Μετά την απαξίωση των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων που έφεραν η ΠΝΠ  της 11/3/2020 (ΦΕΚ 55^Α/2020) και η εφαρμοστική της εγκύκλιος (1318/13-3-2020) με την επιβολή της ουσιαστικής κατάργησης της δημοκρατίας σε δήμους και περιφέρειες ζούμε το νέο μοντέλο διοίκησης, το οποίο δεν θα μπορούσε ούτε να φανταστεί στα πιο τρελά του όνειρα, ο κάθε αυταρχικός δήμαρχος ή περιφερειάρχης που στους στόχους του περιλαμβανόταν ανομολόγητοι, σκοτεινοί στόχοι. Στόχοι που μέχρι τον Μάρτιο του 2020 προσπαθούσε να επιτύχει είτε με την παλαιού τύπου χειραγώγηση των αποφάσεων των συμβουλίων ή με τα εργαλεία που του προσέφερε ο  Νόμος 4635/2019, με τη μεταβίβαση όλων σχεδόν των κρίσιμων αρμοδιοτήτων στις Επιτροπές.  Το πρόσχημα στον νόμο του 2019 ήταν η «προσέλκυση επενδύσεων» αλλά δεν αρκούσε ή τουλάχιστον δεν έπειθε όπως το πρόσχημα των μέτρων για την πανδημία, της ΠΝΠ του Μαρτίου του 2020.

Με τις κατάλληλες ρυθμίσεις καταργήθηκαν  ο  δημόσιος διάλογος,  το δικαίωμα της αντιπρότασης και η φύση της ουσιαστικής διαβούλευσης. Σχεδόν όλες οι διαδικασίες διεξάγονταν πια δίχως  πρακτικά (ή με προχειρότατα, ελλιπή και απόλυτα υποβαθμισμένα και ανακριβή πρακτικά).

«Δια περιφοράς» συνεδρίαση. Λεκτικός και πολιτικός βαρβαρισμός

Είχαμε ασχοληθεί και παλαιότερα με τον βαρβαρισμό της «δια περιφοράς συνεδρίασης» όπου αμόρφωτοι διοικούντες συγχέουν την ψήφο δια περιφοράς με τη διαδικασία της συνεδρίασης των οργάνων. Με την εγκύκλιο αρ. 18318/13.03.2020, η κυβέρνηση αχρήστων έδωσε τη δυνατότητα για «δια περιφοράς συνεδρίαση» (sic), χωρίς να απαιτείται αιτιολόγησή της. Οι διοικήσεις των Δήμων και των Περιφερειών έλαβαν αμέσως το «μήνυμα» και βρήκαν την ευκαιρία να περάσουν καταχρηστικά, σημαντικές αποφάσεις που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορωνοϊού, ούτε είναι επείγουσες  και χωρίς καμία συζήτηση με την τοπική κοινωνία και τις παρατάξεις των συμβουλίων. Παράλληλα, η κυβέρνηση άφησε ανοιχτές και τις επιλογές της συνεδρίασης «κεκλεισμένων των θυρών» και της «τηλεδιάσκεψης», την ίδια στιγμή που είχε απαγορεύσει τη συγκέντρωση άνω των 10 ατόμων, γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχουν δημοτικά συμβούλια κάτω των 10 ατόμων και ότι οι περισσότεροι Δήμοι δεν γνωρίζουν ή δεν διαθέτουν λογισμικά τηλεδιάσκεψης.

Στις 25.3.2020 η ΚΕΔΕ ενημέρωσε για τη δυνατότητα δωρεάν τηλεδιάσκεψης μέσω του συστήματος Weebex για τις συνεδριάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων και των Επιτροπών, που μπορούν να τις παρακολουθήσουν ως καλεσμένοι μέχρι και 100.000 άνθρωποι και ενώ μπορούν να βγουν και στο youtube. Με την ΠΝΠ της 30ης Μαρτίου 2020 (τεύχος Α ́75), η κυβέρνηση έθεσε, έως την 31η Μαΐου 2020, ως μόνη προϋπόθεση για τη νομιμότητα της συνεδρίασης δια περιφοράς (sic), τη συμμετοχή του ενός δευτέρου (1/2) των μελών του οικείου Συμβουλίου. Βεβαίως, με την εγκύκλιο με αριθμό 40 (Α.Π. 20930/31-03-2020) το Υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει ότι τα συλλογικά όργανα μπορούν να κάνουν, εκτός από συνεδρίαση δια περιφοράς (sic), και συνεδρίαση με τηλεδιάσκεψη, με κάθε πρόσφορο ηλεκτρονικό μέσο (Skype, Zoom, Messenger, Duo, Viber και άλλες εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης  με δυνατότητα βιντεοκλήσης).  Τελικά, παρά του ότι προβλέπονται θεωρητικά τρία ενδεχόμενα συνεδρίασης, «δια περιφοράς» (sic), «κεκλεισμένων των θυρών» ή «τηλεδιάσκεψη», όλοι σχεδόν οι δήμαρχοι επέλεξαν την πρώτη, ως πιο βολική γι’ αυτούς, αφού γλυτώνουν και από την ενοχλητική «αντιπολίτευση». Ο Ούγγρος πρωθυπουργός, ο ακροδεξιός Όρμπαν, άλλωστε, ήδη είχε δείξει τον δρόμο, με την ουσιαστική κατάργηση της Βουλής στην χώρα του.

Με τα παραπάνω η Αυτοδιοίκηση τελικά κατάντησε ένα πεδίο εφαρμογής αντιδημοκρατικών διαδικασιών διοίκησης, ένα εργαστήριο δικτατορικής διακυβέρνησης, χρήσιμο σε όσους ονειρεύονται και σχεδιάζουν επέκταση του αυταρχισμού κάθετα, σε όλα τα στρώματα της εξουσίας και της διοίκησης.

 Ένας θεσμός που στόχος του ήταν να υπηρετεί τον δημοκρατικό διάλογο μέσα στις κοινωνίες και οι αποφάσεις να λαμβάνονται με ευρύτερες πλειοψηφίες και συναινέσεις, έγινε ο δοκιμαστικός σωλήνας για τη μέτρηση της ανοχής των (πρώην πια) πολιτών στον αυταρχισμό και την απροσχημάτιστη δικτατορία.

Το απόλυτο παράδειγμα της υποβάθμισης της έννοιας «Αυτοδιοίκηση». Ο δήμος Ραφήνας*

Στην περίπτωση του δήμου Ραφήνας η κατάργηση της δημοκρατίας αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα. Η κατάργηση της δημοκρατίας ως αποτέλεσμα, αλλά και οι τρόποι με τους οποίους αυτό επετεύχθη.  Ξεκινώντας από το 2015, με τη διαρκή χειραγώγηση των επιτροπών, με κορυφαία τη διαμόρφωση της δημοτικής επιτροπής διαβούλευσης «κατά το δοκούν»  το 2016, πέρασε στη χειραγώγηση των δημοτικών συμβουλίων, αξιοποιώντας μία ανύπαρκτη αντιπολίτευση. Μία αντιπολίτευση που αν δε συνεργάστηκε με τον δήμαρχο –για λόγους που σίγουρα διαφέρουν από τους προφασιζόμενους- δεν στάθηκε άξια να σταθεί σε σοβαρό δημοτικό συμβούλιο. Μπορεί να φιμώθηκε από τις αντιδεοντολογικές πρακτικές και διαδικασίες, μπορεί ακόμα και να ήταν διαρκώς θύμα αυταρχικού εκφοβισμού από πλευράς δημάρχου, αλλά αυτά δεν δικαιολογούν την ανεπάρκεια που επέδειξε για τον ρόλο για τον οποίο τελικά ψηφίστηκε.

