Στην προσπάθειά του να καταλάβει γιατί οι επισκέπτες που έστελνε το Facebook στην ιστοσελίδα του μειώθηκαν κατά τουλάχιστον 80% λίγες ημέρες μετά την επιχείρηση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023, ο Άρης Χατζηστεφάνου του infowar αντιλήφθηκε ότι έπεσε θύμα μιας μορφής σιωπηρής λογοκρισίας, του περίφημου shadow banning, που συμβαίνει όταν μια πλατφόρμα όπως το Facebook ή το Χ (πρώην Twitter) δεν εμφανίζει τις αναρτήσεις σε όσους σε ακολουθούν.

Σύμφωνα με αποκαλύψεις που έκανε αυτή την εβδομάδα το Al Jazeera, στην καρδιά του μηχανισμού βρίσκεται ο Ισραηλινός Γκάι Ρόσεν, τον οποίο ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ τοποθέτησε στη θέση του επικεφαλής Ασφάλειας Πληροφοριών της Meta, της μητρικής εταιρείας του Facebook. Προηγουμένως ο Ρόσεν είχε περάσει από τη διαβόητη «μονάδα 8200», την υπηρεσία πληροφοριών και κυβερνοπολέμου του IDF, που μεταξύ άλλων έχει λειτουργήσει και σαν εκκολαπτήριο των εταιρειών που δημιούργησαν το Predator και το Pegasus.

Η εικόνα είναι ανάλογη σε όλες σχεδόν τις αμερικανικές πλατφόρμες. Σύμφωνα με τον ερευνητή του Πανεπιστημίου του Λιντς, Αλαν Μακλέοντ, στην Google εργάζονται τα τελευταία χρόνια 99 πρώην στελέχη της «μονάδας 8200» ενώ στη Meta πρώην «κυβερνοστρατιώτες» του IDF καταλαμβάνουν θέσεις- κλειδιά στο Εποπτικό Συμβούλιο (Εμι Πάλμορ), στο Κέντρο Ερευνών του Messenger (Εϊάλ Κλέιν) και σε τουλάχιστον άλλες δέκα κομβικές θέσεις.

Μιλώντας επωνύμως αλλά και υπό καθεστώς ανωνυμίας στο Al Jazeera προγραμματιστές και υπάλληλοι του Facebook περιέγραψαν ένα καφκικό σκηνικό απειλών, διώξεων και απολύσεων στο εσωτερικό της εταιρείας που στόχο έχει να μην αποκαλυφθούν οι μηχανισμοί με τους οποίους η Meta φιμώνει φωνές που αντιδρούν στα εγκλήματα του Ισραήλ. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, πολλοί τεχνικοί απολύθηκαν όταν κατήγγειλαν ότι οι αλγόριθμοι κατατάσσουν τα σχόλια εναντίον του Ισραήλ σαν spam ή ακόμη και σαν «πορνογραφικό περιεχόμενο».

Ακολουθεί ολόκληρο το αποκαλυπτικό άρθρο του Άρη Χατζηστεφάνου, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών. Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που αποδεικνύει το βαθμό διείσδυσης του Ισραηλινού κράτους στις αμερικανικές διαδικτυακές πλατφόρμες, κάτι που όπως όλα δείχνουν συμβαίνει σε ολόκληρο τον αμερικανικό κρατικό μηχανισμό. Δύσκολο πια να ξεχωρίσουν τα αμερικανικά από τα ισραηλινά συμφέροντα και είναι τέτοια η διεισδυση των Ισραηλινών που μερικές φορές αναρωτιέσαι ποιος από τους δύο εταίρους έχει το πάνω χέρι

Προσπαθώντας να καταλάβω γιατί οι επισκέπτες που έστελνε το Facebook στην ιστοσελίδα μου μειώθηκαν κατά τουλάχιστον 80% λίγες ημέρες μετά την επιχείρηση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023, βρέθηκα αντιμέτωπος με μια μορφή σιωπηρής λογοκρισίας από τις μεγαλύτερες αμερικανικές πλατφόρμες του διαδικτύου. Ιστορίες με πρώην αξιωματούχους του IDF και αλγόριθμους που θα καθορίσουν την ελευθερία του λόγου στον 21ο αιώνα.

Έχετε προσπαθήσει να φωνάξετε στον ύπνο σας για να διαπιστώσετε ότι βγαίνει μόνο ένας ψίθυρος τον οποίο δεν ακούει κανείς; Επιστήμονες υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια μορφή μυϊκής παράλυσης την οποία προκαλεί ο εγκέφαλός μας στο στάδιο του ύπνου REM για να μας προστατεύσει από το να πραγματοποιούμε τις κινήσεις που βλέπουμε στα όνειρά μας. Τι γίνεται όμως αν αυτός ο παράλληλος κόσμος του ονείρου είναι ο κυβερνοχώρος και η «παράλυση» προκαλείται από ιδιωτικές επιχειρήσεις και δισεκατομμυριούχους όπως ο Ελον Μακ ή ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ;

Εδώ και χρόνια εκατοντάδες χρήστες του ίντερνετ καταγγέλλουν το φαινόμενο του shadow banning, όταν δηλαδή μια πλατφόρμα όπως το Facebook ή το Χ (πρώην Twitter) δεν εμφανίζει τις αναρτήσεις σε όσους σε ακολουθούν, χωρίς όμως να σε ενημερώσει για τη λογοκρισία. Αν και οι πλατφόρμες αρνούνται την ύπαρξη του shadow banning η πρακτική έχει αποδειχτεί από οργανώσεις όπως η Human Rights Watch. Μετά την 7η Οκτωβρίου του 2023, ο Λιβανέζος ινφλουένσερ, Τουφίκ Μπράιντι, με 1 εκατ. ακολούθους στο Instagram, είδε τις αναρτήσεις του να φτάνουν σε μόλις 5.000 άτομα από 200.000 που τις έβλεπαν λίγες ημέρες νωρίτερα.

Η προσωπική μου εμπειρία, αν και συγκριτικά ασήμαντη, είναι ενδεικτική του προβλήματος αλλά και ελαφρώς κωμικοτραγική. Από τον Οκτώβριο του 2023 οι άνθρωποι που επισκέπτονταν τη σελίδα του info-war.gr ακολουθώντας λινκ που είχα αναρτήσει στο Facebook μειώθηκαν κατά 80%-85%. Με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη πλατφόρμα πρόσφερε πάνω από το 80% της επισκεψιμότητας, το αποτέλεσμα ήταν να καταρρεύσουν τόσο τα –ούτως ή άλλως περιορισμένα– έσοδα από διαφημίσεις όσο και η οικονομική ενίσχυση από φίλους της σελίδας, γεγονός που προκάλεσε άμεσο ζήτημα βιωσιμότητας.

Μερικούς μήνες αργότερα ανάρτησα στο Facebook ένα podcast στο οποίο εξηγούσα ότι δημοσιογράφοι, όπως ο Βρετανός Οουεν Τζόουνς του Guardian που ασκεί κριτική στο Ισραήλ, παρατήρησαν ακριβώς την ίδια πτώση επισκεψιμότητας (περίπου 80%). Σε ανύποπτο χρόνο έλαβα ένα μήνυμα ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση παραβιάζει τους κανόνες της πλατφόρμας και θα εμφανίζεται σε λιγότερους χρήστες. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν πως όταν ανέβασα ένα σχόλιο με το οποίο κατήγγειλα την υποβάθμιση του podcast, το Facebook μου πρότεινε να του δώσω χρήματα για να εμφανίζει την καταγγελία σε περισσότερους χρήστες!

Το συμπέρασμα (πέρα από την επιβεβαίωση της ρήσης ότι οι καπιταλιστές θα πουλήσουν το σκοινί που θα τους κρεμάσουν) είναι ότι και οι σύγχρονες μορφές λογοκρισίας καθορίζονται από εξαιρετικά σύνθετες διαδικασίες, όπου οι πολιτικές επιδιώξεις του μέσου μπορεί να συγκρούονται με τους βραχυχρόνιους στόχους κερδοφορίας.

Συγκεκριμένα, η πτώση της επισκεψιμότητας είναι μια τυπική μορφή shadow banning που συνδέεται με το γεγονός ότι τον τελευταίο χρόνο ασχολούμαστε σχεδόν αποκλειστικά με τη γενοκτονία στη Γάζα. Η υποβάθμιση της καταγγελίας μου για το shadow banning δεν αποτελεί… shadow banning, αφού γίνεται απροκάλυπτα. Στο τέλος όμως η ίδια η πλατφόρμα βλέποντας ότι η καταγγελία «πουλάει» μου προτείνει να τη διαφημίσω για να έχω περισσότερες επισκέψεις. Το σύνολο αυτών των ενεργειών μπορεί κάλλιστα να έχει πραγματοποιηθεί από αλγόριθμους χωρίς άμεση ανθρώπινη παρέμβαση – αν και τους τελευταίους μήνες πληθαίνουν οι καταγγελίες για στοχοποίηση συγκεκριμένων λογαριασμών. Το πραγματικό ερώτημα βέβαια είναι ποιος προγραμματίζει τους αλγόριθμους.

Σύμφωνα με αποκαλύψεις που έκανε αυτή την εβδομάδα το Al Jazeera, στην καρδιά του μηχανισμού βρίσκεται ο Ισραηλινός Γκάι Ρόσεν, τον οποίο ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ τοποθέτησε στη θέση του επικεφαλής Ασφάλειας Πληροφοριών της Meta, της μητρικής εταιρείας του Facebook. Προηγουμένως ο Ρόσεν είχε περάσει από τη διαβόητη «μονάδα 8200», την υπηρεσία πληροφοριών και κυβερνοπολέμου του IDF, που μεταξύ άλλων έχει λειτουργήσει και σαν εκκολαπτήριο των εταιρειών που δημιούργησαν το Predator και το Pegasus.

Η εικόνα είναι ανάλογη σε όλες σχεδόν τις αμερικανικές πλατφόρμες. Σύμφωνα με τον ερευνητή του Πανεπιστημίου του Λιντς, Αλαν Μακλέοντ, στην Google εργάζονται τα τελευταία χρόνια 99 πρώην στελέχη της «μονάδας 8200» ενώ στη Meta πρώην «κυβερνοστρατιώτες» του IDF καταλαμβάνουν θέσεις- κλειδιά στο Εποπτικό Συμβούλιο (Εμι Πάλμορ), στο Κέντρο Ερευνών του Messenger (Εϊάλ Κλέιν) και σε τουλάχιστον άλλες δέκα κομβικές θέσεις.

Μιλώντας επωνύμως αλλά και υπό καθεστώς ανωνυμίας στο Al Jazeera προγραμματιστές και υπάλληλοι του Facebook περιέγραψαν ένα καφκικό σκηνικό απειλών, διώξεων και απολύσεων στο εσωτερικό της εταιρείας που στόχο έχει να μην αποκαλυφθούν οι μηχανισμοί με τους οποίους η Meta φιμώνει φωνές που αντιδρούν στα εγκλήματα του Ισραήλ. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, πολλοί τεχνικοί απολύθηκαν όταν κατήγγειλαν ότι οι αλγόριθμοι κατατάσσουν τα σχόλια εναντίον του Ισραήλ σαν spam ή ακόμη και σαν «πορνογραφικό περιεχόμενο».

Τους τελευταίους μήνες το Facebook ανταποκρίθηκε θετικά στο 94% των αναφορών που καταθέτουν η κυβέρνηση του Ισραήλ και φιλοϊσραηλινές ομάδες πίεσης και προχωρά στη διαγραφή φιλοπαλαιστινιακών αναρτήσεων ή και ολόκληρων λογαριασμών.

Αυτές οι παρεμβάσεις μπορούν κυριολεκτικά να αποκόψουν από τον κόσμο του διαδικτύου χιλιάδες μικρές ιστοσελίδες, ειδικότερα σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες όπου το Facebook μπορεί να αποτελεί την κυρίαρχη πηγή ενημέρωσης ή ακόμη και τη μοναδική πηγή πρόσβασης στο ίντερνετ (όπως συμβαίνει σε αρκετές χώρες της Αφρικής).

Σε αντίθεση με παλαιότερες μορφές λογοκρισίας το shadow banning εξασφαλίζει ότι δεν καταπατάται το δικαίωμά σου στην έκφραση. Μόνο το δικαίωμά σου να σε ακούνε και άλλοι άνθρωποι όταν μιλάς.