα υπερβούν, αν φυσικά βρουν κάτι μη καταπατημένο για να στήσουν μια καλύτερη Ελλάδα.
Το να νοιάζεσαι για πράγματα που εκτείνονται έξω από την «αυλή σου», για κάτι σχετικώς μακρινό, αλλά ουσιαστικό κοινό και συλλογικό είναι υπόθεση δύσκολη. Χρειάζεται συναισθηματική και πολιτική ενθάρρυνση, μια άλλη εκπαίδευση μακριά από τον ρηχό παροντισμό και τη λατρεία του «άμεσου». Σε άλλες χώρες έχουν καλλιεργήσει περισσότερο μια σχετική συνείδηση. Το ελληνικό πρόβλημα είναι τελικά πως δεν έχουμε συναίσθηση ότι υπάρχει ένας κόσμος και έξω από την περίφραξη.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μαζί με άλλες αριστερές οργανώσεις και φορείς, καλεί σε συγκέντρωση στα γραφεία της HellenicTrain (Λ. Συγγρού 41 & Πετμεζά 13) σήμερα το απόγευμα στις 6.30 μ.μ. και στη συνέχεια πορεία προς τη Βουλή.
Το καταπληκτικό Σκόιλ Ελικικού, σύμβολο των Μητσοτάκειων ελληνικών προγραμμάτων επιμόρφωσης, επέστρεψε "Δημήτριο" όπως αρμόζει σε μία ίδιας ποιότητας απόδοση του όρου "δριμύτερο". Μας πληροφορεί η Εφημερίδα των Συντακτών σχετικά, σε σημερινό της άρθρο (της Διαλεκτής Αγγελή -22/2/2023) όπου μας παρουσιάζει τα νέα κατορθώματα των φωστήρων της εθνικής μας επιμόρφωσης. Αναδημοσιεύουμε και εσείς απλά απολαύστε:
Η θριαμβευτική επιστροφή του Σκοιλ Ελικικου
της Διαλεκτής Αγγελή από την ΕΦΣΥΝ
Το αλήστου μνήμης Σκοιλ Ελικικου φαίνεται ότι συνοδεύει κάθε πρωτοβουλία της κυβέρνησης για επιμόρφωση. Τότε ήταν τα εκπαιδευτικά προγράμματα για όσους επιστήμονες ήθελαν να λάβουν το επίδομα των 600 ευρώ, σήμερα είναι οι επιμορφώσεις του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής του υπουργείου Παιδείας που απευθύνονται στους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς.
Κακομεταφρασμένα κείμενα και η χρήση του αυτόματου συστήματος υποτιτλισμού μέσω Microsoft Teams για κωφούς/βαρήκοους παράγουν διαμάντια, όπως «το τακτοποιημένο φρικιό», που δεν είναι τίποτα άλλο από το control freak («τελειομανής»), ο «πρωκτικός συγκρατητής» (ακριβής μετάφραση του anal retentive που όμως στα ελληνικά μεταφράζεται ως «ο ψείρας», αυτός δηλαδή που δίνει υπερβολική προσοχή στη λεπτομέρεια σε σημείο που να γίνεται εκνευριστικός) αλλά και το παντελώς ακατανόητο «Επήγαινα γαμήσι Παθολογίας»! Το δυστύχημα είναι ότι το υλικό της επιμόρφωσης το υπογράφουν ακαδημαϊκοί, ενώ, σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου του προέδρου του ΙΕΠ, αυτό «δοκιμάστηκε και διορθώθηκε». Φανταστείτε να μην είχε διορθωθεί...
ΣτΣ Ο ερευνητής της Attica Voice Χρ. Φακιόλης εντόπισε και σας παρουσιάζει το τακτοποιημένο φρικιό (δεξιά) μαζί με τον πρωκτικό συγκρατητή (αριστερά)
Αναδημοσιεύουμε το κάλεσμα της "Ταξικής Αντεπίθεσης" για συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης για τους σεισμόπληκτους λαούς σε Τουρκία - Συρία - Κουρδιστάν. Σας προτρέπουμε στην ενδεχόμενη επίσκεψη σας το Σάββατο στο κέντρο της Αθήνας, να μη ξεχάσετε να περάσετε από την οδό Καλλιδρομίου 49 στα ΅Εξάρχεια για να αφήσετε κι εσείς αυτό που μπορείτε (δείτε τα απαιτούμενα είδη πρώτης ανάγκης στο κάλεσμα της οργανώτριας συλλογικότητας). Οι λαοί σώζουν τους λαούς και στις κρίσιμες στιγμές η αλληλεγγύη μας με τους πάσχοντες πρέπει να εκφραστεί και να πραγματωθεί με κάθε δυνατό τρόπο.
Ταξική Αντεπίθεση - Ομάδα Αναρχικών και Κομμουνιστ(ρι)ών: Η αλληλεγγύη είναι το όπλο των λαών.
Ο πολιτικός χώρος της Ταξικής Αντεπίθεσης καλεί σε συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης για τους σεισμόπληκτους λαούς της Τουρκίας -Συρίας -Κουρδιστάν
Η συλλογή θα γίνει στον χώρο της Ταξικής Αντεπίθεσης Καλλιδρομίου 49 στα Εξάρχεια, το Σάββατο 11/2 15:00-18:00
Εφόδια που συγκεντρώνονται Κουβέρτες - Sleeping Bag, γάλα σε σκόνη, πάνες, γάζες, παυσίπονα, φακούς κλπ.
Αναδημοσιεύουμε μία συνέντευξη της ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κοινωνιολόγου και συγγραφέως Άννας Φραγκουδάκη, στον Γιάννη Πανταζόπουλο (LiFO 22/1/2023 βλ πηγή στο τέλος), Η διακεκριμένη και εμβληματική προσωπικότητα μιλά, με αφορμή το νέο της βιβλίο, για τον «ορατό και αόρατο ρατσισμό», τους βολικούς εθνικούς μύθους αλλά και τον «ακροδεξιό ανδρισμό από ατσάλι». Κρίναμε πως τέτοιες συνεντεύξεις αποτελούν πολύτιμες παρακαταθήκες και μαθήματα προς την κοινωνία μας, τοπική ή ευρύτερη. Παρακαταθήκες για την υποστήριξη της προσπάθειας να προχωρήσουμε μπροστά, προς το μέλλον, με μία υψηλότερη ταχύτητα και μία στέρεα συνείδηση του εαυτού μας και της της κοινωνίας μας.
Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, Άννα Φραγκουδάκη, ανήκει στις εμβληματικές μορφές του χώρου των κοινωνικών επιστημών στην Ελλάδα. Με το επιστημονικό της έργο και τις μεταρρυθμιστικές της παρεμβάσεις άνοιξε νέους ορίζοντες στον χώρο της εκπαίδευσης αλλά και στο ακανθώδες πεδίο των διακρίσεων, του ρατσισμού και των ανισοτήτων στην κοινωνία μας.
Τη συναντώ στο σπίτι της με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου που φέρει τον τίτλο «Ορατός και αόρατος ρατσισμός τον 21ο αιώνα - Η δυτική μυωπία, η ισχύς του σεξισμού και η άρνηση του αντισημιτισμού» το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Το αστικό διαμέρισμά της στην περιοχή του Κολωνακίου είναι γεμάτο από βιβλιοθήκες, πίνακες ζωγραφικής και ξενόγλωσσα περιοδικά. Στο τραπέζι διακρίνω το «Ορλάντο» της Βιρτζίνια Γουλφ, κάποια πανεπιστημιακά συγγράμματα και μερικές διάσπαρτες σημειώσεις. Απέναντι μου έχω μια σπουδαία προσωπικότητα, βαθιά και ευρύτατα καλλιεργημένη. Μια γυναίκα που όλα αυτά τα χρόνια παραμένει ένα οξυδερκές, ελεύθερο και ανυπότακτο πνεύμα.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα τα κείμενά της στον ημερήσιο Τύπο δημιουργούσαν συζητήσεις, ενώ για τις τολμηρές απόψεις της βρέθηκε αρκετές φορές στο στόχαστρο επιθέσεων ακραίων στοιχείων αλλά και της εγκληματικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή».
Λίγο πριν ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας μου λέει ότι σκοπός του βιβλίου της είναι να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα, π.χ. στο γιατί οι ιδέες επιστημονικά, ηθικά και πολιτικά καταδικασμένες πλανώνται ξανά τον 21ο αιώνα πάνω από την ενωμένη Ευρώπη και όλη τη Δύση. Με τη διεισδυτική της ανάλυση χαρτογραφεί όλες τις αθέατες πλευρές κοινωνικών φαινομένων και εστιάζει στον αόρατο ρατσισμό που διαχέεται στον κόσμο, ειδικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για την εποχή μας και τις αλλαγές στις διεθνείς ισορροπίες, τον Γιάννη Αντετοκούνμπο και τον ρατσισμό της ελληνικής κοινωνίας, την Ιστορία και τους βολικούς μύθους, το κίνημα MeΤoo και τον «ακροδεξιό ανδρισμό από ατσάλι» αλλά και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
— Τι εποχή είναι αυτή που ζούμε;
Αρχικά, είναι μια εποχή που εγκυμονεί μεγάλες αλλαγές σε γεωπολιτικό και παγκόσμιο επίπεδο, κάτι σαν σεισμός, αλλά μικρής προς το παρόν ισχύος. Ωστόσο, δείχνει απειλητικός γιατί κανένας δεν μπορεί να προβλέψει εάν θα ανατραπούν αύριο οι δοσμένες διεθνείς ισορροπίες.
Ο φόβος δημιουργεί τάσεις καταφυγής σε μύθους, με ισχυρότερο τον ξεπερασμένο και βλαβερό εθνικιστικό μύθο του 19ου αιώνα. Είναι ξεπερασμένος επειδή είναι επεκτατικός, άρα έχει προοπτική τους πολέμους και την υπεροπλία. Βλαβερός, επειδή τυφλώνει αναιρώντας τον δρόμο προς την εθνική αυτογνωσία.
Σχετικά με την αναγκαιότητα να είναι τα σύνορα των εθνών-κρατών απαραβίαστα καθώς και με την αναγκαιότητα να κατακτηθεί η εθνική αυτογνωσία, το πιο σημαντικό δεδομένο στην εποχή μας είναι η επίδραση που ασκεί η κυριαρχία μιας τάσης μιμητισμού στη μακρόχρονη πάλη με την τάση αναγνώρισης της πολιτισμικής ιστορίας και της αξίας της.