Στον δήμο Ραφήνας ο αυταρχισμός κορυφώθηκε ως  τον απόλυτο βαθμό και δυστυχώς διοικείται  ακόμα έτσι. Χρησιμοποιούμε ως το πιο σκοτεινό παράδειγμα τον συγκεκριμένο δήμο, αφού αποτελεί την πιο οικεία και άμεσα βιωμένη περίπτωση του περάσματος από την άμεση και έμμεση χειραγώγηση των αποφάσεων που είχαν να κάνουν με τον τόπο, στον απόλυτο αυταρχισμό.

Δυστυχώς ακόμα το ζητούμενο παραμένει η δημοκρατία

Βρισκόμαστε πια στο 2022 και το ζητούμενο παραμένει μια Αυτοδιοίκηση που να έχει πραγματικά την αρμοδιότητα των τοπικών υποθέσεων και την αυτοτέλεια, σύμφωνα με το άρθρο 102 του Συντάγματος. Μία Αυτοδιοίκηση που να εκπορεύεται από τη λαϊκή βούληση και τη συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις και όχι από μονοπρόσωπες εξουσίες, που λειτουργούν με σκοπιμότητες.

Αν η κεντρική  κυβέρνηση δεν βάλει τέλος στις αντιδημοκρατικές «δια περιφοράς» (sic) αποφάσεις και δεν επαναφέρει τους όρους δημοκρατικής διακυβέρνησης στις τοπικές κοινωνίες, δεν φαίνεται να υπάρχει ούτε αξίωση ούτε πρωτοβουλία από τους ίδιους τους δημότες, δυστυχώς.

Εδώ πρέπει να επισημάνουμε και ένα (από τα πολλά) παράδειγμα εργαλείου χειραγώγησης της ψήφου αρχικά και των συμβουλίων των αιρετών στην περίοδο διοίκησης.

Ενεργοί πολίτες και «Πολίτες - ενεργούμενα»

Σε πολλούς δήμους αναπτύχθηκαν ομάδες που αυτοαποκλήθηκαν «ενεργοί πολίτες». Υπήρξαν συλλογικότητες με πλατιά και συστηματική κοινωνική, πολιτική, περιβαλλοντική δράση που πράγματι, τα μέλη τους αλλά και οι ομάδες τους συμπορεύονταν με την έννοια του ενεργού πολίτη, ο οποίος περιγράφεται από:

• την υπευθυνότητα του ως πολίτης, να είναι ενημερωμένος και να γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Να  εκφράζει την άποψή του και να συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία.
• το να φροντίζει για την υγεία και την ευεξία του, την προσωπική του ευημερία και ανάπτυξη.
• το να ενημερώνεται για τα κοινά και να διαμορφώνει κριτική σκέψη, συνεπώς να παίρνει θέση.
• το να προστατεύει το περιβάλλον και ενδιαφέρεται για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
• το  να υιοθετεί πρακτικές που ενισχύουν το πράσινο, την εξοικονόμηση ενέργειας,
• το να διεκδικεί τα δικαιώματά του, τη δημιουργία υποδομών στη γειτονιά του και στη χώρα του, τη διατήρηση ελεύθερων χώρων, την προστασία του πράσινου στους κοινόχρηστους χώρους και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
• το να σέβεται τη διαφορετικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα,
• το να βοηθά τους συμπολίτες του, τηρεί τους κανόνες που θεσπίζονται για τη διευκόλυνσή τους
• το να είναι ανοιχτός απέναντι στους μετανάστες της πόλης, διεκδικώντας την κοινωνική ένταξή τους.
• το να παρατηρεί τι συμβαίνει στην κοινωνία και παρεμβαίνει, σε συνεργασία με συμπολίτες του, όταν διαπιστώνει παρανομίες δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων.

Σε αντιδιαστολή με τα παραπάνω δημιουργήθηκαν –τεχνητά και όχι από λαϊκές πρωτοβουλίες- άλλα μορφώματα, που έφεραν τον τίτλο «ενεργοί πολίτες» και που αποδείχθηκαν τελικά πολίτες -ενεργούμενα της εξουσίας, εκτελεστικά όργανα, δορυφόροι αυταρχικών δημάρχων. Αξιοποιήθηκαν  από αυτούς, για την αναρρίχηση τους στον δημαρχιακό θώκο και κατόπιν για την εμπέδωση των πιο αντικοινωνικών ενεργειών των δημάρχων αυτών, μέσα στην κοινωνία. Κάτι σαν Δούρειοι Ίπποι δηλαδή. Λειτούργησαν –με το αζημίωτο συνήθως- ως Πέμπτη Φάλαγγα για την κατάλυση του θεσμού της αυτοδιοίκησης «από τα μέσα», πριν ακόμα φροντίσει η κεντρική εξουσία γι’ αυτό με τα νομοθετήματα που αναφέρουμε στην αρχή του παρόντος. Η αναφορά σε αυτά τα μορφώματα σε αντιδιαστολή με τις πραγματικά λαϊκές συλλογικότητες γίνεται για να επισημάνουμε την ανάγκη της ενεργοποίησης του συνόλου της κοινωνίας, ως προϋπόθεση αποκατάστασης της δημοκρατίας μέσα στους δήμους. Την ενημέρωση και τη συμμετοχή των πολιτών, με κάθε διαθέσιμο τρόπο, για την αποφυγή της παραπλάνησης από Δούρειους Ίππους και σχήματα χειραγώγησης.

Κλείνουμε με την ευχή για τον τερματισμό της σκοτεινής αυτής περιόδου. Όχι μόνο στον δήμο Ραφήνας, που αποτελεί και την σκοτεινότερη περίπτωση, αλλά στην πλειονότητα των δήμων της χώρας. Σίγουρα, αν κάποτε αποκατασταθεί η δημοκρατία και η συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων της διοίκησης, ίσως βρεθούμε ενώπιοι αποκαλύψεων που θα μας λυπήσουν. Όχι μόνο για τα όσα ενδεχομένως αποκαλυφθούν καθαυτά, αλλά για την ενοχή που θα νιώσουμε ως δημότες και πολίτες για την απαράδεκτη ανοχή που επιδεικνύουμε ακόμη.

Η αποκατάσταση της δημοκρατίας περνάει από εμάς τους ίδιους και πρώτοι εμείς πρέπει να την διεκδικήσουμε για να γίνει κάποτε πράξη.

*Αρνούμαστε να αποκαλέσουμε τον δήμο με το ψευδώνυμο «Ραφήνας – Πικερμίου» αφού αποδεδειγμένα ήδη από την πυρκαγιά στο Μάτι το 2018, αλλά και από τα τελευταία γεγονότα με την κακοκαιρία «Ελπίδα» και τις καθιζήσεις σπιτιών στον Ν. Βουτζά, ο δήμος παραμένει «Ραφήνας» σκέτο. Κάθε προσθήκη – άλλοθι στο όνομα του, είναι προσχηματική άρα  ψευδής.

Λαμβάνοντας διαρκώς μηνύματα, από τους ανθρώπους γύρω μας, από την κοινωνία γενικά, τα ΜΜΕ και μέχρι τον επαγγελματικό μας χώρο, είπαμε να συνοψίσουμε τις σκέψεις μας για τον αυταρχισμό και το σκοτάδι που έχει επιβληθεί στην κοινωνία μας σε όλες τις πτυχές της ζωής. Έτσι, με την απευκταία απελπισία που ακολουθεί τη λύπη μας για το τεράστιο ηθικό και πολιτικό πισωγύρισμα μίας κοινωνίας που δεν έχει προλάβει ακόμ- ακόμα και μετά από 200 χρόνια θεωρητικά ελεύθερης ζωής- να ωριμάσει.

Περί της σχέσης  αυταρχισμού και ολοκληρωτισμού λοιπόν το patchwork ιδεών που ακολουθεί, όμως προσοχή!  Αυτά δεν συμβαίνουν σήμερα δίπλα μας και κάθε ομοιότητα είναι συμπτωματική αλλά αν κάτι από το κείμενο σας θύμισε κάτι από την καθημερινότητα σας, σίγουρα έχετε κάνει μία καλή αρχή απόδρασης από το εικονικό και  προσγείωσης στο πραγματικό.

1. Ορισμός του ολοκληρωτισμού

 Ως ολοκληρωτικό καθεστώς ορίζεται η ανελεύθερη πολιτειακή κατάσταση σε ένα κράτος. Το καθεστώς αυτό ελέγχει και κατευθύνει άμεσα ή έμμεσα τις κοινωνικές δραστηριότητες των ατόμων. Ο ολοκληρωτισμός είναι μια μορφή διακυβέρνησης που απαγορεύει τα αντιπολιτευόμενα πολιτικά κόμματα και τις ιδεολογίες, ενώ ελέγχει όλες τις πτυχές της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής των ανθρώπων. Κάτω από ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, όλοι οι πολίτες υπόκεινται στην απόλυτη εξουσία του κράτους. 

2. Βασική διαμόρφωση του ολοκληρωτισμού

Ο ολοκληρωτισμός είναι ένα σύστημα διακυβέρνησης, που επιβάλλεται δια της βίας ή δια της προπαγάνδας και βάσει του οποίου, ο λαός, ο απλός πολίτης ή δημότης δεν επιτρέπεται ουσιαστικά σε καμία εξουσία, με τον επικεφαλής (τον μονάρχη, τον τύραννο, τον αυτακράτη)  να έχει απόλυτο έλεγχο.

Ο ολοκληρωτισμός θεωρείται μια ακραία μορφή αυταρχισμού, στην οποία η κυβέρνηση ελέγχει σχεδόν όλες τις πτυχές της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής των ανθρώπων.

Τα περισσότερα ολοκληρωτικά καθεστώτα κυβερνώνται από αυτακράτες ή δικτάτορες.

Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα παραβιάζουν συνήθως τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, ευθέως ή με αποτυχημένα συγκαλυμμένο τρόπο  και αρνούνται τις κοινές ελευθερίες διατηρώντας τον πλήρη έλεγχο των πολιτών τους.

Όπως είδαμε πιο πάνω, ο ολοκληρωτισμός θεωρείται ως η πιο ακραία μορφή αυταρχισμού. Ο ολοκληρωτισμός χαρακτηρίζεται γενικά από δικτατορικό συγκεντρωτικό κανόνα αφιερωμένο στον έλεγχο όλων των δημόσιων και ιδιωτικών πτυχών της ατομικής ζωής, προς όφελος του αυτακράτη και του εξουσιαστικού μηχανισμού του, μέσω εξαναγκασμού, εκφοβισμού και καταστολής.

Τα ολοκληρωτικά κράτη κυριαρχούνται συνήθως από αυταρχικούς ή δικτάτορες που απαιτούν αναμφισβήτητη πίστη και ελέγχουν την κοινή γνώμη μέσω προπαγάνδας που διανέμεται μέσω κυβερνητικών μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Η περίπτωση του 1984

Μια ιδιαίτερα σκοτεινή περιγραφή της ζωής κάτω από τον ολοκληρωτισμό προέρχεται από το κλασικό δυστοπικό μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ το 1984. Ο κύριος χαρακτήρας του Ουίνστον Σμιθ περιστοιχίζεται από υποταγμένους (διάβαζε «κανονικούς») ανθρώπους –διαθέτοντες και υπηρετούντες την επικρατούσα ως «κοινή» λογική, σε μία καθημερινότητα που επιβάλλεται από οθόνες και κάμερες που ελέγχουν τα πάντα και ενημερώνουν τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς. Οι εξουσιαστικοί μηχανισμοί  διαθέτουν αστυνομία σκέψης (Thought Police) της οποίας τα μέλη μπορεί να είναι ή να γίνονται ο οποιοσδήποτε.

3. Ο ολοκληρωτισμός και ο  αυταρχισμός. Ετεροζυγωτά δίδυμα

Τόσο ο ολοκληρωτισμός όσο και ο αυταρχισμός φροντίζουν να καταργήσουν κάθε διαφορετική σκέψη, κάθε εναλλακτική πολιτική δράση. Έχουν και επιδιώκουν  ως θεμελιώδη και διαρκή στόχο, τη φίμωση εκείνων που αντιδρούν. Η σκέψη και η κρίση είναι απαγορευμένες και στους δύο. Διαθέτουν και οι δύο τις δικές τους αστυνομίες σκέψης.

Κοινό χαρακτηριστικό στον αυταρχισμό και τον συγκαλυμμένο ολοκληρωτισμό της μεταμοντέρνας εποχής, είναι το ότι η φίμωση οποιασδήποτε φωνής αντιδρά, δεν επιβάλλεται απευθείας από τον αυτακράτη, τον επικεφαλής της ολιγαρχίας, δηλαδή από τον τύραννο.  Χρησιμοποιούνται γι’ αυτόν τον λόγο τα μέλη της κατώτατης τάξης των αυλικών του που αποτελούν τη δική του αστυνομία σκέψης. Τα αναλώσιμα και γι΄ αυτό πρόθυμα υποχείρια. Ανάλογα με τις ανάγκες, η εξουσιαστική ολιγαρχία του τυράννου τα οπλίζει τις πληροφορίες ή την έλλειψη αυτών, και τελικά χρησιμεύει αποκλειστικά για να διαιωνίσει την εξουσία και να αποκρούσει κάθε είδους αντίσταση.

4. Ιστορικές αναφορές πέρα από τη Οργουελιανή μυθοπλασία.

Η Ιστορία μας διδάσκει πως για την επιβολή κάθε ολοκληρωτισμού διαμορφώνονται και αξιοποιούνται τάγματα εφόδου, ομάδες κρούσεις, γραφεία «λαϊκών παρατηρητών». Αυτά όλα στελεχώνονται συνήθως από ανθρώπους δίχως ταξική συνείδηση (αφού μετατρέπονται αυτοβούλως σε μαριονέτες) και κραυγαλέα λαϊκιστές. Άλλωστε ο λαϊκισμός και ο μικροαστισμός είναι οι ασφαλέστεροι δρόμοι προς τον φασισμό, ο οποίος δεν είναι ιδεολογία, παρά η πλέον εξαχρειωμένη μορφή λαϊκισμού, συμπυκνωμένη και προσωποποιημένη στο πρόσωπο ενός μονάρχη, ενός τυράννου, ενός δικτάτορα.

Όλα τα τυραννικά – ολοκληρωτικά  καθεστώτα, πριν και μετά τον Όργουελ, είχαν και έχουν τις δικές τους αστυνομίες σκέψης και αλίμονο σε όποιον μιλήσει, σατιρίσει ή τολμήσει να αξιώσει δημοκρατία.

Μέθοδοι και εργαλεία επιβολής του αυταρχισμού ή του ολοκληρωτισμού

Οι μέθοδοι με τις οποίες ο αυταρχισμός και ο ολοκληρωτισμός  επιβάλλονται σε μία κοινωνία και διατηρούνται στην ηγεσία της, διαφέρουν. Οι αυταρχικοί  κάνουν χρήση σε μεγάλο βαθμό παθητικών τεχνικών όπως η προπαγάνδα. Τα αυταρχικά κράτη εργάζονται για να κερδίσουν την τυφλή, πάντα εθελοντική υποταγή των πολιτών τους.

Αντίθετα, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα χρησιμοποιούν ακραία μέτρα όπως μυστικές αστυνομικές δυνάμεις και φυλάκιση για τον έλεγχο της ιδιωτικής και πολιτικής ζωής των πολιτών τους.

Ενώ τα ολοκληρωτικά κράτη απαιτούν τυπικά μια θρησκευτική πίστη σε μια πολύ ανεπτυγμένη ιδεολογία, τα περισσότερα αυταρχικά κράτη δεν το κάνουν.

Σε αντίθεση με τα ολοκληρωτικά κράτη, τα αυταρχικά καθεστώτα έχουν την ικανότητα να αναγκάζουν ολόκληρο τον πληθυσμό να υιοθετήσει και να επιδιώξει τους στόχους του καθεστώτος για το έθνος. Δεν χρειάζεται να ασκήσουν φυσική βία αφού η εξαγορά των συνειδήσεων παράγει πειθήνιους ή έστω ευκολόπιστους «πελάτες» και όχι πολίτες ή δημότες.

5. Χαρακτηριστικά του ολοκληρωτισμού

Όπως είδαμε πιο πάνω, ολοκληρωτισμός και αυταρχισμός διαφέρουν κατά περίπτωση. Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα μεταξύ τους μοιράζονται πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Τα δύο πιο αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά που μοιράζονται όλα τα ολοκληρωτικά κράτη είναι μια γενική ιδεολογία που αντιμετωπίζει όλες τις πτυχές της ζωής ως μέσο επίτευξης του τελικού στόχου του κράτους, και ένα ενιαίο, πανίσχυρο πολιτικό κόμμα, το οποίο συνήθως ηγείται ένας δικτάτορας.

Ενώ υπάρχει μόνο μία πλατφόρμα. Η συμμετοχή στο πολιτικό σύστημα, ιδίως η ψηφοφορία, είναι υποχρεωτική και απόλυτα προσχηματική όπως κάθε διαβούλευση. Ο εξουσιαστής και η αυλή του ελέγχουν όλες τις πτυχές και τις λειτουργίες της διοίκησης ή της διακυβέρνησης,  συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μυστικής αστυνομικής δύναμης για την καταστολή βίαιης διαφωνίας. Η ίδια η διοίκηση/κυβέρνηση γεμίζει από διπλότυπους ρόλους, δημιουργώντας μια απελπιστικά περίπλοκη γραφειοκρατία που δημιουργεί μια ψευδή εντύπωση για ανύπαρκτο διαχωρισμό των εξουσιών - την αντίθεση των ολοκληρωτικών καθεστώτων.

Άλλα κοινά χαρακτηριστικά των ολοκληρωτικών καθεστώτων είναι,

-Η υποχρεωτική αφοσίωση σε μια κρατική ιδεολογία

-Απαιτούν απόλυτη πίστη, τόσο στην ιδεολογία του καθεστώτος όσο και στον ηγέτη του.

-Επιβάλλουν κεντρικό και ασφυκτικό έλεγχο των μέσων

-Επιβάλλουν κεντρικό  έλεγχο της οικονομίας, στο σκοτάδι και δίχως χαραμάδες.

-Εγκαθιστούν ένα σύστημα τρόμου και συνεχούς πολέμου - Η εγχώρια τρομοκρατία και ο εσωτερικός εχθρός είναι από τα χαρακτηριστικότερα εφευρήματα των καθεστώτων αυτών

6. Χαρακτηριστικά του αυταρχισμού

Ο αυταρχισμός χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά συγκεντρωμένη και κεντρική εξουσία που διατηρείται από την πολιτική καταπίεση και τον αποκλεισμό των πιθανών αμφισβητιών, με κάθε μέσο. Ακόμα και νομιμοφανές.

Τα αυταρχικά καθεστώτα βασίζονται στην προπαγάνδα, την ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων, τις προσχηματικές διαβουλεύσεις την εικονική ανάπτυξη, και τα δημόσια έργα.

Η μετάβαση από ένα αυταρχικό σύστημα σε μια πιο δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης αναφέρεται ως εκδημοκρατισμός.

Ο αυταρχισμός μπορεί να αναφέρεται σε τρόπο διακυβέρνησης κρατών ή μικρότερων μορφών οργάνωσης των κοινωνιών, όπως δήμοι, οργανισμοί, σύλλογοι κλπ.

Στον αυταρχισμό ο δημόσιος λόγος περιορίζεται δραστικά. Μόνος επιτρεπόμενος δημόσιος λόγος είναι ο εγκεκριμένος από τον αυταρχικό εξουσιαστή.

Στον αυταρχισμό –όπως είδαμε- η διαβούλευση μεταξύ των μελών της κοινότητας είναι απαγορευμένη και ουσιαστικά εξοβελισμένη.

Για τον εξοβελισμό του ανεπιθύμητου λόγου ή του ανεπιθύμητου διαλόγου και της μισητής σκέψης, ο αυταρχικός εξουσιαστής δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ακραίες μεθόδους, όπως ο αντίστοιχος εξουσιαστής στον ολοκληρωτισμό.  Για παράδειγμα δεν έχει τα δικά του σώματα ασφαλείας, τη δική του αστυνομία αλλά χρησιμοποιεί την υπάρχουσα εκμεταλλευόμενος σχέσεις διαπλοκής με την εξουσία και την κυβερνητική ή κομματική ιεραρχία.

Δεν διαθέτει στρατό (πέρα από τον οπαδικό στρατό που δημιουργεί το ρουσφέτι και οι εξυπηρετήσεις) για να επιβάλλει τις θέσεις του αλλά χρησιμοποιεί όπως είδαμε πιο πάνω την διαρκώς διασπειρόμενη στην κοινωνία, προπαγάνδα.

Επίλογος

Οι παραπάνω σκέψεις είναι επικίνδυνο να διατυπώνονται στις μέρες μας. Σε κάθε γωνία καραδοκεί κι ένας πράκτορας ή πρακτορίσκος ή απλά ένας ενδεής φουκαράς που για λίγα «αργύρια» είναι ικανός για τα χειρότερα. Σε ένα αυταρχικό καθεστώς, όποιος χαλάει τη σούπα και τον ύπνο του αρχηγού κινδυνεύει. Κινδυνεύει όχι από τον ίδιο, γιατί ο ίδιος ποτέ δεν εκτίθεται. Ο κίνδυνος για τον ελευθερόφρονα προέρχεται από αυτά που περιγράψαμε πιο πάνω ως «αναλώσιμα και γι΄ αυτό πρόθυμα υποχείρια».

Μόνη παρηγοριά και ελπίδα είναι αυτό που έλεγε η Χάνα Άρεντ, πως «Δεν υπάρχουν επικίνδυνες σκέψεις. Το να σκέφτεσαι —αυτό καθ’ αυτό— είναι επικίνδυνο.» Συνεπώς δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ξεχάσουμε τις επικίνδυνες σκέψεις μας, ειδικά τώρα και ειδικότερα στον τόπο που ζούμε.

Βιβλιογραφικές αναφορές – Διαβάστε

Το μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού, Jameson, εκδ. Νεφέλη 1999

Ο Μεταμοντέρνος φασισμός ως φυσικοποίηση του νεοφιλελευθερισμού,  Αντιλιάν Κοτζάι, LEFT.gr 2018

1984,George Orwell εκδ. ΚΑΚΤΟΣ, 1999

Οδηγός μελέτης «1984», www.greelane.com

Ο Άϊ Ραφήνας –μεγάλη η χάρη του- σήμερα, 23/7/2021, μας πληροφορεί όπως πάντα έγκαιρα και κυρίως έγκυρα πως: