Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας στο πολύπαθο Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας, δημοσιεύουμε – με αρκετή καθυστέρηση – το τέταρτο μέρος, ίσως το πιο σκληρό από όσα έχουμε κάνει μέχρι τώρα (αν και οι πληροφορίες που έχουμε, είναι πως στα επόμενα μέρη θα συναντήσουμε ακόμη σκληρότερες εικόνες). Οργή και θλίψη ήταν τα συναισθήματα που νιώθαμε σε όλη τη διαδρομή. Τόσο για αυτούς που εξακολουθούν παντοιοτρόπως να ρυπαίνουν το Ρέμα, όσο και για την εκκωφαντική αδιαφορία και απουσία του Δήμου. Ενός Δήμου που αφήνει το Ρέμα να εκπέσει στην έσχατη απαξίωση, ίσως για να μπορέσει κάποτε, χωρίς την παραμικρή αντίσταση, να βάλει οριστικά την ταφόπλακα από πάνω του και να αναφωνήσει με περισσό θράσος και αναίδεια «Σήμερον θάπτομεν το Μεγάλο Ρέμα», όπως είχε ξεστομίσει το 1939 για τον Ιλισσό ο δικτάτορας Μεταξάς όταν έθαψε κυριολεκτικά τον ομώνυμο ποταμό και έχασε οριστικά η Αθήνα έναν ζωογόνο πνεύμονα
Καλύτερα, όμως, να δώσουμε το λόγο σε έναν από τους συνοδοιπόρους μας, τόσο στο Μεγάλο Ρέμα όσο και στην atticavoice, το βιολόγο Αντώνη Λαζαρή, για να μας ξεναγήσει με το μοναδικό του ύφος στην αγωνιώδη προσπάθεια του Ρέματος να κρατηθεί ζωντανό, στην ανθρώπινη ασέβεια που προσπαθεί να το καταστρέψει αλλά και στην προκλητική αδιαφορία του Δήμου
Μακρύ Ταξίδι της Μέρας μέσα στη Νύχτα
Ο τίτλος του θεατρικού έργου του Ευγένιου Ο’ Νηλ «Μακρύ Ταξίδι της Μέρας μέσα στη Νύχτα» ταιριάζει γάντι με όσα αντικρίζουμε στο κομμάτι της υδάτινης διαδρομής του Βαλανάρη από τη συμβολή του με το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας μέχρι το γεφυράκι πίσω από το Βάρδα, κοντά στη Λεωφόρο Μαραθώνος.
Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς αυτά που θα αντικρύσει σε αυτό το κομμάτι της διαδρομής. Ο γνωστός νεο-ελληνικός παραλογισμός αγγίζει το απόλυτο.
Είναι ένα από τα κομμάτια του Βαλανάρη που στα πρανή του μπορεί κάποιος να βρει απολιθώματα της Πικερμικής Πανίδας. Αυτά τα περίφημα απολιθώματα της Πικερμικής Πανίδας του Πικερμίου. Το Πικέρμι αποκαλείται διεθνώς ως «Ακρόπολη της Παλαιοντολογίας», μόνο που όλα αυτά ελάχιστα ενδιαφέρουν την Ελληνική Πολιτεία.
Κεραμοποιεία Τρανούλη
Η Αγέλαστος Πέτρα Πικερμίου-Ραφήνας. Το πρώτο «hot-spot» της περιοχής είναι τα παλιά Κεραμοποιεία της οικογένειας Τρανούλη. Στη μεσοποτάμια περιοχή, μεταξύ του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας και του Βαλανάρη, λειτούργησαν δύο τουβλάδικα - κεραμοποιεία, τα οποία πέρασαν κάποια στιγμή στην ιδιοκτησία των αδελφών Τρανούλη.
Το πρώτο τουβλάδικο, το οποίο βρίσκεται προς την πλευρά του Μεγάλου Ρέματος, δημιουργήθηκε προπολεμικά από έναν Αρμένη και πέρασε στην ιδιοκτησία του Παναγιώτη Τρανούλη. Η επιχείρηση έκλεισε λίγο μετά το 2010 λόγω οικονομικών δυσχερειών.
Το άλλο τουβλάδικο, προς την πλευρά του Βαλανάρη, ανήκε στον άλλο αδελφό Τρανούλη και έκλεισε τη λειτουργία κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Τα δύο τουβλάδικα έδωσαν δουλειά σε πολύ κόσμο σε δύσκολες οικονομικά εποχές. Στα χρόνια της μεγάλης ανοικοδόμησης της Αττικής τα τουβλάδικα δούλευαν πυρετωδώς σε συνεχόμενες βάρδιες. Η ζήτηση ήταν τεράστια.
Αρκετές από αυτές τις πληροφορίες μας τις έδωσαν ο Στάθης ο Δημητρακός και ο Δημήτρης ο Μακρής, ακούραστοι ερευνητές της τοπικής ιστορίας. Ο Δημήτρης ο Μακρής δούλεψε μάλιστα στα τουβλάδικα αυτά για αρκετά καλοκαίρια της δεκαετίας του ’60.
Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας έδινε το νερό και την άργιλο, τουλάχιστον στην αρχή, για να φτιαχτούν όλα αυτά τα τούβλα που στέγασαν το «ελληνικό όνειρο» που υποστηρίχτηκε από την αντιπαροχή.
