Η οριζόντια επίθεση που δέχεται το φυσικό περιβάλλον και η κοινωνία από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα παντού στην επικράτεια, στην Αττική έχει αποκτήσει διαστάσεις αγώνα ζωής και θανάτου, Η επίθεση γίνεται με επεμβάσεις που προσχηματικά  αποσκοπούν στην προστασία ή την εξέλιξη των τόπων και τις ανάγκες του ανθρώπου αλλά στην πραγματικότητα αποσκοπούν στην κατάληψη, οικειοποίηση και αποκλειστική εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος και δημοσίων αγαθών, με πρώτο στάδιο την αποστέρηση του δημοσίου χαρακτήρα τους.

Το αποτρόπαιο είναι πως σε αυτόν τον αγώνα μεταξύ κοινωνίας και συμφερόντων, οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης παίρνουν το μέρος των δεύτερων, χρησιμοποιώντας την κοινωνία μέσω των διαχρονικά ισχυουσών πελατειακών σχέσεων, μόνο ως μέσο υφαρπαγής μίας εικονικής νομιμοποίησης τους μέσω εκλογών

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το 2014 και μετά, πύκνωσαν οι παρεμβάσεις  σχετικά με την  αντιπλημμυρική θωράκιση της Περιφέρειας Αττικής.  Με αφορμή τις τότε πρόσφατες πλημμύρες στον Πειραιά, στη Νίκαια και στη δυτική Αττική,  ξεκίνησε η συζήτηση για τον συνολικό αντιπλημμυρικό σχεδιασμό στην περιφέρεια.

Μέχρι το 2000 την αποκλειστική αρμοδιότητα σε θέματα αντιπλημμυρικής προστασίας στην Αττική είχε η ΕΥΔΑΠ ενώ τα επόμενα χρόνια η αρμοδιότητα αυτή  καταμερίστηκε σε όλους τους βαθμούς διοίκησης. Από τον Οκτώβριο του 2011 δημοπρατήθηκαν περισσότερα από 160 έργα και μελέτες προϋπολογισμού άνω των 430 εκ. € σε όλους τους Δήμους της Αττικής, από κοινοτικά κονδύλια και ίδιους πόρους της Περιφέρειας. Ο τότε επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης Σγουρός δήλωνε πως χρειάζονται τουλάχιστον 2 δις ευρώ, ώστε να αποκτήσει το λεκανοπέδιο επαρκείς αντιπλημμυρικές υποδομές. Και αυτό διότι η κακοποίηση που έχει υποστεί η Αττική τις περασμένες δεκαετίες είναι άνευ προηγουμένου, συμπλήρωνε.  

Αξίζει να αναφέρουμε πως περιγράφοντας την κακοποίηση της Αττικής, ο Γ. Σγουρός το 2014, σημείωνε πως  «Σήμερα δεν μπορούν να εντοπισθούν περισσότερα από 70 από τα 700 ρέματα που υπήρχαν, ενώ το μήκος τους έχει μειωθεί από τα 1.280 χιλιόμετρα το 1945, σε 434. Επίσης στην Αττική η δασική βλάστηση από το 40 % το 1995 έχει φτάσει σήμερα στο 4 %. Η άκρατη τσιμεντοποίηση όχι μόνο τροποποίησε τη φυσική ροή των υδάτων, αλλά μείωσε την απορροφητικότητα του εδάφους και ταυτόχρονα αύξησε τις ταχύτητες απορροής με αποτέλεσμα οι υφιστάμενες υποδομές να αδυνατούν να ανταποκριθούν». Τελικά απέδωσε και ευθύνες στην  τοπική αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού, η οποία έχει κατ’ εξακολούθηση αποφασίσει την ένταξη στο σχέδιο πόλεως περιοχών χωρίς να έχει λάβει καμία μέριμνα για το αν υπάρχει ή αν προβλέπεται να κατασκευασθεί σε αυτές επαρκής αντιπλημμυρική υποδομή, στο εάν υπάρχει ή όχι ρέμα.

Η τότε περιφερειάρχις Δούρου απευθυνόμενη στον Σγουρό, πρόσθεσε χαρακτηριστικά ότι «εργαζόμαστε πάνω στον τρόπο που προσπαθήσατε να χαρτογραφήσετε τα ρέματα, διότι γι’ αυτές τις μελέτες έχει δοθεί δημόσιο χρήμα που δεν θα αφήσει η Περιφερειακή Αρχή αναξιοποίητο». Στην βάρδια της Δούρου «έκατσαν» μετά (όπως είπε η ίδια) η πλημμύρα στη Μάνδρα και η πυρκαγιά στο Μάτι και σταμάτησε να «εργάζεται στον τρόπο χαρτογράφησης» των ρεμάτων της Αττικής.

Η Δέσποινα  Κουτσούμπα, σύμβουλος της Αντικαπιταλιστικής Ανατροπής, έκανε πιο σοβαρή τοποθέτηση για το θέμα των πλημμυρών, αναδεικνύοντας την κυρίαρχη πολιτική και κυρίως ταξική τους διάσταση. 'Ήταν και η μόνη που μίλησε για την  επιλογή της πλήρους περιβαλλοντικής υποβάθμισης περιοχών, Πρόσθεσε δε ότι «η βιασύνη να καθαρίσουμε τα ρέματα δεν θα πρέπει να είναι εις βάρος της περιβαλλοντικής προστασίας των βιότοπων που πολλές φορές βρίσκονται κοντά σε αυτά τα ρέματα». Αυτά το 2014.