.jpg "Tο να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα πάντοτε σε έφερνε σε δεύτερη μοίρα απέναντι στους άνδρες και το βίωσα σε όλη μου την πανεπιστημιακή διαδρομή. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO")
Tο να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα πάντοτε σε έφερνε σε δεύτερη μοίρα απέναντι στους άνδρες και το βίωσα σε όλη μου την πανεπιστημιακή διαδρομή. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
— Με ποια έννοια το λέτε;
Από την πρώιμη εποχή, οπότε διανοούμενοι στα νότια οθωμανικά Βαλκάνια συνέλαβαν την ιδέα της εξέγερσης με στόχο την ανεξαρτησία του έθνους των Ελλήνων από την αυτοκρατορία, εμφανίστηκαν δύο εθνικά κινήματα, το ένα μιμητικό του αρχαιοελληνικού πολιτισμικού «θαύματος» (στο οποίο υποκλίνονται έως σήμερα οι μεγάλες δυνάμεις της δυτικής Ευρώπης) και το άλλο αφενός επαναστατικό, αφετέρου διεκδικητικό της ισότητας των πολιτισμών ανάμεσα στα ευρωπαϊκά έθνη. Επαναστατικό γιατί, αντίθετα με το αντίπαλό του αρχαιολατρευτικό εθνικό κίνημα, το υπέρ της ισότητας πάλεψε να μετατρέψει το ανεξαρτησιακό όραμα σε πολιτική πράξη με στόχο την ίδρυση εθνικού κράτους.
Αργότερα, από την τελευταία εικοσαετία του 19ου αι., οι διανοούμενοι φορείς των διαφωτιστικών ιδεών που αυτοαναγνωρίζονται ως Έλληνες διεκδικούν ως αναφαίρετο το δικαίωμα της κρατικής οντότητας του έθνους τους. Το δικαίωμα αυτό δεν οφείλεται στον αμέριστο θαυμασμό των Ευρωπαίων για τους υπέρλαμπρους προγόνους.
— Αυτό το προγονικό μεγαλείο ποια προβλήματα δημιουργεί;
Πριν από έναν ολόκληρο αιώνα διατυπώθηκε μαχητικά η αναγκαιότητα να αναγνωρίσουν οι Έλληνες την πολιτισμική τους ιστορία, δηλαδή τις ανατολικές επιδράσεις που φέρει και την αξία της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς με τη μορφή πολιτισμικής επίδρασης και όχι ως βιολογικής συνέχειας. Αυτή η αναγνώριση ως δικαίωμα αναφαίρετο προβάλλει την πολιτισμική ιστορία ως τον ιδιαίτερο, δικό μας νεότερο ελληνικό πολιτισμό.
Παράλληλα, η αναγνώριση αυτόματα αποκαλύπτει ότι η διεκδίκηση της ισότητας στο όνομα του προγονικού μεγαλείου καλλιεργεί και διαιωνίζει μια συνεχή λανθάνουσα σύγκριση του παρελθόντος με το παρόν. Η σύγκριση από μόνη της συνθλίβει την αξία του πολιτισμικού παρόντος κάτω από το βάρος του θαύματος.
— Τι είναι αυτό που τροφοδοτεί το μίσος απέναντι σε άλλους ανθρώπους;
Ας υπογραμμίσω ότι μόλις ορίσατε τον ρατσισμό ως μίσος απέναντι σε άλλους ανθρώπους, ορισμός που είναι πολύ χρήσιμος. Χρήσιμος για την κατανόηση του αντισημιτισμού στη σημερινή ελληνική κοινωνία, που δεν αναγνωρίζεται και θεωρείται «πολιτική κριτική» και μάλιστα «δίκαιη» προς τους ισχυρούς, καταπιεστές, συγχρόνως αλαζόνες και ρατσιστές (Ισραήλ).
Το 2013 κυκλοφόρησε στα ελληνικά το βιβλίο «Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι» (εκδ. Πόλις) του Saul Friedländer. Παρέχει τα ισχυρότερα τεκμήρια για το αβυσσαλέο μίσος που έτρεφαν για τους Εβραίους οι ναζί ηγέτες με τη μορφή μανιοκαταδιωκτικής εμπάθειας, ιδίως από τον Χίτλερ.
Στην Ελλάδα, η ταύτιση των Εβραίων γενικά με τον κίνδυνο και το κακό είναι αντισημιτική θέση που απαιτεί προσοχή και ερμηνείες. Θυμηθείτε το παράδειγμα της επίθεσης στον Γ. Μπουτάρη το 2014 ή την αντισημιτική ανοχή της Εκκλησίας, της Βουλής των Ελλήνων και του δικαστικού σώματος.
— Τι ισχύει με τον αντισημιτισμό στην Ελλάδα;
Σε διεθνή έρευνα του 2014 της αμερικανικής ΜΚΟ Anti-Defamation League ο αντισημιτισμός στην Ελλάδα ξεχωρίζει έντονα απ’ όλες τις χώρες της δυτικής Ευρώπης (με υψηλότερο μ.ό. στη Γαλλία που είναι 37%), επίσης απ’ όλες τις χώρες της πρώην ανατολικής Ευρώπης (με υψηλότερο μ.ό. στην Πολωνία στο 45%) και φτάνει στην Ελλάδα με το τεράστιο 69% (όσο της Τουρκίας και ψηλότερο από το 65% στο Ιράν).
Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες πιστεύουν ότι «οι Εβραίοι ελέγχουν ολόκληρη την οικουμένη», 8 στους 10 πιστεύουν ότι «ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία (τις επιχειρήσεις και το χρηματιστικό κεφάλαιο)», ενώ 7 στους 10 ότι «ελέγχουν την πολιτική (τα παγκόσμια γενόμενα, την εκάστοτε κυβέρνηση των ΗΠΑ) και τη διεθνή πληροφόρηση».
Ως προς τα λοιπά στερεότυπα, 60% πιστεύει ότι είναι «υπερβολικά συχνή από τους Εβραίους η μνεία στο Ολοκαύτωμα. Η ισραηλινή εφημερίδα «Χααρέτς», για παράδειγμα, αναρωτήθηκε πώς είναι δυνατό η «χώρα-λίκνο της δημοκρατίας» να έχει τέτοια ποσοστά αντισημιτισμού, για να καταλήξει στην υπόθεση ότι για μέρος τουλάχιστον του δείγματος ενδέχεται να οφείλεται σε «άγνοια» περισσότερο απ’ ό,τι σε εχθρική προκατάληψη. Ελληνική έρευνα του 2017 επαληθεύει την άγνοια.
Το μορφωτικό επίπεδο είναι αντιστρόφως ανάλογο με τον αντισημιτισμό (σε υψηλότερο ποσοστό στους αποφοίτους δημοτικού και σε χαμηλότερο σε αποφοίτους ανώτατης εκπαίδευσης). Επίσης, αντιστρόφως ανάλογη είναι η άγνοια της ιστορίας των Ελλήνων Εβραίων, του σημερινού αριθμού τους στη χώρα, οι ιλιγγιώδεις αριθμοί των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Η άγνοια υπάρχει και για τον αριθμό των Ελλήνων Εβραίων στη χώρα σήμερα και πριν από το Ολοκαύτωμα.
.jpg)
Αγαπώ την πατρίδα δεν σημαίνει αγαπώ τα νιάτα μου. Το παρελθόν δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος πατριωτισμού. Άλλωστε, ο «πολύς πατριωτισμός» βλάπτει. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
— Στις μέρες μας πιστεύετε ότι είμαστε θεατές της συρρίκνωσης των κοινωνικών δικαιωμάτων;
Στις μέρες μας η θέση αυτή είναι κυρίαρχη πεποίθηση. Δεν είναι εσφαλμένη. Η εξουσία και σχετική αυτοδυναμία των εθνών-κρατών μειώνονται εδώ και δεκαετίες. Όπως έγραφα πριν από δώδεκα χρόνια σε βιβλίο με τίτλο «Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς»: «Οι μεμονωμένες εξουσίες των εθνών-κρατών αποδυναμώνονται με τάση μείωσης της σχετικής τους αυτοδυναμίας, ιδίως στο οικονομικό πεδίο».
Μειώνεται η ελευθερία των κυβερνήσεων στην άσκηση ανεξάρτητης οικονομικής πολιτικής. Οι διεθνείς θεσμοί αποκτούν όλο και ισχυρότερη παρεμβατική ισχύ και η ανασφάλεια των πολιτών αυξάνεται.
Στην ελληνική κοινωνία ανατρέπεται μια παραδοσιακή ισορροπία, η πλατιά συναίνεση στο πελατειακό κράτος (έως και ο τελευταίος πολίτης, τις προσδοκίες για την επίλυση των οικονομικών του προβλημάτων ή τον διορισμό των παιδιών του τις εναποθέτει στη μέρα που το κόμμα του και ο τοπικός του βουλευτής θα κυβερνήσουν). Η ανασφάλεια μεγαλώνει και σταδιακά καλλιεργεί δεκτικότητα σε αξίες παλιές και δοκιμασμένες. Ο κοινωνικός κόσμος παίρνει στα μάτια των πολιτών διάσταση εκφοβιστικά «παγκόσμια» και το περιχαρακωμένο έθνος άλλων εποχών εμφανίζεται ως το μοναδικό καταφύγιο.
Παράλληλα, συρρικνώνεται το κράτος πρόνοιας, το μόνο που διαθέτει μηχανισμούς που μειώνουν τις οικονομικές ανισότητες, επιβάλλεται η οικονομική πολιτική του φιλελευθερισμού και καταλήγει στον εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας που ταλαντεύεται από το τέλος του 2011 στην άκρη του γκρεμού της πτώχευσης.
Συνοψίζοντας, έγραφα το 2012 ότι το οικονομικό πρόβλημα και η αποτυχημένη διαχείρισή του με κριτήριο το πολιτικό κόστος άλλαξε την κρίση νομιμότητας των κομμάτων εξουσίας σε κρίση νομιμότητας του «συστήματος», δηλαδή του κοινοβουλευτισμού, που είναι βασική θέση της ακροδεξιάς.
— Ποια είναι η δική σας εξήγηση όσον αφορά την αναβίωση του ρατσισμού, όπως επισημαίνετε και στο βιβλίο σας;
Δεν έχουμε αναβίωση, δεν αναιρέθηκε ποτέ γιατί είναι εσωτερικευμένος, άρα μόλις η συγκυρία αλλάξει, ξαναπλανιέται και ο φόβος που προκαλεί ξανακάνει κοινοτοπίες το μίσος και την πολιτική εξαφάνισης.
— Γιατί στη χώρα μας θαυμάζουμε τον Έλληνα Αντετοκούνμπο, αλλά σε άλλους λέμε «Δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ».