Η σημερινή κατάσταση στη μεσοποτάμια περιοχή μεταξύ των δύο ποταμών είναι απελπιστική. Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος θυμίζει τριτοκοσμική χώρα. Το τσιμεντάδικο που λειτουργούσε στην ίδια περιοχή για χρόνια έχει συμβάλλει και αυτό τα μέγιστα στο Περιβαλλοντικό Χάος.
Περιβαλλοντική ανάπλαση του Χάους
Η Πολιτεία οφείλει να αποκαταστήσει την περιοχή αυτή που υπέστη τα πάνδεινα δίχως κανείς να έχει ποτέ το φιλότιμο να αποκαταστήσει την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Στα πρανή του Βαλανάρη που εφάπτονται με τα τουβλάδικα μπορεί κάποιος να βρει απολιθώματα της Πικερμικής Πανίδας.
Τσιμεντάδικα, τουβλάδικα, τσιμεντένια πρανή και απολιθώματα της Ακρόπολης της Παλαιοντολογίας. Η εικόνα παραπέμπει στην «Αγέλαστο Πέτρα» της Ελευσίνας. Από εκεί και πέρα θα συναντήσουμε μια σειρά από ανθρώπινες παρεμβάσεις που υποβαθμίζουν το ποτάμι.
Σπίτια δίπλα ακριβώς στο ρέμα, κυριολεκτικά χτισμένα στο πουθενά, αγωγοί απόρριψης λυμάτων, τσιμεντένια πρανή προς την πλευρά της λεωφόρου Μαραθώνος.
Αυτός είναι ο Βαλανάρης μεταξύ της συμβολής του με το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας και της γνωστής γέφυρας πίσω από τον Βάρδα που καθίσταται αδιάβατη κάθε φορά που βρέχει πολύ.
Η άλλη όψη του νομίσματος
Το ποτάμι έχει δύο όψεις, όπως ένα νόμισμα.
Από τη μία έχουμε τις διαχρονικές άθλιες ανθρώπινες παρεμβάσεις. «Χωρίς περίσκεψιν και χωρίς αιδώ», όπως μας αναφέρει και ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης στο ποίημά του.
Από την άλλη έχουμε τη φύση που αντιστέκεται, τη φύση που παλεύει, τη φύση που αναγεννάται. Τα πλατάνια και τα πεύκα συνεχίζουν να σκιάζουν τον Βαλανάρη όπως τα χρόνια τα παλιά. Ο δασοσκεπής Βαναράρης που έλεγαν οι παλιοί περιηγητές.
Η βιοποικιλότητα του Βαλανάρη παραμένει πάντα υψηλή. Κάποια στιγμή βλέπουμε ένα νερόφιδο μέσα στο νερό του είδους Natrix natrix. Το νερόφιδο είναι ένας άκακος για τον άνθρωπο οργανισμός. Αποτελεί πολύ σημαντικό οικολογικό δείκτη για το οικοσύστημα. Η παρουσία του είναι ένα πολύ καλό σημάδι.
Τα χέλια και τα αττικόψαρα συνεχίζουν να δίνουν ένα δυναμικό παρών παρά την συχνά ασφυκτική ανθρώπινη ενόχληση. Τα χέλια κινούνται πλησίον της λεωφόρου Μαραθώνος σε ένα αέναο ταξίδι ζωής. Οι λιβελούλες χρωματίζουν το τοπίο με τα πανέμορφα χρώματά τους. Τα αγριογούρουνα ακολουθούν και αυτά το ίδιο υδάτινο μονοπάτι. Ένας κόσμος που παραμένει, ευτυχώς, αθέατος από τον πολύ κόσμο.
Στον καιρό του κορονοϊού ο άνθρωπος, η Πολιτεία, οι Δήμοι θα έπρεπε να επαναξιολογήσουν τη σχέση τους με την Φύση. Μέχρι στιγμής, ελάχιστοι έχουν αναρωτηθεί γιατί φτάσαμε έως εδώ. Η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας γεννά πανδημίες. Εδώ και καιρό έχουμε φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και να αναρωτιόμαστε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Η αδιαφορία, ο εγωϊσμός και η αλόγιστη κερδοσκοπία πάνω στη Φύση δεν οδηγούν πουθενά. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν», έλεγε ο Ιπποκράτης. Σήμερα κάνουμε ακριβώς το αντίθετο.
Η Μεσοποταμία Πικερμίου – Ραφήνας
Η Μεσοποταμία Πικερμίου - Ραφήνας αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση. Η περιοχή μπορεί να αναπλαστεί και να αποτελέσει μια πρότυπη οικολογική περιοχή αναψυχής. Μια περιοχή ανάμεσα σε δύο ποτάμια με τα απολιθώματα της Πικερμικής Πανίδας να αποτελούν εκθέματα ενός μουσείου in-situ.
Ακούγεται τόσο όμορφο που μοιάζει αδύνατο να γίνει. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση. Αναπλάστε την Αγέλαστο Πέτρα Πικερμίου-Ραφήνας, που αυτή τη στιγμή συνθέτει μια ντροπιαστική εικόνα, τόσο για την κοινωνία της Ραφήνας όσο και για τον ράθυμο Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου
Η καρδιά της Περσεφόνης και της Δήμητρας συνεχίζει να χτυπά δυνατά στο Βαλανάρη και το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας.
Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα .....