Το ερώτημα ήταν ένα, από την αρχή του κόσμου ή μάλλον από την αρχή του Ανθρώπου. Ποια είναι η αξία της ζωής; Και όταν ο άνθρωπος λέει ζωή, εννοεί τη δική του, την ανθρώπινη ζωή. Αυτός είναι άλλωστε ο διεκδικητής της μοναδικότητας της κατοχής συνείδησης, σε έναν κόσμο που επιμένει  να αποτελεί το κέντρο του, μαζί και το επιστέγασμα της εξέλιξης (ή της Δημιουργίας για να μη χαλάμε τα γούστα κανενός). Με αφετηρία μία αστήρικτη αλλά επικρατούσα αντίληψη πως ό,τι δεν διαθέτει συνείδηση, δεν μπορεί και να αποδώσει αξία στη ζωή του, ο οικονομών Άνθρωπος  πάντα αναζητούσε την αξία της ανθρώπινης ζωής. Και εδώ οι υπολογισμοί του οικονομούντος Ανθρώπου (ή Homo calculus) απέχουν αστρονομική απόσταση από τους συνειρμούς του φιλοσοφούντος Ανθρώπου (Homo philosopher). Φανταστείτε τον πρώτο να υπολογίζει την αξία της ζωής του αλλά και των συνανθρώπων του ως υγειονομική ή ασφαλιστική δαπάνη, ως κόστος διαβίωσης ή εκπαιδευτικό κόστος. Όλα αποτιμούμενα σε λογιστικές μονάδες,  συμπυκνωμένες στον ορισμό «αξία ανθρώπινης ζωής», πρακτικά εννοώντας  «κόστος ζωής» και ακόμα πιο βάρβαρα, εννοώντας «κόστος ύπαρξης». Μετά σκεφτείτε τον δεύτερο να  τεκμηριώνει θεωρητικά το ατελεύτητο και ανεκτίμητο της ανθρώπινης ύπαρξης μπροστά στο πεπερασμένο του βίου, αποδίδοντας την έννοια της «αξίας της ανθρώπινης ζωής» σκέτα, χωρίς άλλες ερμηνείες. Οι δύο δρόμοι για τον υπολογισμό δεν συναντιούνται πουθενά. Είναι δύο ασύμβατες ευθείες στο σύμπαν της σκέψης. Ως ασύμβατες ευθείες δεν θα συναντηθούν ποτέ και αν αυτό συμβεί θα είναι ένα παράδοξο. Μία ταινία του Moebius, με μία μόνο επιφάνεια ή ένα τρίγωνο με δύο ορθές γωνίες.

Και όμως. Οι δύο ασύμβατες οδοί, κατά έναν παράδοξο τρόπο έχουν σημείο συνάντησης. Ένα σημείο που εντοπίζεται στον χώρο που η ανθρώπινη ζωή μάχεται για την συνέχιση της. Ο χώρος αυτός είναι το τμήμα επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ) ενός ελληνικού, δημόσιου νοσοκομείου.

Αν σας προβληματίζει το γιατί δίπλα στο επίθετο ελληνικό, μπαίνει και η διευκρίνηση «δημόσιο» για το νοσοκομείο – τόπο του παραδόξου φαινομένου, είναι γιατί στα ιδιωτικά νοσοκομεία δεν υπάρχουν τμήματα επειγόντων περιστατικών, παρά μόνο ως ανυπόστατες ταμπέλες. Τα πραγματικά επείγοντα παραπέμπονται στα δημόσια νοσοκομεία, εκεί που δίνεται η μάχη της επιβίωσης δίχως όπλα και γι’ αυτό οι χώροι αυτοί αποτελούν φιλόξενους για το παράδοξο, τόπους. Τα ιδιωτικά αποτελούν ξενοδοχειακές υποδομές και ως εκ τούτου αποτελούν σημεία της παράστασης  υπολογισμού της ανθρώπινης ζωής, κατά τον υπολογισμό του Homo calculus αποκλειστικά. Τόσα κρεβάτια, τόσα φάρμακα, τόσοι γιατροί κατηγορίας Α, τόσοι Β, τόσο κόστος. Ο άλλος τρόπος εκτίμησης της ανθρώπινης ζωής εδώ δεν χωράει. Εδώ μιλάμε για έσοδα και έξοδα. Σκέτα.

Στα ΤΕΠ των δημόσιων νοσοκομείων συναντιούνται οι δύο ασύμβατες ευθείες. Εκείνη που απεικονίζει τη φιλοσοφική και εσωτερική  αξία της ανθρώπινης ζωής που πάλλεται πάνω σε φορεία, ράντζα και  κρεβάτια αφενός και αφετέρου εκείνη της απεικόνισης της υγειονομικής δαπάνης των υγειονομικών περιφερειών και των υπουργείων. Και αν τα κρεβάτια και τα ράντζα παλεύουν για να σώσουν τη ζωή, τα λογιστήρια και τα υπουργεία παλεύουν για να απαλλαγούν από αυτήν και από όσους της συμπαρίστανται. Ο πρώτος είναι ο αγώνας του υγειονομικού προσωπικού και ο δεύτερος ο πόλεμος του πολιτικού συστήματος. Του συστήματος που δεν θέλει βάρη, ούτε κοινωνικά ούτε οικονομικά και γι’ αυτό τείνει στο να σβήσει αυτό που θεωρεί παράδοξο ή απλά προβληματικό και να καταφέρει την τελική επικράτηση των ιδεών και των πρακτικών του νεοφιλελευθερισμού και στο μεταιχμιακό αυτό πεδίο. Στο πεδίο συνάντησης της ζωής ως εμπορικό προϊόν  και της ζωής ως αγαθό. Και για να ακριβολογούμε, ο πόλεμος των υπουργείων και των λογιστηρίων τους, διεξάγεται κατά της υγείας-αγαθό και υπέρ της υγείας-εμπόρευμα και κατ’ επέκταση κατά της ζωής-αγαθό αφού η υγεία είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη ζωή.

Υγεία – εμπόρευμα συνεπάγεται ζωή – εμπόρευμα. Και κάπως έτσι η ζωή επιμετράται σε λογιστικές μονάδες, αντικειμενικά και απόλυτα, πράγμα πιο εύκολο και χειροπιαστό, από το να υπολογίσει κανείς την αξία της ζωής του ως εμπειρία, ύπαρξη ή ως κόμβο νοηματοδότησης ανθρωπίνων σχέσεων. Οι αριθμομηχανές δεν μπορούν να συλλάβουν άλλωστε αφηρημένες έννοιες.

Τα παραπάνω αποτρόπαια σχηματοποιούνται και παίρνουν μορφή σε κάθε εφημερία δημόσιου νοσοκομείου. Ας πάρουμε για παράδειγμα της φρίκης των παραπάνω μία νύχτα εφημερίας. Για να αποφύγουμε τη θεωρητικολογία και λόγω πραγματικής  εμπειρίας, ας πάμε λίγο πίσω  στη νύχτα  του Σαββάτου 5 Φεβρουαρίου 2022. Μέχρι να ξημερώσει η Κυριακή, περίπου 140 άνθρωποι και οι συνοδοί τους, σε ένα σύνολο περίπου 300 ανθρώπων, βρέθηκαν στα επείγοντα της εφημερίας στο ΤΕΠ καρδιολογικού και το ΤΕΠ  παθολογικού,  στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο της Αθήνας. Ένας ή δύο μεταφέρθηκαν ήδη νεκροί και άλλοι δύο εξέπνευσαν μετά την άφιξη τους. Εκεί, μέσα στο πλήθος που αγωνιούσε για τη δική του υγεία ή την υγεία των ανθρώπων του, εκεί τελείωσαν  οι ζωές αυτών των ανθρώπων. Δίχως τον επιβεβλημένο από τον πολιτισμό μας σεβασμό, που θα άρμοζε για τον τεθνεώτα, όπως θα έλεγαν και οι παλιοί δάσκαλοι. Αλλά στον χώρο της αγωνίας για τη ζωή, του άγχους για την περίθαλψη, της υπομονής και της αρρώστιας, ο θάνατος είναι άλλη μία αναμενόμενη κατάσταση. Δεν είναι το τέλος μίας ζωής αλλά ακόμα ένα περιστατικό της εφημερίας. Ακόμα και οι ίδιοι οι συνοδοί των νεκρών δεν αντιδρούσαν μπροστά στο στη μετάσταση των δικών τους ανθρώπων. Όλα τα έπνιγε η απελπισία της αναμονής, της κούρασης της σωρευμένης ανθρώπινης μάζας. Της απελπισίας που γεννά κάθε βράδυ η με κρατική σφραγίδα υποβάθμιση ενός σημαντικού νοσοκομείου και η απαξία της δουλειάς των εργαζομένων του, κυρίως των υγειονομικών που δίχως πόρους και με εχθρικά διακείμενη την πολιτική ηγεσία, προσπαθούν να παλέψουν για την υγεία και τη ζωή των ασθενών που δεν σταματούν να προσέρχονται ή να διακομίζονται.

Μία τέτοια νύχτα, μία από τις πολλές που το προσωπικό ζει καθημερινά, μιλάει από μόνη της για το πως θέλουν τη δημόσια υγεία οι κυβερνήσεις, είτε από ανικανότητα είτε από ιδεολογία. Θέλουν τη δημόσια υγεία να αποτελεί χωματερή ταφής  υποψηφίων προς εξευτελισμό. Εξευτελισμό της αξιοπρέπειας τους πάνω στην ανάγκη τους για θεραπεία. Όσο και αν παλεύουν οι γιατροί και οι νοσηλευτές, δεν μπορούν να καλύψουν με τον αγώνα τους τη γύμνια, στην οποία έχουν καταδικάσει τη δημόσια υγεία, αυτοί που θα έπρεπε να την υπηρετούν. Μία τέτοια νύχτα η φρίκη παίρνει τον πρώτο λόγο και κάνει κάθε υπουργό υγείας και τον προϊστάμενο του πρωθυπουργό να δείχνουν τόσο πολύ γελοίοι και τόσο περισσότερο μισητοί. Σκουπίδια, σύμβολα της αιώνιας αποτυχίας στην οργάνωση και τη διοίκηση ενός εθνικού συστήματος υγείας. Μίας αποτυχίας που «δεν έτυχε» αλλά είναι μεθοδευμένη και αποσκοπεί στην πλήρη εμπορευματοποίηση της υγείας και την παράδοση του ΕΣΥ στα ιδιωτικά κέντρα. Εκείνα τα «μαγαζιά» δηλαδή που είναι –και το δηλώνουν χωρίς να ντρέπονται- ανίκανα να περιθάλψουν. Ποιους; Μα αυτούς που εκλέγουν εκείνους που από ανικανότητα ή από ιδεολογία, καταστρέφουν τη δημόσια υγεία για να γλείψουν και να ταΐσουν την ιδιωτική.

Ίσως κάποτε καταλάβουμε το νόημα του αφορισμού του Μάνου Χαζιδάκι για τον πολιτισμό και την ανυπαρξία του στην Ελλάδα, όπως πιστοποιείται από την ύπαρξη αρμόδιου «υπουργείου πολιτισμού». Αντίστοιχα, η ύπαρξη ελληνικού υπουργείου υγείας, πιστοποιεί την ανυπαρξία εθνικού συστήματος υγείας στη χώρα. Αντίθετα, αποτελεί υπόσχεση στους υποψήφιους «επενδυτές» για κρατική υποστήριξη στις χρυσές δουλειές που σχεδιάζουν στο εμπόριο της υγείας του λαού.

Κάθε εφημερία του από τα πάνω υποβαθμισμένου  δημόσιου νοσοκομείου, αλλά και η συνολική διαχείριση της πρόσφατης πανδημίας από αυτό το υπουργείο –παρωδία, αποτελούν μία δελεαστική πρόσκληση προς τους «αγίους επενδυτές». Και όταν έρθουν, θα έχουμε υπουργείο υγείας με υπουργό, με αναπληρωτή του και με υφυπουργούς, με μεγάλα και άδεια νοσοκομεία, με ασθενείς που δεν θα μπορούν να σηκώσουν το οικονομικό βάρος της νοοσηλείας τους και με τα πάντα.

Με τα πάντα  εκτός από υγεία.