Η απάντηση κρύβεται στο γεγονός ότι στη χώρα μας δεν θαυμάζαμε τον νιγηριανής καταγωγής αστέρα του μπάσκετ ούτε τον θέλαμε Έλληνα προτού τον αναδείξει μεγάλο ταλέντο του αγωνίσματος η αμερικανική ομάδα, όπου ακόμα θριαμβεύει.
Υπάρχει και κάτι άλλο. Αν μετρήσει κανείς πόσοι Γάλλοι (γαλλικής καταγωγής) ανήκουν στις εθνικές ομάδες στίβου, μπάσκετ, ποδοσφαίρου κ.λπ. της Γαλλίας, πόσοι Γερμανοί στης Γερμανίας, δεν μπορεί να μη διακρίνει κραυγαλέα ασυνέπεια: την εθνική ομάδα συνθέτουν αλλοεθνείς ή αλλοεθνούς καταγωγής και συγχρόνως η νίκη είτε ήττα της ομάδας συνοδεύεται από ακραίο εθνικιστικό πάθος και μίσος για τους αντιπάλους σε όλα τα γήπεδα και όλες τις χώρες.
Πώς γίνεται, άραγε, τα ταλέντα στον αθλητισμό να εμφανίζονται πολύ συχνότερα στους ανατολικούς, στους αφρικανικούς λαούς και τόσο σπανιότερα στους δυτικοευρωπαίους και «καυκάσιους» Αμερικανούς; Μήπως αυτό αποδεικνύει ότι κανένας δεν «γεννιέται» αυθεντικό μέλος σε κανένα έθνος; Μήπως, όπως και οι Αλβανοί για τους Έλληνες, όλοι ανεξαιρέτως «γίνονται» Άγγλοι - Γάλλοι - Πορτογάλοι;
— Πώς παράγεται ο ρατσισμός; Τι θα μας λέγατε;
Καταρχάς, υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα από τα οποία διαπιστώνουμε ότι οι Έλληνες συχνά δεν κατανοούν τι είναι ρατσισμός. Μάλιστα, τον αντιλαμβάνονται ως τη δημόσια αναγνώριση μιας κατωτερότητας που συναντάμε αντικειμενικά. Αναπαράγουν δηλαδή το κεντροευρωπαϊκό στερεότυπο του ρατσισμού που διαιρεί λαούς και πολιτισμούς σε ανώτερους και κατώτερους.
Όπως επισημαίνω και στο βιβλίο, παρά την αποδοχή της καταδίκης των διακρίσεων από τους πολίτες, σταδιακά πείθουν αυξανόμενα ποσοστά πολιτών. Και παρά το γεγονός ότι διαδίδονται από ακροδεξιές ομάδες και κόμματα, ο σεξισμός, ο φυλετισμός, ο αντισημιτισμός, η ξενοφοβία, η μισαλλοδοξία, φαίνεται ότι απλώνονται ανησυχητικά στις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες.
— Η ελληνική κοινωνία είναι ρατσιστική;
Όλες οι δυτικές κοινωνίες είναι ρατσιστικές. Ειδικότερα, τα σχολικά μας βιβλία αναπαράγουν άμεσα και έμμεσα το στερεότυπο που αποδίδει κατωτερότητα σε όλους τους λαούς και πολιτισμούς εκτός Ευρώπης. Στο σχολείο περιγράφεται το ελληνικό έθνος με τα ερμηνευτικά εργαλεία και τις αντιφάσεις του εθνικιστικού λόγου του 19ου αιώνα. Κι έτσι, ουσιαστικά ο ρατσισμός μας αντικατοπτρίζει την ανωτερότητα που θέλουμε να αναγνωρίζουμε στο δικό μας πρόσωπο. Έχουμε ανάγκη δηλαδή έναν κατώτερο από μας.
Όπως θα διαβάσετε και στο βιβλίο, αναφέρομαι και στον αόρατο ρατσισμό που αναπαράγουμε στα σχολεία, έχοντας ως εθνικό προσωπείο την ανιστόρητη αρχαιολατρία, η οποία όμως αποτελεί και μια αναγνώριση της υποτίμησης της Ελλάδας και του λαού της, βλάπτοντας παράλληλα την εθνική μας ταυτότητα. Μια ατελείωτη προγονολατρεία που στέκεται εμπόδιο στην εθνική μας αυτογνωσία, διαιωνίζοντας έναν κακώς εννοούμενο πατριωτισμό, ο οποίος παράγει φοβικά σύνδρομα, καλλιεργεί τον συντηρητισμό, ενώ παράλληλα εμποδίζει την αξιοποίηση της αρχαίας ελληνικής πολιτισμικής κληρονομιάς.
.jpg)
Παρά το γεγονός ότι διαδίδονται από ακροδεξιές ομάδες και κόμματα, ο σεξισμός, ο φυλετισμός, ο αντισημιτισμός, η ξενοφοβία, η μισαλλοδοξία, φαίνεται ότι απλώνονται ανησυχητικά στις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
— Γνωρίζουν Ιστορία οι Έλληνες ή ακόμα γοητευόμαστε από τους μύθους;
Γοητευόμαστε από τους μύθους γιατί είναι βολικοί, αλλά ετεροχρονισμένα αποδεικνύονται εντελώς καταστροφικοί. Στο παρελθόν είχα υποστηρίξει ότι η αναβίωση των μύθων, ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης, οδηγεί σε υποτίμηση της εθνικής κουλτούρας και ταυτότητας. Εάν το ελληνικό έθνος έχει ιδιότητες ίδιες και αναλλοίωτες από την αρχαιότητα έως σήμερα και εάν αυτή η αρετή της «διατήρησής» τους και της «αντοχής» απέναντι στις επιδράσεις είναι βασικό συστατικό της ύπαρξής του, αναπόφευκτα προκύπτει το συμπέρασμα ότι το έθνος κινδυνεύει να πάψει να υπάρχει.
Έρευνες που έχουν γίνει αποτυπώνουν ότι οι Έλληνες δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως Ευρωπαίο. Ας καταλάβουμε ότι η αρχαιότητα δεν είναι τίτλος ευγενείας, είναι μέρος ενός ευρύτερου μωσαϊκού που δημιούργησε την ελληνική ταυτότητα στη «μεγάλη διάρκεια» της Ιστορίας.
Η ίση θέση των Ελλήνων στην Ε.Ε. κατακτιέται με τη μάχη για να διατηρηθεί αυτό το μωσαϊκό που αποτελεί την ελληνική ταυτότητα. Ο ελληνικός πολιτισμός είναι ζυμωμένος με επιδράσεις οθωμανικές, σεφαρδίτικες, σλαβικές, τουρκικές, μεσανατολικές και αραβικές μαζί με άλλες ευρωπαϊκές, βυζαντινές και αρχαίες.
— Έλληνας γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Έλληνες γινόμαστε, δεν γεννιόμαστε.
— Ποιοι παράγοντες δυσκολεύουν τα παιδιά Ρομά να ενταχθούν στο σχολείο;
Κάποτε είχε γίνει μια επιστημονική έρευνα από το Πανεπιστήμιο Πατρών για τους Ρομά της Κάτω Αχαΐας. Τα δεδομένα είχαν δείξει ότι οι γονείς αρνούνται την εγγραφή των παιδιών Ρομά στο σχολείο εδώ και δεκαετίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν έδωσαν σε κάποιους απ’ αυτούς κάποια μικρά διαμερίσματα για να μείνουν έβαζαν πατάτες για τον χειμώνα μέσα στις μπανιέρες, γιατί προφανώς δεν γνώριζαν τη χρησιμότητά τους. Βέβαια, μετά προσαρμόστηκαν στις δεδομένες συνθήκες.
Ξέρετε, οι γονείς αυτών των παιδιών είναι αμόρφωτοι και αναλφάβητοι. Κατοικούν σε καταυλισμούς χωρίς ύδρευση και αποχέτευση. Προτιμούν, λοιπόν, να δίνουν προτεραιότητα σε άλλα προβλήματα, τα οποία είναι καίρια για την επιβίωσή τους. Επομένως, πιστεύουν ότι δεν έχουν να κερδίσουν κάτι στέλνοντας τα παιδιά τους στο σχολείο, δεν αναγνωρίζουν καν την κοινωνική χρησιμότητα ενός απολυτηρίου που αποδεικνύει ότι δεν είσαι αναλφάβητος.
— Πώς βλέπετε σήμερα το κίνημα MeΤoo; Στο βιβλίο σας αναφέρεστε και στον ακροδεξιό «ανδρισμό από ατσάλι».
Όσον αφορά το τελευταίο, επεξηγώ τη σχέση ακροδεξιάς και ανδρισμού, μια τάση που εμφανίστηκε στην Ιταλία του Μουσολίνι. Όπως μπορείτε να διακρίνετε, οργανώσεις και κόμματα της ακροδεξιάς έχουν μέλη ή οπαδούς που στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι άνδρες. Να σας θυμίσω επίσης ότι ο Μουσολίνι μιλούσε τότε για τον «πραγματικό και δυνατό άνδρα» ο οποίος κατηγοριοποιείται στο πρότυπο του «αγρότη» και όχι στον «θηλυπρεπή διανοούμενο».
Από την άλλη, σήμερα βλέπουμε την κρίση του ανδρικού κοινωνικού φύλου. Ο καθένας μπορεί να αναζητήσει στο βιβλίο περισσότερες πληροφορίες που αναλύουν το φαινόμενο, αλλά διαπιστώνουμε ότι ο λευκός και χριστιανός άνδρας, ειδικά στις ΗΠΑ, νιώθει ξένος, αδύναμος και παραγκωνισμένος. Αδυνατεί να τα βγάλει πέρα με το νέο είδος γυναίκας που τον καταστρέφει και τον ευνουχίζει. Αισθάνεται μια «ταπείνωση» επειδή δεν μπορεί να προσφέρει άνετη ζωή στην οικογένειά του, ενώ ταυτόχρονα νιώθει ότι έχει απωλέσει την αξιοπρέπεια του «πραγματικού άνδρα».
Συνεπώς, εξελίσσεται σε πηγή αντίδρασης εναντίον των γυναικών, των μειονοτήτων και των θεσμών.
— Ποιο θα αξιολογούσατε ως το βασικότερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας;
Τον σεξισμό. Το να είσαι γυναίκα στην Ελλάδα πάντοτε σε έφερνε σε δεύτερη μοίρα απέναντι στους άνδρες και το βίωσα σε όλη μου την πανεπιστημιακή διαδρομή.
— Σε μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική εποχή, τι θα συμβουλεύατε έναν νέο;
Αν όλα γύρω σου τα βλέπεις ανταγωνιστικά, εσύ φρόντισε να μην καλλιεργείς τον ανταγωνισμό.
— Τι σημαίνει για σας η λέξη «πατρίδα»;
Υπάρχουν άνθρωποι που, νοσταλγώντας τις παλιές εποχές, νιώθουν περισσότερο πατριώτες. Προσωπικά, θεωρώ ότι παλιότερα ήταν χειρότερα. Αγαπώ την πατρίδα δεν σημαίνει αγαπώ τα νιάτα μου. Το παρελθόν δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος πατριωτισμού. Άλλωστε, ο «πολύς πατριωτισμός» βλάπτει.
— Ποιο βιβλίο διαβάσατε τελευταία και σας ενθουσίασε;
Διάβασα την «Κοινοτοπία του καλού - Ένα εβραιόπουλο στην Ελλάδα της Κατοχής» του καθηγητή Ευρωπαϊκής Ιστορίας Αντώνη Μόλχο, ο οποίος εξιστορεί τις περιπέτειες που έζησε από τα τέσσερα μέχρι τα έξι του, όταν οι γονείς του, με αξιομνημόνευτη αυτοθυσία, τον διέσωσαν από τα εγκληματικά σχέδια των Γερμανών κατακτητών.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Θεωρώ πρώτιστο να μην κρίνουμε τους ανθρώπους, ξεχνώντας την ταξική διάσταση των κοινωνικών ομάδων. Να μη μένουμε στα στερεότυπα και τις διακρίσεις, αλλά να κοιτάμε τον άνθρωπο στον πυρήνα του.
Να ’μουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, όλο το χρόνο κόκορας και γάτος το Γενάρη.
Διαβάσαμε το άρθρο στον Ερανιστή, το βρήκαμε ενδιαφέρον και επίκαιρο και το αναδημοσιεύουμε. Πρόκειται για τις παροιμίες που έχουν γραφτεί για το Γενάρη, τον πρώτο μήνα του χρόνου. Στο άρθρο κάναμε μια μικρή επεξεργασία, παραλείποντας κάποιες επαναλαμβανόμενες. Διατηρήσαμε, ωστόσο κάποιες που, παρόλο που έχουν το ίδιο νόημα, είναι διαφορετικά διατυπωμένες
Ο Ιανουάριος, ή Γενάρης είναι ο πρώτος μήνας του πολιτικού έτους ανήκει στην εποχή του Χειμώνα κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Είναι ο πέμπτος μήνας του χριστιανικού έτους, του καλούμενου ενιαυτού, και άλλοτε ο ενδέκατος του ρωμαϊκού ημερολογίου, περιλαμβάνοντας 31 ημέρες (εικοσιτετράωρα) έχοντας κατά μέσον όρο χρόνο ημέρας 10 ώρες, και χρόνο νύκτας 14 ώρες.
Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη.
Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις.
Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.
Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
Χιόνια του Γενάρη, χαρές του Αλωνάρη.
Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.
Χιόνισ’ έβρεξ’ ο Γενάρης, όλοι οι μύλοι μας θ’ αλέθουν.
Χορεύει σαν Γεναριάτικος διάβολος και σαν Αυγουστιάτικος τρίβολος.
Όποιος θε να βαμπακώσει [= να εισπράξει χρήματα, να κερδίσει.] τον Γενάρη θε να οργώσει.
Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.
Βροχερός Γενάρης, Αύγουστος νοικοκύρης.
Ο Γενάρης κι ο Φλεβάρης είναι ο ξεπροβιδάρης.
Ο Γενάρης τα γεννά, ο Φλεβάρης τα ψοφά κι ο παντέρμος ο Μαρτάκης, τ’ αποσώνει στον ταμπάκη.
Ο Γενάρης δεν γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά, μόνο χιόνια και νερά.
Τ’ Αλωναριού τα μεσημέρια και του Γεναριού οι νύχτες.
Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά.
Το Γενάρη κι αν δε βρέξει, δε ξινίζουν τα τυριά.
Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χρυσάφι τ’ Αλωνάρη.
Ως τ’ Άγι’ Αντωνιού, Παγώνα, είναι η τρούλα του χειμώνα.
Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη.
Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη..
Κάλλιο κρύο το Γενάρη παρά ήλιος που δε ζεσταίνει.
Ο Γενάρης κι αν βρυχάται του καλοκαιριού θυμάται.
Να ’μουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, όλο το χρόνο κόκορας και γάτος το Γενάρη.
Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη.
Το Γενάρη οι χοχλιοί και το Μάρτη οι κριγοί.
Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
Γενάρη μήνα κλάδευε και το φεγγάρι χέστο.
Γενάρη διαβολόμηνα ποτέ σου μην ξανάρθεις.
Γενάρης με τα κρούσταλλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
Αδελφέ Μιχάλη, τώρα τον Γενάρη, οι δύο ένας γίνονται και ο μοναχός κουβάρι.
Άσπρος Γενάρης, νηστικός ο μεροκαματιάρης.
Γενάρη μήνα κλάδευε και λίσγο [= φτυάρι] μη γυρεύεις.
Γενάρη μήνα κλάδευε και φεγγάρι μη ρωτάς.
Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.
Του Γενάρη οι ξαστεριές και του Αυγούστου οι συννεφιές ίδιο πράμα είναι.
Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.
Να ‘μουν γάτος τον Γενάρη κι ας μην είχα άλλη χάρη.
Ο Γενάρης κι αν γεννά του καλοκαιριού μηνά.
Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.
Κόψε ξύλο το Γενάρη και μην καρτερείς φεγγάρι.
Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει.
Γενάρης στεγνός κι ο κόπος σου διπλός.
Κότα, πίτα τον Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Ο Γενάρης τα γεννά, ο Φλεβάρης τα ψοφά κι ο παντέρμος ο Μαρτάκης, τ’ αποσώνει στον ταμπάκη. [= ενν. τα ζώα.]
Πάπια, χήνα το Γενάρη, πετεινό τον Αλωνάρη.
Του Γενάρη το σκοτάδι παρά λίγο ξεκουμπίζει. [= σύντομα, η μέρα θα μεγαλώσει.]
Του Γενάρη το φεγγάρι, παρά ώρα, μέρα μοιάζει.
Γεναριάτικο πουλί Αυγουστιάτικο αυγό.
Δέκα μέρες του Γεναράκη, μικρό καλοκαιράκι
Κλάδεμα του Γενάρη κάθε μάτι και βλαστάρι.
Κόψε ξύλα τον Γενάρη, μην κάψεις τα παλούκια.
Μωρή, πουτάνα αμυγδαλιά, π’ ανοίγεις τον Γενάρη, δεν καρτερείς την Άνοιξη ν’ ανοίξουμ’ όλοι αντάμα.
Τ’ Αλωναριού τα μεσημέρια και του Γεναριού οι νύχτες.
Τ’ Αυγούστου και του Γεναριού, τα δυο χρυσά φεγγάρια.
Το χιόνι του Γενάρη κοπριά, του Μάρτη φωτιά.
Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
Τον κακό Γενάρη, το κασόνι έχει τη χάρη. [= ενν. χρειάζονται προμήθειες.]
Τον Γενάρη μήνα ούτε σκύλος να κατουρήσει στα σπαρτά. [= τον Γενάρη δεν χρειάζονται νερό τα σπαρτά· παγωνιά χρειάζονται.]
Γενάρης στεγνός, νοικοκύρης πλούσιος.
Γενάρης χωρίς χιόνι, κακό μαντάτο.
Με τα Φώτα του ο Γενάρης, όλης της χρονιάς μπροστάρης.
Ο καλός ο νοικοκύρης τον Γενάρη χαίρεται.
Απ’ το Γενάρη ως τη Λαμπρή, δεν έχει σχόλη και γιορτή.
Κάλλιο να δω σκυλί λυσσασμένο παρά ζεστό ήλιο τον Γενάρη.
Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.
Του Γενάρη οι ξαστεριές και του Αυγούστου οι συννεφιές ίδιο πράμα είναι.
Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά.
Τυρί, μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη.
Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.
Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και βαστάει τα αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
Βάλε κάλτσα το Γενάρη, βγάλτηνε τον Αλωνάρη.
Το κρύο του Γενάρη πολλούς στέλνει στον Άδη.
Απ’ το Γενάρη ως τη Λαμπρή, δεν έχει σχόλη και γιορτή.
Το φεγγάρι του Γενάρη ήλιος της ημέρας μοιάζει.
Περισσότερες παροιμίες μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ και στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.
Βιβλιογραφία
Πολ.= Νικόλαος Γ. Πολίτης.
Βεν. Ι. Βενιζέλος
Π. Αραβαντινός. Παροιμιαστήριον ή συλλογή παροιμιών εν χρήσει ουσών παρά τοις Ηπειρώταις. Τυπογραφείον Δωδώνης. Ιωάννινα 1863.
Ι. Βενιζέλου. Παροιμίαι δημώδεις. Εκ του τυπογραφείου της πατρίδος. Εν Ερμουπόλει, 1867.
Κ. Κωστογιάννης. Πριγκηπιανές παροιμίες. NUR BASIMEVI. ISTANBUL. 1960.
Μιλτιάδου Λουλουδόπουλου. (Εξ Αγχιάλου). Ανέκδοτος συλλογή ηθών, εθίμων, δημοτικών ασμάτων, προλήψεων δεισιδαιμονιών, παροιμιών, αινιγμάτων κλπ. Των Καρυών (επαρχίας Καβακλή). Εν Βάρνη, 1903.
Μιχαήλ Γκέκας. Παροιμίαι Ελληνο-Γαλλικαί. Αθήνα 1926.
Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900.
Ολόκληρο τα άρθρο μπορείτε να το δείτε εδώ
Αναδημοσιεύουμε ένα άρθρο του Αλέξανδρου Μπίστη, πολιτικού επιστήμονα, το οποίο γράφτηκε με αφορμή τη ρώσικη εισβολή και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η φράση του συγγραφέα πως «υπό συνθήκες πώρωσης είναι αδύνατο να συνεννοηθούμε» ξεκαθαρίζει την εικόνα της υποβολιμαίας σύγχυσης που προκαλούν όσοι επιδιώκουν θυμικές αντιδράσεις από ελεγχόμενους, αδρανείς ανθρώπους. Τέλος προτείνει και έναν οδικό χάρτη προς την ειρήνη, ο οποίος έχει ως βασικούς κόμβους την άμεση κατάπαυση του πυρός, την απόσυρση των στρατευμάτων της ρωσικής εισβολής, την αποτροπή περαιτέρω επέκτασης του ΝΑΤΟ καιτ η διασφάλιση της ουδετερότητας και της αποστρατιωτικοποίησης της Ουκρανίας.
Πώρωση (η)
του Αλέξανδρου Μπίστη, πολιτικού επιστήμονα
Ο άνθρωπος ο πωρωμένος
είναι ο αναίσθητος από ηθική άποψη,
που η συνείδησή του έχει απονεκρωθεί.
