Τον Ιούνιο του 2020, το Δ΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική την πώληση του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στην «Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ» (ΕΕΣΥΠ δηλαδή το Υπερταμείο). Και οι δύο υποθέσεις (ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ) παραπέμφθηκαν προς οριστική κρίση στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, (του ΣτΕ).

Στο σκεπτικό των αποφάσεων, οι Σύμβουλοι Επικράτειας επικαλούνται την απόφαση 1906/2014 του ΣτΕ, που είχε κρίνει αντισυνταγματική την μετατροπή της ΕΥΔΑΠ σε ιδιωτική επιχείρηση. Μάλιστα, όπως εξηγούν, η πώληση του  50,003% της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ (Θεσσαλονίκη) είναι αντίθετη στα άρθρα 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος, όπως υποστηρίζουν οι κάτοικοι των Αθηνών και της συμπρωτεύουσας, αλλά και το Σωματείο των εργαζομένων στην ΕΥΑΘ, που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ.

Στην παραπάνω υπόθεση, συζητήθηκε η  προσφυγή πολιτών και του Σωματείου Εργαζομένων της ΕΥΑΘ, με την οποία ζητείται η ακύρωση του νομοθετικού πλαισίου (4389/2016, κ.λπ.). Πρόκειται για το νομοθετικό πλαίσιο με το οποίο -μέσω του ΤΑΙΠΕΔ- μεταβιβάζονται οι μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στην  ΕΕΣΥΠ. Στην προσφυγή υπογραμμίστηκε το ότι οι δύο κρατικές εταιρείες ύδρευσης πρέπει να διατηρήσουν το ιδιοκτησιακό και πραγματικό έλεγχο των επιχειρήσεων τους, προκειμένου να αποφευχθούν σημαντικές ανατιμήσεις στη χρήση του νερού και για να διασφαλιστεί η κρατική εγγύηση της ποιοτικής, ασφαλούς, συνεχούς, αδιάλειπτης και καθολικής πρόσβασης σε αυτές, αλλά και για λόγους εθνικής ασφάλειας.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας της αυξημένης, 7μελούς, σύνθεσης του  Δ΄  Τμήματος του ΣτΕ, με τις υπ΄  αριθμ. 1223/2020 και 1224/2020 αποφάσεις τους έκριναν ότι είναι βάσιμοι οι ισχυρισμοί των προσφευγόντων κατοίκων, αναφέροντας ότι «ο έλεγχος της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. δύναται να ασκείται όχι μόνο ευθέως από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά και εμμέσως από αυτό, δια της παρεμβολής άλλου νομικού προσώπου. Τούτο όμως είναι επιτρεπτό μόνο υπό την προϋπόθεση ότι το παρεμβαλλόμενο νομικό πρόσωπο έχει συσταθεί για την εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, υπόκειται, ως προς τις εξουσίες που διαθέτει σε σχέση με τη διαχείριση της ΕΥΔΑΠ -δια της κατοχής της πλειοψηφίας του μετοχικού της κεφαλαίου- στις ουσιαστικές δεσμεύσεις οι οποίες απορρέουν από το Σύνταγμα σε σχέση με την παρεχόμενη συγκεκριμένη υπηρεσία κοινής ωφέλειας και, επιπροσθέτως, το Ελληνικό Δημόσιο, αφενός, κατέχει το μετοχικό του κεφάλαιο και, αφετέρου, ελέγχει πλήρως τα όργανα διοίκησής του, δια του διορισμού, ιδίως, των μελών του Διοικητικού του Συμβουλίου».

Επιπλέον, κατά την ομόφωνη γνώμη του Τμήματος, «με τις ρυθμίσεις του ν. 4389/2016 δεν διασφαλίζεται ο έλεγχος του Ελληνικού Δημοσίου επί του  Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ ΑΕ, η οποία κατέχει ποσοστό 50,003% του μετοχικού κεφαλαίου της θυγατρικής της ΕΥΔΑΠ ΑΕ. Και τούτο διότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ που, αφενός, έχει το τεκμήριο αρμοδιότητας για όλα τα σχετιζόμενα με τη διαχείριση της Εταιρείας θέματα και, αφετέρου, ασκεί τα δικαιώματα ψήφου της ΕΕΣΥΠ στις θυγατρικές της, διορίζοντας, μεταξύ άλλων, τα όργανα διοίκησης της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, δεν ορίζεται από τη Γενική Συνέλευση της ΕΕΣΥΠ, δηλαδή από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά από ειδικό συλλογικό όργανο, το Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ».

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι δικαστές σε άλλο σημείο της απόφασης, «η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας· υπό τις παρούσες όμως συνθήκες, ήτοι υπό συνθήκες παροχής των υπηρεσιών μονοπωλιακώς, από δίκτυα μοναδικά στην περιοχή της Αττικής και ανήκοντα, ιδιοκτησιακώς, στην ΕΥΔΑΠ ΑΕ, φορέα που παρέχει τις υπηρεσίες αυτές με βάση σύμβαση παραχώρησης, ο έλεγχος της ΕΥΔΑΠ ΑΕ από το Ελληνικό Δημόσιο, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας επ’ αυτής, αλλά και δια του μετοχικού της κεφαλαίου, είναι συνταγματικώς επιβεβλημένος (ΣτΕ 1906/2014 Ολομ)».

Σε επιμέρους ζητήματα υπήρξε και η διατύπωση μειοψηφούσας άποψης, ενώ εξαιτίας της σοβαρότητας και της σπουδαιότητας του ζητήματος, το Δ´ τμήμα κρίνει την αναγκαιότητα παραπομπής της υπόθεσης στην Ολομέλεια για οριστική κρίση.

Στην Ολομέλεια

Τον Φεβρουάριο του 2022 συνεδρίασε η Ολομέλεια του ΣτΕ για τις υποθέσεις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, τις οποίες είχε παραπέμψει σε αυτήν το Δ’ τμήμα του ΣτΕ. Με πρόεδρο την επίτιμη πρόεδρο του ΣτΕ Ειρήνη Σαρπ, έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις του νόμου που ψηφίστηκε το 2016 και μεταβίβασε την πλειοψηφία των μετοχών των δύο εταιρειών ύδρευσης (Αθήνας και Θεσσαλονίκης) στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας, που ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο. Επικύρωσε δηλαδή την απόφαση του Δ’ τμήματος. Το σκεπτικό της απόφασης της  Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, τον Φεβρουάριο του 2022 ήταν πως δεν αρκεί το ελληνικό Δημόσιο να έχει την εποπτεία μέσω εταιρείας που ελέγχει το ίδιο, στην οποία έχει μεταβιβαστεί το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της ΕΥΔΑΠ και του αντίστοιχου φορέα για την ύδρευση της Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ), αλλά πρέπει να έχει και τον έλεγχο της διοίκησής της, διότι αυτό επιτάσσει το Σύνταγμα.»

Στην ίδια απόφαση, η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε πως «Κατά το Σύνταγμα, η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης στον πληθυσμό της Αττικής δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας και, συνεπώς, δύναται να ανατίθεται σε δημόσια επιχείρηση υπό μορφή ανώνυμης εταιρείας, όπως η ΕΥΔΑΠ Α.Ε.»

Τελικά η μεταβίβαση των μετοχών των εταιρειών ύδρευσης και αποχέτευσης κρίθηκαν αντισυνταγματικές και η σοβαρότατη εξήγηση που δόθηκε από το ΣτΕ (αλλά κάποια κρανία, κατακλυσμένα από νεοφιλελεύθερα δόγματα και αυταρχικές ονειρώξεις επιμένουν αν αγνοούν) ήταν πως «Η μεταβίβαση δυνάμει του ν. 4389/2016 από το Δημόσιο στην ΕΕΣΥΠ Α.Ε. ποσοστού μεγαλύτερου του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος, καθόσον το Δημόσιο, καίτοι είναι ο μοναδικός μέτοχος της εταιρείας αυτής, δεν ασκεί έλεγχο επί του διοικητικού συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ και δεν πληρούται, ως εκ τούτου, η συνταγματική προϋπόθεση σύμφωνα με την οποία είναι επιβεβλημένος ο έλεγχος της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. από το ελληνικό Δημόσιο, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας επ’ αυτής, αλλά και διά του μετοχικού της κεφαλαίου, επιπροσθέτως δε, η ΕΕΣΥΠ Α.Ε. είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου παρεμβαλλόμενο μεταξύ του Δημοσίου και της ΕΥΔΑΠ»

Τώρα, τα γνωστά, ίδια ζόμπι του νεοφιλελευθερισμού* επιστρέφουν από άλλη πόρτα και επιδιώκουν την ιδιωτικοποίηση του. Σήμερα (μέσω του υπουργείου του «ανιψιού» Καραμανλή, επιδιώκουν την παραχώρηση και ιδιωτικοποίηση μέσω ΣΔΙΤ του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος της Αθήνας.

Το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) Αθήνας

Τον Ιανουάριο του 2022 προχώρησε η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τον διαγωνισμό-ΣΔΙΤ που αφορά το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) της Αττικής.

Στον διαγωνισμό κατέβηκαν 3 σχήματα:

1. ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ - ΗΛΕΚΤΩΡ

2. ΙΝΤΡΑΚΑΤ ΑΕ & ΤΕΡΝΑ ΑΕ

3. ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΕ

Το κόστος του έργου με ΦΠΑ ανέρχεται σε 291 εκατ. ευρώ (ποσό χωρίς ΦΠΑ 235 εκατ. ευρώ). Η διάρκεια της σύμπραξης θα ανέρχεται σε είκοσι έτη. Το έργο είναι το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα και κινητοποίησε την αγορά. Η ΕΥΔΑΠ δεν μπόρεσε να συμμετάσχει αφού έπρεπε πρώτα να τροποποιηθεί ο ιδρυτικός της νόμος. Ούτε η γαλλική Suez δεν κατέβηκε καθώς εξαγοράστηκε από την Veolia και έχει διοικητικά ζητήματα να διευθετήσει.

Το πρόσχημα είναι πως ο διαγωνισμός του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει ως στόχο τον εκσυγχρονισμό και τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του υδροδοτικού δικτύου της Αττικής. Ο ανάδοχος θα αναλάβει το έργο λειτουργίας, συντήρησης, επισκευής και αποκατάστασης του εξωτερικού υδροδοτικού δικτύου της Αττικής. Στο συγκεκριμένο σχέδιο ΣΔΙΤ συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών που αφορούν στη λειτουργία, συντήρηση, επισκευή και αποκατάσταση των εγκαταστάσεων του εξωτερικού υδροδοτικού δικτύου συλλογής, αποθήκευσης και μεταφοράς του αδιύλιστου νερού. Από τις πηγές μέχρι την είσοδο των μονάδων επεξεργασίας του.

Ως επιχειρηματικό σχέδιο θα επιδιώκει και τη βελτιστοποιώντας την οικονομική του απόδοσης ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζεται η ορθή διαχείριση των υδάτινων πόρων. Αυτός ο συνδυασμός οδηγεί σε συνειρμούς που προοιωνίζονται την επερχόμενη Αττική Έρημο.

Σήμερα Τρίτη, 10/5/2022, στις 9:30 συζητείται η προσφυγή των Συλλόγων της ΕΥΔΑΠ και πολιτών κατά της παράδοσης μέσω ΣΔΙΤ σε ιδιώτες του ΕΥΣ Αττικής.

Σύμφωνα με την προσφυγή, η παράδοση σε ιδιώτες του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος μέσω ΣΔΙΤ, αποτελεί περαιτέρω τεμαχισμό της ενιαίας διαχείρισης του κύκλου του νερού της Αττικής και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην απαξίωση των υδραγωγείων μεταφοράς νερού, στην υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού και στην αύξηση της τιμής του νερού όπως προκύπτει από τη διεθνή εμπειρία. Και αυτή η διεθνής εμπειρία το επιβεβαιώνει. Αλλά στην Ελλάδα, όπου ζούμε τα γεγονότα με καθυστέρηση 50 ετών, πρέπει να πάθουμε για να μάθουμε. Όπως με τις διευθετήσεις, υπογειοποιήσεις, κλεισίματα  και χτισίματα ελεύθερων ποταμών, όπου σε όλον τον κόσμο τα καταργούν και επαναφέρουν ποτάμια και ρέματα στη φυσική τους κατάσταση, την ώρα που στην Κωλοπετεινίτσα της Ευρώπης πράττουμε τα ακριβώς αντίθετα, έτσι και με τη διαχείριση των εξωτερικών δικτύων υδροδότησης. Προωθούνται ενέργειες οι οποίες απέτυχαν παντού και τώρα αποκαθίστανται –όχι πάντα με επιτυχία- όπου διέπραξαν τα μεγάλα και συχνά μοιραία για τους λαούς, λάθη.

Σήμερα οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ ζητάνε άμεσα να σταματήσει η διαδικασία Εκποίησης του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (Ε.Υ.Σ) σε ιδιωτικά συμφέροντα. «Το νερό είναι κοινωνικό αγαθό και συνδέεται με την ύπαρξη και την ευημερία του ανθρώπου», όπως αναφέρει η ανακοίνωση της Πρωτοβουλίας για τη δημόσια διαχείριση του νερού. Η στήριξη όλων μας είναι αναγκαία, πριν ζήσουμε χειρότερα από αυτά που ζούμε σήμερα με το ηλεκτρικό ρεύμα και τις διάφορες «ρήτρες» που μας φόρεσε ο αποκαλούμενος «υγιής ανταγωνισμός» των θηρίων της οικονομικής μας ζούγκλας.

Παραπομπές:

*Από τον Μητσοτάκη και τον Χατζηδάκη μέχρι τους ιδιώτες μετόχους, όπως ο Τζον Πόλσον, που κατέχει το 10% της ΕΥΔΑΠ, και η γαλλική SUEZ που ελέγχει το 5,46% της ΕΥΑΘ.

Πηγές:

Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ(16/6/2020)

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (5/2/2022)

Ypodomes.gr (21/1/2022)