Με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του Νότη Μαυρουδή, η Attica Voice ετοίμασε ένα μικρό αφιέρωμα σε αυτό τον ξεχωριστό συνθέτη που υπήρξε ταυτόχρονα ένας από τους μεγαλύτερους κιθαρίστες που έβγαλε η χώρα μας αλλά και ένας πολύ σπουδαίος άνθρωπος. Μια όαση πραγματική τα τραγούδια του αλλά και η στάση ζωής του μέσα στον πολιτικό, πολιτιστικό, αισθητικό και κοινωνικό ζόφο

«Όμως αποδείχτηκε, για άλλη μια φορά, στη ζωή δεν υπάρχουν δεδομένα· αυτά ανατρέπονται εύκολα, όταν οι άνθρωποι δεν προστατεύουν τους εαυτούς τους, τα παιδιά και τα εγγόνια τους, μέσα από πράξεις που ενδυναμώνουν τη συνείδηση και τη συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Να γίνουν δηλαδή αλληλέγγυοι και συνοδοιπόροι, να συμπλεύσουν μέσα στο κύμα της εκπαίδευσης, της γνώσης, της ελευθερίας και των συλλογικών οργάνων»

Αυτά έγραφε ο Νότης Μαυρουδής δύο ημέρες μόλις πριν φύγει από τη ζωή. Πέρα από την τραγική ειρωνεία, μπορούμε να δούμε στα λόγια αυτά την κοινωνική ευαισθησία του και την αγωνία του για μια δίκαιη κοινωνία. Και πώς να μη συμβαίνει αυτό όταν ο ίδιος γεννήθηκε στη φυλακή και πέρασε τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του σε ένα κελί, τιμωρημένος από ένα εκδικητικό κράτος

«Εγώ δεν πήγα ποτέ φυλακή ή εξορία, αλλά όλο μου το περιβάλλον ήταν αγωνιστές που έφαγαν τα νιάτα τους στα ξερονήσια. Η μητέρα μου ήταν μια γυναίκα αγία, μοδίστρα που δούλευε νύχτα- μέρα. Δεν έχω καμία ανάμνηση από τη μητέρα μου να κοιμάται.

Τουλάχιστον εγώ δεν την είδα ποτέ. Ξύπναγα τα ξημερώματα να πάω στο μπάνιο και την έβλεπα στο δωμάτιο να ράβει. Ήταν άνθρωπος αγαθός με έμφυτη αίσθηση του δικαίου. Όταν ήταν έγκυος σε μένα, κάποια στιγμή χρειάστηκε να κρύψει έναν αντιστασιακό στο πατάρι του σπιτιού.

Κάποιος την κάρφωσε, μαθεύτηκε, τη συνέλαβαν και την έκλεισαν σε κελί με συνοπτικές διαδικασίες. Όταν ήρθε η ώρα να με γεννήσει, τη μετέφεραν στο σπίτι, εκεί με γέννησε φρουρούμενη και μετά από 2-3 μέρες την ξαναπήγαν μέσα μαζί με μένα.

Έτσι, σ’ αυτή τη φάση της ζωής μου έζησα για περίπου δύο χρόνια σ’ ένα κελί. Αλλά αυτό δεν με καθιστά ήρωα. Ηρωίδα ήταν η μητέρα μου»

Όσοι τον γνώριζαν, μιλούν για έναν ιδαίτερα προσηνή, πράο και ευγενή άνθρωπο με βαθιά κοινωνική ευαισθησία

«Λυπάμαι πολύ να βλέπω περιοχές της Αττικής που ήταν «κατακόκκινες», όπως η Δραπετσώνα, η Κοκκινιά, το Πέραμα κ.λπ., σήμερα να έχουν καταντήσει προπύργια της ΧΑ. Το αποδίδω στις απανωτές κρίσεις και τη φτωχοποίηση.

Η απελπισία παγώνει τη σκέψη. Πάντως, δεν είμαστε λίγοι αυτοί που ονειρευόμαστε ακόμη την πιο δίκαιη κοινωνία και την επιδιώκουμε»

Ο Νότης Μαυρουδής ξεκίνησε να παίζει με μια κιθάρα που ξετρύπωσε η μητέρα του – αυτή που τον γέννησε μέσα στη φυλακή «την πρώτη μου κιθάρα την πήρα μέσα από μία ντουλάπα στο σπίτι μου. Την είχε βάλει η μητέρα μου και την ξετρύπωσε για να μάθω εγώ κιθάρα. Αυτό το όργανο είχαμε, δεν μπορούσαμε να πάρουμε άλλο. Προέρχομαι από πολύ φτωχή οικογένεια, η μητέρα μου μοδίστρα, ο πατέρας τσαγκάρης».

