Πρωτομαγιά 1919 με το Ιουλιανό ημερολόγιο και 14 Μαΐου 1919 με το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Μεσημέρι και τα ελληνικά θωρηκτά πλοία «Αβέρωφ», «Λήμνος» και «Κιλκίς», αποβιβάζουν ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις και καταλαμβάνουν  την προκυμαία της Σμύρνης. Επρόκειτο για την 1^η Μεραρχία, που κατ’ εντολή του Ελ. Βενιζέλου, από  τις 25 Απριλίου με το Ιουλιανό και 8 Μαΐου με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, ετοιμαζόταν να ξεκινήσει από την Ελευθερούπολη της Καβάλας, για να «διασφαλίσει την τάξη» στην Σμύρνη και την ευρύτερη περιοχή της.

Το θωρηκτό Αβέρωφ. Πλοίο άρρηκτα  συνδεδεμένο με τη σύγχρονη ελληνική Ιστορία

Οι αποβατικές δυνάμεις ετοιμάζονται για την  κατάληψη του τουρκικού εξωτερικού φρουρίου της πόλης. Οι σύμμαχοι της Αντάντ αποβιβάζουν επίσης δυνάμεις περιφρούρησης των δικών τους πρεσβειών και ομοεθνών.

2 Μαΐου 1919 (1/5/1919 με το νέο, Γρηγοριανό ημερολόγιο) Πρωι-πρωί τοιχοκολλάται η δίγλωσση (ελληνικά και τουρκικά) προκήρυξη που τυπώθηκε - στα τυπογραφεία της εφημερίδας «Αμάλθεια».

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ

«Φέρω εις γνώσιν υμών ότι κατ' εντολήν της κυβερνήσεώς μου (ενεργούσης εκ συμφώνου μετά των Συμμάχων) προβαίνω εις στρατιωτικήν κατάληψιν της Σμύρνης και των πέριξ. Η κατοχή αυτή σκοπόν έχει την εξασφάλισιν των πληθυσμών και προστασίαν εν γένει της εννόμου τάξεως»

Αργότερα εκείνο το πρωί, έκαναν την εμφάνιση τους στον Ερμαϊκό κόλπο, τον κόλπο της Σμύρνης, τα πλοία που μετέφεραν κι άλλα ελληνικά στρατεύματα, μεταγωγικά σκάφη. Μπήκαν στο λιμάνι της Σμύρνης και κατέλαβαν τους καθορισμένους χώρους. Εκεί ξεκίνησε η αποβίβαση των ανδρών των συνταγμάτων κατόπιν εντολής του Ανωτάτου Συμμαχικού Συμβουλίου. Χιλιάδες Έλληνες της Σμύρνης αλλά και από άλλα μέρη της ενδοχώρας είχαν μαζευτεί και επευφημούσαν τα αποβιβαζόμενα στρατεύματα.

Στα μάτια των Ελλήνων της Ιωνίας και περισσότερο στα μάτια των Ελλήνων της Σμύρνης, η όλη εικόνα ήταν η πραγμάτωση του μεγάλου τους ονείρου. Της ένωσης με τη μητέρα – πατρίδα, την Ελλάδα, με παράλληλη ανάπτυξη ενός ευνοϊκού γι’ αυτούς περιβάλλοντος. Η ελπίδα που είχε φουντώσει μέσα τους μετά τις διπλωματικές επιτυχίες του Βενιζέλου και τις αντίστοιχες στρατιωτικές, των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Ακόμα και όσοι καταλάβαιναν πως η αποστολή είχε χαρακτήρα ειρηνευτικό και είχε υλοποιηθεί για λόγους που αφορούσαν τις ισορροπίες μεταξύ των Συμμάχων της Αντάντ, δεν μπορούσαν να αντισταθούν στο κλίμα ευφορίας και ανάτασης που γεννούσε η εικόνα που είχαν ζωντανή μπροστά τους.

Ο εκτελεστικός βραχίονας των Μεγάλων.  Μάιος 1919. Η δύναμη επιβολής και διατήρησης των όρων της Συνθήκης του Μούδρου