Γ. Σαραντάκος
Μετά το φιάσκο που υπέστησαν στη Βουλή η κυβέρνηση της ΝΔ και οι υποστηρικτές τής Δυτικής προπαγάνδας από την ομιλία του Ζελένσκι και των … εκλεκτών καλεσμένων του, και ενώ κορυφαία στελέχη τού κυβερνώντος κόμματος διαχώριζαν με έμφαση τη θέση τους, ο Πρωθυπουργός εξέδωσε τετράλεπτο διάγγελμα για να μας εξηγήσει τι έγινε εκείνο το βράδυ στη Βουλή, στο οποίο, όμως, δεν βρήκε να μας πει μια κουβέντα για το συγκεκριμένο περιστατικό, που μάλλον δεν συνέβη ποτέ ή, έστω, είναι ανάξιο σχολιασμού.
Η παντελής αδυναμία τού Κ. Μητσοτάκη να παραδεχθεί ότι «δεν πήγε πολύ καλά αυτό», υποδηλώνει την πεποίθηση ότι αν δεν το αναγνωρίσει μπορεί και να μη συμβαίνει, αδυνατώντας να αντιληφθεί (ή αδιαφορώντας συνειδητά για) το γεγονός πως όσο περισσότερο αποκλίνει ο λόγος του από την κοινή αντίληψη για τα πράγματα, τόσο περισσότερο φθίνει η (όποια) αξιοπιστία του. Αυτή η τυφλότητα, ως προς το πριόνισμα του κλαδιού πάνω στο οποίο κάθεται, έχει όνομα: ονομάζεται πώρωση και αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της σημερινής συγκυρίας.
Σε πολύ δυσκολότερη θέση από τον Κ. Μητσοτάκη, ασφαλώς, ο Β. Ζελένσκι, ο Ουκρανός πρόεδρος μαριονέτα, περιφέρει τη δική του πώρωση ανά τις χώρες της Δύσης, εκλιπαρώντας τις να ξεκινήσουν επιτέλους τον Γ’ Παγκόσμιο. Μη ελέγχοντας στην πραγματικότητα κανέναν μηχανισμό στη χώρα του, την έχει ήδη σύρει μαζί με τον λαό της σε έναν καταστροφικό και αχρείαστο πόλεμο, εξυπηρετώντας τους επιθετικούς σχεδιασμούς της Δύσης, μετατρεπόμενος σε τραγική φιγούρα που αποδεικνύει πόσο ολέθρια είναι η ανάθεση κεντρικών πολιτικών αποστολών σε μη πολιτικά πρόσωπα και ιδίως χωρίς τη στήριξη ισχυρών κομμάτων.
Η Ε.Ε., από την άλλη, αντί να παίξει κατευναστικό ρόλο, κλιμακώνει συνειδητά την αντιπαράθεση, έχοντας παραδοθεί ολοκληρωτικά στο ΝΑΤΟ. Η πώρωση των ηγετών της υπονομεύει την οποιαδήποτε ειρηνευτική πρωτοβουλία και παρατείνει έναν πόλεμο που θα έπρεπε να είχαν αποτρέψει, αλλά προτίμησαν να τον σχεδιάσουν, να τον προκαλέσουν και να τον υποκινήσουν μεθοδικά, χρησιμοποιώντας τις φασιστικές δυνάμεις της Ουκρανίας ως πολιορκητικό κριό. Αφού απέτυχαν να οδηγήσουν τον -ασφαλώς αδίστακτο, κυνικό και απολυταρχικό- Πούτιν και τη Ρωσία σε αιματοκύλισμα στις μεγάλες πόλεις της Ουκρανίας, επιδιώκουν να τον εγκλωβίσουν σε ένα παρατεταμένο μέτωπο φθοράς με γνώμονα το blame game, αποδεικνύοντας ότι όχι μόνο δε δίνουν δεκάρα για τον «ηρωικό Ουκρανικό λαό» και «τον δίκαιο αγώνα του», αντίθετα τον προορίζουν για πρόβατο στη σφαγή. Με απαγόρευση των ρωσικών ΜΜΕ στη «φιλελεύθερη» και «δημοκρατική» Ευρώπη, με βαριές οικονομικές και εμπορικές κυρώσεις, αλλά μέχρι και με αναστολή συμμετοχής της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ΟΗΕ, αυτό που τελικά πέτυχαν ήταν να ενισχύσουν τον Βλ. Πούτιν, στο εσωτερικό της Ρωσίας, παρά τις αντίθετες δημόσια διακηρυγμένες προθέσεις τους.
Στην καθ’ ημάς πώρωση, από τις ανεκδιήγητες απαγορεύσεις καλλιτεχνικών παραστάσεων και τις μετονομασίες έργων τέχνης, μέχρι τις διπλωματικά μυωπικές απελάσεις διπλωματών και έναν ανιστόρητο αντιρωσικό φανατισμό και ρατσισμό, η κυβέρνηση της ΝΔ στοχοποίησε τη χώρα ταυτίζοντάς τη τυφλά με την παρακμάζουσα Δύση και προβάλλοντάς τη παγκοσμίως ως «πρώτο τσιράκι του νταή». Ταυτόχρονα, με πρωτοβουλία των «μενουμευρωπαίων», καλλιεργείται νέος διχασμός και νέα πόλωση, παγιδεύοντας και πάλι τον κόσμο της κοινωνικής και πολιτικής ανυπακοής στα ψευτοδιλήμματα που θέτει το «ακραίο κέντρο» (όπως και με την πανδημία, την απαγόρευση κυκλοφορίας, τα εμβόλια κλπ), με συχνά άκριτη αποδοχή και αναπαραγωγή αφηγημάτων που είναι αδύνατον να διασταυρωθούν ένθεν και ένθεν, με αδυναμία διαφωνίας με ανοχή στη διαφορετική γνώμη χωρίς δαιμονοποίηση, ύβρεις και προσβολές. Δηλαδή, πώρωση.
Υπό συνθήκες πώρωσης, είναι εξαιρετικά δύσκολο να συνεννοηθούμε, ακόμα και για τα βασικά. Αλλά ας το δοκιμάσουμε: δεν υπάρχει πόλεμος χωρίς εγκλήματα πολέμου. Δεν υπάρχει πόλεμος χωρίς αιτία κι αφορμή, χωρίς εισβολέα, χωρίς θάνατο και δυστυχία, χωρίς βαρβαρότητα, θηριωδίες, πόνο και ξεριζωμό. Γι’ αυτό, από θέση αρχής, και όχι «γενικά και αφηρημένα», όπως υποκριτικά κραυγάζει το ακραίο κέντρο που δεν χάνει αφορμή να απαιτεί δηλώσεις νομιμοφροσύνης, το ζητούμενο είναι ένα και μοναδικό: ΕΙΡΗΝΗ! Αλλά χωρίς πώρωση. Γιατί, ως γνωστόν, δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη. Όπως δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς τη μεγάλη εικόνα, από την οποία μας απομακρύνει η περιπτωσιολογία και οι αμφισβητούμενες «πληροφορίες ζωντανά από το μέτωπο» που αντιμετωπίζουν τον πόλεμο σαν ριάλιτι.
Είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία ένας πόλεμος στον οποίο η Ρωσία επιδιώκει να κατακτήσει την Ουκρανία; Είναι, μήπως, ένας πόλεμος στον οποίο η Δύση υπερασπίζεται το «ιερό δικαίωμά των Ουκρανών στον ΝΑΤΟϊσμό»; Όχι, τίποτα από τα δύο. Είναι κυρίως ένας πόλεμος ΝΑΤΟ (ΗΠΑ) – Ρωσίας (με την Κίνα στο βάθος), στο έδαφος της Ουκρανίας, για την ανακατανομή των σφαιρών γεωπολιτικής ισχύος, για έλεγχο των ροών της ενέργειας και του εμπορίου, με πρόσχημα την αυτοδιάθεση του ουκρανικού λαού.
Η Δύση φαίνεται να νομίζει ότι μπορεί να επεκτείνεται ανεξέλεγκτα σε όλον τον πλανήτη, σαν να μην υπάρχουν άλλες δυνάμεις με συμφέροντα έξω από αυτή, παραμένοντας πωρωμένη με το δόγμα του «τέλους της Ιστορίας» και τον μονοπολικό κόσμο. Οι λαοί της, απ’ την άλλη, δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από τη διαιώνιση, και την εκτράχυνση, αυτού του μοντέλου. Κατά συνέπεια, δεν έχουν και κανένα συμφέρον να αυτοπαγιδεύονται στο δίλημμα «ΝΑΤΟ ή Ρωσία», υποστηρίζοντας το αφήγημα ή προβάλλοντας τα εγκλήματα που αποδίδει η μία εμπόλεμη πλευρά στην άλλη. Ειδικά, μάλιστα, όσο ο Julian Assange αργοπεθαίνει στη φυλακή αντιμετωπίζοντας απίθανες κατηγορίες, σε μια παρατεταμένη θεσμική απόπειρα φυσικής εξόντωσής του, αντιμετωπίζοντας ποινή φυλάκισης 175 χρόνων σε περίπτωση που τελικά όντως εκδοθεί στις ΗΠΑ, επειδή αποκάλυψε εγκλήματα πολέμου, κάθε ΝΑΤΟϋποκινούμενη οιμωγή περί εγκλημάτων πολέμου είναι φρικτά προσχηματική και υποκριτική και θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται με εξαιρετική δυσπιστία και να μην αναπαράγεται από πρόσωπα και συλλογικότητες της κοινωνικής και πολιτικής ανυπακοής. Πολύ περισσότερο, όταν οι ΗΠΑ υποδαυλίζουν από μακριά την ένταση, με το προαναγγελθέν εξοπλιστικό πρόγραμμα της Γερμανίας να είναι το κερασάκι στην τούρτα της υποκρισίας της Δύσης, που αυτοπαρουσιάζεται ως ειρηνευτικός παράγοντας. Από όποια σκοπιά και αν το εξετάσουμε, η πώρωση οδηγεί στην αποδοχή της προοπτικής ενός γενικευμένου πολέμου μεταξύ πυρηνικών δυνάμεων, στο όνομα -φυσικά- της δημοκρατίας και της ειρήνης.
Σε κάθε άλλη περίπτωση πλην της πώρωσης, αυτός δεν είναι ο πόλεμός μας. Οι δυνάμεις της κοινωνικής και πολιτικής ανυπακοής δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από την παράτασή του. Η εμπλοκή της χώρας μας σε αυτόν τον ακραίο τυχοδιωκτισμό αποτελεί έγκλημα της πολεμοχαρούς κυβέρνησης Μητσοτάκη, και πρέπει να τερματιστεί. Δεν νοείται καμία στήριξη στα ιμπεριαλιστικά σχέδια της Δύσης, μόνο η απαίτηση για κατάπαυση των εχθροπραξιών και επιστροφή στον δρόμο της διπλωματίας για την αποκατάσταση της ειρήνης στην περιοχή και την αποτροπή περαιτέρω ξεριζωμού του ουκρανικού λαού. Βασικοί κόμβοι του δρόμου προς την ειρήνη είναι η άμεση κατάπαυση του πυρός, η απόσυρση των στρατευμάτων της ρωσικής εισβολής, η αποτροπή περαιτέρω επέκτασης του ΝΑΤΟ και η διασφάλιση της ουδετερότητας και της αποστρατιωτικοποίησης της Ουκρανίας και όχι διάφορα απλουστευτικά σχήματα περί «καταδίκης του επιτιθέμενου» και «αλληλεγγύης στον αμυνόμενο». Εκτός αν όσες/όσοι εξακολουθούμε να επιθυμούμε και να επιδιώκουμε έναν δικαιότερο κόσμο προεξοφλούμε ότι δεν θα βρεθούμε ποτέ εγκαλούμενοι ως επιτιθέμενοι στο μοντέλο που διαιωνίζει τους πολέμους, την αδικία και την πώρωση.
Ο αναγνώστης της Attica Voice, Σ.Γ. μας έστειλε ένα μικρό κειμενάκι που μυρίζει Άνοιξη και πασχαλιά. Αφορά στα λούπινα, τον πικρό καρπό που έθρεψε τον πεινασμένο πληθυσμό στους δύσκολους καιρούς, αλλά και αποτελούσε τον «πασατέμπο» παιδιών, εφήβων και νέων γενικά, στις εκδρομές του παλιού καιρού. Το αναδημοσιεύουμε μαζί με δικές του φωτογραφίες και μία παραπομπή για περισσότερες πληροφορίες.
Ιστορίες για τα λούπινα μπορείτε να βρείτε μέσα σε αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν την πείνα της Κατοχής, τους μαυραγορίτες, τους παλιούς μυλωνάδες ή απλά τους πιτσιρικάδες των αρκετά παλιών δεκαετιών του αιώνα μας
Λούπινα, λουμπούνια, λουμπουνάρια
[Lupinus pilosus, Lupinus angustifolius]
"Την Τυρινή βδομάδα τα βάναμε τα λούπινα στο μούσκιο να φουσκώσουνε. Μετά τα βράζαμε στο καζάνι μέχρι να βγαίνει η φλούδα τους. Ύστερα τα βάναμε σε τσουβαλάκι και τα πηγαίναμε στη θάλασσα να ξεπικρίσουνε. Τα αφήναμε εκεί, ή όπου αλλού είχε κανείς χωράφι να βγαίνει στη θάλασσα, δυο-τρεις μέρες και μετά τα τρώγαμε. Τα βάναμε στο στόμα μας και φτύναμε τη φλούδα. Τα τρώγαμε την Καθαρή Δευτέρα αλλά και όλη τη βδομάδα εκείνη που νηστεύαμε και το λάδι.
Μήπως είχαμε και τίποτα άλλο;
Μας φαινόντανε πεντανόστιμα…"
Διαβάστε και https://www.kosvoice.gr
ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ (24/4/2022): Φωτογραφίες που μας έστειλε ο αναγνώστης μας Σ.Γ, από τον χέδρωπα (τον καρπό που χαρακτηρίζει πολλά ψυχανθή) του λούπινου.Οι φωτογραφίες αποτυπώνουν τον ωριμάζοντα ακόμα καρπό του καθώς και τα σπέρματα του που είναι γεμάτα άμυλο και προϊόν τους είναι το αλεύρι που έζησε πολύ κόσμο στις δύσκολες εποχές, αλλά και διασκέδασε την "εφευρετική όσο και πεινασμένη πιτσιρικαρία"
«Όπως ο πληθυσμός του χωριού τύγχανε αγροτικός, μια γυναίκα, της οποίας το όνομα χάθηκε στο βάθος του χρόνου, πήγε με το παιδί της κατά σύμπτωση στη θαλάσσια αυτή περιοχή για να βάλει (λουμπουνάρια) στη θάλασσα να γλυκάνουν, όπως συνηθίζουν να κάνουν ακόμα οι χωρικοί, οπότε είδε να αστράφτει πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας το εικόνισμα.» (από το "Η εύρεση της θαυματουργού εικόνας Παναγιάς Κυράς στη Νίσυρο")
Κεντρικό χαρακτηριστικό του πολιτισμού που έχτισε η ανθρωπότητα, είναι ο ορθός λόγος. Είναι ακριβώς εκείνο το χαρακτηριστικό που πολεμά η πάσης προέλευσης και προσανατολισμού προπαγάνδα για να επιβάλλει τη θέση που εξυπηρετεί τους στόχους της. Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία της παραμορφωμένης εικόνας του κόσμου όπως τον ξέρουμε σήμερα. Όπως η εμπορική διαφήμιση χρησιμοποιεί την παραπλάνηση μέσω εικόνων, ήχων και λόγου που θολώνουν τις σκοτεινές πλευρές ενός προϊόντος, έτσι και η πολιτική προπαγάνδα αποκρύπτει τις άβολες αλήθειες για να προβάλλει τα βολικές, τις εύπεπτες και αφομοιώσιμες από το κοινό, απόψεις που εξυπηρετούν τα σχέδια των θεραπόντων της.
Στην Ελλάδα οι εργολάβοι της «ενημέρωσης» έχουν βρει πεδίο λαμπρό για τις «δουλειές» τους και δεν σταματούν να μας βομβαρδίζουν με ελεγχόμενες αναλύσεις και φιλτραρισμένες πληροφορίες για τις παγκόσμιες εξελίξεις αποκρύπτοντας πάντα το μέρος εκείνο της εικόνας που ίσως θα έκανε τους δέκτες τους (το target group τους) να σκεφτούν. Η σκέψη απαγορεύεται στον σύγχρονο κόσμο, στην Ελλάδα ακόμα περισσότερο. Τα ΑΡΔάκια πάσης φύσεως φροντίζουν επιμελώς γι’ αυτό
Ευτυχώς όμως υπάρχουν και αληθινοί δημοσιογράφοι (με την έννοια της ενασχόλησης τους με τον δημόσιο λόγο) που είναι και αυτοί που φέρουν τον τίτλο του δημοσιογράφου με την αξία τους. Και δεν είναι το ότι μεταφέρουν μία είδηση σκέτα. Μεταφέρουν και σχολιάζουν μία είδηση μαζί με το πλαίσιο εντός του οποίου το γεγονός που αναφέρουν προκύπτει και εξελίσσεται, προκειμένου να παράσχουν την πληρέστερη κατά το δυνατό, γνώση και εκνημέρωση σε εκείνους που τη ζητούν και δεν αρκούνται στις προπαγανδιστικές -και βολικές για τις εξουσίες- εντυπώσεις.
Χθες, 26/3/2022 ο δημοσιογράφος – συγγραφέας Πέτρος Παπακωνσταντίνου δημοσίευσε στο ιστολόγιο του ένα άρθρο με τίτλο «Ο πόλεμος στην Ουκρανία κι εμείς», άρθρο το οποίο είναι η πιο πλήρης και πιο σοβαρή ματιά σε έναν πόλεμο που διεξάγεται πολύ κοντά μας και για τον οποίο ένα διαπλεκόμενο σύστημα κυβέρνησης και ΜΜΕ φροντίζει να μας κρατάει στο σκοτάδι, παρέχοντας μας αφειδώς εντυπώσεις και χτυπώντας στο θυμικό του λαού. Του λαού που μη γνωρίζοντας σφαιρικά αυτά που εκτυλίσσονται εδώ και χρόνια στην Ευρώπη, γίνεται μία χρήσιμη χειραγωγήσιμη μάζα. Χρήσιμη για τα αφεντικά των τοπικών εξουσιών, των υπηρετών του μεγάλου παγκόσμιου αφεντικού και τους σχεδιασμούς τους για έναν μονοπολικό, δικό τους αποκλειστικά, κόσμο
Αναδημοσιεύουμε το άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου για να βοηθήσουμε στην διάδοση της πραγματικής ενημέρωσης και κυρίως για να καταλάβουμε όλοι το πόσο απαραίτητη είναι η ειρήνευση στην Ουκρανία αλλά πάντα με τρόπο δίκαιο. Γιατί ειρήνη που δεν θα βασίζεται στη Δικαιοσύνη, είναι θνησιγενής και σύντομα θα οδηγήσει σε πολύ χειρότερες καταστάσεις για όλον τον κόσμο
Ο πόλεμος στην Ουκρανία κι εμείς. του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
26 Μαρτίου 2022
Ένα μήνα μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αυτό που ξεκίνησε ως κεραυνοβόλος πόλεμος κινήσεων, εξελίσσεται σε πιο αργό, ίσως και πιο φονικό πόλεμο θέσεων, με οχυρωμένα στρατόπεδα και μακρινά πλήγματα πυροβολικού και αεροπορίας. Η γραμμή του μετώπου έχει παγιωθεί στο μεγαλύτερο μέρος της· οι Ρώσοι έχουν αποκομίσει σημαντικά εδαφικά κέρδη, κυρίως στο Νότο και στα Ανατολικά, αλλά δεν έχουν καταφέρει να καταλάβουν ούτε μία από τις δέκα μεγαλύτερες πόλεις της Ουκρανίας· ο ουκρανικός στρατός έχει καθηλώσει τις εχθρικές δυνάμεις στις πύλες των αστικών κέντρων που πολιορκούνται (με εξαίρεση τη Μαριούπολη) και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει αρχίσει να εκδηλώνει επιτυχείς αντεπιθέσεις. Η ίδια, εκρηκτικά ασταθής ισορροπία επικρατεί στο διπλωματικό επίπεδο, με τις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός σε νεκρό σημείο, αφού ούτε η Μόσχα είναι ικανοποιημένη με ό,τι έχει πετύχει μέχρι τώρα- αντί τεράστιου πολιτικού, οικονομικού και ηθικού τιμήματος- ούτε το Κίεβο αισθάνεται την ανάγκη να συνθηκολογήσει.
Σε αυτό το φόντο, ο αναπληρωτής αρχηγός ΓΕΕΘΑ της Ρωσίας, Σεργκέι Ρουντσκόι, δήλωσε την Παρασκευή, 25 Μαρτίου, ότι η πρώτη φάση των ρωσικών επιχειρήσεων είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική αποδυνάμωση του ουκρανικού στρατού, κάτι που θα επιτρέψει στη δεύτερη φάση να επικεντρωθούν οι ρωσικές δυνάμεις στον κεντρικό τους στόχο, δηλαδή την «απελευθέρωση» ολόκληρου του Ντονμπάς [i]. Το Κίεβο και η Δύση ερμήνευσαν αυτή την τοποθέτηση ως ομολογία αποτυχίας, υποστηρίζοντας ότι ο Πούτιν περίμενε έναν περίπατο λίγων ημερών μέχρι το Κίεβο, αλλά απέτυχε οικτρά και αναγκάζεται τώρα να αναδιπλωθεί, την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενoς.
Ότι η ρωσική ηγεσία υποτίμησε την αντίσταση που θα συναντούσε από τον ουκρανικό στρατό (αλλά και τις σαρωτικές κυρώσεις μιας επανενωμένης, έστω προσωρινά, Δύσης) είναι μάλλον βέβαιο. Αλλά ότι το Κρεμλίνο περίμενε έναν αστραπιαίο πόλεμο λίγων ημερών, ακούγεται ως φτηνή προπαγάνδα. Η αμερικανική υπερδύναμη, στο απόγειο της μονοκρατορίας της, το 1991, χρειάστηκε 956.000 στρατιώτες και 42 μέρες πολέμου για να υπερισχύσει μιας αραβικής χώρας, του Ιράκ, εξουθενωμένης από οκτώ χρόνια τρομερού πολέμου με το Ιράν- και μάλιστα, χωρίς ο αμερικανικός στρατός να μπει στη Βαγδάτη και χωρίς να ανατρέψει τον Σαντάμ Χουσεϊν. Μόνο ένας παράφρων στο Κρεμλίνο θα μπορούσε να υπολογίζει ότι 120.000 Ρώσοι στρατιώτες θα κατάφερναν να καταλάβουν τη δεύτερη μεγαλύτερη, σε έκταση, χώρα της Ευρώπης, που κληρονόμησε από τα χρόνια της ΕΣΣΔ ισχυρότατη πολεμική βιομηχανία, ετοιμαζόταν γι αυτό τον πόλεμο οκτώ χρόνια και απολάμβανε στρατιωτικού εξοπλισμού, πληροφοριών και εκπαίδευσης από Αμερικανούς και Βρετανούς. Ο Πούτιν είναι πολλά πράγματα, αλλά παράφρων δεν είναι.
Μπορεί οι στρατιωτικοί σχεδιασμοί και οι πολιτικοί στόχοι του Κρεμλίνου να περιβάλλονται από ομίχλη, αλλά οι επιδιώξεις των ΗΠΑ είναι απολύτως διαυγείς. Όπως έγραψε ο Ντέιβιντ Σάνγκερ, επικεφαλής του γραφείου των New York Times στην Ουάσιγκτον, η κυβέρνηση Μπάιντεν εννοεί να εγκλωβίσει τη Ρωσία σε έναν μακρύ πόλεμο τεράστιου κόστους, όπως συνέβη, τηρουμένων των αναλογιών, με την καθήλωση της ΕΣΣΔ στο ναρκοπέδιο του Αφγανιστάν (το γεγονός ότι οι Αμερικανοί έστειλαν στους Ουκρανούς αντιαεροπορικούς πυραύλους Stinger, που είχαν ενισχύσει την τζιχάντ των μουτζαχεντίν κατά των Σοβιετικών, έχει και τη συμβολική σημασία του). Ο γνωστός ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον έγραψε στο πρακτορείο Bloomberg ότι κορυφαίοι παράγοντες της κυβέρνησης Μπάιντεν του είπαν απερίφραστα ότι το μόνο νοητό, γι αυτούς, τέλος αυτού του πολέμου περιλαμβάνει την ανατροπή του Πούτιν και μια πιο πειθήνια έναντι της Αμερικής Ρωσία- κάτι που θα αποτελούσε ταυτόχρονα ισχυρή προειδοποίηση στην Κίνα [ii]. Ο ίδιος ο (κάθε άλλο παρά αντιιμπεριαλιστής) Φέργκιουσον θεωρεί αυτή τη θεώρηση επικίνδυνη πλάνη του Μπάιντεν και το πιθανότερο είναι ότι έχει δίκιο.
Όσο μιλούν τα όπλα, επιβάλλεται κάποια σεμνότητα λόγων και οικονομία προβλέψεων, επί ποινή γρήγορης διάψευσης. Σε κάθε περίπτωση, όσοι είναι έτοιμοι να στοιχηματίσουν τα πάντα σε ένα Βατερλώ της Ρωσίας και στον πολιτικό θάνατο του Πούτιν αναλαμβάνουν ένα παιχνίδι υψηλότατου ρίσκου, για τους ίδιους και για τον κόσμο όλο. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η μάχη της Μαριούπολης έχει φτάσει στο κέντρο της μαρτυρικής πόλης και η πτώση της μπορεί να είναι θέμα ημερών. Εάν εξελιχθούν έτσι τα πράγματα, θα πρόκειται για στρατηγικής σημασίας επιτυχία των εισβολέων. Η Ουκρανία θα έχει χάσει το 80% των ακτών της και η Ρωσία θα έχει εξασφαλίσει χερσαία σύνδεση ανάμεσα στην Κριμαία και το Ντονμπάς. Επιπλέον, οι Ρώσοι θα μπορέσουν να συγκεντρώσουν μεγαλύτερες δυνάμεις για να προελάσουν στην περιοχή ανάμεσα στη σημερινή διαχωριστική γραμμή του Ντονιέτσκ και το Χάρκοβο, όπου συγκεντρώνονται οι πιο αξιόμαχες δυνάμεις του ουκρανικού στρατού. Ήδη, μακριά από τις τηλεοπτικές κάμερες των δυτικών συνεργείων, οι Ρώσοι έχουν θέσει υπό έλεγχο το 93% του Λουγκάνσκ και το 56% του Ντονιέτσκ (πριν από την εισβολή ήλεγχαν περίπου το ένα τρίτο των εκτάσεών τους), όπως και ένα τεράστιο, συνεχές τόξο ουκρανικών συνόρων, που ξεκινάει βόρεια του Κιέβου, συνεχίζεται έξω από το Σούμι και το Χάρκοβο, περνάει από το Ντονμπάς και την Κριμαία και φτάνει στη Χερσώνα, στη Μαύρη Θάλασσα.
Στο οικονομικό πεδίο, η Ρωσία υποφέρει σοβαρά από τις κυρώσεις και το κύμα φυγής δυτικών εταιρειών, με αποτέλεσμα το φάσμα της μαζικής ανεργίας, των ελλείψεων αγαθών και της απότομης πτώσης του βιοτικού επιπέδου να βρίσκεται επί θύραις. Είναι πιθανό, όμως, να αποφύγει την κατάρρευση χάρη στη βοήθεια κυρίως της Κίνας, αλλά και άλλων κρατών. Από τις 10 πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου, μόνο μία, οι ΗΠΑ, έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία.
Όταν ο Μπάιντεν, στη μακρά, διάρκειας περίπου δύο ωρών, τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Σι Τζινπίνγκ κάλεσε την Κίνα να μη στηρίξει τη Ρωσία, απειλώντας την με συνέπειες, ο Κινέζος ηγέτης του απάντησε: «Όποιος αποφάσισε να κρεμάσει το κουδούνι στο λαιμό της τίγρης, εκείνος πρέπει να πάει να της το βγάλει»-εννοώντας ότι οι Αμερικανοί εξαγρίωσαν τη Ρωσία με την περικύκλωσή της από το ΝΑΤΟ, επομένως ας λουστούν τώρα τις επιπτώσεις. Η Αμερική δεν μπορεί να κηρύξει οικονομικό πόλεμο στην Κίνα χωρίς να πυροβολήσει τα πόδια της, καθώς η στενή αλληλεξάρτηση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έχει δημιουργήσει μια κατάσταση αμοιβαία εγγυημένης καταστροφής (MAD), ανάλογη με εκείνη που υπήρχε στο πεδίο των πυρηνικών όπλων επί Ψυχρού Πολέμου. Άλλωστε η Κίνα δεν μπορεί να ξεχάσει το πρόσφατο, αντικινεζικό σύμφωνο AUKUS στον Ινδοειρηνικό, τη στάση των ΗΠΑ στο κεφαλαιώδες θέμα της Ταϊβάν, την υπόθαλψη αποσχιστικών τάσεων των Ουιγούρων, τον αμερικανικό πόλεμο στο πεδίο των υψηλών τεχνολογιών και τόσα άλλα. Μια ταπεινωτική ήττα της Ρωσίας και προσωπικά του Πούτιν, σε αυτή τη φάση, θα ήταν σοβαρότατο πλήγμα για την ίδια την Κίνα και τον Σι.
Όσο για το εσωτερικό της Ρωσίας, τίποτα δεν δείχνει μέχρι στιγμής ότι υπάρχουν σοβαρές, πραγματικά απειλητικές κινήσεις εναντίον του Πούτιν. Ανεξάρτητες (μη ελεγχόμενες από την κυβέρνηση) δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μεγάλη πλειονότητα των Ρώσων εξακολουθεί να στηρίζει τον Ρώσο πρόεδρο- δυστυχώς και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ούτε από τους ολιγάρχες, οι οποίοι ούτως ή άλλως στη Ρωσία δεν διαθέτουν πολιτική δύναμη, ούτε από τους κύκλους της κρατικής γραφειοκρατίας έχουν εκδηλωθεί φυγόκεντρες τάσεις, αν και τίποτα δεν αποκλείει να εκδηλωθούν αύριο.
Με αυτά τα δεδομένα, το ενδεχόμενο παράτασης του πολέμου για κάμποσες εβδομάδες, αν όχι και μήνες, μέχρι να υπάρξει αν όχι ειρήνευση, τουλάχιστον ανακωχή, διαγράφεται ισχυρό. Κάτι τέτοιο θα ήταν εφιαλτικό πρώτα απ’ όλα για τον σκληρά δοκιμαζόμενο ουκρανικό λαό. Ένας στους τέσσερις Ουκρανούς έχει ήδη ξεριζωθεί από την εστία του, η οικονομική καταστροφή είναι ανείπωτη, η χώρα κινδυνεύει να διαμελιστεί, καθώς οι Αμερικανοί την αντιμετωπίζουν κυνικά ως Ιφιγένεια, που δεν θα διστάσουν να θυσιάσουν στην ανάγκη, προκειμένου να υπηρετήσουν τους μείζονες στόχους τους: τη συντριβή της Ρωσίας και την αποκατάσταση της «ενότητας της Δύσης» υπό αμερικανική ηγεμονία, δηλαδή την καθήλωση της Ευρώπης σε ρόλο θεραπαινίδας τους, κάτι από το οποίο δεν απέχουν και πολύ.
Σημαίνουν όλα αυτά ότι θα μπορούσε κανείς να δικαιολογήσει, με βαριά καρδιά, τον πόλεμο του Πούτιν με το επιχείρημα ότι μια ήττα της Ρωσίας θα ευνοούσε την κύρια απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και την κυριαρχία των λαών, τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό; Σε καμία περίπτωση. Η απερίφραστη καταδίκη αυτού του άδικου πολέμου, που συσσωρεύει τρομερά δεινά σε έναν λαό 45 εκατομμυρίων ανθρώπων, θα έπρεπε να είναι αυτονόητη για κάθε πολιτισμένη συνείδηση και ειδικά για τους αριστερούς. Οι νεοταξίτες και νεοδεξιοί μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι όταν χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τον ουκρανικό λαό, ενώ δεν ένοιωσαν καμία υποχρέωση να βγουν στους δρόμους για τους λαούς της Γιουγκοσλαβίας, του Ιράκ ή της Παλαιστίνης. Ο αριστερός δεν μπορεί να κοιτάξει με ήρεμη συνείδηση τον εαυτό του στον καθρέφτη αν δεν είναι λόγω και έργω με τον Δαβίδ απέναντι στον Γολιάθ σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη, σε όλες τις ιστορικές στιγμές.
Ό,τι δίκιο κι αν είχε η Ρωσία για την περικύκλωσή της από το ΝΑΤΟ και για τις διώξεις των Ρωσόφωνων από τους ακροδεξιούς εθνικιστές στην Ουκρανία, το έχασε από τη στιγμή που άρχισε να βομβαρδίζει τις ουκρανικές πόλεις. Γιατί ο Πούτιν δεν αμφισβήτησε μόνο μια κυβέρνηση, αμφισβήτησε το ίδιο το δικαίωμα της Ουκρανίας να υπάρχει σαν ανεξάρτητο κράτος, λέγοντας ότι πρόκειται για ένα τεχνητό κατασκεύασμα του Λένιν και των μπολσεβίκων. Έφτασε στο σημείο, προτού αρχίσει ο πόλεμος, να στείλει στην Ουκρανία το εξής, επί λέξει, μήνυμα: «Σ΄αρέσει, δεν σ’ αρέσει, γλυκιά μου, θα το υποστείς». Ποιος άνθρωπος που θέλει να λέγεται άνθρωπος δεν θα αγανακτούσε αν άκουγε να εκστομίζεται μια τέτοια φράση από έναν άντρα προς μία γυναίκα; Και ποιος μπορεί να μην εξεγερθεί όταν ακούει έναν ηγέτη κράτους να λέει αυτή την πολύ «ματσό» χυδαιότητα για έναν άλλο λαό;
Ούτε βέβαια κάνει ο Πούτιν κάποιον «αντιφασιστικό πόλεμο» στην Ουκρανία, όπως κάποιοι αφελέστατα είναι έτοιμοι να πιστέψουν. Χρησιμοποιεί ως άλλοθι τους φασίστες που έκαναν όντως εγκλήματα πολέμου στην Οδησσό και το Ντονμπάς για να δικαιολογήσει τις επεκτατικές βλέψεις του- όπως ακριβώς χρησιμοποιούσαν οι Αμερικανοί υπαρκτές θηριωδίες του Μιλόσεβιτς στην πρώην Γιουγκοσλαβία ή του Χουσεϊν στο Ιράκ. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η Ρωσία δεν είχε κανένα ηθικό πρόβλημα να χρηματοδοτεί την Μαρίν Λεπέν στην προεκλογική εκστρατεία της.
Έστω, θα πει κανείς, αλλά ένας πολυπολικός κόσμος, με μια ισχυρή Ρωσία και μια ισχυρή Κίνα, δεν δίνει περισσότερα περιθώρια στους μικρότερους λαούς όλου του κόσμου από έναν κόσμο στο έλεος της αμερικανικής υπερδύναμης και τους συμμάχους της; Η απάντηση είναι, μπορεί ναι, μπορεί και όχι, ανάλογα με το τι είδους είναι η «πολυπολικότητα» για την οποία τόσος λόγος γίνεται. Πολυπολικός ήταν ο κόσμος και στις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μόνο που όλοι οι υπολογίσιμοι πόλοι του ήταν ιμπεριαλιστικές αυτοκρατορίες, έτοιμες να κόψουν η μία το λαρύγγι της άλλης, όπως και το έκαναν. Πολύ φοβάμαι ότι η Νέα Παγκόσμια Τάξη (ή μάλλον Αταξία) που ανατέλλει σήμερα θα μοιάζει λιγότερο με τον Ψυχρό Πόλεμο και περισσότερο με τον προ του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου κόσμο.
Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, η ΕΣΣΔ ήταν ένα καταπιεστικό, μόνο κατ’ όνομα σοσιαλιστικό καθεστώς, αλλά όντως στήριζε ως ένα βαθμό εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα του Τρίτου Κόσμου απέναντι στον ιμπεριαλισμό. (Για τα εργατικά και αριστερά κινήματα της Δύσης, υπήρχε πάντα το όριο της Γιάλτας). Η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι εκφυλισμένο εργατικό κράτος, αλλά ολιγαρχικός καπιταλισμός- το γεγονός ότι ο Ρώσος πρόεδρος είχε μέχρι προχθές σε κρατική θέση τον διαβόητο Ανατόλι Τσουμπάις, αρχιτέκτονα των ληστρικών ιδιωτικοποιήσεων που έφτιαξαν εν μια νυκτί την τάξη των ολιγαρχών, σφετεριζόμενοι αντί πινακίου φακής τη λαϊκή περιουσία, ασφαλώς λέει πολλά, ή μάλλον τα λέει όλα. Όνειρο του Πούτιν δεν είναι η ανασύσταση της ΕΣΣΔ, αλλά της μεγαλορώσικης Αυτοκρατορίας. Ο ψυχρός κυνισμός της μεγάλης δύναμης μπορεί να τον οδηγήσει να στηρίξει, κάποια στιγμή, αριστερές κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική, με την ίδια άνεση που θα στηρίξει το Ισραήλ, με το οποίο διατηρεί άριστες σχέσεις, στη Μέση Ανατολή.
Ο ίδιος ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία, αντί να αποτελέσει πλήγμα για τις ΗΠΑ, εξελίσσεται σε καταλύτη για την ενίσχυσή τους, σε μια ακόμη εκδήλωση της ετερογονίας των σκοπών. Από «εγκεφαλικά νεκρό», κατά Μακρόν, το ΝΑΤΟ ανένηψε και διανύει μια δεύτερη νεότητα. Η ίδια η Ρωσία, ακόμη κι αν αποκομίσει (εύθραυστα και διαρκώς αμφισβητήσιμα) στρατιωτικά κέρδη, θα υποστεί τεράστια πολιτική, οικονομική και ηθική ζημιά. Το πιθανότερο είναι ότι θα περιπέσει σε θέση ελάσσονος εταίρου της Κίνας, μια και η ρωσική οικονομία είναι το ένα δέκατο της κινεζικής. Αυτό σημαίνει ότι οι Κινέζοι, προκειμένου να σώσουν τη Ρωσία, θα αποκτήσουν κοψοχρονιά επιχειρήσεις- φιλέτο και θα την κάνουν ισχυρότατα εξαρτημένη από το Πεκίνο σε τρία κρίσιμα πεδία: το τραπεζικό, τις ροές ενέργειας και τις νέες τεχνολογίες. Στο μεταξύ, ο κόσμος όλος θα απειλείται από μια μεγάλων διαστάσεων επισιτιστική κρίση (Ρωσία και Ουκρανία μαζί παράγουν το ένα τέταρτο των παγκόσμιων σιτηρών), ενώ η παγκόσμια οικονομία είναι πολύ πιθανό να γνωρίσει μια νέα, οδυνηρή ύφεση. Τηρουμένων των αναλογιών, όπως οι γεωπολιτικές κρίσεις από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973 και την ιρανική επανάσταση του 1979 οδήγησαν πρώτα σε ενεργειακές κρίσεις, ύστερα σε γενικευμένη ύφεση και τελικά σε αλλαγή οικονομικού υποδείγματος επί τα χείρω, από τον κεϋνσιανισμό στον νεοφιλελευθερισμό.
Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι, νομίζω, προφανές. Η μόνη πολιτικά και ηθικά επιβεβλημένη στάση ενός προοδευτικού πολίτη απέναντι σε αυτό τον ολέθριο, από κάθε σκοπιά, πόλεμο είναι να εξεγερθεί και να απαιτήσει τον άμεσο τερματισμό του με μια δίκαιη ειρήνη. Κάτι που σημαίνει αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων από την Ουκρανία, ρωσικών και Δυτικών (σύμβουλοι, εκπαιδευτές, μισθοφόροι), ακύρωση των σχεδίων για ένταξη στο ΝΑΤΟ, διεθνείς εγγυήσεις για την ασφάλεια και κυριαρχία της, σεβασμό των δικαιωμάτων των ρωσόφωνων και των άλλων εθνικών ομάδων, αποκατάσταση των κομμάτων που έχουν βγει στην παρανομία από τις δύο τελευταίες κυβερνήσεις του Κιέβου, επίλυση του προβλήματος στο Ντονμπάς με διαπραγματεύσεις και όχι με τα όπλα. Ουτοπικό; Με τα σημερινά δεδομένα, ίσως. Αλλά συνένοχοι του εγκλήματος, είτε των μεν, είτε των δε, δεν μπορούμε να γίνουμε και δεν θα γίνουμε.
Παραπομπές:
[i] Ντονμπάς σημαίνει «λεκάνη του ποταμού Ντον». Πρόκειται για την περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας πάνω από την Αζοφική Θάλασσα, που περιλαμβάνει τις ρωσόφωνες επαρχίες του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 2014, που ακολούθησε την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς, οι δύο επαρχίες διχοτομήθηκαν και οι φιλορώσοι αυτονομιστές ανακήρυξαν «Λαϊκές Δημοκρατίες» στα τμήματα που ήλεγχαν. (βλ. χάρτη εξωφύλλου – πηγή ΕΦΣΥΝ)
[ii] Bloomberg - Nial Ferguson, “Putin Misunderstands History. So, Unfortunately, Does the U.S.”,
Kι αυτή η Αττική η γη, η πάνσοφη κι ωραία το καύχημα, το κόσμημα, τ΄ άνθος όλου του κόσμου
μέλλει κι αυτή να ερημωθεί κι η στάθμη της να πέσει από τ' άγρια κύματα κι από τη συμφορά
(Νοστράδαμου Προφητείες αποδ. Alan Wistful μτφ Π. Νικολαϊδης V.31)
atticavoice@gmail.com
