φωτό Μάριος Βασιλόπουλος

Η Αλκυόνη είναι ίσως το πουλί του τόπου μας με τα πιο εντυπωσιακά χρώματα. Για χάρη της οι θεοί, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, γαλήνευαν τον καιρό καταμεσής του χειμώνα για να μπορεί η Αλκυόνη να επωάζει τα αυγά της

Είναι οι περίφημες Αλκυονίδες μέρες που εμφανίζονται στο χρονικό διάστημα από τις 15 Δεκεμβρίου ως τις 15 Φεβρουαρίου, με μεγαλύτερη συχνότητα στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου. Τις ημέρες αυτές επικρατεί ηλιοφάνεια, αρκετά υψηλή για την εποχή θερμοκρασία και σχετική άπνοια. Το καιρικό αυτό φαινόμενο παρατηρείται στην Ελλάδα και σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο.

Το φαινόμενο αυτό είχε εντυπωσιάσει τους αρχαίους Έλληνες και έπλασαν γι αυτό έναν όμορφο μύθο. Σύμφωνα με το μύθο, η Αλκυόνη, κόρη του Αίολου και της Αιγιάλης, παντρεύτηκε τον γιο του Εωσφόρου Κήυκα. Η αγάπη που ένιωθε ο ένας για τον άλλον τους οδήγησε να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με το Δία και την Ήρα και να ονομάζονται με τα ονόματα εκείνων και όχι με τα δικά τους. Οι θεοί όμως τους τιμώρησαν για την αλαζονεία τους και τους μεταμόρφωσαν στο ομώνυμο θαλασσοπούλι.

Επειδή όμως η Αλκυόνη έφτιαχνε τη φωλιά της κοντά στην ακτή και τα κύματα την κατέστρεφαν, ο Δίας τη λυπήθηκε και διέταξε τους ανέμους να σταματούν για δεκατέσσερις μέρες, επτά πριν το χειμερινό ηλιοστάσιο και επτά μετά, για να μπορεί η Αλκυόνη να επωάζει τα αυγά της.

φωτό Μάριος Βασιλόπουλος

Υπάρχουν πολλές παραλλαγές αυτού του μύθου. Σύμφωνα με μία από αυτές, ο Κήυκας αποφάσισε να ταξιδέψει, για να ζητήσει χρησμό από το μαντείο του Απόλλωνα στην Κλάρο. Όμως μία θαλασσοταραχή τσάκισε το πλοίο και ο ίδιος πνίγηκε. Το σώμα του ξεβράστηκε στην ακτή, όπου το βρήκε η Αλκυόνη. Ο θρήνος της προκάλεσε τη συμπόνια των θεών που τους μεταμόρφωσαν σε πουλιά.

Μία άλλη εκδοχή πάλι, θέλει τις Αλκυονίδες κόρες του Γίγαντα Αλκυόνα, επτά στον αριθμό, οι οποίες μετά το φόνο του πατέρα τους σκοτώθηκαν πηδώντας στη θάλασσα, και μεταμορφώθηκαν στη συνέχεια από την Αμφιτρίτη σε αλκυόνες

Η Αλκυόνη (Alcedo atthis) κατοικεί σε πυκνόφυτες όχθες ποταμών και λιμνών, καθώς και σε βραχώδεις ή θαμνώδεις ακτές των θαλασσών. Στην Ελλάδα φτάνει στα τέλη του καλοκαιριού και αναχωρεί στα τέλη Μαρτίου. Τα τελευταία χρόνια όλο και λιγότερες Αλκυόνες αναπαράγονται με αποτέλεσμα την ανάγκη προστασίας του είδους.

Την Αλκυόνη θα τη δούμε το χειμώνα να κάθεται ακίνητη στις άκρες λιμνών ή ποταμών πάνω σε ένα καλάμι ή βραχάκι. Μόλις δει κάποιο ψάρι κοντά στην επιφάνεια του νερού, εφορμά κάθετα με τα φτερά της διπλωμένα. Αστραπιαία, με το μυτερό και δυνατό της ράμφος, το αρπάζει και σε κλάσματα του δευτερολέπτου έχει βγει από το νερό. Πολλές φορές, πριν βουτήξει για να αρπάξει τη λεία της, φτερουγίζει επιτόπου εντυπωσιακά

Τα χρώματά της είναι εντυπωσιακά. Έντονα μεταλλικό γαλάζιο στο πάνω μέρος, λευκός λάρυγγας, λευκή κηλίδα στο λαιμό στο κάτω μέρος και μάγουλα πυρόξανθα με κόκκινα πόδια.

φωτό Μάριος Βασιλόπουλος

Έχει σχετικά κοντά φτερά και πετά σε ευθεία, χαμηλά και σε μικρές αποστάσεις. Όπως τα περισσότερα πουλιά, αναπαράγεται την άνοιξη (άσχετα με το γοητευτικό μύθο), με το θηλυκό να γεννά 5 έως 7 λευκά σφαιρικά αυγά  σε σήραγγα που φτιάχνει σε πρανή κοντά στο νερό

Ένα από τα λίγα μέρη στην Αττική όπου μπορούμε να παρατηρήσουμε Αλκυόνες είναι το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας, το δεύτερο υδάτινο σύστημα της Αττικής μετά τον Κηφισό, με συνεχή ροή νερού όλο το χρόνο, έτσι ώστε μάλλον ποτάμι θα έπρεπε να το αποκαλούμε παρά ρέμα. Ένα ποτάμι που έχει υποστεί την ανθρώπινη βαρβαρότητα επί δεκαετίες και ετοιμάζεται τώρα να δεχτεί το τελειωτικό χτύπημα με την απόφαση της Περιφέρειας Αττικής για τσιμεντοποίησή του με τη σύμφωνη γνώμη και στήριξη του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου.

Εκατοντάδες είδη που διαβιούν μόνιμα ή προσωρινά πρόκειται να χάσουν το ενδιαίτημά τους και να εξαφανιστούν από την περιοχή, κάτι που με περισσό κυνισμό και έλλειμμα ευαισθησίας ο δήμαρχος της περιοχής αποκαλεί «προσωρινή απομείωση της βιοποικιλότητας». Ας απολαύσουμε στο άρθρο αυτό ένα από τα πιο θαυμαστά είδη αυτής της «βιοποικιλότητας που θα απομειωθεί» στο όνομα της άγνοιας, της αναισθησίας και των συμφερόντων

Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το άρθρο προέρχονται από την ομάδα «Άγρια Φύση Ραφήνας Πικερμίου» και είναι πραγματικά εκπληκτικές

φωτό Αντώνης Φαρμακόπουλος

φωτό Λιάκος Δομουχτσίδης

φωτό Λιάκος Δομουχτσίδης

φωτό Αντώνης Φαρμακόπουλος

φωτό Μάριος Βασιλόπουλος

Πηγές

https://dasarxeio.com/2016/01/15/26723/

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%BA%CF%85%CF%8C%CE%BD%CE%B7_

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%BA%CF%85%CF%8C%CE%BD%CE%B7_

Οι εκβολές του Μεγάλου Ρέματος της Ραφήνας.

Βλέπουμε καθαρά πώς η πόλη είναι αυτή που έπνιξε το ποτάμι. Ιδιώτες - με την ανοχή και τα στραβά μάτια των αρχών - αλλά και οι ίδιες οι δημοτικές αρχές στρίμωξαν και στραγγάλισαν επί δεκαετίες το ποτάμι και τώρα φοβούνται, λέει, πως θα τους πνίξει.

Η δημοτική αρχή, όπως και όλες οι αρχές άλλωστε, ξέρει καλά πως ο φόβος είναι το πιο φτηνό και το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για να κατευθύνει και για να αποκοιμήσει τον κόσμο. Πουλάει λοιπόν φόβο με αφθονία στους πολίτες, για να δικαιολογήσει τη μετατροπή του ποταμιού σε έναν τσιμεντένιο αγωγό.

Τα έργα είναι προ των πυλών. Ετοιμάζονται να καταστρέψουν το ποτάμι, να κόψουν χιλιάδες δέντρα και να εξοβελίσουν τα εκατοντάδες είδη που βρίσκουν εκεί μόνιμο ή προσωρινό καταφύγιο.

Και όλα αυτά, χωρίς να πείθουν σε καμία περίπτωση πώς θα προσφέρουν πραγματική αντιπλημμυρική προστασία. Λίγες στοιχειώδεις γνώσεις αρκούν για να καταλάβει κανείς πως η πραγματική αντιπλημμυρική προστασία επιτυγχάνεται με το να δώσει κανείς χώρο στο ποτάμι και όχι με το να το στριμώξει σε τσιμεντένιους τοίχους που θα πολλαπλασιάσουν την ορμή του και θα φέρουν την κρίσιμη στιγμή πολλαπλάσια καταστρεπτικά αποτελέσματα

Κάποιοι ενεργοί πολίτες επιμένουν να αγωνίζονται για τη διάσωσή του, την ίδια στιγμή που αντιμετωπίζονται απαξιωτικά ως γραφικοί ή περιθωριακοί από το σύστημα που ελέγχεται από το δήμαρχο Ραφήνας – Πικερμίου.

Έτσι, την Κυριακή 19/2 και ώρες 12:00-14:30 στην εκβολή του Μεγάλου Ρέματος (στο πάρκο το αποκαλούμενο Καραμανλή),  κάτοικοι της Ραφήνας σε συνεργασία με την Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας προσκαλούν όλους τους συνδημότες και συμπολίτες

1. σε μία μουσική εκδήλωση με τη συμμετοχή μαθητών του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης

2. σε απελευθέρωση πουλιών που θα γίνει με την υποστήριξη και συνδρομή της ΑΝΙΜΑ-Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής

Τόσο η μουσική εκδήλωση όσο και η γιορτή της απελευθέρωσης, της επιστροφής των πουλιών στο φυσικό περιβάλλον, είναι αφιερωμένες στη διάσωση:

του ρέματος Ραφήνας από την άμεση έναρξη του έργου που θα το μετατρέψει από ένα ζωντανό οικοσύστημα σε τσιμεντένιο αγωγό 

της ζώνης πρασίνου 12 στρεμμάτων δίπλα στα σχολεία της Ραφήνας από την μετατροπή της σε εργοτάξιο του έργου για τουλάχιστον 7 χρόνια

Κάτοικοι της Ραφήνας σε συνεργασία με την Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας προσκαλούν όλους τους συνδημότες και συμπολίτες μας, την Κυριακή 19/2 ώρες 12:00-14:30 στην εκβολή του ρέματος Ραφήνας (πάρκο αποκαλούμενο Καραμανλή), 

1. σε μία ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ με τη ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΑΛΛΗΝΗΣ και

2. σε απελευθέρωση πουλιών που θα γίνει με την υποστήριξη και συνδρομή της ΑΝΙΜΑ-Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής

Τόσο η μουσική εκδήλωση όσο και η γιορτή της απελευθέρωσης, της επιστροφής των πουλιών στο φυσικό περιβάλλον, είναι αφιερωμένες στη διάσωση:

• του ρέματος Ραφήνας από την άμεση έναρξη του έργου που θα το μετατρέψει από ένα ζωντανό οικοσύστημα σε τσιμεντένιο αγωγό 

• της ζώνης πρασίνου 12 στρεμμάτων δίπλα στα σχολεία της Ραφήνας από την μετατροπή της σε εργοτάξιο του έργου για τουλάχιστον 7 χρόνια

Ακολουθεί το Δελτίο Τύπου για την εκδήλωση, που διανεμήθηκε:

Πηγή το ιστολόγιο της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας

Η κύρωση της AEWA (μετά από 28 χρόνια) επιβάλλει ένα προστατευτικό πλαίσιο για τους σημαντικότατους υγροτόπους της Αττικής που ανατρέπει πολλά δεδομένα γι΄ αυτούς που σχεδιάζουν καταστρεπτικές επεμβάσεις (εγκιβωτισμούς, συρματοκιβώτια, εντατικούς μηχανικούς καθαρισμούς) σε ρέματα, ποτάμια και άλλους Αττικούς υγροτόπους. Είναι μείζον θέμα πολιτισμού η τήρηση των όρων του προστατευτικού πλαισίου αφού επί 28 χρόνια η μη υπογραφή του από την τριτοκοσμική χώρα μας, επέτρεψε την καταστροφή σημαντικών βιοτόπων στην Αττική και αλλού. Δημοσιεύουμε την ευχάριστη είδηση, με την ελπίδα πως έστω και τώρα, θα μπει ένα τέλος στα σχέδια όσων επιβουλεύονται τη Φύση και μάλιστα στην απογυμνωμένη από τα δάση και τα ποτάμια της, Αττική. Το ελληνικό Κοινοβούλιο ψήφισε το προστατευτικό πλαίσιο και δεν του μένει τίποτα άλλο από το να το εφαρμόσει επιτέλους.

Όπως πληροφορηθήκαμε από την ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ, μετά από 28 χρόνια αναμονής, η χώρα μας προχώρησε στην κύρωση της σημαντικής Διεθνούς Συμφωνίας για τη Διατήρηση των Μεταναστευτικών Υδρόβιων Πουλιών και των βιοτόπων τους (AEWA)

Την Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2023, ψηφίστηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο η κύρωση της Συμφωνίας για τη Διατήρηση των Μεταναστευτικών Υδρόβιων Πουλιών Αφρικής και Ευρασίας (AEWA), η οποία είχε υπογραφεί στη Χάγη στις 16 Ιουνίου 1995 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 1999. Η Ελλάδα, ενώ είχε πρωτοστατήσει τότε μεταξύ των κρατών στην υπογραφή της Συμφωνίας, δεν είχε προχωρήσει στην κύρωσή της μέχρι σήμερα.*

Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ τονίζει ότι παρά το γεγονός ότι η απόφαση έρχεται σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά, η κύρωση της AEWA έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς αποτελεί το πρώτο βήμα για την εφαρμογή και από τη χώρα μας των δεσμεύσεων που απορρέουν από την εν λόγω Συμφωνία η οποία όχι μόνο αναγνωρίζει τη σημασία της διασυνοριακής συνεργασίας για την προστασία των μεταναστευτικών διαδρόμων αλλά επιπλέον προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή της επιστημονικής κοινότητας στη λήψη αποφάσεων που έχουν άμεση επίδραση στην προστασία των υδρόβιων πουλιών και των βιοτόπων τους.

Ο Εκτελεστικός Γραμματέας της AEWA, Dr. Jacques Trouvilliez με αφορμή την κύρωση της Συμφωνίας δήλωσε ότι «η Ελλάδα είναι μια χώρα-κλειδί για την προστασία των υδρόβιων πουλιών και αποτελεί προπύργιο για μερικά από τα πιο απειλούμενα είδη όπως η Νανόχηνα και ο Αργυροπελεκάνος. Η Γραμματεία της UNEP/AEWA συγχαίρει το Ελληνικό Κοινοβούλιο και την Ελληνική Κυβέρνηση για την απόφασή τους να ενταχθούν στην οικογένεια της AEWA και, ως εκ τούτου, να δεσμευτούν περισσότερο για τη διατήρηση των υδρόβιων πουλιών και των ενδιαιτημάτων τους κατά μήκος της αφρο-ευρασιατικής μεταναστευτικής διαδρομής!»

Όπως δήλωσε η Κωνσταντίνα Ντεμίρη, Διευθύντρια της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας, «Εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για την πολυαναμενόμενη ψήφιση της AEWA, αποτέλεσμα κυρίως των άοκνων και συστηματικών προσπαθειών της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία στο πλαίσιο των προγραμμάτων LIFE για την κρισίμως απειλούμενη Νανόχηνα. Διατηρούμε, ωστόσο, επιφυλάξεις εάν η Συμφωνία αυτή θα εφαρμοστεί στην πράξη και δεν θα αποτελέσει απλώς μια τυπική εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας μας. Την ίδια στιγμή, αναμένουμε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να θέσει αντίστοιχα ένα τέλος και στην παρομοίως αδικαιολόγητη καθυστέρηση**  της έκδοσης των Προεδρικών Διαταγμάτων και των Σχεδίων Διαχείρισης για τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000».

Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ  επισημαίνει πως είναι εξαιρετικά κρίσιμο η ψήφιση αυτή να μεταφραστεί σε δράσεις για την πλήρη προστασία όλων ανεξαιρέτως των περιοχών στις οποίες απαντούν μεταναστευτικά υδρόβια πουλιά, με χαρακτηριστικότερο το πιο απειλούμενο υδρόβιο πουλί της Ευρώπης, τη Νανόχηνα (Anser erythropus), που κάθε χρόνο διανύει χιλιάδες χιλιόμετρα από τη Σκανδιναβία έως τους υγροτόπους της Βόρειας Ελλάδας για να διαχειμάσει.

Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ υποστηρίζει ότι θα παρακολουθεί στενά την εφαρμογή της Συμφωνίας AEWA για τη Διατήρηση των Μεταναστευτικών Υδρόβιων Πουλιών Αφρικής και Ευρασίας και, στο πλαίσιο των σκοπών και δραστηριοτήτων της, θα ασκήσει όλες τις αναγκαίες πιέσεις ώστε η κύρωση της Συμφωνίας αυτής να μην μείνει ένα «κενό γράμμα», αλλά να συνοδευτεί από όλα τα απαραίτητα βήματα για την ορθή και άμεση εφαρμογή της.

• Τι σημαίνει η κύρωση της Συμφωνίας για τη Διατήρηση των Μεταναστευτικών Υδρόβιων Πουλιών και των βιοτόπων τους (AEWA) για την ανατολική Αττική

Η εκβολή του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας. Η AEWA δεν πρόλαβε την πρώτη καταστροφή  αλλά προλαβαίνει την ολοκλήρωση της

Σύμφωνα με το τεύχος του προγράμματος παρακολούθησης ορνιθοπανίδας στους υγροτόπους της Αττικής του 2011, «οι υγρότοποι της Αττικής είναι από τους πλέον σημαντικούς βιοτόπους για τα πουλιά» και «οι υγρότοποι της Αττικής χρησιμοποιούνται  ως τόποι αναπαραγωγής, τόποι διαχείμασης ή απλά ως στάσεις ανεφοδιασμού κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης». Αυτό είναι που περιλαμβάνεται στην AEWA και που το ελληνικό Κοινοβούλιο ψήφισε πως πρέπει να εφαρμοστεί. Τι γίνεται όμως στους υγρότοπους που σχεδιάζονται επεμβάσεις που θα καταστρέψουν τα ενδιαιτήματα αυτά, όπως το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας; Η λογική (και ο νόμος πλέον) λένε πως πρέπει να αναθεωρηθεί ο άθλιος σχεδιασμός και να εναρμονιστεί στα δεδομένα που απαιτούν προστασία των ενδιαιτημάτων. Στην Ελλάδα όμως που θάβει τα ποτάμια της, καίει τα δάση της και μπαζώνει τις παραλίες της, όλοι αυτοί που επιζητούν το κέρδος (τους) σίγουρα θα αντιπαλέψουν και αυτό το προστατευτικό πλαίσιο. Αλλά αυτοί θέλουν να κερδίσουν από την ανάλωση των οικοσυστημάτων. Το θέμα είναι το τι θα κάνουμε όλοι οι υπόλοιποι που είμαστε αυτοί που μας κλέβουν το μέλλον μας.

Το πρόγραμμα παρακολούθησης υγροτόπων της Αττικής και η ορνιθοπανίδα (Ορνιθολογική Εταιρεία)

Σημειώσεις - παραπομπές

*          και σίγουρα οι λόγοι της καθυστέρησης δεν ήταν ούτε η γραφειοκρατία ούτε η αμέλεια κάποιου αργόσχολου υπαλλήλου.

**        πίσω από τον όρο «αδικαιολόγητη» κρύβεται σχεδόν πάντα το επίθετο «ύποπτη». Είναι πολλά τα συμφέροντα που αντιτίθενται στις συνθήκες προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος