Ο Νίκος Μπελαβίλας γράφει για την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με τα όρια των οικισμών -μια απόφαση που προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων από όλο σχεδόν το επίσημο πολιτικό φάσμα της χώρας- και ερωτά: Θα τελειώσουμε επιτέλους με τα όρια και τους όρους «λάστιχο» της δόμησης, αλλά και με την απαράδεκτη εκτός σχεδίου δόμηση; Θα τελειώσουμε επιτέλους με την αυθαιρεσία κάθε τοπικού παράγοντα που λειτουργεί με πελατειακή λογική;

Μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση του καθηγητή πολεοδομίας και ιστορίας της πόλης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που τολμά να μιλήσει θαρραλέα και χωρίς να χαϊδεύει αυτιά βάζοντας τα πράγματα σε μια λογική σειρά, όπως πρέπει να γίνεται σε κάθε πολιτισμένη χώρα 

Ακολουθεί η ανάρτηση:

Υπάρχει μία πόλη, ένας οικισμός. Εκεί χτίζουμε πυκνά κτίρια σε οικοδομικά τετράγωνα, προβλέποντας να αφήσουμε χώρους – γεωμετρικά ικανούς και σε κατάλληλες διατάξεις – ώστε να διαμορφωθούν οι δρόμοι, οι πλατείες, τα πάρκα, αλλά και οι απαραίτητες κοινωνικές υποδομές: ένα σχολείο, ένα γυμναστήριο ή ένα μικρό γήπεδο, ένα κέντρο υγείας.

Όταν η πόλη μεγαλώνει – ή όταν εμείς επιθυμούμε να την επεκτείνουμε, όπως ονομάζεται στην πολεοδομία – επιλέγουμε μια κατάλληλη έκταση: που δεν είναι δάσος, ούτε αρχαιολογικός χώρος, ούτε αιγιαλός, ούτε ρέμα ή ποτάμι. Και σε αυτή την έκταση σχεδιάζουμε τις νέες συνοικίες και στη συνέχεια επιτρέπουμε την οικοδόμηση, παράλληλα ή, ακόμη καλύτερα, αφού ετοιμαστούν οι υποδομές.

Αυτός είναι ο κανόνας σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο. Αυτή είναι η λογική. Αυτή η πρακτική εφαρμόστηκε σπάνια – ή και καθόλου – στις ελληνικές πόλεις μέχρι τη Μεταπολίτευση. Οι πόλεις πρώτα επεκτείνονταν με καταπατήσεις και άναρχη δόμηση· ύστερα ερχόταν το κράτος, κατόπιν πολιτικών πιέσεων, να νομιμοποιήσει κάποιο πρόχειρο τοπογραφικό σχέδιο (αν υπήρχε και αυτό), φτιαγμένο από τον μεσίτη που «έκοβε» και πουλούσε τα οικόπεδα.

Έξω από τις πόλεις, στους μικρούς οικισμούς, διαμορφώθηκε μια αντίστοιχη παράδοση που διήρκεσε δεκαετίες. Χάρη σε διατάγματα της εποχής του Αντώνη Τρίτση – ο οποίος επιχείρησε να επιβάλει ένα καθεστώς ελέγχου – θεσπίστηκε ένα μεταβατικό πλαίσιο για τις επεκτάσεις: μια ακτίνα γύρω από κάθε οικισμό, κυρίως αγροτικό, μέσα στην οποία μπορούσε να επιτραπεί λελογισμένη δόμηση. Όμως αυτή την ακτίνα την όριζε κατά το δοκούν και χωρίς αντικειμενικά κριτήρια – ο εκάστοτε νομάρχης. Θεσπίζονταν όροι δόμησης και «παρεκκλίσεις», ώστε να μπορεί κανείς να χτίζει σχεδόν ελεύθερα.

Έτσι, και σε αυτή την περίπτωση, η παρέκκλιση, η εξαίρεση, έγινε κανόνας. Η ύπαιθρος κτιζόταν σιγά-σιγά: με μονοπάτια αντί για δρόμους, χωρίς κανέναν δημόσιο χώρο, χωρίς καμία υποδομή. Οι νομάρχες, επιρρεπείς στις πιέσεις και χωρίς υποχρέωση να πολεοδομήσουν συστηματικά, όριζαν αυθαίρετα μία περιμετρική γραμμή και ο οικισμός διπλασιαζόταν ή τριπλασιαζόταν μέσα σε λίγο καιρό. Παράλληλα, στήθηκε μία τεράστια κτηματομεσιτική οικονομία πάνω στην παραδοχή της αέναης επέκτασης των οικισμών – κυρίως σε παραθεριστικές ζώνες αλλά και σε προάστια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης.

Επειδή στην Ελλάδα τόσο οι πλούσιοι όσο και οι φτωχοί έχουν – από διαφορετικές αφετηρίες – το «δικαίωμα» να αυθαιρετούν και να λεηλατούν τη δημόσια γη και την ύπαιθρο, φτάσαμε στο σημερινό χάος. Από τη μία, η Μύκονος και η Πεντέλη, με τεράστιους οικισμούς επαύλεων στο πουθενά· από την άλλη, οι επίσης τεράστιοι οικισμοί λαϊκής δεύτερης κατοικίας – χωρίς ούτε μία υποτυπώδη υποδομή – στον νότιο Ευβοϊκό, στη Σαλαμίνα, στα Γεράνεια, στην ακτή του Κορινθιακού.

Σήμερα, σχεδόν ολόκληρο το επίσημο πολιτικό φάσμα της χώρας καταγγέλλει το Συμβούλιο της Επικρατείας, επειδή με την πρόσφατη απόφασή του επιχείρησε να βάλει σε τάξη αυτό το καταστροφικό χάος. Όχι απαγορεύοντας τις επεκτάσεις των οικισμών, αλλά καθορίζοντας πως αυτές θα γίνονται στο εξής με πολεοδομικούς κανόνες – όχι τυχαία, ούτε με χαριστικές ρυθμίσεις, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.

Έτσι φτάνουμε σε μια διακομματική αντίδραση, η οποία – στο όνομα «του λαού» – διεκδικεί το δικαίωμα στη δόμηση όπου μας αρέσει: ένα δικαίωμα που επιβιώνει επί δύο αιώνες, από την εποχή του Όθωνα, και που συνοψίζεται σε μια σταθερή επιλογή: τον προσδιορισμό της γης – δημόσιας ή ιδιωτικής, αγροτικής, δασικής, ορεινής, παράκτιας, παραλίμνιας – ως λάφυρου προς λεηλασία. Δικαίωμα και προνόμιο για τον «επενδυτή» που θέλει να χτίσει γιγαντιαία ξενοδοχεία, για τον παίκτη του χρηματιστηρίου που αναζητά βίλα με πισίνες στην καλντέρα της Σαντορίνης, στα παρθένα ακρωτήρια της Σερίφου ή μέσα στο δάσος της Χαλκιδικής, για τον εργολάβο που τεμαχίζει και οικοδομεί, για τον μετανάστη του ’50 που γύρευε ένα κεραμίδι για την οικογένειά του στο Πέραμα, αλλά και για τον εργαζόμενο παραθεριστή του ’90 που ήθελε ένα σπιτάκι για τα Σαββατοκύριακα δίπλα στη θάλασσα στη Λούτσα.

Η υπόθεση αυτή δεν είναι μοναδική. Είναι ένα από τα κεφάλαια του μεγάλου βιβλίου της ελληνικής ημιτελούς πολεοδομικής παράδοσης. Μαζί με την επί δύο αιώνες απουσία κτηματολογίου και δασικών χαρτών, μαζί με την αδιανόητη εφαρμογή της εκτός σχεδίου δόμησης σε όλη την επικράτεια.

Για να μη μελαγχολήσουμε, ας σκεφτούμε λίγο τα θετικά τα οποία πιστώνονται στις προηγούμενες κυβερνήσεις, τις προ του Μνημονίου, σε αυτές του ΣΥΡΙΖΑ του 2015-2019 και στις τωρινές της ΝΔ όσο και αν η διατύπωση ξενίζει: το κτηματολόγιο, όπως και οι δασικοί χάρτες, προχωρούν. Με αργούς ρυθμούς, αλλά προχωρούν. Και δεν πρέπει να σταματήσουν με κανέναν τρόπο. Το αρχαιολογικό κτηματολόγιο έχει ολοκληρωθεί, όπως και η περίφημη χάραξη των αιγιαλών που εκκρεμούσε γενιές και γενιές. Για πρώτη φορά από την εποχή της πολεοδομικής ανασυγκρότησης, της ΕΠΑ του 1983, εκπονούνται μαζικά πολεοδομικά σχέδια που θα καλύψουν το σύνολο του αστικού και εξωαστικού χώρου της Ελλάδας.

Ο έλεγχος των ορίων των οικισμών που ζητά το ΣτΕ είναι αντικείμενο αυτού του σχεδιασμού – και μόνο αυτού. Εκεί οφείλει να υπάρξει η δημόσια διαβούλευση: της αυτοδιοίκησης, των κατοίκων, της αγοράς. Εκεί πρέπει να γίνει ο διάλογος και να ληφθούν οι αποφάσεις για το ως πού και πώς αντέχει να επεκταθεί ένα χωριό, μία κωμόπολη, μία πόλη. Για το πόσο θα χτίσουμε από την ύπαιθρο, πόσες γεωργικές, δασικές ή ορεινές εκτάσεις θα κρατήσουμε ανέγγιχτες.

Ίσως είναι η στιγμή – χάρη και στην ευτυχή επιμονή του Συμβουλίου της Επικρατείας – να τελειώνουμε όχι μόνο με τα όρια και τους όρους «λάστιχο» της δόμησης, αλλά και με την απαράδεκτη εκτός σχεδίου δόμηση.

Μετά την παραίτηση του προηγούμενου δικηγόρου που εκπροσωπούσε τον δήμο του Μπουρνούς στην παρέμβαση υπέρ του υπουργείου στην εκδίκαση της προσφυγής κατά του ΠΔ της οριοθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, η νέα δήμαρχος η οποία είχε δεσμευτεί ενυπόγραφα πως ο δήμος θα παραιτηθεί από την παρέμβαση υπέρ του υπουργείου (!!!) αναζητά τώρα καινούργιο δικηγόρο για να διορίσει στη θέση του παραιτηθέντα. Έτσι ολοκληρώνει την αθέτηση της δέσμευσης της ξοδεύοντας χρήμα για το επικίνδυνο πείσμα του προκατόχου της (αλήθεια τι θεωρεί πως σημαίνει η λέξη "δεσμεύομαι" και τι αξία έχει η υπογραφή της όταν αποτελεί απλά παραφωνία και έχει θέση μουτζούρας στο χαρτί;).

Η ανεξάρτητη κίνηση δημοτών "Γη & Ελευθερία" απέστειλε την ανοιχτή επιστολή την οποία επισυναπτουμε στο παρόν, απ' όπου μπορείτε να τη διαβάσετε αλλά και να την μεταφορτώσετε

Δημοσιεύουμε δελτίο τύπου της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας για τη συζήτηση της 15ης Μαΐου 2023 στην τριμελή Επιτροπή Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας

Χθες, Δευτέρα 15/5/2023, στο Συμβούλιο της Επικρατείας, εκδικάσθηκε η αίτηση αναστολής των έργων καταστροφής του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας. Πρόκειται για επεμβάσεις έκθεσης της πόλης σε αυξημένο κίνδυνο πλημμύρας και σαφούς υποβάθμισης του τόπου. Μία αίτηση αναστολής έργων που σχεδιάστηκαν σύμφωνα με το πνεύμα και τις αντιλήψεις που επικρατούσαν πριν από 70 χρόνια στον κόσμο.

Το παρωχημένο της μελέτης, σύμφωνα με τις σύγχρονες αντιλήψεις, θα αρκούσε για να μην έχει εκπονηθεί ποτέ, όμως η επιδίωξη άλλων στόχων, που καμία σχέση δεν έχουν με την αντιπλημμυρική προστασία, οδήγησε στον παρωχημένο αυτόν σχεδιασμό.

Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε στην παρούσα ανάρτηση με τις μελέτες και τα έργα αυτά. Το έχουν κάνει ήδη οι ειδικοί στους οποίους έχουμε απευθυνθεί, σε Ελλάδα και εξωτερικό και έχουμε κοινοποιήσει τις απόψεις τους αρκετές φορές. Σήμερα θα ασχοληθούμε με τον τρόπο με τον οποίο μετέχουν στη δικαστική διαδικασία, ο δήμος και οι ζηλωτές της καταστροφής. Όχι στα όσα αφορούν στην ουσία της υπόθεσης αλλά στα όσα αφορούν στην οικονομία της διαδικασίας.

Κατά την εκδίκαση του αιτήματος αναστολής και σύμφωνα με τα έως σήμερα γεγονότα, ο δήμος της Ραφήνας δεν θα μπορούσε να παρέμβει στη διαδικασία, αφού δεν είχε ήδη κάνει παρέμβαση στη συγκεκριμένη προσφυγή, κατά της οριοθέτησης. Παρά ταύτα πληροφορηθήκαμε πως με εντολή δημάρχου (και δίχως σχετική απόφαση δημοτικού συμβουλίου) δικηγόρος θα ετοίμαζε παρέμβαση για λογαριασμό του δήμου. Αν θέλαμε να είμαστε ακριβείς και σύμφωνα με τη διαδικασία, η παρέμβαση ήταν του δημάρχου και όχι του δήμου, αφού δεν υπήρχε απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Μάλιστα προηγήθηκε παραγγελία προς τον δικηγόρο, προκειμένου να γνωμοδοτήσει για το αν θα μπορούσε να παρέμβει ο δήμος, με κόστος σχεδόν 2.000,00 ευρώ (1.984,00€ για την ακρίβεια)

Ο δικηγόρος γνωμοδότησε πως ο δήμος έχει τη δυνατότητα παρέμβασης και έτσι ο δήμαρχος, πάλι  με απόφαση του, του ενέκρινε ακόμα 610 ευρώ αμοιβή παράστασης

Εδώ και η ανάληψη υποχρέωσης καταβολής της αμοιβής παράστασης του δικηγόρου

• Αλγεινές εντυπώσεις προκαλεί ο φανατισμός του ζηλωτή δημάρχου που στέκεται ως υποπόδιο του υπουργείου και της περιφέρειας, προκειμένου να εκτελεστεί ένα έργο που θα υποβαθμίσει την περιοχή, μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσει την επέκταση του λιμανιού και πόσα ακόμα, γνωστά και άγνωστα συμφέροντα περί αυτό. Μεταξύ δημοτών και συμφερόντων, ο δήμαρχος επιλέγει τα δεύτερα, με πρόσχημα και δικαιολογία την «αντιπλημμυρική προστασία»

• Αλγεινές εντυπώσεις επίσης προκαλεί το ότι όλα αυτά τα φαιδρά γίνονται χωρίς απόφαση δημοτικού συμβουλίου, παρά μόνο με εντολή δημάρχου.

• Ιδιαίτερα κακές εντυπώσεις προκαλεί και το ότι ο δήμαρχος αφαιρεί χρήμα από το ταμείο του δήμου για να στραφεί εναντίον δημοτών, οι οποίοι προσπαθούν να υπερασπιστούν τον τόπο και το μέλλον του. Μάλιστα η ειρωνεία έγκειται και στο ότι οι προσφεύγοντες τελικά πληρώνουν την προσφυγή τους άμεσα, με δικά τους χρήματα, αλλά την ίδια ώρα πληρώνουν και τον φανατισμό του δημάρχου εναντίον τους έμμεσα, μέσω του ταμείου του δήμου.

Όλα συγκλίνουν σε μία εφιαλτική εικόνα. Την εικόνα μίας πόλης που δυναστεύεται από έναν  δήμαρχο, που όχι μόνο δεν υπερασπίζεται το συμφέρον της πόλης του αλλά παρακάμπτει τις διαδικασίες και χρησιμοποιεί τους πόρους της πόλης για να ικανοποιήσει την προσωπική του, όπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα, εμπάθεια.

Αν υπάρχει η περιγραφή του ακατάλληλου για να υπηρετήσει μία πόλη ανιδιοτελώς και με στόχο το κοινό καλό, ο δήμαρχος της Ραφήνας είναι το πιο ακριβές παράδειγμα της.

Σημείωση: Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η πληρωμή από το ταμείο του δήμου της αμοιβής δικηγόρου για την υπεράσπιση του υπόδικου για την πυρκαγιά στο Μάτι. Η δίωξη δεν αφορά θεσμούς, αφού οι θεσμοί αποσυνδεδεμένοι με τα πρόσωπα που έχουν ορκιστεί να τους υπηρετούν, δεν μπορεί να φέρουν ευθύνη. Αντίθετα, τα πρόσωπα όταν αναλαμβάνουν θεσμικούς ρόλους, ορκίζονται να τους υπηρετήσουν για το καλό της κοινωνίας, τηρώντας το Σύνταγμα και τους νόμους. Αν δεν τα καταφέρουν, απαξιώνονται τα πρόσωπα ως επίορκα ή ανάξια εμπιστοσύνης και ποτέ οι θεσμοί καθαυτοί, αφού ενδέχεται να τους υπηρετήσει στο μέλλον άλλο πρόσωπο, το οποίο ενδεχομένως να τους τιμήσει και να τους αναδείξει, πάλι με τη δική του προσωπική υπευθυνότητα και ικανότητα. Αν οι θεσμοί δικάζονται και απαξιώνονται, δεν θα έπρεπε να έχουμε ξανά πρωθυπουργό στη χώρα, ήδη από την εκτέλεση του Γούναρη και του Πρωτοπαπαδάκη  στο Γουδί, το 1922

Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκανε δεκτό το αίτημα φορέων και κατοίκων για προσωρινή διαταγή αναστολής των πράξεων οριοθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας μέχρι την έκδοση της απόφασης  της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ επί της αίτησής τους κατά του Προεδρικού Διατάγματος  οριοθέτησης του ρέματος που εκκρεμεί από το 2019.

Το αίτημα προσωρινής διακοπής  των εργασιών κατατέθηκε λίγες ημέρες μετά την έναρξη του έργου διευθέτησης που έγινε στις 24/4/23. Τότε, η εταιρία ΙΝΤΡΑΚΑΤ που εκτελούσε το έργο για λογαριασμό του Υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών, με εκσκαφείς και ερπυστριοφόρα μηχανήματα αποψίλωσε περίπου 300 μέτρα στην κοίτη και τμήμα των πρανών, ανάντη της γέφυρας Χρ.Σμύρνης.

Το ρέμα Ραφήνας είναι χαρακτηρισμένο υδατόρεμα και υγρότοπος  Α’ Προτεραιότητας του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ν.4277/2014), ενταγμένο στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2000/60/ΕΚ για την προστασία των υδάτων ως «περιοχή που προορίζεται για την προστασία οικοτόπων και ειδών». 

Ειδικά το τμήμα στο οποίο έγινε η επέμβαση είναι οριοθετημένος υγρότοπος (αρ.54 ν.4559/2018) στον οποίο ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΚΑΘΕ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΤΟΥ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕ Π.Δ.,  το οποίο δεν έχει ακόμα εκδοθεί.

Επιπλέον, η επέμβαση έγινε μέσα στην αναπαραγωγική περίοδο των ειδών, τη στιγμή που, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του ΕΛΚΕΘΕ και της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας, στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας έχουν καταγραφεί 25 προστατευόμενα είδη, κάποια εκ των οποίων απειλούμενα, και συγκεκριμένα 22 είδη πουλιών του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για τα πουλιά, 2 είδη ψαριών (το χέλι μάλιστα, κρισίμως κινδυνεύον είδος, σε μεγάλους πληθυσμούς) και ένα είδος νεροχελώνας.

Από την ημέρα την επέμβασης μέχρι σήμερα, παράλληλα με την κατάθεση της αίτησης αναστολής, η Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας μαζί με δεκάδες κατοίκους  της περιοχής,  καθημερινά οργανώνουν περιφρούρηση έξω από το εργοτάξιο της ΙΝΤΡΑΚΑΤ, για να μη μπουν ξανά μπουλντόζες στο ποτάμι και προκληθεί μη αντιστρεπτή περιβαλλοντική ζημιά. 

 Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας δικαιώνει προσωρινά τους κατοίκους!

Σύμφωνα με την απόφαση, «διατάσσεται η αναστολή εκτέλεσης του από 12 Ιουλίου 2021 π.δ. 498/Δ/28.07.21 με θέμα επικύρωση οριογραμμών ρέματος Ραφήνας και ρέματος Βαλανάρη …., μέχρι την έκδοση της απόφασης Επιτροπής Αναστολών επί της εκκρεμούσης αιτήσεως αναστολής».

Η αίτηση αναστολής θα συζητηθεί από την Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ την ερχόμενη  Δευτέρα 15/5/23.

Ο δικηγόρος των αιτούντων κος Γεώργιος Μπάλιας δήλωσε: «Το Ε΄ τμήμα του ΣτΕ, σήμερα με την έκδοση της προσωρινής διαταγής για διακοπή των εργασιών στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων,  εκτιμώντας ότι η συνέχιση των εργασιών θα επιφέρει μη αντιστρέψιμη βλάβη στο ποτάμιο οικοσύστημα. Θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας για την ολοκλήρωση της νίκης στη δίκη της αίτησης ακύρωσης στις 4/10/2023». 

Η Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας εκτιμά ότι η απόφαση του ΣτΕ είναι μία  ΝΙΚΗ για όλο τον κόσμο που ανταποκρίθηκε στα καλέσματα και στήριξε τον αγώνα μέχρι σήμερα και  καλεί σε επαγρύπνηση γιατί ο αγώνας για τη διάσωση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, του δεύτερου μεγαλύτερου ποταμού της Αττικής,  δεν έχει τελειώσει.

Καλεί τον κόσμο που ενδιαφέρεται να παρακολουθήσει την εκδίκαση της αίτησης αναστολής τη Δευτέρα 15/5/23 στη 1μμ στο Συμβούλιο της Επικρατείας (Πανεπιστημίου 47-49).