"Οραμά μου είναι όλες οι φυλακές να αποκτήσουν αυτό που έχουν οι φυλακές Αυλώνα. 

Μας αξίζει να έχουμε ένα τέτοιο σωφρονιστικό σύστημα.
Το αξίζουμε σαν χώρα. Το αξίζουμε στους εαυτούς μας "

Ο Πέτρος Δαμιανός είναι ο Δάσκαλος που έχει πετύχει ένα μικρό θαύμα για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς με πολύ κόπο και απεριόριστη υπομονή κατάφερε να χτίσει από το 2000 στις φυλακές Αυλώνα μια άρτια εκπαιδευτική μονάδα.
Οραματιστής και πρωτοπόρος είδε ένα από τα οράματά του να υλοποιείται κ μαζί με αυτό να αλλάζει η ζωή πολλών ανθρώπων.

H Attica Voice συνομίλησε μαζί του και άκουσε τη φιλοσοφία του και την άποψή του για ένα σύστημα που θα είναι σωφρονιστικό, εκπαιδευτικό και υποστηρικτικό και όχι τιμωρητικό.

Ένα εκτενές μέρος της συνομιλίας, μπορείτε να διαβάσετε στο κείμενο που ακολουθεί

«Η μόρφωση δεν είναι ζήτημα γνώσης, είναι ζήτημα ζωής» έγραφε ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας Δημήτρης Γληνός .

Πόσο μάλλον για μια ζωή  μονότονη,  περιορισμένη σε λίγα τετραγωνικά με τον  ουρανό της χωρισμένο σε λωρίδες από κάθετα κάγκελα.

«Είναι δικαίωμα του κρατούμενου η μόρφωση» αναφέρει ο  Πέτρος Δαμιανός, πρώην διευθυντής των εκπαιδευτικών δομών (Δημοτικό – Γυμνάσιο – Λύκειο - ΙΕΚ) του Ειδικού Κέντρου Κράτησης Νέων Αυλώνα

«Μόνο το δικαίωμα κίνησης έχει αφαιρεθεί στους κρατούμενους. Όλα τα άλλα δικαιώματα, το δικαίωμα στην υγεία, στην αξιοπρεπή διαβίωση, το δικαίωμα στην Παιδεία, παραμένουν.

Αφού δεν του επιτρέπεις να πάει σε σχολείο έξω από τη φυλακή, πρέπει να του φτιάξεις ένα σχολείο μέσα σε αυτήν, για να εξασκήσει το δικαίωμα που έχει».

Το ειδικό κατάστημα Αυλώνα είναι φυλακές νέων καθώς αρχικά κρατούνταν άτομα  από  14  έως  21 ετών... και πλέον  από  18 έως 21

Το 85-90 τοις εκατό των κρατουμένων εκεί, επιλέγουν να είναι μαθητές. Πρόκειται για ένα μικρό θαύμα που πέτυχε ο Πέτρος Δαμιανός μαζί με συνεργάτες του.

Ξεκίνησε το 1994 ως εθελοντής καθηγητής, παρέχοντας τις υπηρεσίες του περιστασιακά και παροτρύνοντας συναδέλφους του από το φροντιστήριο που διατηρούσε, να κάνουν το ίδιο.

Σιγά σιγά, κατάφερε πρώτα να δημιουργήσει μαθητές και έπειτα οι μαθητές γέννησαν την ανάγκη του σχολείου .

Με επιμονή και κόπο πέτυχε  να "χτίσει" από το 2000 στις φυλακές Αυλώνα μια  εκπαιδευτική μονάδα που όχι μόνο έχει όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες -Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο  και  ΙΕΚ- αλλά διαθέτει άρτια κτιριακή και στελεχιακή υποδομή .

«Το μεγαλύτερο επίτευγμα για το οποίο είμαι περήφανος, δεν είναι οι 40 μαθητές που πέρασαν στο Πανεπιστήμιο, όπως ο Κώστας Τζανέτος, που και αυτό είναι σπουδαίο, αλλά κυρίως το γεγονός ότι αυτή η ολοκληρωμένη εκπαιδευτική μονάδα έχει τη δυνατότητα να ικανοποιεί όλες τις αιτήσεις και αυτό είναι πολύ σοβαρό.

