Από τον IRafinaDimotis μεταφέρουμε μια αγωνιώδη κραυγή για ένα μοναδικό υγροβιότοπο που χάνεται στο όνομα μιας δήθεν αντιπλημμυρικής προστασίας με τεχνικές και μεθόδους που ήδη  θεωρούνται παρωχημένες.

Την ώρα που στον πολιτισμένο κόσμο ανοίγουν τα ποτάμια που σκέπασαν παλιότερα, αναγνωρίζοντας το λάθος τους, στην Ελλάδα ακόμη τα τσιμεντώνουν.

Αυτή τη στιγμή στη Ραφήνα θάβεται ένα ποτάμι και κατασκευάζεται ένας νέος Κηφισός. Οι εργολάβοι τσιμεντώνουν ακόμη και τον πυθμένα, δίνοντας την ευκαιρία στην πλημμύρα να κινηθεί πιο γρήγορα και να γίνει πιο καταστροφική

Την ίδια στιγμή καρατομούν εκατοντάδες δέντρα που βρίσκονται στις όχθες του ποταμού και καταστρέφουν ένα μοναδικό υγροβιότοπο.

Παράλληλα, σκεπάζουν για πάντα παλαιολιθικους οικισμούς χιλιάδων χρόνων, απομεινάρια ενός πολιτισμού που για χιλιάδες χρόνια ζούσε δίπλα στο ποτάμι.

Στο όνομα μιας υποτιθέμενης αντιπλημμυρικής προστασίας, αλλά στην πραγματικότητα για αλλαγή χρήσης της γης, θα τσιμεντώσουν ακόμη και τη φυσική αντιπλημμυρική ζώνη της Πετρέζας.

Ένα πολλαπλό έγκλημα εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας, η υποκρισία της εξουσίας ξεχειλίζει και η τοπική κοινωνία αδιαφορεί 

Ας διαβάσουμε το κείμενο και ας δούμε τις αποτρόπαιες αποδείξεις αυτού του περιβαλλοντικού, πολιτιστικού και κοινωνικού εγκλήματος που διαπράττεται στη Ραφήνα

Η τελευταία κραυγή ενός υγροβιότοπου

Ο υγροβιότοπος πεθαίνει. Το μεγαλύτερο ποτάμι της Ανατολικής Αττικής καταστρέφεται μπροστά στα μάτια μας. Ένα από τα τελευταία φυσικά ποτάμια της Αττικής, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, σιωπηλά υποφέρει.

Αιωνόβια πλατάνια κόπηκαν. Άλλα, στέκουν ακόμα, περιμένοντας τον αναπόφευκτο θάνατό τους. Εκεί που άλλοτε κυλούσε ζωή, τώρα ρέουν εκατομμύρια τόνοι τσιμέντου. Μια νεκρή κοίτη, αποτέλεσμα ενός εγκλήματος που βαφτίστηκε "αντιπλημμυρικό έργο". Μα είδαμε στη Θεσσαλία πώς άντεξαν αυτά τα τσιμεντένια φράγματα στην οργή της φύσης...

Οι "αντιπλημμυρικοί" τοίχοι, σύμβολα μιας αμφίβολης προστασίας, υψώνονται σαν μνημεία της ανθρώπινης αλαζονείας. Οι εικόνες από την πρόσφατη πλημμύρα "Daniel" στη Θεσσαλία, όπου τέτοια έργα αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά, στοιχειώνουν την μνήμη μας.

Κι όμως, δεν είναι μόνο το ποτάμι που χάνεται. Χάνονται αιώνες ιστορίας! Οι όχθες του Μεγάλου Ρέματος κρύβουν έναν πολιτισμό χιλιάδων χρόνων – Παλαιολιθικοί οικισμοί, μνημεία ανεκτίμητης αξίας. Όλα θα θαφτούν κάτω από μπάζα, κάτω από τόνους τσιμέντου, για να πλουτίσουν λίγοι και να σωπάσουν οι υπόλοιποι.

Η αδιαφορία των Ραφηνιωτών, που κάποτε έδιωξαν τον αρχαιολόγο Δημήτρη Θεοχάρη, όταν ανακάλυψε τον Πρωτοελλαδικό Oικισμό, το Ασκηταριό και τα Χαλκουργεία, στοιχειώνει την περιοχή. Ακριβώς ήταν το 1951, όταν ο αρχαιολόγος Δημήτρης Θεοχάρης εκδιώχθηκε γιατί η ιστορία εμπόδιζε την "αξιοποίηση".

Η σιωπή των τοπικών αρχόντων, πρώην και νυν, είναι εκκωφαντική. Η καταστροφή αυτού του ποταμού είναι μια πράξη βίας κατά της φύσης και της ιστορίας.

Ας μην αφήσουμε αυτό το έγκλημα να περάσει απαρατήρητο. Ας υψώσουμε τη φωνή μας για να σώσουμε το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, πριν να είναι πολύ αργά. Όταν το νερό ξαναβρεί το δρόμο του και τα "έργα" καταρρεύσουν, θα είναι αργά.

 Πηγή: IRafina-Dimotis Η Ραφήνα Δημότης (FB) 

του Αντώνη Λαζαρή

Βιολόγου, MSc περιβαλλοντικής επικοινωνίας, καθηγητή Μ.Ε. 

Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας είναι ένας μικρός, αλλά ιδιαίτερα σημαντικός υγροβιότοπος της Ανατολικής Αττικής.

Υπάρχει ένας ιδιαίτερα σημαντικός αριθμός ειδών ορνιθοπανίδας που φωλιάζουν στο ποτάμι ή επισκέπτονται τακτικά το βιότοπό του.

Πέρα από αυτά τα είδη που αποτελούν τακτικούς επισκέπτες υπάρχει και ένας ακόμα σημαντικός αριθμός ειδών που χρησιμοποιεί το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας ως ενδιάμεσο σταθμό κατά την μετανάστευση.

Υγροβιότοποι, όπως αυτός του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας έχουν έναν ιδιαίτερα ζωτικό ρόλο κατά την μετανάστευση των πουλιών καθώς παρέχουν τη δυνατότητα για τροφή και για ξεκούραση στα κουρασμένα από το μακρύ ταξίδι πτηνά.

Ο ρόλος που έχουν θυμίζει τον ρόλο των Σταθμών Εξυπηρέτησης (ΣΕΑ) στις μεγάλες εθνικές οδούς.

Κατά την μετανάστευση τα είδη των πτηνών έχουν ανάγκη τους ενδιάμεσους αυτούς σταθμούς για την ξεκούρασή τους και την ανάκτηση δυνάμεων κατά το μακρύ ταξίδι της μετανάστευσης. Η εξαφάνιση, η υποβάθμιση και η αλλοίωση των ενδιάμεσων αυτών υγροβιότοπων μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωση αρκετών μεταναστευτικών παρυδάτιων πτηνών. Αυτό τονίζει σε ανακοίνωσή της η διευθύντρια της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας, εθνικού εταίρου της BirdLife International, Κωνσταντίνα Ντεμίρη:

«Η υποβάθμιση, ο κατακερματισμός και η απώλεια των βιοτόπων που είναι απαραίτητοι για την επιβίωση των μεταναστευτικών πουλιών μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για εκατομμύρια ανθρώπους που επίσης βασίζονται σε αυτούς τους βιότοπους. Αν καθυστερήσουμε κι άλλο τη λήψη μέτρων για την προστασία και την αποκατάστασή τους, σπρώχνουμε στο χείλος της εξαφάνισης δεκάδες αν όχι εκατοντάδες είδη άγριας ζωής, κάτι που θέτει σε κίνδυνο και τη δική μας επιβίωση».

Σε υψηλότερη κατηγορία κινδύνου κατατάσσει 16 είδη μεταναστευτικών παρυδάτιων πουλιών η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), στην πρόσφατη αναθεώρηση του Κόκκινου Καταλόγου της. Μάλιστα, η κατάσταση για ορισμένα είδη κρίνεται εξαιρετικά ανησυχητική, καθώς οι μειώσεις που καταγράφονται, ξεπερνούν το 1/3 του πληθυσμού τους.

Άλλωστε, σύμφωνα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, μόνο λίγες εβδομάδες μετά τη δημοσίευση της IUCN, ανακοινώθηκε και επίσημα πως η λεπτομύτα, ένα μεταναστευτικό παρυδάτιο πουλί που κάποτε αναπαραγόταν στη Δυτική Σιβηρία και διαχείμαζε στη Μεσόγειο (και στη χώρα μας), θεωρείται πλέον εξαφανισμένη, κατά τους επιστήμονες. Πρόκειται για την πρώτη γνωστή, παγκοσμίως, εξαφάνιση είδους πουλιού από την ηπειρωτική Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Δυτική Ασία.

Στα παρυδάτια πουλιά που πλέον βρίσκονται σε κίνδυνο περιλαμβάνονται και είδη που απαντούν ή διέρχονται από τη χώρα μας, όπως το αργυροπούλι, η λασποσκαλίδρα, η δρεπανοσκαλίδρα και ο χαλικοκυλιστής. Πρόκειται για είδη που -όπως και εκατομμύρια άλλα μεταναστευτικά πουλιά- ακολουθούν συγκεκριμένες διαδρομές, γνωστές ως μεταναστευτικοί διάδρομοι (flyways), ενώ κάθε χρόνο διασχίζουν πλήθος χωρών, κάνοντας συχνά στάσεις για ξεκούραση και ανεφοδιασμό. Αυτό το γεγονός τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα σε απειλές, όπως η υποβάθμιση και η απώλεια των βιοτόπων που έχουν ανάγκη για την επιβίωσή τους αλλά και η κλιματική αλλαγή. Τα τέσσερα είδη αυτά των πουλιών αποτελούσαν ή αποτελούν ακόμα τακτικούς θαμώνες του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας κατά την μετανάστευση.

Σκαλίδρα και χαλικοκυλιστής

Λασποσκαλίδρα

Λασποσκαλίδρες

Λασποσκαλίδρες

Δρεπανοσκαλίδρα

Δρεπανοσκαλίδρα

Χαλικοκυλιστής

Οικογένεια χαλικοκυλιστών

Χαλικοκυλιστής

Αλλά για πόσο ακόμα; Αν η μελέτη της διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας ολοκληρωθεί τότε ένας σημαντικός υγροβιότοπος θα έχει σε μεγάλο βαθμό υποβαθμιστεί.

Υπάρχουν αρκετά είδη πουλιών που βλέπαμε με μεγαλύτερη συχνότητα στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας τα προηγούμενα χρόνια. Κάποια είδη ολοένα και σπανίζουν σε αυτόν τον υγροβιότοπο.

Για πολλά είδη πουλιών η υποβάθμιση των μικρών υγροβιοτόπων στα οποία τα πουλιά βρίσκουν τροφή και ξεκούραση κατά την μετανάστευση μπορεί να σημάνει την αρχή του τέλους που να οδηγήσει ακόμα και στην εξαφάνισή τους.

«Η ανησυχητική μείωση του αριθμού των μεταναστευτικών πουλιών που εδώ και χιλιετίες ενώνουν ανθρώπους, χώρες και ηπείρους δείχνει ξεκάθαρα πόσο αποτυχημένες είναι οι στρατηγικές που συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε. Οι κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο οφείλουν να στηρίξουν έμπρακτα τις δεσμεύσεις που έκαναν πριν από δύο χρόνια, λαμβάνοντας επιπλέον μέτρα για την προστασία και την αποκατάσταση ακόμα περισσότερων οικοσυστημάτων (χερσαίων, θαλάσσιων, γλυκού νερού) και προχωρώντας σε ριζικές αλλαγές στα συστήματα που μας παρέχουν τροφή, ενέργεια και άλλα αγαθά», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων για την Προστασία των Πουλιών BirdLife International, Martin Harper.

Λασποσκαλίδρες

Λασποσκαλίδρες

«Έφερνε (το μεγάλο ρέμα)  πολλή ύλη* (ιλύ) και αυτή η ύλη συσσωρευόταν στο βυθό και έχουμε πολλές φορές θέματα με τις ...άγκυρες»

Αυτή ήταν η διαπίστωση – απάντηση της δημάρχου Ραφήνας, Δ. Τσεβά – Μήλα στο ερώτημα του Τ. Τέλλογλου στο ρεπορτάζ του ANT1, για το πως συνδέεται το μεγάλο ρέμα με τα «έργα εκβάθυνσης» του λιμανιού. Το πως συνέδεσε η δήμαρχος το μεγάλο ρέμα με τους λάθος (ή βεβιασμένους αν προτιμάτε) χειρισμούς πλοήγησης  που οδήγησαν στο «θέμα με τις άγκυρες» πριν από μερικούς μήνες στο λιμάνι της Ραφήνας, μόνο η ίδια το ξέρει. Φαίνεται όμως  πως δεν είχε χρόνο να συμβουλευτεί «κάποιον ειδικό» όπως επανειλημμένα λέει αυτοεκτιθέμενη,  όταν θέλει να αποφύγει τον προεκλογικό εαυτό της και τις κούφιες υπογραφές της. Αλλά και πάλι, το πως συνδέει τις άγκυρες με το ποτάμι, μόνο η ίδια το ξέρει.

Όπως προκύπτει από το ίδιο το ρεπορτάζ, οι ειδικοί έχουν εντελώς διαφορετική άποψη από την «Τσεβά v.2024», δηλαδή το μετεκλογικό μοντέλο της «Τσεβά v.2023» που αποτελεί επαναφορά στο πρωτότυπο μοντέλο που έρχεται από τα βάθη της τοπικής ιστορίας, ως πρόθυμο ενεργούμενο παλαιότερων διοικήσεων. Το μοντέλο αυτό της εξασφάλιζε σταθερά μία θέση αντιδημάρχου αλλά φαίνεται πως κατάλαβε πως για να εξελιχθεί, χρειαζόταν μία (έστω και παροδική) αναβάθμιση. Μετά την εκλογή της επέστρεψε ταχύτατα στην παλιά έκδοση (downgrade – υποβάθμιση) εκείνη του άδειου, υπάκουου ενεργούμενου, στα πρότυπα των δασκάλων της. Ακόμα μία  δήμαρχος  χωρίς περιεχόμενο, που βρέθηκε σε θέση εξουσίας λόγω της εξόφθαλμης ακαταλληλότητας (και επικινδυνότητας) του προκατόχου της. Μίας σταθερά ασπόνδυλης δημάρχου που δεν διεκδικεί τίποτα καλό για τον τόπο και φοβάται να ενοχλεί κυβερνήσεις, όπως και η ίδια δεν θέλει ενοχλητικούς να ανακατεύονται στα θέματα της. Ξεχνά όμως πως τα θέματα που με ανομολόγητη αλαζονεία, θεωρεί δικά της, είναι θέματα όλων. Η ίδια είναι απλά μία κακή επιλογή διαχειρίστριας και σε καμία περίπτωση κυρία  των θεμάτων αυτών. Τα θέματα του λιμανιού, του μεγάλου ρέματος, των οδικών αξόνων που θα κόψουν την πόλη στα δύο, όπως και όσα θέματα θα επηρεάσουν τον τόπο και την πόλη, ανήκουν στην ίδια την κοινωνία. Πολύ δε περισσότερο  στην κοινωνία του μέλλοντος,  που βέβαια θα είναι αδύνατο να της ζητήσει το λογαριασμό της καταστροφής, λόγω χρονικών περιορισμών που θέτει η ανθρώπινη βιολογία. Οι μελλοντικές γενιές θα αρκεστούν μόνο να την εγγράψουν με τα μελανότερα  χρώματα  στη συλλογική μνήμη, όπως και τον προκάτοχο της για την υποτελή στάση τους απέναντι στις κυβερνήσεις και τις καταστρεπτικές επιλογές που αυτές υπηρετούν. ‘Όχι ότι δεν έχει καταφέρει από μόνη της, να αρχίσει ήδη να εγγράφεται ως μουτζούρα στην ιστορία.

 Ακολουθεί το βίντεο "Καμπανάκι για το Μεγάλο Ρέμα" όπως μεταδόθηκε από τον Ant1. Δεν θέλουμε να κάνουμε παρατηρήσεις επί της διαφοράς περιεχομένου, ποιότητας λόγου και επιχειρημάτων της δημάρχου Ραφήνας απέναντι στον λόγο και τα επιχειρήματα όσω αντιδρούν σε αυτό που συμβαίνει τώρα στο Μεγάλο Ρέμα. 

* Πρόκειται για την ιλύ (=λάσπη) αλλά η δήμαρχος με τη βαραθρώδη άγνοια της "γενίκευσε" τον όρο σε "ύλη"