• Να η ευκαιρία

Τότε ήταν που ανοίχτηκε πεδίο δόξης λαμπρό, για μεγάλους τζίρους  από αντιπλημμυρικά έργα και μελέτες αλλά και βρέθηκε το βασικό πρόσχημα για «αναπτυξιακές παρεμβάσεις». Συντάχθηκαν  μελέτες που όμως δεν ελάμβαναν υπόψη δύο βασικά κριτήρια, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, Το ένα ήταν η σοβαρή περιβαλλοντική υποβάθμιση που είχε υποστεί η Αττική, από την εξαφάνιση των 700 ρεμάτων που είχε αναφέρει ήδη ο Γ. Σγουρός και το άλλο ήταν το θέμα της δημόσιας γης (τα ρέματα και τα ποτάμια είναι δημόσιες γαίες κατά το Σύνταγμα) και του δημόσιου χώρου, όσον αφορά επεμβάσεις στα ποτάμια και ρέματα που εφάπτονταν ή διέσχιζαν οικιστικό ιστό. Με τις μελέτες των αντιπλημμυρικών, ο δημόσιος χώρος θα  επηρεαζόταν και μάλιστα θα μειωνόταν δίνοντας χώρο σε «αξιοποιήσιμη» από τους επενδυτές, γη. Οι παραλείψεις αυτές αποτυπώνονται και στις μελέτες αντιπλημμυρικών που ακολούθησαν και οι οποίες αγνόησαν τις σημαντικότερες κοινωνικές επιπτώσεις του λάθος σχεδιασμού, προφανώς στρατευμένες σε στρατηγικούς στόχους των φορέων ανάθεσης.. Επρόκειτο για την ταξική διάσταση που είχε αναφέρει η Δ. Κουτσούμπα

Χαρακτηριστικό σε αυτές τις μελέτες είναι πως δεν υπήρχε η πρόβλεψη άρσης των αυθαιρεσιών που εντοπίζονταν στα ρέματα της Αττικής, παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις. Η πρόταση διαχείρισης των ρεμάτων από τους μελετητές αποσκοπούσε σε έναν γενικό στόχο. Την καναλοποίηση τους και τη μετατροπή τους σε ανοιχτούς ή ημίκλειστους αγωγούς ομβρίων, δίχως να ληφθεί υπόψη καμία εναλλακτική (στην πραγματικότητα αναγκαία λύση)  των ηπίων παρεμβάσεων στις λεκάνες απορροής, η βελτίωση των υδρονομικών συνθηκών με αναδασώσεις ή με την κατασκευή μικρών αναβαθμών στα ανάντη των ίδιων λεκανών. Δηλαδή εξαιρέθηκε ό,τι θα έθιγε την ιδιωτική περιουσία, ακόμα και αν αυτή ήταν παράνομα και  αυθαίρετα αποκτηθείσα. Και συστηματικά προτιμάται ό,τι πειώνει τη δημόσια γη της ζώνης οριοθέτησης των ρεμάτων.

 Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας - Πετρέζα

• 2017-2020 Ο καιρός των αμφιλεγόμενων μελετών

Την τριετία 2017 - 2019 εμφανίστηκε σε διαβουλεύσεις αρχικά η ΜΠΕ για την υποτιθέμενη οριοθέτηση του Μεγάλου ρέματος Ραφήνας, η οποία στην ουσία ήταν ΜΠΕ για τη διευθέτηση του. Μία διευθέτηση που δεν ελάμβανε υπόψη της κανέναν βιότοπο, καμία χρήση γης και υποτιμούσε τη νοημοσύνη του αναγνώστη της, ειδικά όταν αναφερόταν στην ιχθυοπανίδα και την ορνιθοπανίδα. Μαρίδες, καβούρια, περιστέρια και άλλα κοινά είδη παρέλαυναν από  μία μελέτη που αν είχε τη στοιχειώδη σοβαρότητα, θα αναφερόταν σε 150 είδη πτηνών και σε ενδημικά και μοναδικά είδη ψαριών. Ήταν μία μελέτη κομμένη και ραμμένη στις απαιτήσεις της σχεδιαζόμενης καναλοποίησης. Μίας επέμβασης των μεγάλων τζίρων και υποταγμένη στις απαιτήσεις της περαιτέρω πολεοδόμησης της περιοχής και του υπό μεγέθυνση λιμανιού της Ραφήνας. Το Master Plan του λιμανιού της Ραφήνας, επιβεβλημένο και από την απαίτηση των παραχωρησιούχων του λιμανιού του Πειραιά για να απομακρύνουν την ακτοπλοΐα από το «τσιφλίκι» τους, απαιτούσε τη μείωση των φερτών που θα κατέβαιναν στο νέο, τερατώδες λιμάνι.

Αλλά οι κρυμμένοι στόχοι της μελέτης θα γίνονταν πια ξεκάθαροι, αν κάποιος τη συνδύαζε με μία άλλη, λίγο μεταγενέστερη  μελέτη «αντιπλημμυρικής προστασίας». Μία μελέτη που επίσης προκάλεσε αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής στην οποία  εστίαζε. Αστικής περιοχής αυτή τη φορά. Αυτή η άλλη μελέτη «Δούρειος Ίππος» ήταν η μελέτη αντιπλημμυρικής προστασίας και «ανάπλασης» του λόφου του Στρέφη, στην καρδιά της Αθήνας, που υπέκρυπτε μία «ανάπλαση» απαραίτητη για την κτηματομεσιτική εταιρεία, η οποία είχε «υιοθετήσει» τη γειτονιά και είχε ήδη αρχίσει τις «επενδύσεις».

• Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας – Λόφος Στρέφη. Μία επένδυση δρόμος.

Μετά από χρόνια εγκατάλειψης και αγνόησης των αιτημάτων των κατοίκων του Στρέφη και του παρακείμενου  σχολείου, για αντιπλημμυρικά έργα και στήριξη των πρανών, ο δήμος Αθηναίων βρήκε την πρόφαση και τη χρυσή ευκαιρία για να ξεκινήσει τα έργα ανάπλασης. Με πρόφαση τις έντονες βροχοπτώσεις του 2020-2021 ανέθεσε το αντιπλημμυρικό έργο στην Prodea Investments, δηλαδή σε μία ιδιωτική κτηματομεσιτική εταιρεία επενδύσεων. Τα αντιπλημμυρικά έργα και η στήριξη των πρανών είχαν προγραμματιστεί από το 2019 και είχαν συμπεριληφθεί στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων για το 2021. Για έναν «ανεξήγητο λόγο» όμως εξαφανίστηκαν από τον προγραμματισμό του Δήμου απ' όταν «υιοθετήθηκε» ο Λόφος απ' την κτηματομεσιτική εταιρία Prodea, με επισπεύδοντα τον δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη.

Σύμφωνα με την τεχνική μελέτη της εταιρείας, τα αντιπλημμυρικά έργα περιλαμβάνουν κόψιμο και αποψίλωση δέντρων για την τοποθέτηση γεωπλεγμάτων. Δηλαδή –αν και σε άλλη κλίμακα- πρόκειται για το ίδιο που έχει προβλεφθεί για το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, με το κόψιμο και την απομάκρυνση πλέον των 2.500 δέντρων και μάλιστα δέντρων που συνθέτουν σπάνιους οικότοπους όπως παραρεμάτιες ιτιές, μανγκρόβιες διαπλάσεις και προστατευόμενα «δάση στοές». Τη θέση των οικότοπων θα πάρουν συρματοκιβώτια και μπετό στα σημεία εκείνα.

Στον Στρέφη, η φυτοτεχνική μελέτη προβλέπει το κόψιμο δέντρων στην παιδική χαρά, σε μέρη με πυκνή βλάστηση και στο θεατράκι για λόγους επιτήρησης, με το πρόσχημα την ασφάλεια των επισκεπτών. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό και σε ποσοτική θεώρηση, 1 δέντρο που απομακρύνεται από τον Στρέφη, μπορεί να προκαλέσει ανάλογη επιβάρυνση με κάθε 10 ή παραπάνω δέντρα που απομακρύνονται από την παραρεμάτια βλάστηση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.  Αν λάβουμε υπόψη πως στην περίπτωση του Μεγάλου Ρέματος δεν απομακρύνονται μεμονωμένα δέντρα αλλά φυτοκοινωνικές ενώσεις, δηλαδή ολοκληρωμένες οργανικές ενότητες, τότε καταλαβαίνουμε πως προκαλούνται σημαντικές, εντονότερες και μεγαλύτερης έκτασης  περιβαλλοντικές επιπτώσεις. που δεν αναφέρονται όμως στη σχετική «μελέτη επιπτώσεων»

Η οικολογική σημασία κάθε δέντρου στο κέντρο της Αθήνας, ποσοτικά και μόνο, μπορεί να είναι πολλαπλάσια από εκείνη του κάθε δέντρου στον κάμπο των Σπάτων ή της Παλλήνης. Πέραν του ότι οι επεμβάσεις αυτές παραβιάζουν κάθε κανόνα λογικής, συνιστούν και εγκληματική πράξη. Κυρίως εν μέσω κλιματικής κρίσης, το κόψιμο έστω και ενός δέντρου σε μια πόλη με τη μικρότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο πανευρωπαϊκά, αποτελεί δυνάμει έγκλημα κατά της ζωής των κατοίκων. Όταν το όριο που θέτει ο Π.Ο.Υ. είναι 9 m2/κάτοικο και η Αθήνα έχει μόλις 0,96 m2, δηλαδή δέκα φορές χαμηλότερα από το όριο βιωσιμότητας, πόσο ακόμα μπορεί το πράσινο να μειωθεί; Και στο όνομα ποιου κοινωνικού οφέλους;

Μελετητές, εργολάβοι, περιφέρεια και δήμοι προσπαθούν να νομιμοποιήσουν την κοπή των δέντρων με το επιχείρημα του «πράσινου ισοζυγίου», αλλά αυτό δε σημαίνει πως θα φυτευτούν νέα δέντρα στην ίδια περιοχή που ξηλώνονται. Ιδιαίτερα οι κάτοικοι του τσιμεντένιου  κέντρου της Αθήνας, επιβαρύνονται περισσότερο από το σόφισμα που αποκαλείται «περιβαλλοντικό ισοζύγιο 1 προς 1 αφού η πραγματική ανάγκη για πράσινο εκεί, δεν καλύπτεται ακόμα και με ισοζύγιο 10 δέντρων για κάθε δέντρο που θα κοπεί στα πλαίσια της «ανάπλασης». Στο δε Μεγάλο Ρέμα, το θέμα δεν είναι ποσοτικό. Εκεί προβλέπεται η καταστροφή εξελιγμένων οικοτόπων που αλληλοεπιδρούν  με το περιβάλλον και βρίσκονται σε μία ισορροπία, έστω και αν αυτή είναι «ισορροπία του τρόμου» σε μερικές περιπτώσεις. Οι εργασίες θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά και η διαλαληθείσα φύτευση που προβλέπει το σχέδιο «αποκατάστασης» του έργου διευθέτησης, είναι περισσότερο  κηποτεχνική διαμόρφωση παρά οικολογική αποκατάσταση.

• Η υποβάθμιση στην Αττική και στο βάθος ιδιωτικοποίηση

Αν στην ανατολική Αττική η ευκαιρία και το εναρκτήριο λάκτισμα  για την εκμετάλλευση του τόπου από «επενδυτές», δόθηκε από τις μεγάλες συγκοινωνιακές υποδομές (Αττική Οδός, Αεροδρόμιο Σπάτων, Λιμάνι Ραφήνας) στο κέντρο της Αθήνας αυτή δόθηκε από το αναδιαμορφούμενο και διαρκώς ελισσόμενο Real Estate (με το AirBNB μέσα). Το ίδιο Real Estate που γνώρισε δόξες και στην ανατολική Αττική εκμεταλλευόμενο τις μεγάλες συγκοινωνιακές υποδομές. Το βλέπουμε στην ανάπτυξη των εμπορικών πάρκων της Γυαλού στα Σπάτα αλλά και στους νέους οικισμούς (Λόφος Παλλήνης, επέκταση πολεοδόμησης σε Διώνη, ΖΑΑ, και αλλού)  και (αν ευδοκιμήσει το έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος) σύντομα και στην Πετρέζα, όπως μας προϊδεάζει ο σχεδιασμένος περιορισμός του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.

Όπως διαφαίνεται από τη δραστηριότητα στην περιοχή Γυαλού με τα μεγάλα εκπτωτικά χωριά και το καινούργιο που προστέθηκε πρόσφατα στον δρόμο που συνδέει το Πικέρμι με τα Σπάτα, με τη μεταστέγαση μεγάλων ιδιωτικών σχολείων, η πίεση για εκτάσεις προχωρά και βορειότερα στην Πετρέζα. Έτσι, το εμπόδιο που λέγεται Μεγάλο ρέμα Ραφήνας πρέπει να περιοριστεί σε ένα κανάλι, ώστε να «απελευθερώσει δημόσια γη προς αξιοποίηση» αφού η ζώνη οριοθέτησης του ρέματος είναι δημόσια γη. Με τα έργα διευθέτησης αυτή μειώνεται και ό,τι βγαίνει εκτός, παραδίδεται στους επενδυτές προς «αξιοποίηση» δηλαδή προς κατανάλωση.

Στον Στρέφη τον ρόλο του «επενδυτή» ανέλαβε η Prodea Investments που είναι η μεγαλύτερη εγχώρια εταιρεία επενδύσεων ακίνητης περιουσίας. Είναι το διάδοχο σχήμα της αμαρτωλής ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΝΓΑΙΑ (θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας) με τις 22 ποινικές διώξεις εναντίον στελεχών της για το οικονομικό έγκλημα της κατάχρησης δημοσίου χρήματος. Οι διωκόμενοι τη γλίτωσαν λόγω παραγραφής όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη πέρασε φωτογραφική Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου. εν μέσω πανδημίας.

Η Prodea ως εταιρεία Real Estate, σκοπεύει αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση των ιδιωτικών συμφερόντων της και στην άνοδο των αξιών γης στη ζώνη που δραστηριοποιείται. Με τις μελέτες που εκπόνησε η ίδια, καθόρισε ταυτόχρονα τη φυσιογνωμία και τη μελλοντική χρήση του Λόφου Στρέφη ως ενός πολυτελούς προορισμού. Από κοντά πάει και η UNISON Facilities Services, η οποία αναλαμβάνει ως εργολάβος τις εργασίες του δήμου. Δραστηριοποιείται σε πολλά πεδία, όπως η καθαριότητα, η φύλαξη και ασφάλεια και η διαχείριση εστιατορίων. Η εταιρεία αποτελεί μετονομασία της εταιρείας ενοικίασης εργαζόμενων ISS, γνωστή από  την υπόθεση της εκφοβιστικής επίθεση με βιτριόλι που δέχτηκε η συνδικαλίστρια-καθαρίστρια Βενετία Μανωλοπούλου το 2009, ένα χρόνο μετά την αντίστοιχη δολοφονική επίθεση με βιτριόλι εναντίον της Κωνσταντίνας Κούνεβα.

• Η ενορχήστρωση της ιδιωτικοποίησης από τους δήμους

Ο δήμος Αθηναίων με την ανάπλαση του Στρέφη στοχεύει να αλλάξει το δημόσιο χαρακτήρα του Λόφου και να τον μετατρέψει σ' ένα περιφραγμένο οικόπεδο ιδιωτικών συμφερόντων. Ότι ακριβώς επιδιώκει και ο δήμος Ραφήνας με την εμμονική υπεράσπιση του έργου διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, όπως εξηγήσαμε παραπάνω. Μία εμμονή που στρέφεται άμεσα  κατά της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής, αλλά και έμμεσα μέσω της υποστήριξης που θα προσφέρει το έργο αυτό, τόσο στην περαιτέρω οικοπεδοποίηση όσο και στην εγκατάσταση ενός λιμανιού – τέρατος στην πόλη.

Με πρόσχημα τα αντιπλημμυρικά και την ανάπλαση του λόφου Στρέφη και τα αντιπλημμυρικά στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, ανοίγουν τις πόρτες σε πολυεθνικές και άλλους επενδυτές, να αναλάβουν όχι μόνο τα έργα, αλλά και τη διαχείριση των δημόσιων χώρων.  Στην Αθήνα το δημοτικό πρόγραμμα «Υιοθέτησε τη πόλη σου» μέσα από το οποίο γίνεται η ανάπλαση του Λόφου, δημιουργεί συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) και όπως αντίστοιχα προγράμματα νεοφιλελεύθερης κοπής, κοινωνικοποιεί τα κόστη και ιδιωτικοποιεί τα κέρδη. Σύντομα θα δούμε να συμβαίνει κάτι ανάλογο και στην ανατολική Αττική.  

Είναι άραγε αυτό που ονειρευόμαστε για τους τόπους που ζούμε;

Πηγές:

Εφημερίδα των Συντακτών

Ανοιχτή Συνέλευση για την υπεράσπιση του λόφου του Στρέφη

Ο Λόφος του Στρέφη ελεύθερος θα μείνει (ντοκιμαντέρ από το Αυτολεξί)

Θα πέσει τσιμέντο στο μεγάλο ρέμα Ραφήνας; Τι λέει η μελέτη;

Τσιμεντοποίηση του Μεγάλου Ρέματος, μία μεγάλη απειλή για τη Ραφήνα

 Γιατί καταστρέφουν το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας;

Είναι κοινό συμπέρασμα για όσες και όσους δεν κλείνουμε τα μάτια μπροστά στην πολιτισμική και πολιτιστική μας υποβάθμιση ως χώρα, πως ζούμε 200 χρόνια πίσω από όλον τον αποκαλούμενο  "πολιτισμένο" κόσμο. Με τον όρο "πολιτισμένος κόσμος" συνοψίζουμε εκείνες τις χώρες που βρίσκονται στην αιχμή του ανθρώπινου πολιτισμού. Στην πρωτοκαθεδρία των επιστημών, των τεχνών, της οικονομίας, της κοινωνίας και τέλος της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής του σήμερα.

Δεν έχει περάσει εβδομάδα από την εκδίκαση αίτησης αναστολής εργασιών καταστροφής του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας στο τμήμα αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας. Σε άλλες χώρες, από εκείνες του πολιτισμένου κόσμου, χώρες που μάλιστα τις θεωρούμε "συμμάχους και εταίρους" εντός του υπερεθνικού, οικονομικού σχηματισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το θέμα της σκληρής διευθέτησης, της καναλοποίησης ενός φυσικού ποταμού συνεχούς ροής, δεν θα έφτανε στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο. Γιατί; Γιατί απλά οι μέθοδοι αυτές στον πολιτισμένο κόσμο έχουν καταδικαστεί, χρόνια πριν. Σήμερα οι αρχές και οι στόχοι που τίθενται από τις οδηγίες του ευρωπαϊκού σχηματισμού στον οποίο μετέχουμε κι εμείς, κινούνται σε ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Έχοντας διαπιστώσει (οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί) από την εμπειρία ετών, πως η καναλοποίηση των επιφανειακών ροών είναι αναποτελεσματική, αυξάνει τους κινδύνους από τους οποίους υποτίθεται πως προστατεύει και τέλος είναι ακραία επιβαρυντική για τον άνθρωπο και τη Φύση, έχουν προχωρήσει στη λεγόμενη "επαναφυσικοποίηση" των ροών αυτών. Προς καταγραφή των επιδόσεων τους στον τομέα αυτόν και για τη συγκρότηση πλέγματος ενεργειών κατά της κλιματικής κρίσης, έχουν δημιουργηθεί και οι σχετικοί φορείς -  παρατηρητήρια της προόδου.

Εννοείται πως η Ελλάδα ούτε κατά διάνοια δεν μπορεί να μετέχει στις μετρήσεις αυτές ή να καταγράψει σχετικές επιδόσεις. Ο λόγος είναι προφανής και όποιος δεν τον βλέπει ας κοιτάξει όσα διαμείβονται πάνω στο θέμα της τσιμεντοποίησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, αλλά και στο θέμα της συνεχούς και άμετρης εγκατάστασης φραγμάτων και μικροφραγμάτων κατά μήκος των ελληνικών ποταμών.

 Ισπανία: Ποταμός Deba (2022) Ένα υποβαθμισμένο ποτάμι που οι προσπάθειες των τελευταίων ετών τον αναβάθμισαν με τη σταδιακή επαναφορά του υδάτινου οικοσυστήματος

Ο ελληνικός υδρολογικός και υδραυλικός Μεσαίωνας

Οι φραγμοί και οι διευθετήσεις στους ποταμούς της Ελλάδας είναι σοβαρή απειλή για την βιοποικιλότητα και την υδρολογία τους. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αν και όχι ακόμα στην Ελλάδα, μία νέα τάση είναι η απελευθέρωση ποταμών με την απομάκρυνση τεχνητών φραγμών.

Οι ευρωπαϊκές επιδόσεις στην απελευθέρωση των υδάτινων επιφανειακών ροών ανά χώρα για το 2022. Η Ελλάδα είναι στο γκρίζο του τσιμέντου (πηγή DRE)

Στην τελευταία έκθεση του συνασπισμού οργανώσεων Dam Removal Europe (DRE), διαβάζουμε πως τουλάχιστον 325 τεχνητοί φραγμοί απομακρύνθηκαν από ποτάμια συστήματα στην Ευρώπη το 2022. Το νούμερο αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση 36% σε σχέση με το 2021 και καταδεικνύει την αυξητική τάση και δυναμική τουκινήματος απομάκρυνσης φραγμών στην Ευρώπη που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της συνεκτικότητας και της υδρομορφολογικής και οικολογικής ακεραιότητας των ποταμών.

Στην Ευρώπη εκτιμάται ότι υπάρχουν πάνω από 1 εκατομμύριο τεχνητοί φραγμοί, διαφόρων τύπων και διαστάσεων, που διακόπτουν τη συνεκτικότητα των ποτάμιων συστημάτων, με το 15% αυτών να θεωρούνται απαρχαιωμένα. Η πλειονότητα (71%) των φραγμών που απομακρύνθηκαν το 2022 ήταν χαμηλού ύψους (< 2 m) υδατοφράκτες (weirs), καθώς τα φράγματα αυτού του τύπου είναι ως επί το πλείστον παλαιά, δεν επιτελούν πλέον κάποιο ρόλο και η απομάκρυνσή τους είναι οικονομική και επωφελής.

Η Ισπανία, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, ηγείται του κινήματος απομάκρυνσης φραγμών και αναίρεσης  διευθετήσεων στην Ευρώπη. Πιο πίσω βρίσκονται  Σουηδία και η Γαλλία. Οι χώρες που το 2022 δήλωσαν για πρώτη φορά επισήμως την απομάκρυνση φραγμών ήταν το Λουξεμβούργο και η Λετονία. Κι όμως, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη υιοθετήσει την εν λόγω πρακτική, παρά τις εκτιμήσεις για ύπαρξη χιλιάδων φραγμών παντός τύπου στα ποτάμια συστήματα της χώρας.

Ο  Δρ. Φοίβος Μουχλιανίτης, ερευνητής και συγγραφέας της ετήσιας έκθεσης της Dam Removal Europe, αναφέρει πως «η απομάκρυνση φραγμάτων και λοιπών φραγμών αποτελεί ακόμη αμφιλεγόμενο ζήτημα στην Ευρώπη. Υπάρχουν χώρες όπου το θέμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο, συχνά και λόγω έλλειψης επαρκούς πληροφόρησης ή/και παραπληροφόρησης. Τα προβλήματα που προκαλούν οι τεχνητοί φραγμοί στα ποτάμια συστήματα είναι πολυάριθμα και η απομάκρυνσή τους – ειδικά όσων έχουν εξαντλήσει τη χρησιμότητά τους – έχει αποδειχθεί επανειλημμένως ότι επιφέρει άμεσα και πολύπλευρα οφέλη.».

Ο Herman Wanningen, διευθυντής  του ιδρύματος World Fish Migration Foundation (WFMF) και ιδρυτής του φορέα  DRE (Dam Removal Europe) δηλώνει πως “Όλα δείχνουν πως οι χώρες επιταχύνουν στην υλοποίηση του εργαλείου της επαναφυσικοποίησης των ποταμών”. Επίσης ξεκαθαρίζει πως "Απομακρύνοντας φραγμούς και αποκαθιστώντας τη φυσική ροή στα ποτάμια  εξασφαλίζονται πλεονεκτήματα όπως η αντιπλημμυρική προστασία και ο καθαρισμός του νερού, παρέχοντας  παράλληλα πάρα πολλές δυνατότητες ανάπτυξης δραστηριοτήτων αναψυχής στον άνθρωπο"

Διαβάστε (στα Αγγλικά) τη σχετική έκθεση της DRE και  σχετικό άρθρο του Guardian (βρίσκονται στις πηγές στο τέλος του παρόντος).

Στα ελληνικά πράγματα, πέρα από τις σχεδιαζόμενες ή τις προγραμματισμένες καταστροφές (που αποτελούν ντροπή για μία χώρα που ισχυρίζεται σαν άλλη μαντάμ Σουσού πως ανήκει στην Ευρώπη), η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης γράφει στον ιστότοπο της πως πιστεύει στην διατήρηση και υπεράσπιση της φυσικότητας των ποταμών της Ελλάδας, που αντιμετωπίζουν σήμερα σημαντικές απειλές από φράγματα και μικρά υδροηλεκτρικά, μέχρι διευθετήσεις.

Αλλά ακόμα και αυτό το ζήτημα πολιτισμού, εξαρτάται από μία ή πολλές δικαστικές αποφάσεις 

Πηγές:

The Guardian

Dam Removal Europe (DRE)

Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης

Ο 2ος μεγαλύτερος ποταμός της Αττικής απειλείται να εξαφανιστεί από τον χάρτη. Το Μεγάλο Ρέμα που εκβάλλει στη Ραφήνα, με κλάδους από την Πεντέλη και τον Υμηττό, διατρέχει τα Σπάτα, την Παλλήνη και το Πικέρμι. Ένα πλημμυρικό έργο το απειλεί, σκοτώνει το οικοσύστημά του και επιτείνει τις πλημμύρες. Το έργο ξεκίνησε με τις μπουλντόζες της INTRAKAT να εισβάλλουν στην κοίτη του Μεγάλου Ρέματος στις 24/4/2023. Η άμεση κινητοποίηση των κατοίκων ματαίωσε την εισβολή την επόμενη μέρα —προς το παρόν.

Πρόκειται για την 3η πράξη στο χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος.

1η πράξη. Η COSCO απαιτεί χώρο για την επέκτασή της στο λιμάνι του Πειραιά και μεταφορά των επιβατηγών πλοίων στo λιμάνι της Ραφήνας. Το κράτος-υπηρέτης (της κάθε COSCO) αναλαμβάνει την υλοποίηση του σχεδίου, επιβάλλοντάς το με όποιο κόστος σε εμάς από τη θέση τού κράτους-αφέντη. Φορέας υλοποίησης το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, με το οποίο συντάσσεται η δήθεν αυτοδιοίκηση —η Περιφέρεια Αττικής και ο Δήμος Ραφήνας. Η καραμπόλα της καταστροφής ξεκινά.

2η πράξη. Υπερμεγέθυνση του λιμανιού της Ραφήνας, κατασκευή επέκτασης της Αττικής Οδού και του Προαστιακού Σιδηρόδρομου που θα «εκβάλλουν» στη Ραφήνα. Εκεί όπου εκβάλλει και το Μεγάλο Ρέμα. Τον απαιτούμενο χώρο τον κλέβουν από τα πλημμυρικά πεδία του ρέματος στην πεδιάδα των Σπάτων και στις παραρεμάτιες περιοχές στην Παλλήνη, το Πικέρμι, τη Ραφήνα.

Παράπλευρες συνέπειες: Υποβαθμίζουν τη ζωή στη Ραφήνα, μετατρέπουν χωμάτινες γεωργικές αδόμητες εκτάσεις σε δομημένες (βιομηχανίες, φαραωνικό εργοστάσιο λυμάτων, νέα εμπορικά κέντρα, logistics κ.λπ.). Τσιμέντα που καταργούν την απορρόφηση των υδάτινων όγκων των ρεμάτων. Ο κίνδυνος πλημμυρών εκτοξεύεται για τη Ραφήνα.

3η πράξη. Επιχείρηση καταστροφής του ίδιου του ποταμού με τη μετατροπή του σε οχετό ομβρίων, εγκιβωτίζοντας 17 χλμ. κοίτης και πρανών με τσιμέντα και συρματοκιβώτια (διευθέτηση). Στις 24/4/2023 ήταν η πρώτη μέρα υλοποίησης του έργου. Δίνεται αγώνας να είναι και η τελευταία. Ήδη εκκρεμεί προσφυγή κατοίκων και φορέων στο ΣτΕ για την οριοθέτηση της πλημμυρικής ζώνης (ο καθορισμός της οποίας οφείλει να προηγείται των τεχνικών έργων διευθέτησης).

Παράπλευρες απώλειες: Αφανίζουν το οικοσύστημα της εκβολής (χιλιάδες δέντρα, 150 είδη πουλιών, ψάρια και χέλια —κάποια είδη υπό εξαφάνιση), ένα θεσμικά προστατευόμενο υδατόρεμα: «Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος» (με Π.Δ.) ενταγμένο στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2000/60/ΕΚ ως «περιοχή που προορίζεται για την προστασία οικοτόπων και ειδών». Εντείνουν τον κίνδυνο πλημμυρών για τους παραρεμάτιους κατοίκους, αφού θα φτάνει στη Ραφήνα μεγαλύτερος όγκος νερού (λόγω εξαφάνισης της βλάστησης και των χωμάτινων επιφανειών που απορροφούν τα νερά) και μάλιστα με μεγάλη ταχύτητα (αφού το ποτάμι θα μετατραπεί σε χτισμένο οχετό).

Είναι φανερό ότι τα ποτάμια δεν χωρούν στον χάρτη της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Η φύση και οι άνθρωποι —ως μέρος της— είναι αναλώσιμα για την καπιταλιστική κερδοφορία. Όμως, οι αντιστάσεις μας θα στέκονται εμπόδιο, μέχρι την κατάργηση αυτού του συστήματος που εξολοθρεύει τα οικοσυστήματα και τις ζωές μας.

Να σταματήσει το πλημμυρικό έργο που θα πνίξει τη Ραφήνα, με πρώτα θύματα ντόπιους και μετανάστες στις παρόχθιες αυθαίρετες κατοικίες. Απομάκρυνση και μετεγκατάσταση των παραρεμάτιων κατοίκων που κινδυνεύουν —ακόμη περισσότερο μετά από τα έργα διευθέτησης.

Επαναφορά του δέλτα της εκβολής στη φυσική του κατάσταση και μόνο σημειακές τεχνικές παρεμβάσεις στις στενώσεις του ποταμού λόγω των ανθρωπογενών παρεμβάσεων.

Προστασία των δασικών εκτάσεων στα ορεινά και αναδασώσεις για να συγκρατούνται οι υδάτινοι όγκοι.

Έξω οι μπουλντόζες από το οικοσύστημα του ρέματος.
Η γη δεν είναι φέουδο του καπιταλισμού. Δίνουμε χώρο στο νερό.
Επαναφορά ρεμάτων και ποταμών στη φυσική τους κατάσταση.

13/5/2023

ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών Δασαμάρι S.O.S.

Πηγή : https://dasamarisos.blogspot.com/

Η Περιφέρεια Αττικής σε πλήρη συνεργασία και συνενοχή με το δήμο Ραφήνας-Πικερμίου σχεδιάζει να εξαφανίσει ένα ποτάμι με συνεχή ροή νερού όλο το χρόνο - το δεύτερο μεγαλύτερο ποτάμι της Αττικής μετά τον βιασμένο Κηφισό - και να το υποκαταστήσει με ένα τσιμεντένιο κανάλι συλλογής ομβρίων υδάτων. Ετοιμάζεται με άλλα λόγια να καταστρέψει ένα πλούσιο οικοσύστημα μήκους 17 χιλιομέτρων και να το μετατρέψει σε αγωγό συλλογής νερού και μεταφοράς του στη θάλασσα. Το οικολογικό έγκλημα συμπληρώνεται με την κοπή χιλιάδων δέντρων που βρίσκονται στις όχθες του ποταμού. Η βαρβαρότητα αυτή συντελείται στο όνομα μιας υποτιθέμενης αντιπλημμυρικής προστασίας, επικαλούμενοι μάλιστα οι εμπνευστές του σχεδίου και την κλιματική αλλαγή αντιστρέφοντας το αίτιο με το αποτέλεσμα, υιοθετώντας πρακτικές που επιτείνουν ακριβώς αυτό το πρόβλημα  και κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε αν είναι οι ίδιοι τόσο ηλίθιοι ή αν περνούν εμάς για ηλίθιους.

Πολίτες της Ραφήνας και του Πικερμίου αντιστέκονται σε αυτή τη βάρβαρη και οπισθοδρομική πρακτική και προσπαθούν εδώ και πολλά χρόνια και με κάθε τρόπο – κινηματικό, δικαστικό, επικοινωνιακό – να το ματαιώσουν. Χθες, στις 11/5/2023, πέτυχαν μια μικρή προσωρινή νίκη που δίνει κουράγιο σε όσους αγωνίστηκαν, δίνει μια ανάσα ζωής στο ποτάμι και στους οργανισμούς που διαβιούν σε αυτό και τσαλακώνει το θράσος και την υπεροψία των τοπικών αρχόντων.

Πιο συγκεκριμένα, με προσωρινή διαταγή της προέδρου του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Μαργαρίτας Γκορτζολίδου, «πάγωσε» προσωρινά η τσιμεντοποίηση του ποταμού. Όπως αναφέρει σε Δελτίο Τύπου η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος της Ραφήνας « το Συμβούλιο της Επικρατείας έκανε δεκτό το αίτημα φορέων και κατοίκων για προσωρινή διαταγή αναστολής των πράξεων οριοθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας μέχρι την έκδοση της απόφασης της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ επί της αίτησής τους κατά του Προεδρικού Διατάγματος οριοθέτησης του ρέματος που εκκρεμεί από το 2019»

Ας χαρούμε αυτή την - έστω και προσωρινή - νίκη και ας απολαύσουμε μερικές πολύ όμορφες εικόνες από τις περιηγήσεις σε αυτό το θαύμα της φύσης που προσπαθεί με θαυμαστό τρόπο να επιβιώσει κόντρα στην ανθρώπινη αυθαιρεσία