Γιατί ας υποθέσουμε ότι έχουμε 50 θέσεις και 200 αιτήσεις.  Τότε ποιός προηγείται;

Σε αυτή την περιπέτεια που έχω ξεκινήσει, θα έλεγα ότι το όραμά μου είναι ολοκληρωμένο και αισθάνομαι ότι είμαι από τους τυχερούς ανθρώπους αφού είδα ένα από τα οράματά μου υλοποιημένο»

Όταν δέχτηκε τη θέση του διευθυντή των εκπαιδευτικών μονάδων Αυλώνα, έθεσε δύο όρους:

«Δεν θα μου στείλετε ποτέ κανέναν εκπαιδευτικό που να μην το επιθυμεί. Να μην το έχει ζητήσει να έρθει σε αυτό το σχολείο. Και δεύτερον, δε θα μου στείλετε ωρομίσθιους, δηλαδή για πέντε ώρες την εβδομάδα και να μην αποκτούν αντίληψη του περιβάλλοντος. Θέλω να βρίσκονται συνέχεια εκεί, από τις 8:00 το πρωί έως τις δυόμιση το μεσημέρι, να είναι συνέχεια εκεί για να καταλαβαίνουν πού βρίσκονται»

Πόσο εύκολο όμως είναι να διδάσκεις σε ένα τέτοιο σχολείο και πόσο εύκολο να το διευθύνεις;

Ο Πέτρος Δαμιανός μας λέει ότι αν, για παράδειγμα, στη φυλακή γίνουν δέκα φασαρίες, στο σχολείο δε θα γίνει καμία ή στη χειρότερη περίπτωση μία, και αυτή μικρή.

«Πολλά παιδιά φροντίζουν για την ηρεμία του σχολείου. Έχουν πειστεί από τους δασκάλους τους, ότι αυτός ο χώρος είναι ιερός, ότι αυτός ο χώρος έχει φτιαχτεί  γι’ αυτούς και πρέπει να τον προστατεύουν. Και ότι οι μόνοι που μπορούν να το προστατεύσουν είναι αυτοί. Και το κάνουν

Ξέρετε, είναι παιδιά που έχουν πάψει από καιρό να είναι μαθητές. Έχουν εκδιωχθεί από τα σχολεία, έχουν βγει στο δρόμο και μετά από 2-3 χρόνια μπήκαν στη φυλακή. Άρα έχουν πάψει από καιρό να είναι μαθητές. Ξαναβρίσκουν την ιδιότητα του μαθητή μέσα στη φυλακή και καταλαβαίνουν ότι αυτό δεν είναι ίδιο με το σχολείο από το οποίο έφυγαν και με το οποίο ήταν θυμωμένοι για τον τρόπο που τους αντιμετώπισε. Εδώ βρίσκονται σε ένα άλλο περιβάλλον που υπάρχει έγνοια, που υπάρχει φροντίδα, που έχουμε τους κανόνες μας και προχωρούμε.

Ξέρετε, έχω έναν μόνο κανόνα όλα αυτά τα χρόνια, τον οποίο εφαρμόζουμε εκπαιδευτικοί και μαθητές. Και ο κανόνας αυτός είναι: “Σε σέβομαι και με σέβεσαι”. Τίποτε άλλο. Λέω στα παιδιά, “ρώτησε τον εαυτό σου εάν με αυτό που έκανες με σεβάστηκες; Αν με σεβάστηκες, είσαι σωστός. Αν όχι, είσαι λάθος και πρέπει να το διορθώσεις”. Και ξέρετε, όταν μετράνε τον εαυτό τους, τον βρίσκουν σωστά. Δηλαδή παραδέχονται ότι έχουν κάνει ή δεν έχουν κάνει λάθος.

Όσον αφορά τις συμβουλές που με ρωτάτε, δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Δεν μπορώ να τους δώσω κάποια συμβουλή πέρα από αυτό που θα μπορούσε να τους πει ο πατέρας τους. Τα παιδιά είναι σφουγγάρια και κάνουν αυτό που βλέπουν. Το έχω διαπιστώσει σε πολύ ειδικές περιπτώσεις. Βλέπουν πώς συμπεριφέρεσαι εσύ, πώς συμπεριφέρονται οι συνάδελφοι, πώς συμπεριφέρεται η κοινωνία του σχολείου και ακολουθούν. Υπάρχουν πολλά παιδιά που δεν τα γνώρισαν ποτέ αυτά τα πράγματα και δεν τους είπαμε πρέπει να κάνεις αυτό ή το άλλο. Είδανε πώς το κάναμε και ακολούθησαν. Ακολούθησαν  το παράδειγμα. Πέρυσι βραβεύσαμε ένα παιδί για την προσωπική βελτίωση που πέτυχε. Επρόκειτο για ένα παιδί Ρομά που όταν ήρθε ήταν σαν αγρίμι, αλλά παρατηρούσε πώς συμπεριφέρονται οι υπόλοιποι και άρχισε σιγά σιγά με το παράδειγμα να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Ποτέ δεν του υποδείξαμε τι να κάνει. Τα έκανε όμως από μόνος του, έτσι όπως έπρεπε. Και αυτό μου λέει ότι καλά κάνουμε. Το παράδειγμα είναι που θα βοηθήσει αυτούς που έχουν μείνει λίγο πίσω, να προχωρήσουν μαζί μας»

Συνηθίζω να λέω ότι ένας καλός δάσκαλος δεν ξεχνιέται ποτέ. Θα αφήσει μέσα σου ένα σημάδι που με παράδοξο τρόπο ο χρόνος ολοένα το δυναμώνει. Οι μαθητές του Αυλώνα  ανέπτυξαν  στενούς δεσμούς με τον Δάσκαλο Πέτρο Δαμιανό.

«Έχουν το τηλέφωνο μου. Όταν θέλουν με καλούν. Όσοι τα καταφέρνουν βγαίνοντας έξω -  γιατί δεν είναι εύκολο - κρατάνε επαφή μαζί μου. Όσοι δεν τα καταφέρνουν δεν επικοινωνούν… μάλλον γιατί ντρέπονται. Υπάρχουν και αυτοί που κάποιες φορές χάνονται και καταλαβαίνω ότι την ώρα που χάνονται ξανάπεσαν… όταν κρατηθούν πάλι στα πόδια τους, έρχονται ξανά σε επαφή…

Το “μετά” την φυλακή είναι μια τεράστια υπόθεση και ο μεγάλος μου θυμός . Δεν υπάρχει το “μετά”... δεν υπάρχει η έγνοια και η φροντίδα.

Έπρεπε να το έχουμε φροντίσει από πριν. Να κάνουμε πρόληψη. Δεν την κάναμε την πρόληψη. Μπήκανε στη φυλακή. Το “μετά” όμως είναι πιο εύκολο, γιατί δεν είναι επί του γενικού πληθυσμού, όπως είναι η πρόληψη. Το “μετά” έχει το ονοματεπώνυμο των παιδιών που φεύγουν. Μπορούμε να στοχεύσουμε, αν έχουμε τη διάθεση και την επιθυμία. Αλλά, ούτε αυτό το κάνουμε. Αποφυλακίζονται με μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που τους έβαλαν μέσα. Γιατί, όσο βρίσκονταν στη φυλακή, κανείς δεν τα φρόντισε, οπότε τα προβλήματα μεγαλώσανε. Με μικρότερα προβλήματα μπήκαν φυλακή και όταν βγαίνουν με μεγαλύτερα, περιμένουμε να κάνουν τι;

Τα Πανεπιστήμιά μας βγάζουν ειδικούς των ανθρωπιστικών σπουδών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν, αλλά δυστυχώς δεν στελεχώνουν τα σχολειά μας και τις κοινωνικές δομές και μένει η κοινωνία απροστάτευτη, Έχουμε ένα κοινωνικό κράτος πάρα πολύ αδύναμο. Γιατί, κοιτάξτε,  τα παιδιά που ζούνε σε ένα δυσλειτουργικό περιβάλλον είναι δικά μας παιδιά. Εμείς, και όταν λέω εμείς εννοώ οι πιο δυνατοί της κοινωνίας, πρέπει να τα φροντίσουμε, και η Πολιτεία φυσικά. Εγώ δεν τα ξεχωρίζω. Η Πολιτεία και η κοινωνία πρέπει να λειτουργούν σε αρμονία»

Ο Δάσκαλος Πέτρος Δαμιανός μας μίλησε και για  παλιούς μαθητές του. Μας μίλησε για τον Κώστα Τζανέτο, φοιτητή στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού που βρίσκεται σε απεργία πείνας διεκδικώντας το δικαίωμά του να μεταφερθεί στις φυλακές Κορυδαλλού και να παρακολουθήσει με ηλεκτρονική επιτήρηση τα εργαστήρια τη Σχολής ώστε να μπορέσει να την ολοκληρώσει.

«Μου τηλεφωνεί συχνά. Απορρίφθηκε η αίτησή του για λόγους υπερπληρότητας του Κορυδαλλού. Συμφωνώ ότι υπάρχει υπερπληρότητα, όμως εδώ πρόκειται για τη συνέχιση των σπουδών και θα πρέπει να το εξετάσουνε λίγο διαφορετικά. Ο Κώστας Τζανέτος έχει βραβευτεί και από το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου με τριπλό κριτήριο την παρουσία, την συμπεριφορά και την απόδοση και ο Κώστας πληρούσε και τα τρία»

Αναφέρθηκε και στο Νίκο Ρωμανό που κινδύνευσε η ζωή του από απεργία πείνας αλλά και στον πρόσφατο θάνατο του Βασίλη Δημάκη ο οποίος, παρά το νεαρό της ηλικίας του, είχε πάθει μόνιμες βλάβες λόγω των απεργιών πείνας, με αποτέλεσμα να λαμβάνει φάρμακα, ενώ  οιδήματα των κάτω άκρων περιόριζαν σημαντικά την κινητικότητά του.

Μας μιλάει για τους μαθητές του με έγνοια και αγωνία. Και αυτοί στο πρόσωπό του Δασκάλου και των άλλων εκπαιδευτικών βρίσκουν τη φροντίδα που ίσως δεν είχαν αλλού.

«Ξέρετε τι είναι για μας το σχολείο ;» λένε οι μαθητές στους καθηγητές. «Η ανάσα μας. Όταν έρχεται Παρασκευή και εσείς φεύγετε και λέτε ο ένας στον άλλον καλό Σαββατοκύριακο, εμείς έχουμε Μεγάλη Παρασκευή … μαυρίλα»

Μα ο Δάσκαλος δε σταματάει εδώ, αναγνωρίζει την ανάγκη και συνεχίζει ακούραστος

«Όραμά μου είναι όλες οι φυλακές να αποκτήσουν αυτό που έχουν οι φυλακές Αυλώνα, δηλαδή να υπάρχουν όλες οι βαθμίδες εκπαίδευσης και οποιοσδήποτε επιθυμεί, να κάνει αίτημα και να γίνεται δεκτός, Μας αξίζει να έχουμε ένα τέτοιο σωφρονιστικό σύστημα.

Το αξίζουμε σαν χώρα. Το αξίζουμε στους εαυτούς μας».

Ένας στίχος από το αγαπημένο ποίημα του Δασκάλου “Γράμμα σε Αδαή”  του Τάσου Κουράκη, συνοψίζει τη ματιά του στη ζωή και στους ανθρώπους

«Αν δεν δεις το είδωλό σου στον Άλλον, τον μετανάστη, τον άνεργο, τον εξαρτημένο, τον φυλακισμένο, τον άστεγο, τότε δεν βλέπεις τον καθρέπτη αλλά την κορνίζα»

Για την Attica Voice: Μαρία Νάτση, Νίκος Σίμος, Χρήστος Κωστούλας