Η Κινηματογραφική Λέσχη Ραφήνας ξεκίνησε τη νέα χρονιά με ένα αφιέρωμα σε ένα ιδιαίτερο κινηματογραφικό είδος, το ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ. Ένα είδος που δεν σταμάτησε ποτέ να εξελίσσεται δυναμικά και σημάδεψε την κινηματογραφική ιστορία, δίνοντας και ορισμένες εξαιρετικές ταινίες

Χθες, Δευτέρα 13/1, προβλήθηκε η ταινία “Το μεγάλο ανθρωπάκι (Big Little Man)”, ένα  χαρακτηριστικό δείγμα αναθεωρητικού γουέστερν, δηλαδή των ταινιών που ξεπερνούν το στερεότυπο του "κακού και άγριου ινδιάνου" των αρχικών γουέστερν και τολμούν να μιλήσουν για τη γενοκτονία και τον αφανισμό των ιθαγενών πληθυσμών. Τη Δευτέρα 20/1, θα προβληθεί  η ταινία "Το τρένο θα σφυρίξειτρεις φορές (High noon)", ένα γουέστερν - πολιτικό θρίλερ  με σαφείς αναφορές στην ατμόσφαιρα της εποχής του μακαρθισμού. Τέλος, τη Δευτέρα 27/1, θα προβληθεί η ταινία “Οι ασυγχώρητοι (The unforgiven)”, μια ταινία από τον μεγάλο Κλιντ Ίστγουντ

Η πρώτη ταινία - “Το μεγάλο ανθρωπάκι (Big Little Man)” - σκηνοθετήθηκε από τον Άρθουρ Πεν ο οποίος, μαζί με τον Σαμ Πέκινπα, συνέθεσαν το τρομερό δίδυμο των σκηνοθετών που από τα μέσα του '60 έφεραν τα πάνω κάτω στο Χόλιγουντ και από τη χρυσή εποχή της αθωότητας, περάσαμε σε ένα σινεμά έντονης αμφισβήτησης.

Το "Μεγάλο Ανθρωπάκι", αν και συγκαταλέγεται στα γουέστερν λόγω της εποχής που διαπραγματεύεται,  είναι περισσότερο μια κριτική ματιά στην ιστορία  της Αμερικής του 19ου αιώνα και η πρώτη που καταγράφει τόσο έντονα και τόσο ωμά τη γενοκτονία που συντελέσθηκε εις βάρος των Ινδιάνων. Και αυτό το καταφέρνει με μια αριστοτεχνική ακροβασία μεταξύ σάτιρας και δραματικών σκηνών,

Η Αμερικανική Δύση κατακτήθηκε με πολύ αίμα εις βάρος των ιθαγενών και το γουέστερν έγινε η κολυμπήθρα του Σιλωάμ, παρουσιάζοντας τους Ινδιάνους ως βάρβαρους και απολίτιστους και δικαιολογώντας κατά τον τρόπο αυτό τη βαρβαρότητα σε βάρος τους

Η ταινία μας δεν είναι τέτοια. Γκρεμίζει μύθους και στερεότυπα με ένα γενναίο τρόπο που ξαφνιάζει. Η παρουσίαση του στρατηγού Τζωρτζ Κάστερ ως μισότρελου δολοφόνου θα σοκάρει το κοινό της εποχής. Μέχρι τότε ο Τζωρτζ Κάστερ θεωρείτο ένας τραγικός εθνικός ήρωας, κάτι σαν τον δικό μας Παπαφλέσσα.

Αλλά ο Άρθουρ Πεν δεν γκρεμίζει μόνο το μύθο του Κάστερ, αλλά όλη τη μυθολογία για το πώς κατακτήθηκε η Δύση και πώς αυτό αποδόθηκε για δεκαετίες από το Χόλυγουντ. Ταυτόχρονα καταγγέλλει την υποκρισία του δυτικού πολιτισμού, αλλά και την ανθρώπινη βαρβαρότητα. Και, τελικά, αγκαλιάζει τη φιλοσοφία και τη στάση ζωής των Ινδιάνων και την τοποθετεί απέναντι στην αρπακτική συμπεριφορά του λευκού που θα καταστρέψει τα πάντα στο πέρασμά του

Όλα αυτά περιγράφονται μέσα από την αφήγηση ενός ανθρώπου 120 ετών, ο οποίος, αν και λευκός, μεγάλωσε σε έναν καταυλισμό Ινδιάνων Τσεγιέν.

Αυτού του είδους η προσέγγιση βρήκε αργότερα και άλλους μιμητές, με πιο χαρακτηριστική την ταινία “Χορεύοντας με τους Λύκους” του Κέβιν Κόστνερ.

Παρά το θάρρος της πρωτοπόρου τέχνης, η αμερικανική κοινωνία δεν την ακολούθησε. Φαίνεται πως ένα έθνος που γεννήθηκε από μία πανσπερμία λαών, μέσα από την κατάκτηση μιας ηπείρου και τη γενοκτονία του ιθαγενούς πληθυσμού της, έχει εκπαιδευθεί να θεωρεί δεδομένο το δικαίωμά του να κατακτά ό,τι ζητάει. Έτσι, το έθνος που ορκίζεται στο όνομα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, κρατά με τη δύναμη των όπλων του δέσμιο τον μισό πλανήτη, έχει αιματοκυλίσει ηπείρους ολόκληρες και μόλις πρόσφατα εξέλεξε τον Ντόναλντ Τραμπ που άρχισε με τη σειρά του να προκαλεί το Μεξικό, την Γροιλανδία, ακόμη και τον Καναδά.

Σε αυτό το κατακτητικό παρελθόν των Αμερικανών κρύβεται η αγάπη τους για την οπλοκατοχή και, σύμφωνα με τον Αμερικανοεβραίο πολιτικό επιστήμονα Νόρμαν Φίνκελσταϊν, εκεί επίσης κρύβεται και η συμπάθεια των Αμερικανών προς τους Ισραηλινούς. Οι αναλογίες μεταξύ Αμερικάνων/Ισραηλινών και Ινδιάνων/Παλαιστινίων είναι πολύ έντονες σύμφωνα με τον καθηγητή και, ίσως γι’ αυτό, μεγάλη μερίδα του λαού των ΗΠΑ να αισθάνεται ταύτιση με τη μεριά των Εβραίων εποίκων.

Ας γνωρίζουν όμως οι βραχείας μνήμης Αμερικανοί, αλλά και οι Ισραηλινοί, ότι η Ιστορία έχει τον τρόπο της να εκδικείται. Μπορεί να αργεί, αλλά δεν ξεχνά

Σκηνοθεσία: Arthur Penn

Σενάριο: Thomas Berger, Calder Willingham

Πρωταγωνιστούν: Dustin Hoffman, Faye Dunaway, Chief Dan George

Έτος παραγωγής: 1970

Διάρκεια:139'

"Γιατί κουνάει ο σκύλος την ουρά του;  - Γιατί είναι πιο έξυπνος από αυτήν. Αν η ουρά ήταν πιο έξυπνη, τότε αυτή θα κουνούσε το σκύλο"

Με αφορμή το πρόσφατο άρθρο  της atticavoice που είχε ως θέμα τον κατασκευασμένο – όπως όλα δείχνουν – ήρωα Κουκκίδη, ο οποίος φέρεται πως έπεσε από την Ακρόπολη τυλιγμένος με την ελληνική σημαία λίγο πριν αναγκαστεί να παραδώσει την Ακρόπολη στους κατακτητές Γερμανούς, θυμηθήκαμε μια ολόκληρη σειρά άλλων εθνικών μύθων τόσο τραβηγμένων, που ο συγκεκριμένος μοιάζει να είναι ο πιο αθώος.

Παράλληλα, όμως, θυμηθήκαμε μια εμπνευσμένη χολυγουντιανή ταινία του 1997, την «Wag the dog» ή όπως μεταφράστηκε στα ελληνικά «Ο πρόεδρος, ένα ροζ σκάνδλο και ένας πόλεμος». Μια ταινία του σημαντικού σκηνοθέτη Μπάρι Λέβινσον με πρωταγωνιστές δύο ιερά τέρατα του Χόλυγουντ, τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τον Ντάστιν Χόφμαν. Αξίζει, δε, να σημειώσουμε πως στο σενάριο συμπράττει ο Ντέιβιντ Μάμετ, ο πιο σημαντικός σήμερα Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας.

Το αποτέλεσμα αυτής της φιλόδοξης σύμπραξης είναι μια μαύρη κωμωδία, που όταν της αφαιρέσεις το χιούμορ που περιέχει, γίνεται αυτομάτως ένα πολιτικό θρίλερ μιας και οι καταστάσεις που περιγράφει μπορεί να φαίνονται τραβηγμένες και υπερβολικές για τον μέσο νου, αλλά στον υποψιασμένο πολίτη δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία πως πολλές από αυτές τις καταστάσεις έχουν ήδη συμβεί στο παρελθόν και θα ξανασυμβούν στο μέλλον. Και, ναι, η ταινία αυτή έχει έναν κατασκευασμένο ήρωα, αλλά όχι μόνο.

Η ιστορία ξεκινά δύο εβδομάδες πριν από τις αμερικανικές εκλογές (άλλο ένα σημείο που την καθιστά επίκαιρη). Ο πρόεδρος των ΗΠΑ βρίσκεται αγκαλιά με μια ανήλικη μέσα στο Οβάλ Γραφείο (αξίζει να σημειώσουμε πως η ταινία γυρίστηκε πριν από το ροζ σκάνδαλο του Μπιλ Κλίντον με τη Μόνικα Λεβίνσκι). Αμέσως τα κανάλια αρχίζουν να «παίζουν» το θέμα και το «ροζ σκάνδαλο» που ξεσπά μηδενίζει τις πιθανότητες επανεκλογής του προέδρου. Για το σκοπό αυτό επιστρατεύεται από το Λευκό Οίκο ένας ειδικός που θα προσπαθήσει να σώσει την κατάσταση, στρέφοντας αλλού την προσοχή του κόσμου. Ο ειδικός αυτός (Ρόμπερτ Ντε Νίρο) έχει στο νου του ένα τρελό σχέδιο και ζητά για την πραγματοποίησή του τη βοήθεια ενός χολυγουντιανού κινηματογραφικού παραγωγού (Ντάστιν Χόφμαν).

Το τρελό σχέδιο που συλλαμβάνει ο ειδικός και καλείται να φέρει εις πέρας ο κινηματογραφικός παραγωγός είναι η σκηνοθεσία ενός ανύπαρκτου πολέμου. Ως πεδίο του πολέμου και απειλή για τις ΗΠΑ επιλέγεται η Αλβανία (!), μια χώρα που εκείνη την εποχή είναι παντελώς άγνωστη στο αμερικανικό κοινό. Ένα ολόκληρο σκηνικό πολέμου στήνεται στα κινηματογραφικά πλατό. Εκεί οι Αμερικανοί στρατιώτες θα «σώσουν» μια αθώα χωριατοπούλα σε μια σπαρταριστή σκηνή που σε κάνει παράλληλα να αναρωτιέσαι πόσες φορές έχεις πέσει κι εσύ θύμα τέτοιων κατασκευασμένων ειδήσεων

Όμως, η φαντασία των σεναριογράφων της ταινίας δεν εξαντλείται σε αυτή τη σκηνή. Η χειραγώγηση της μάζας των τηλεθεατών-πολιτών θα απαιτήσει και άλλες ιδέες. Έτσι, θα δούμε την επινόηση ενός φανταστικού αμερικανού ήρωα στρατιώτη που βρίσκεται αιχμάλωτος στα εχθρικά χώματα της Αλβανίας από Αλβανούς τρομοκράτες και πρέπει να απελευθερωθεί. Του βρίσκουν μάλιστα και παρατσούκλι. «Old shoe» τον φωνάζουν, παλιό παπούτσι, δηλαδή. Κάθε Αμερικανός πολίτης που θέλει να δείξει πως νοιάζεται για τον ήρωα που δεν υπάρχει, νιώθει τώρα υποχρεωμένος να πετάξει ένα ζευγάρι παλιά παπούτσια ψηλά στον αέρα. (όπως καλή ώρα στη χώρα μας που έβγαιναν πέρυσι οι συμπολίτες μας ανέξοδα και ανώφελα στα μπαλκόνια για να χειροκροτήσουν τους νοσηλευτές και να βαράνε τις κατσαρόλες στα κάγκελα, κατά πώς τους προέτρεψε η Μαρέβα Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη και κατά πώς προστάζει η σύγχρονη πολιτική χειραγώγησης ). Έτσι, χιλιάδες ζευγάρια παλιών παπουτσιών καταλήγουν κρεμασμένα από τα δέντρα, από τους στύλους και από τα καλώδια του ρεύματος, για να θυμίζουν παντού τον κατασκευασμένο ήρωα που πρέπει να απελευθερωθεί

Αλλά και Αμερικανοί καλλιτέχνες καλούνται να φτιάξουν έναν νέο «εθνικό» ύμνο, το «American dream” που τα ραδιόφωνα και η τηλεόραση θα φροντίσουν να το στείλουν στο σπίτι κάθε Αμερικανού. Η ομοιότητα με την παραγωγή του “ We are the world” , του τραγουδιού που φτιάχτηκε για την ενίσχυση των παιδιών της Αφρικής το 1985 είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Το ροζ σκάνδαλο έχει πλέον ξεχαστεί και ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα πάει στις εκλογές όχι μόνο άσπιλος, αλλά και ήρωας

Η ταινία είναι σκηνοθετημένη με μαεστρία από τον Μπάρι Λέβινσον και το φοβερό δίδυμο των πρωταγωνιστών είναι σε μεγάλα κέφια. Με πολύ έξυπνο χιούμορ και απίστευτα καυστικά σχόλια για την αμερικανική κοινωνία, προτείνεται ανεπιφύλακτα – εκτός των παραπάνω – και ως ένα μάθημα για τη χειραγώγηση του κόσμου και την προβολή «κατασκευασμένων» ειδήσεων από τα ΜΜΕ. Η πικρή αίσθηση βέβαια που αφήνει στο τέλος είναι πως αυτός ο κόσμος δεν πρόκειται ν’ αλλάξει ποτέ

Μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο dailymotion και στο κανάλι του TVXS εδώ