Στην περίληψη της προηγούμενης σχετικής ανάρτησης μας, ασχοληθήκαμε με την άφιξη και την ανάπτυξη του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, όπως και την ανάπτυξη της πολεμικής αεροπορίας, η οποία υποστήριζε τις επιχειρήσεις. Εδώ θα ασχοληθούμε περισσότερο με την περίοδο της ελληνικής κατοχής της Σμύρνης και λίγο με τις συνθήκες που επικρατούσαν και είχαν διαμορφωθεί σταδιακά, ήδη από το 1915, τον Διχασμό στην Ελλάδα  και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η θέση του Βενιζέλου το 1915, υπέρ της εισόδου της Ελλάδας στον Α παγκόσμιο πόλεμο, βασιζόταν στο ότι ο Βενιζέλος έβλεπε πως έτσι, όχι μόνο θα κρατούσε τις περιοχές που είχε ήδη ενσωματώσει η χώρα στα Βαλκάνια, αλλά και θα της δινόταν η δυνατότητα επέκτασης και στη Μικρά Ασία. Το επιχείρημα του, περί της ύπαρξης έντονου ελληνικού στοιχείου ήταν καλό, όχι όμως και αρκετό. Βέβαια η χώρα μέχρι το 1919 είχε επεκταθεί, πράγμα που δικαίωνε την πρόβλεψη του Βενιζέλου. Η συμμετοχή της χώρας στο πλευρό των Συμμάχων, στην αποτυχημένη εκστρατεία της Κριμαίας, έδινε έναν ακόμα λόγο (στη σκέψη του Βενιζέλου) για ευνοϊκή συνέχεια, δηλαδή την εξασφάλισης της άδειας των Συμμάχων, για την κατάληψη της Μικράς Ασίας από ελληνικές δυνάμεις. Φυσικά, όπως είναι γνωστό ακόμα και σε παιδιά του νηπιαγωγείου πια, στις συμμαχίες ο μόνος λόγος για να ευνοηθεί ο αδύναμος, είναι να εξυπηρετείται έτσι το συμφέρον του δυνατού. Και οι λόγοι που ο Βενιζέλος πίστευε πως θα ερέθιζαν την «καλοσύνη των ξένων», δεν αρκούσαν. Έπρεπε να έχουν κάποιον καλό λόγο για να στείλουν ελληνικά στρατεύματα ως «ειρηνευτικές δυνάμεις», δηλαδή αρμοστές των όρων της Συνθήκης του Μούδρου, στη Μικρασία. Και στην περίπτωση της κατάληψης της Σμύρνης, τον λόγο τον έδωσαν οι …Ιταλοί. Όχι η ανόητη εκστρατεία στην Ουκρανία το 1919, ούτε η όψιμη είσοδος της Ελλάδας στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο. Τον λόγο και αφορμή τον έδωσε η σπουδή της Ανταντικής Ιταλίας να γίνει ο στρατός της εφαρμοστική δύναμη, και με σημερινούς όρους, «ειρηνευτική δύναμη».

Οι "Μεγάλοι Τέσσσερεις" (Big Four)

Γράφει ο Κ. Σακελλαρόπουλος (τέως πρέσβης τότε) στο βιβλίο του «Η σκιά της Δύσεως» (εκδόσεις Κυρίτσης, Αθήνα 1960), σελ.85

«Η απόφασις να ανατεθεί εις εκλληνικάς δυνάμεις η κατάληψις της Σμύρνης ελήφθη, κατά όπως έχει ήδη εκτεθή, κατά τρόπον εντελώς αιφνίδιον, σχεδόν αιφνιδιαστικόν, εις μία στιγμήν, κατά την οποίαν η συμπτωματική συνύπαρξις και αλληλεπίδρασις ωρισμένων συντελεστών έκαμε την λύσιν αυτήν απλώς ανεκτήν, δια την έλλειψην άλλης καλυτέρας. Μόνος ο Lloyd George, μεταξύ των Συμμάχων, σχεδόν και μεταξύ των Άγγλων, θα ήτο ίσως κατ’ αρχήν διατεθειμένος να την εισηγηθή και να την υποστηρίξη, υπό οποιασδήποτε περιστάσεις (!). Αλλ’ ασφαλώς θα απετύγχανε να την επιβάλη, αν οι Ιταλοί δεν είχον ήδη καταλάβει το νοτιοδυτικόν τμήμα της Μικράς Ασίας, αν ο κίνδυνος να επεκτείνουν την κατοχήν των και επί της Σμύρνης δεν εφαίνετο άμεσος, αν το ζήτημα του Φιούμε δεν είχε φέρει αυτούς εις πλήρην ρήξιν με τον πρόεδρο Wilson και αν, εκ της αφορμής αυτής, δεν είχον αποχωρήσει από την Διάσκεψιν*»

Οι Ιταλοί λοιπόν και η απροκάλυπτη πείνα τους για εδάφη στη Μικρά Ασία και το ασύμβατο με τις  έννοιες της πολιτικής και της διπλωματίας  «ταμπεραμέντο» τους, οδήγησαν τον επικεφαλής της κραταιάς ακόμα, αγγλικής αυτοκρατορίας να προκρίνει ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, σε ρόλο αντίστοιχο με του σημερινού κυανόκρανου, στην περιοχή .

Στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού τον κεντρικό ρόλο τον είχε το επονομαζόμενο «Συμβούλιο των Τεσσάρων» (Big 4) στο οποίο μετείχαν  ο  πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Ντέιβιντ Λόιντ Τζωρτζ, ο πρόεδρος των Η.Π.Α Γούντροου Γουίλσον, ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζωρζ Κλεμανσώ και ο Ιταλός πρωθυπουργός Βιττόριο Ορλάντο. Τον  Απρίλιο του 1919, η Ιταλία ήρθε σε σύγκρουση τους υπόλοιπους εταίρους διεκδικώντας κυρίως τα εδάφη στη Δαλματία και μη  βλέποντας διάθεση στήριξης από τους άλλους τρεις συμμάχους της. Δευτερευόντως ήδη διεκδικούσε και είχε καταλάβει εδάφη στη Μικρά Ασία. Είχε φροντίσει να καταλάβει με τον στρατό της, με ορμητήριο  την (ιταλοκρατούμενη τότε) Ρόδο, την περιοχή της Αττάλειας.

Ο Λόυντ Τζωρτζ έχοντας κατά νου την κατάληψη της Αττάλειας από τους Ιταλούς δεν έβλεπε με καλό μάτι το να τους εγκαταστήσει ως ειρηνευτική δύναμη και στη Σμύρνη. Έτσι σε συνεννόηση με τους Κλεμανσώ και Ουίλσον (ο Ιταλός Ορλάντο είχε αποχωρήσει) πρότειναν την αποστολή στον Βενιζέλο. Οι υπόλοιπες παραπλανητικές εξηγήσεις και τα όσα ήθελε ο ταλαιπωρημένος από δέκα χρόνια πολέμων, ελληνικός λαός να πιστέψει ήταν απλά προσχήματα. Στα μάτια του ευκολόπιστου λαού η Μεγάλη Ιδέα έμοιαζε να πραγματώνεται.  Ο Βενιζέλος που καταλάβαινε πολύ καλά το τι πρέπει να κάνει, δέχτηκε αμέσως.

Lloyd George, Wilson, Clemanceau, ο αποχωρήσας Orlando και ο ανάδοχος της εφαρμογής, Βενιζέλος

Ο πρέσβης Σακελλαρόπουλος γράφει στο βιβλίο του που αναφέρουμε πιο πάνω, συην ίδια σελίδα

«Ούτε λοιπόν του ενός, ούτε του άλλου** τη στάσιν ενέπνευσε εύνοιαν προς την Ελλάδα, της οποίας την εις Μικράν Ασίαν επέκτασιν εθεώρουν και οι δύο αντίθετον προς τους σκοπούς και τα συμφέροντά των»

Οι δάσκαλοι της διπλωματίας του καιρού,  Άγγλοι είχαν επιβάλλει τα σχέδια τους. Ο ναύαρχος τους  Σόμερσετ Κάλθορπ, πληρεξούσιος της «εγκάρδιας συμμαχίας» υπέγραψε τη συνθήκη του Μούδρου και τώρα όρισαν και τον χωροφύλακα που ήθελαν να την επιβάλει στη διαλυμένη αυτοκρατορία. Να δουλέψει για λογαριασμό τους και ήταν έτοιμος, πρόθυμος να πέσει στη φωτιά και επιπλέον, θα εγκαθίστατο με την ανοχή των «Συμμάχων» τους.

πηγή βίντεο Youtube (rhopath)

Οι άλλοι Σύμμαχοι δεν ένιωθαν και πολύ καλά με την όλη κατάσταση. Δυσφορούσαν και αμφέβαλλαν για τους Άγγλους και τη σπουδή τους να πρωταγωνιστήσουν στη συνομολόγηση της συμφωνίας του Μούδρου*** το 1918 και τώρα, έξι μήνες μετά,  ανέχτηκαν την αγγλική πρωτοβουλία να στείλει τους Έλληνες να εφαρμόσουν τους όρους της.. Έμοιαζε προδιαγεγραμμένη η μελλοντική στάση των Γάλλων και Ιταλών, ευρύτερα, στην περιοχή. Οι Ιταλοί κατέλαβαν την Αττάλεια και βλέποντας πως δεν έχουν καν στήριξη στην κατάληψη της Δαλματίας, αποχώρησαν από την Συνδιάσκεψη Ειρήνης και σχεδόν και από τη Συμμαχία. Οι Γάλλοι παρέμειναν, αλλά οι επιφυλάξεις τους απέναντι στους Συμμάχους τους είχαν κλιμακωθεί

Στις 6/5/1919 με το Γρηγοριανό, ο Βενιζέλος τηλεγραφεί «Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον της Συνδιασκέψεως με πληροφορεί ότι εν τη σημερινή συνεδριάσει του απεφάσισεν όπως το εκστρατευτικόν σώμα αναχωρήση αμέσως δια Σμύρνην. Απόφασις ελήφθη παμψηφεί (και οι Ιταλοί ευθυγραμμίσθησαν)»

___

*          εννοεί την Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού  του 1919

**        Αναφέρεται στους Κλεμανσώ και Ουίλσον

***    Η Συνθήκη του Μούδρου συνετάχθη στην Αγγλία και απεστάη τηλεγραφικά στον ναύαρχο Κάλθορπ για τα περαιτέρω. Δεν πέρασε από τους άλλους Συμμάχους για έλεγχο και έγκριση. Όλα έγιναν ταχύτατα και ίσως γι’ αυτό δε περιείχε ούτε …χρονοδιάγραμμα εφαρμογής