Το 1958, ξεκίνησε μαθήματα κιθάρας στο Εθνικό Ωδείο με καθηγητή τον Δημήτρη Φάμπα. Από πολύ μικρός, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’60, βρέθηκε να δουλεύει στις μπουάτ της Πλάκας, ενώ πολύ γρήγορα, χωρίς να έχει καν κλείσει τα είκοσί του χρόνια, μπήκε στη δισκογραφία, δίνοντας τα πρώτα τραγούδια του (σε στίχους Γιάννη Κακουλίδη), τα οποία τραγούδησε ο Γιώργος Ζωγράφος. Τα τραγούδια ήταν το «Άκρη δεν έχει ο ουρανός» και «Τα γιορτινά σου φόρεσε». Με αυτά τα τραγούδια, αλλά και πολλά άλλα που ακολούθησαν εκείνη την περίοδο, ο Νότης Μαυρουδής θεωρείται αυτοδίκαια ως ένας από τους πρωτεργάτες του Νέου Κύματος

Από το 1970 ως το 1975, έζησε και δίδαξε στην Ιταλία. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, δίδαξε κλασική κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο και ξεκίνησε μια πλούσια συνθετική σταδιοδρομία, με 25 προσωπικούς δίσκους, έργα για κλασική κιθάρα αλλά και συνθέσεις για το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Ο Νότης Μαυρουδής έγραψε εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους των Άκου Δασκαλόπουλου, Τάσου Σαμαρτζή, Οδυσσέα Ελύτη, Δημήτρη Μανθόπουλου, Γιάννη Κακουλίδη, Ηλία Κατσούλη, Ηλία Πετρόπουλου, Νανάς Νικολάου, Μάνου Χατζιδάκι, Μαίρης Φασουλάκη και άλλων πολλών ακόμη στιχουργών.

Τραγούδια του ερμήνευσαν κορυφαίοι ερμηνευτές: Αρλέτα, Πόπη Αστεριάδη, Ελένη Βιτάλη, Νένα Βενετσάνου, Μαρία Φαραντούρη , Τάνια Τσανακλίδου, Χάρις Αλεξίου, Έλλη Πασπαλά, Αναστασία Μουτσάτσου, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Γλυκερία, Γιώργος Ζωγράφος, Πέτρος Πανδής, Ηλίας Λιούγκος, Κώστας Θωμαΐδης, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Παντελής Θαλασσινός, Μίλτος Πασχαλίδης, Σταμάτης Κραουνάκης, Διονύσης Τσακνής, Σωκράτης Μάλαμας κ.ά

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η σειρά δίσκων «Cafe de l’ art» που ξεκίνησε το 1999 μαζί με τον μαθητή του στην κιθάρα Παναγιώτη Μάργαρη, διασκευάζοντας και ηχογραφώντας σε μορφή κιθαριστικού ντουέτου διάφορα μουσικά είδη και εποχές, φτάνοντας τους έξη δίσκους.

Εμείς, ως φόρο τιμής, ετοιμάσαμε μια μικρή λίστα από αντιπροσωπευτικά τραγούδια του Νότη Μαυρουδή, τόσο από την πρώτη του νεοκυματική περίοδο , όσο και από την ύστερη.

Τη λίστα ανοίγει το «Πρωϊνό τσιγάρο», ίσως το πιο εμβληματικό και αναγνωρίσιμο τραγούδι του, που από ένα παιχνίδι της τύχης έλαχε στο Νότη Μαυρουδή να το μελοποιήσει. Και αυτό γιατί οι στίχοι του τραγουδιού είχαν γραφτεί από τον Άλκη Αλκαίο με σκοπό να τους μελοποιήσει ο Μάνος Λοΐζος, ένα σχέδιο όμως που ακύρωσε ο άδικος και πρόωρος θάνατός του

Τελικά, το μελοποίησε ο Νότης Μαυρουδής, ο οποίος το αφιέρωσε στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου και το κυκλοφόρησε το 1984 στο δίσκο «Στην όχθη της καρδιάς μου». Το τραγούδι αυτό παίχτηκε λίγο αργότερα στη μεγάλη συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο, στις 13 του Σεπτέμβρη 1985, στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου με αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από τον θάνατό του.

Η στιγμή εκείνη ήταν συγκλονιστική για όλους, μα πιο πολύ για το Νότη Μαυρουδή. Όταν άρχισε να το ερμηνεύει η Χαρούλα Αλεξίου με τον Γιώργο Νταλάρα, έσβησαν όλα τα φώτα του σταδίου και αμέσως άναψαν οι αναπτήρες από τους θεατές. 

Όπως δήλωσε αργότερα ο Νότης Μαυρουδής : «Να βλέπεις αυτό το θέαμα… 80.000 άνθρωποι με έναν αναπτήρα… Να βλέπεις τις φλογίτσες… Είχα συγκλονιστεί. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι αυτή η δοξασία με παίρνει κι εμένα μέσα» διηγείται ο συνθέτης. «Ήταν πάρα πολύ συγκινητικό. Τόσο που έβαλα τα κλάματα και δεν μπορούσε να με συνεφέρει η παρέα μου… Η ιστορία του “Πρωινού τσιγάρου” είναι και δική μου ιστορία…» 

Ακολουθεί η λίστα των τραγουδιών με τους ερμηνευτές και τους στιχουργούς

1. Πρωϊνό τσιγάρο (Στίχοι Άλκης Αλκαίος)

2. Ίσως φταίνε τα φεγγάρια (Ελένη Βιτάλη - Στίχοι Τάσος Σαμαρτζής)

3. Ο ραγισμένος σου καθρέφτης ( Τάνια Τσανακλίδου - Στίχοι: Τάσος Σαμαρτζής)

4. Ο παλιάτσος (Παιδική χορωδία Τυπάλδου – Στίχοι Μέλπω Ζαρόκωστα)

5. Ερωτικό (Γλυκερία – Στίχοι Άρης Δαβαράκης)

6. Εμπιστευτικόν ( Αρλέτα - Στίχοι: Άλκης Χριστοφέλλης )

7. Αμαχητί ( Έλλη Πασπαλά- Στίχοι Αγαθή Δημητρούκα)

8. Κάθε μια νύχτα (Αναστασία Μουτσάτσου - Στίχοι Τάσος Σαμαρτζής

9. Θα βρεθούμε ξανά (Θ. Γκαϊφύλλιας – στίχοι Τ.Σαμαρτζής)

10. Τριάντα και κάτι ( Ελευθερία Αρβανιτάκη – στίχοι Τ.Λύγαρη)

11. Άκρη δεν έχει ο ουρανός (Γιώργος Ζωγράφος – Στίχοι Γιάννης Κακουλίδης)

12. Ήταν μεγάλη η νύχτα (Σούλα Μπιρμπίλη – Στίχοι Γιάννη Κακουλίδη)

13. Ποιος είδε την αγάπη μου (Γιώργος Ζωγράφος – Στίχοι Γιάννης Κακουλίδης)

14. Φώναξέ με αγάπη (Αρλέτα – Στίχοι Άκος Δασκαλόπουλος)

15. Μια μέρα (Πόπη Αστεριάδη – Στίχοι Άκος Δασκαλόπουλος)

16. Μια ιστορία από τον πόλεμο (Αρλέτα – Στίχοι Γιάννης Κακουλίδης)

17. Δάφνις και Χλόη (Αλέξης Γεωργίου – Στίχοι Γιάννης Κακουλίδης)

18. Φέρτε γλυκό κρασί (Πέτρος Πανδής – Στίχοι Γιάννης Κακουλίδης)

Με αφορμή το θάνατο του ευγενούς και ιδιαίτερα ταλαντούχου μουσικού και συνθέτη Νότη Μαυρουδή, παρουσιάζουμε την ιστορία ενός από τα πιο όμορφα τραγούδια του. Το «Πρωϊνό τσιγάρο» σε στίχους του μεγάλου ποιητή Άλκη Αλκαίου

«Χαράζει η μέρα και η πόλη έχει ρεπό
Στη γειτονιά μας καπνίζει ένα φουγάρο
Κι εγώ σε ζητάω σαν πρωινό τσιγάρο
Και σαν καφέ πικρό και σαν καφέ πικρό

Άδειοι οι δρόμοι δε φάνηκε ψυχή
Και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη δύση
Και γω σε γυρεύω σαν μοιραία λύση
Και σαν ανατολή και σαν ανατολή

Βγήκε ο ήλιος το ράδιο διαπασών
Μ' ένα χασάπικο που κλαίει για κάποιον Τάσο
Κι εγώ σε ποντάρω κι ύστερα πάω πάσο
Σ' ένα καρέ τυφλών, σ' ένα καρέ τυφλών

Άδειοι οι δρόμοι δε φάνηκε ψυχή
Και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη δύση
Και γω σε γυρεύω σαν μοιραία λύση
Και σαν ανατολή και σαν ανατολή»

Ο Άλκης Αλκαίος έγραψε το «Πρωινό τσιγάρο» με την επιθυμία να το μελοποιήσει ο Μάνος Λοΐζος. Το έστειλε μάλιστα στο μεγάλο συνθέτη, όταν αυτός νοσηλευόταν εκείνη την εποχή σε νοσοκομείο της Μόσχας. Ο Λοΐζος πρόλαβε να διαβάσει τους στίχους, όχι όμως να τους μελοποιήσει, καθώς δεν κατάφερε να βγει ζωντανός από αυτή την άδικη περιπέτεια της υγείας του, όντας μόλις 45 χρονών

Μετά το θάνατο του Λοΐζου, ο Αλκαίος ενέταξε το ποίημά του σε μια ποιητική συλλογή που μετά την κυκλοφορία της, διάβασε ο Νότης Μαυρουδής. Ο Μαυρουδής ξεχώρισε το ποίημα αυτό, το μελοποίησε και θέλησε να το εντάξει στο δίσκο του «Στην όχθη της καρδιάς μου». . Ο Αλκαίος όμως αρνήθηκε να δώσει την άδεια, εξηγώντας του ότι το προόριζε για το Μάνο Λοΐζο

Τελικά, με τη μεσολάβηση του Θάνου Μικρούτσικου, ο Άλκης Αλκαίος υποχώρησε και έδωσε την άδεια στο Νότη Μαυρουδή. Το τραγούδι αφιερώθηκε στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου και κυκλοφόρησε το 1984 στο δίσκο «Στην όχθη της καρδιάς μου». Το «Πρωινό τσιγάρο» στην πρώτη αυτή ηχογράφηση ερμήνευσε χορωδία αποτελούμενη από τους Γιώργο Μεράντζα, Γιάννη Σαμσιάρη, Σάκη Μπουλά, Θανάση Νικόπουλο, Κώστα Θωμαΐδη, Ανδρέα Μικρούτσικο, ενώ κιθάρα στο δίσκο έπαιξε ο Νότης Μαυρουδής

Το τραγούδι αυτό παίχτηκε λίγο αργότερα στη μεγάλη συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο, στις 13 του Σεπτέμβρη 1985, στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου με αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από τον θάνατό του. Η στιγμή εκείνη ήταν συγκλονιστική για όλους, μα πιο πολύ για το Νότη Μαυρουδή. Όταν άρχισε να το ερμηνεύει η Χαρούλα Αλεξίου με τον Γιώργο Νταλάρα, έσβησαν όλα τα φώτα του σταδίου και αμέσως άναψαν οι αναπτήρες από τους θεατές. Όπως δήλωσε αργότερα ο Νότης Μαυρουδής : «Να βλέπεις αυτό το θέαμα… 80.000 άνθρωποι με έναν αναπτήρα… Να βλέπεις τις φλογίτσες… Είχα συγκλονιστεί. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι αυτή η δοξασία με παίρνει κι εμένα μέσα» διηγείται ο συνθέτης. «Ήταν πάρα πολύ συγκινητικό. Τόσο που έβαλα τα κλάματα και δεν μπορούσε να με συνεφέρει η παρέα μου… Η ιστορία του “Πρωινού τσιγάρου” είναι και δική μου ιστορία…» 

Άδειοι οι δρόμοι δε φάνηκε ψυχή / Και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη δύση / Και γω σε γυρεύω σαν μοιραία λύση / Και σαν ανατολή και σαν ανατολή

Οι πληροφορίες για την ιστορία του τραγουδιού αντλήθηκαν από  εδώ