Η «Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ, κυκλοφόρησε το 1947 και περιγράφει την αγωνία των κατοίκων μιας πόλης που προσβάλλεται από μια φονική επιδημία. Το έργο αυτό του Καμύ θεωρήθηκε ως μια κραυγή ενάντια στον πόλεμο και το ναζισμό. Με απόσπασμα, άλλωστε, από την «Πανούκλα» έκλεισε την αγόρευσή του στη δίκη της Χρυσής Αυγής ο συνήγορος του ΠΑΜΕ Θ. Θεοδωρόπουλος. Από μόνη της, όμως, η αγωνιώδης προσπάθεια των κατοίκων της πόλης, συγκλονίζει και δίνει την ευκαιρία στον Καμύ να μιλήσει για πράγματα που τον απασχολούν και που διατρέχουν όλο το έργο του. Για το πόσο εύθραυστη είναι η ανθρώπινη ζωή, για το πόσο εύκολα μπορούν να ανατραπούν τα ανθρώπινα σχέδια όπως και για το αν υπάρχει κάποιο νόημα σε αυτή τη ζωή. Μια ζωή που φαίνεται τόσο παράλογη με δεδομένο το βέβαιο τέλος της. Μια ζωή στην οποία ο άνθρωπος γνωρίζει πως θα συναντήσει  πολλές δυστυχίες, αλλά παρόλα αυτά δεν παύει να κάνει φίλους, να ερωτεύεται, να δημιουργεί, να γελά, να ονειρεύεται και να ελπίζει

Μια άνοιξη της δεκαετίας του 1940, στο Οράν, μια παραλιακή πόλη της Αλγερίας που τότε ήταν γαλλική επαρχία, εμφανίζονται τα πρώτα κρούσματα μιας ασθένειας που όλοι θεωρούσαν πως είχε εκλείψει εδώ και αιώνες · της βουβωνικής πανώλης ή αλλιώς πανούκλας, του “Μαύρου θανάτου” όπως την αποκαλούσαν το Μεσαίωνα. Ο αριθμός των θανάτων μέρα με τη μέρα μεγάλωνε και η πόλη μπαίνει σε καραντίνα. Οι άνθρωποι της πόλης αποκλείονται από τον έξω κόσμο και ο καθένας από κει και πέρα αντιδρά με το δικό του τρόπο απέναντι την απομόνωση και τον φόβο του θανάτου.

Γράφει ο Καμύ: «Οι δυστυχίες, στην πραγματικότητα, είναι μια κοινή υπόθεση, αλλά δύσκολα τις πιστεύει κανείς όταν του πέσουν στο κεφάλι. Υπήρξαν στον κόσμο τόσες πανούκλες όσοι και οι πόλεμοι. Και παρόλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι πάντα βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους. Ο γιατρός Ριέ ήταν απροετοίμαστος, όπως και οι συμπολίτες μας και έτσι πρέπει να καταλάβουμε τους δισταγμούς τους. Και μ’ αυτόν τον τρόπο επίσης πρέπει να καταλάβουμε ότι μοιράστηκε ανάμεσα στην ανησυχία και την εμπιστοσύνη. Όταν ξεσπάει ένας πόλεμος, οι άνθρωποι λένε: “Δεν θα διαρκέσει πολύ, είναι πολύ ανόητο”. Κι αναμφίβολα ένας πόλεμος είναι σίγουρα πολύ ανόητος, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να διαρκέσει. Η ανοησία επιμένει πάντα και θα μπορούσε κανείς να το διακρίνει αν δεν σκέφτονταν μόνο τον εαυτό του. Απ’ αυτή την άποψη οι συμπολίτες μας ήταν σαν όλο τον κόσμο, σκέφτονταν τους εαυτούς τους και για να το πούμε κι αλλιώς ήταν ανθρωπιστές: δεν πίστευαν στις δυστυχίες. Η δυστυχία δεν είναι στα μέτρα του ανθρώπου, επομένως λέμε ότι η δυστυχία δεν είναι πραγματική, είναι ένα κακό όνειρο που θα περάσει. Αλλά δεν περνάει πάντα και από κακό όνειρο σε κακό όνειρο, είναι οι άνθρωποι που περνάνε και πρώτα - πρώτα οι ανθρωπιστές, γιατί δεν πήραν τις προφυλάξεις τους. Οι συμπολίτες μας δεν ήταν πιο ένοχοι από άλλους, ξεχνούσαν να είναι μετριόφρονες, αυτό είναι όλο και σκέφτονταν ότι όλα είναι ακόμη δυνατά για αυτούς· πράγμα που σήμαινε ότι οι δυστυχίες είναι αδύναμες. Συνέχιζαν να κάνουν επιχειρήσεις, να ετοιμάζουν ταξίδια, και να έχουν γνώμες. Πως θα μπορούσαν να σκεφτούν τη πανούκλα, που καταργεί το μέλλον, τις μετακινήσεις, τις συζητήσεις; Θεωρούσαν τους εαυτούς τους ελεύθερους και κανένας δεν θα είναι ποτέ ελεύθερος, όσο υπάρχουν δυστυχίες»

Όταν η επιδημία σταμάτησε, ο γιατρός Ριέ θα βρεθεί ανάμεσα στο πλήθος των ανθρώπων που γιόρταζαν στους δρόμους:  «Μέσα στο ωραίο κι απαλό φως που ξεχύνονταν πάνω από την πόλη, έπλεαν οι παμπάλαιες μυρωδιές, κρέας ψητό και ποτά με γλυκάνισο. Γύρω του πρόσωπα εκστατικά σηκώνονταν να κοιτάξουν προς τον ουρανό. Άνδρες και γυναίκες αρπάζονταν ο ένας τον άλλο, με πρόσωπα φλογισμένα, με κραυγές πόθου. Ναι, η πανούκλα είχε τελειώσει, και μαζί της ο τρόμος, και τα σφιχτοπλεγμένα χέρια βεβαίωναν ότι κάποτε είχε υπάρξει στ’ αλήθεια εξορία και χωρισμός, με τη βαθύτερη έννοια του όρου … κι ανάμεσα στις εκατόμβες των νεκρών, τις σειρήνες των ασθενοφόρων, τις εξαγγελίες αυτού που συνήθως ονομάζουμε πεπρωμένο, το πεισματικό ποδοβολητό του φόβου και την τρομερή επανάσταση της καρδιάς τους, δεν είχε πάψει να περνά μια πελώρια βουή, που ξυπνούσε τα τρομαγμένα  πλάσματα, που τους έλεγε πως πρέπει να ξαναβρούν την αληθινή τους πατρίδα. Και θα ήταν ευτυχισμένοι, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα. Και πια ήξεραν πως υπάρχει κάτι που πάντοτε μπορείς να λαχταράς και καμιά φορά να το κερδίζεις: η ανθρώπινη τρυφερότητα…»

Ο γιατρός Ριέ, όμως, δεν μπορούσε να συμμετάσχει στη γενική ευφορία γιατί γνώριζε … «...γνώριζε κάτι που αγνοούσε το χαρούμενο πλήθος, κι ας μπορεί κανείς να το βρει στα βιβλία, πως ο βάκιλος της πανούκλας δεν πεθαίνει ούτε χάνεται ποτέ, πως μπορεί να μείνει δεκάδες χρόνια ναρκωμένος στα έπιπλα και στα ρούχα, περιμένοντας υπομονετικά μέσα στα δωμάτια, τα υπόγεια, τα σεντούκια, τα μαντίλια, τα χαρτιά, και πως θα ερχόταν ίσως μια μέρα που η πανούκλα, για να βασανίσει ή για να διδάξει τους ανθρώπους, θα ξυπνούσε και πάλι τα ποντίκια της και θα τα έστελνε να ψοφήσουν μέσα σε μια ευτυχισμένη πόλη»

Έτσι τελείωσε και την αγόρευσή του στη δίκη της Χρυσής Αυγής ο δικηγόρος του ΠΑΜΕ δείχνοντας το φασισμό ως το βάκιλο της πανούκλας που δεν πεθαίνει ποτέ. Είναι και μια ευκαιρία όμως για τον Καμύ να μιλήσει για τη βέβαιη ήττα του ανθρώπου πέρα και άσχετα από τις μεμονωμένες και πρόσκαιρες νίκες του. Μια διαπίστωση, όμως, που δεν πρέπει να την αφήσουμε να  καταστρέψει τη ζωή μας.