Η Διεύθυνση Διαχείρισης Πρασίνου και Περιβάλλοντος του δήμου Θεσσαλονίκης δίνει τη δική της άποψη για τους προβληματισμούς που τέθηκαν από την Ελληνική Δασολογική Εταιρεία με ένα κείμενο που δείχνει άστοχο, δηλώνει αμηχανία και τελικά προσπαθεί να πετάξει τη μπάλα στην εξέδρα γενικεύοντας επικίνδυνα. Φυσικά, είναι καλό το ότι μία από τις υπηρεσίες που βαστά τα ηνία στην κατακρεούργηση των δέντρων του αστικού πρασίνου αισθάνθηκε την ανάγκη να απαντήσει, έστω και με αυτόν τον τρόπο, δεν είναι όμως η μόνη. Και άλλοι δήμοι και περιφέρειες όπου έχουν εγκληματίσει βαριά κατά του αστικού πρασίνου και εις βάρος της ποιότητας ζωής των πολιτών, θα έπρεπε να αναθεωρήσουν τις πρακτικές της "ευκολίας" της προχειρότητας και της αδιαφορίας που τους χαρακτηρίζει και να το κάνουν παντού γνωστό. Πιστοί όμως στην πάγια τακτική τους, προτιμούν τη σιωπή. Την ένοχη σιωπή η οποία ελπίζουν πως θα αμβλύνει τις εντυπώσεις και τη μνήμη. Δεν περιμένουμε και πολλά από υπηρεσίες που γίνονται πρόθυμα υποχείρια αυτοδιοικητικών παραγόντων που ανερυθρίαστα δηλώνουν εραστές (με το αζημίωτο;) μίας τσιμεντωμένης προόδου.

Ας δούμε όμως τι απαντά η ΔΔΠΠ του δήμου Θεσσαλονίκης στους σοβαρότατους προβληματισμούς που έθεσε η Ελληνική Δασολογική Εταιρεία και ας υποθέσουμε πως η απάντηση αυτή αφήνει το ίδιο ακάλυπτους και άλλους δήμους, εξίσου εγκληματικά αδιάφορους για το αστικό πράσινο αλλά λιγότερο ευαίσθητους απέναντι στην κριτική που δέχονται για  τα προβλήματα που προκαλούν. Το πιο "καλό" σημείο είναι αυτό που αναφέρεται στην βαρβαρότητα των επεμβάσεων στα δέντρα της πόλης όπου η ΔΔΠΠ την δικαιολογεί ως αντιμετώπιση "σπηλαιωμένων, σάπιων, διχαλωμένων κλπ. Βγάζει δηλαδή όλα τα δέντρα της πόλης είναι προβληματικά.... Και φυσικά υπόσχεται "νέες δενδροφυτεύσεις" φυσικά νεαρών δενδρυλλίων και όλα αυτά που οι δήμαρχοι υπόσχονται (ως άλλοθι για το έγκλημα), μόλις τους πιάσουν με τη γίδα στην πλάτη

Η Διεύθυνση Διαχείρισης Πρασίνου και Περιβάλλοντος (ΔΔΠΠ) του Δήμου Θεσσαλονίκης, αποτελούμενη από πτυχιούχους γεωπόνους και δασολόγους, απαντά στις ανησυχίες της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ) για το αστικό πράσινο της Θεσσαλονίκης όπως αυτές παρουσιάστηκαν στην ανακοίνωσή της που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2022.

ΕΔΕ: Για να ελαχιστοποιηθούν οι κλαδεύσεις, για κάθε θέση θα πρέπει να επιλέγεται το κατάλληλο είδος δένδρου από πλευράς μεγέθους, μορφής, χρώματος, οικολογικών χαρακτηριστικών και εν γένει απρόσκοπτης αύξησης και λειτουργίας του στη συγκεκριμένη θέση.

ΔΔΠΠ: Στόχος της υπηρεσίας είναι η σταδιακή αντικατάσταση των αστικών δενδροστοιχιών που έχουν ολοκληρώσει το βιολογικό τους κύκλο με νέα είδη δέντρων που έχουν επιθυμητά χαρακτηριστικά. Η επιλογή των νέων δέντρων που φυτεύονται, γίνεται με βάση τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της αρχιτεκτονικής τοπίου, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του κάθε δρόμου και της κάθε περιοχής (πλάτος πεζοδρομίου, αποστάσεις από κτίρια και δίκτυα, προσανατολισμό, διαστάσεις δέντρου, σχήμα κόμης, χρώμα, υφή, κ.λπ.). Επιπρόσθετα, επιλέγονται είδη που έχουν επιδείξει μεγάλη προσαρμοστικότητα στο αστικό περιβάλλον καθώς και αντοχή σε μυκητολογικές και φυτοπαθολογικές προσβολές.

ΕΔΕ: Οι κλαδεύσεις αποτελούν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Διαφορετικά αποτελούν σημαντική ζημιά επί πληρωμή. Κάθε δένδρο αποτελεί ξεχωριστή οντότητα και άρα χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση. Επομένως σε μια δενδροστοιχία ή κάποιο πάρκο δεν είναι απαραίτητο να κλαδεύονται όλα τα δένδρα και μάλιστα με αυτόν τον απαράδεκτο τρόπο που στον κλάδο μας αποκαλείται “θανατηφόρος κλάδευση”.
– Κατά την κλάδευση των δένδρων θα πρέπει να διατηρείται η τυπική μορφή τους, έτσι ώστε να συνεχίσουν να υπάρχουν ως αισθητικά στοιχεία (αρχιτεκτονήματα) στην πόλη και όχι ως “ξόανα”.

ΔΔΠΠ: Τα δέντρα αποτελούν έμβια όντα που απαιτούν συγκεκριμένες συνθήκες διαβίωσης. Αντιθέτως οι μεγαλουπόλεις αποτελούν ένα εχθρικό περιβάλλον για την ανάπτυξη βλάστησης. Σε αυτό το περιβάλλον τα δέντρα δεν αναπτύσσονται απρόσκοπτα όπως στο φυσικό τους οικοσύστημα π.χ. το δάσος. Ένα δέντρο στην τυπική μορφή του είναι ευθυτενές, κατακόρυφο, κυλινδρικό τουλάχιστον σε τμήματα του κορμού και με κυκλική διατομή. Εξαιτίας όμως του αφιλόξενου αστικού περιβάλλοντος, πολλά από τα δέντρα που φύονται στην πόλη, ιδίως στα πεζοδρόμια, λόγω των ιδιαίτερων σκληρών συνθηκών που επικρατούν (π.χ. πεζοδρόμια μικρού πλάτους, περιορισμένος αυξητικός χώρος, συμπιεσμένα εδάφη με κακό αερισμό και μειωμένο πορώδες, διέλευση εναέριων και υπόγειων δικτύων οργανισμών κοινής ωφέλειας που εμποδίζουν την ανάπτυξη της κόμης και του ριζικού συστήματος κ.τ.λ.), αυτά εμφανίζουν μεγάλες αποκλίσεις από την τυπική μορφή τους καθώς και δομικά σφάλματα όπως μεγάλες σπηλαιώσεις, εκτεταμένη σήψη και σαθρότητα στον κορμό και τη βάση, έντονη κλίση, κάμψη και στρεβλότητα του κορμού, διχαλώσεις, επιφανειακό και «επιπόλαιο» ριζικό σύστημα, ραγάδες, καύση κορμού, αλλά και εμφανείς μυκητολογικές («μανιτάρια» και μαύρο μεταχρωματισμό του φλοιού) καθώς και εντομολογικές προσβολές. Τα συγκεκριμένα ευρήματα επηρεάζουν τη στατικότητα και τη μηχανική αντοχή των δέντρων, καθιστώντας τα άκρως επικίνδυνα. Συνεπώς τα δέντρα με την προαναφερόμενη ακανόνιστη δομή, δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση «αισθητικά στοιχεία (αρχιτεκτονήματα)» αλλά πηγές άμεσου κίνδυνου αναφορικά με τραυματισμούς πολιτών καθώς και φθορά ιδιοκτησιών και υποδομών. Άρα επιβάλλεται κλάδεμα με σκοπό την ασφάλεια των πολιτών για την προστασία της περιουσίας τους και φυσικά την υγεία των δέντρων, σε περιπτώσεις όπως:
Σε δέντρα που αναπτύσσουν «επιπόλαιο» επιφανειακό ριζικό σύστημα όπως οι λεύκες, στις οποίες διαχρονικά έχουν καταγραφεί σοβαρά προβλήματα ευστάθειας.
Σε παρασιτικά/επεκτατικά είδη όπως οι αείλανθοι.
Σε πολύ γερασμένα δέντρα που παρουσιάζουν εξωτερικές σήψεις όπως οι ψευδακακίες.
Σε δέντρα με σήψεις οι οποίες δεν είναι εμφανείς μακροσκοπικά αλλά διαπιστώνονται στο εσωτερικό του δέντρου κατά τη διάρκεια του κλαδέματος.
Για άρση επικινδυνότητας σε δέντρα στα οποία κόπηκαν ρίζες στο πλαίσιο κάποιου έργου π.χ. αποκατάστασης πλακών πεζοδρομίων, ώστε να εξισορροπηθεί η υπέργεια βλάστηση με τη ρίζα.
Σε δέντρα που φύονται σε μικρά πεζοδρόμια με πενιχρό αυξητικό χώρο τα οποία «γειτονεύουν» και «εμποδίζουν» τη χρήση φωτιστικών σωμάτων, μπαλκονιών κ.ο.κ., καθώς και τη διέλευση πεζών.
Σε καρποφόρα δέντρα όπως π.χ. μουριές που λερώνουν ή προκαλούν ολισθηρότητα με τους καρπούς τους στα πεζοδρόμια.
Σε δέντρα που φύονται πλησίον φωτεινών σηματοδοτών, ρυθμιστικών ή πληροφοριακών πινακίδων, υπέργειων δικτύων εταιρειών κοινής ωφέλειας, αλλά και δρόμων με αυξημένη κυκλοφορία λεωφορείων και γενικότερα οχημάτων.
Γενικά σε δέντρα που παρουσιάζουν απόκλιση από την τυπική μορφή, σφάλματα δομής, καθώς και ανισορροπία/μονόπλευρη ανάπτυξη της κόμης.

ΕΔΕ: – Η κλάδευση, όταν αυτή κρίνεται απαραίτητη, θα πρέπει να γίνεται από ειδικευμένο και πιστοποιημένο συνεργείο και όχι από ανειδίκευτους εργάτες χαμηλού κόστους.
– Οι υπεύθυνοι γεωτεχνικοί θα πρέπει να έχουν εξειδίκευση στο αντικείμενο των κλαδεύσεων των δένδρων του αστικού χώρου.

ΔΔΠΠ: Όλοι οι επιβλέποντες της υπηρεσίας μας είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (γεωπόνοι ΠΕ ή ΤΕ, δασολόγοι ή δασοπόνοι) και οι περισσότεροι είναι κάτοχοι μεταπτυχιακών και διδακτορικών διπλωμάτων. Στο πλαίσιο των σπουδών τους, οι εν λόγω ειδικότητες έχουν διδαχθεί μαθήματα αναφορικά με δενδροκομία, δασοκομία πόλεων, αρχιτεκτονική τοπίου και αστικό πράσινο κατά περίπτωση και ανάλογα με τις βασικές εγκύκλιες σπουδές τους. Το προσωπικό της Διεύθυνσης Διαχείρισης Πρασίνου και Περιβάλλοντος, ιδίως το επιστημονικό, ενημερώνεται και επιμορφώνεται τακτικά μέσω ημερίδων, συνεδρίων, σεμιναρίων ή/και μεταπτυχιακών σπουδών στα προαναφερόμενα αντικείμενα, στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης και εκπαίδευσης και με σκοπό την κεφαλαιοποίηση και τη διάχυση της νέας γνώσης εντός της Υπηρεσίας. Αντιστοίχως, στις διακηρύξεις που συντάσσονται από τεχνικό προσωπικό κατηγορίας ΠΕ ή ΤΕ της Διεύθυνσης Διαχείρισης Πρασίνου και Περιβάλλοντος ώστε να συνεργαστεί ο Δήμος με ιδιώτες εργολήπτες πρασίνου, αναφέρεται ρητά και επί ποινή αποκλεισμού ότι όσοι κλαδεύουν, όπως και οι επιβλέποντες τους, θα πρέπει να έχουν συναφή ειδικότητα. Επιπρόσθετα, οι υποψήφιοι ανάδοχοι πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στα αντίστοιχα τεχνικά μητρώο και να διαθέτουν Πιστοποιητικό Προτύπων Διασφάλισης Ποιότητας για εργασίες πρασίνου, καθώς και αποδεδειγμένη πολυετή εμπειρία σε εργασίες πρασίνου.

ΕΔΕ: Τα δένδρα είναι μακρόβιοι οργανισμοί, με την προϋπόθεση ότι θα έχουν από μέρους μας την απαραίτητη φροντίδα. Όταν ένα δένδρο παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα, αυτό δεν πρέπει απαραίτητα να υλοτομηθεί. Θα πρέπει να εξαντλούνται όλα τα μέσα για τη διάσωσή του και όταν αυτά αποτύχουν, μόνο τότε επιτρέπεται η υλοτομία και η άμεση αντικατάστασή του.

ΔΔΠΠ: Σε δέντρα που εμφανίζουν προβλήματα, η υπηρεσία μας προβαίνει στους κατάλληλους δενδροκομικούς χειρισμούς. Ειδικότερα όμως σε ακατάλληλα ή γηρασμένα δέντρα που βρίσκονται προς το τέλος του βιολογικού τους κύκλου και επιπρόσθετα εμφανίζουν αρκετά σφάλματα και ακανόνιστη δομή, θεωρείται επιβεβλημένη η κοπή και αντικατάστασή τους. Πριν από την οποιαδήποτε κοπή γίνονται οι κατάλληλες επεμβάσεις για άρση επικινδυνότητας, καθώς η διαδικασία για την κοπή είναι άκρως χρονοβόρα λόγω της δαιδαλώδους γραφειοκρατίας (π.χ. πληθώρα δικαιολογητικών και εγκρίσεις αρμόδιων αποφαινόμενων οργάνων και υπηρεσιών). Η υπηρεσία μας, εν συνεχεία, προγραμματίζει επαναφυτεύσεις ώστε να διατηρηθεί το περιβαλλοντικό ισοζύγιο πρασίνου.

Πηγή: Η ιστοσελίδα του δήμου Θεσσαλονίκης

Ήταν καιρός μία επιστημονική ένωση και μάλιστα ένωση ειδικών επί του αστικού πρασίνου, να εκφράσει τις απόψεις της για τα όσα εγκληματικά συμβαίνουν στις ελληνικές πόλεις με μόνιμο θύμα το αστικό πράσινο. Μπορεί η αφορμή του προβληματισμού της ΕΔΕ να είναι το αστικό πράσινο της Θεσσαλονίκης και η διαχείριση του αλλά ποιος μπορεί να αμφισβητήσει πως οι αναφορές των ειδικών έχουν εφαρμογή και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας; Πόλεις μικρές ή μεγαλύτερες.

Στο δελτίο τύπου της ΕΔΕ γίνεται αναφορά στο γεγονός πως στον τόπο μας, συχνότατα οι κλαδεύσεις των δέντρων αποτελούν τον απαράδεκτο κανόνα, αντί να αποτελούν την εξαίρεση. Δηλαδή, αντί η κλάδευση να αποτελεί μία εργασία με στόχο τον εστιασμένο δενδροκομικό (ή δασοκομικό προκειμένου για άλση) χειρισμό, αποτελεί τακτική, οριζόντια  ρουτίνα με σκοπούς άσχετους μα την διατήρηση της υγείας και ομαλής ανάπτυξης των δέντρων. 

Αλλού επισημαίνεται η "οριζόντια" εφαρμογή κλαδεύσεων, όπου τα συνεργεία και οι υπεύθυνοι παραβλέπουν  τις ιδιαιτερότητες κάθε είδους. Αν τις αγνοούν τίθεται σοβαρό θέμα τεχνικής επάρκειας τους. Ομοίως επισημαίνεται και διακριτικά καυτηριάζεται,  η άγνοια των αρμοδίων των δήμων περί της απαραίτητης για την αισθητική των πόλεων, κλάδευσης μορφής. Αντ' αυτής, οι υπηρεσίες και οι εργολάβοι τους κλαδεύουν βαθιά, με ένα απαράδεκτα συχνό κλάδεμα "ανανέωσης". Αυτό βέβαια οδηγεί στην υποβάθμιση της αισθητικής αξίας των δέντρων και τελικά στον αφανισμό τους.

Διαβάστε το Δελτίο Τύπου της ΕΔΕ, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει εγχειρίδιο του ενδεικνυόμενου σχεδιασμού και  της εφαρμογής διαχειριστικών ενεργειών επί του αστικού πρασίνου. Όσοι ζείτε στην Αττική, συγκρίνετε την εμπειρία σας από τη διαχείριση των δέντρων στο δικό σας μέρος και κατόπιν αξιολογείστε από τον κάθε δήμαρχο, αντιδήμαρχο, "παράγοντα", τεχνικό υπεύθυνο ή εργολάβο, σύμφωνα με τα πεπραγμένα τους επί του δικού σας αστικού πρασίνου. Εμείς, αν κρίνουμε από όσα συμβαίνουν στον δικό μας τόπο, αισθανόμαστε βαθιά ως απόλυτα απογοητευμένοι.

Ακολουθεί το δελτίο τύπου της ΕΔΕ σε pdf format.

Η Ελληνική Δασολογική Εταιρεία εξέδωσε το ακόλουθο Δελτίο Τύπου, στο οποίο εκφράζει επιγραμματικά τις θέσεις της για τις τραγικές δασικές πυρκαγιές του 2021. Μίας χρονιάς που αποτελεί την πιο μαύρη χρονιά στον τομέα του πλήθους, της έντασης καταστροφής και της έκτασης των δασικών πυρκαγιών. Μίας χρονιάς που απέδειξε με οδυνηρό τρόπο πως το σοβαρότατο θέμα της δασοπροστασίας και της δασικής διαχειριστικής στην Ελλάδα, είναι το μεγάλο θύμα πολιτικών επιλογών, κυβερνήσεων και αυτοδιοίκησης.  Ειδικά της αυτοδιοίκησης όλων των βαθμίδων, η οποία δεν είναι μόνο ανίκανη, ανεπαρκέστατη και εχθρική απέναντι στη διατήρηση, τη διαχείριση και  την προστασία του δασικού πλούτου της χώρας, αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι εκείνη που οδηγεί τα δάση και το φυσικό περιβάλλον σε παρακμή, μαρασμό και σε οριστικό αφανισμό. Αντιμετωπίζει το δάσος και το περιβάλλον εν γένει μόνο ως βάθρα διαφημιστικής προβολής, με «χαντρούλες και καθρεφτάκια», με ψεύτικα, δήθεν φιλοπεριβαλλοντικά σχέδια, που κρύβουν ανόσιους και επικίνδυνους σχεδιασμούς. Κάποτε πρέπει να έρθει η στιγμή που θα απαλλαγούμε από αυτή τη γάγγραινα, αλλά μέχρι να το αποφασίσουμε τελεσίδικα, ας φροντίσουμε να βρισκόμαστε από την πλευρά της προστασίας περιβάλλοντος και δάσους και όχι των εχθρών τους.

Μετά τη μακρά εισαγωγή, ακολουθεί το Δελτίο τύπου της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας, το οποίο περιέχει και τις προτάσεις της, οι οποίες όμως προϋποθέτουν μία νέα, δημοκρατική δομή Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.