Πριν από 89 χρόνια, στις 19 Ιουλίου του 1936,  οι εργάτες της Βαρκελώνης,  οργανωμένοι  μέσα στην αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση της CNT, αντιστάθηκαν ένοπλα στους φασίστες πραξικοπηματίες στρατηγούς του Φράνκο και κατέλαβαν την πόλη. Δυο μέρες πριν, στις 17 Ιουλίου τα ισπανικά στρατεύματα κατοχής στο Μαρόκο είχαν στασιάσει ενάντια στη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του «Λαϊκού Μετώπου»

“Λαέ της Καταλωνίας! Συναγερμός! Να είσαι έτοιμος για πόλεμο! Η στιγμή της δράσης έφτασε. Περάσαμε μήνες και μήνες κάνοντας κριτική στο φασισμό, καταγγέλοντας τη διαφθορά του, εξαπολύοντας συνθήματα, ώστε την κατάλληλη στιγμή να ξεσηκωθεί ο λαός ενάντια στην ολέθρια αντίδραση της Ισπανίας που θα αποπειραθεί να επιβάλλει την αποκρουστική της δικτατορία. Λαέ της Καταλωνίας, αυτή η στιγμή έφτασε. Η αντίδραση, στρατιωτικοί και πολίτες, παπάδες και μεγάλες τράπεζες, όλοι μαζί, σκοπό τους έχουν να εγκαθιδρύσουν το φασισμό στην Ισπανία, με τη βοήθεια μιας στρατιωτικής δικτατορίας. (…) Εμείς, ο λαός της Καταλωνίας, να είμαστε επί ποδός πολέμου, έτοιμοι για δράση, ο καθένας να ‘χει τη θέση του στη μάχη τώρα που είμαστε απέναντι στον εχθρό.

Ας πολεμήσουμε με όλη μας την ψυχή κι ας κρατάμε το όπλο στο χέρι, έτοιμοι για μάχη! Όποιος μείνει απαθής, προδίδει την υπόθεση της ελευθερίας του λαού. Ζήτω η C.N.T.! Ζήτω ο ελευθεριακός κομμουνισμός! Μπροστά στο φασισμό, γενική απεργία των επαναστατών!” (Περιφερειακή επιτροπή της C.N.T., 19 Ιουλίου 1936)

Όπως γράφει η Αναρχοσυνδικαλιστική Οργάνωση Ροσινάντε, σε επετειακή της ανάρτηση:

“Στους επόμενους μήνες ένα πρωτόγνωρο κοινωνικό και οικονομικό πείραμα θα ξεκινήσει στην Καταλονία και ευρύτατες περιοχές της Αργαονίας, καθώς και σε άλλες περιοχές της Ισπανίας: το πείραμα της Αυτοδιαχείρισης.

Μέχρι το τέλος του 1936 θα κολεκτιβοποιηθεί το 70% της Καταλανικής βιομηχανίας και το σύνολο των μεταφορών. Περισσότερες από 450 αγροτικές κολεκτίβες θα δημιουργηθούν στην Αραγονία. Το πρόγραμμα των κολεκτιβοποιήσεων θα εντάξει στους κόλπους του πάνω από 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους.

Η αυτοδιαχείριση θα πετύχει σπουδαία οικονομικά αποτελέσματα, θα αυξήσει και θα εξορθολογίσει την παραγωγή και θα σταματήσει την σπατάλη ανθρώπινου κόπου για λογαριασμό του κέρδους και των αφεντικών. Κάποια από τα σχέδιά της, όπως η ενοποίηση του Ισπανικού σιδηρόδρομου, δεν θα ολοκληρωθούν από το Ισπανικό Κράτος παρά μισό αιώνα μετά.

Το πείραμα της Αυτοδιαχείρισης θα ηττηθεί από την διπλή επίθεση που θα δεχτεί, πρώτα από τους σταλινικούς νεκροθάφτες της επανάστασης του ΚΚ Ισπανίας και τους Σοβιετικούς υποστηρικτές του και έπειτα από τους φασίστες του Φράνκο με την υποστήριξη των Γερμανών ναζί και των Ιταλών φασιστών.

Ωστόσο, το γεγονός ότι για πολλούς μήνες οι εργάτες μπόρεσαν να διαχειριστούν την οικονομία και την παραγωγή, χωρίς αφεντικά και χωρίς κεντρική κρατική εξουσία, απομένει ακόμα και σήμερα ένα μήνυμα από τον χρόνο ότι ο σοσιαλισμός με ελευθερία βρίσκεται στις δυνατότητες της ανθρωπότητας.

Τιμή για πάντα στους εργάτες και τους ξωμάχους της Ισπανικής Επανάστασης!

Ζήτω ο ελευθεριακός σοσιαλισμός!

Ζήτω η CNT!”

26 Απριλίου 1937. Γερμανικά και Ιταλικά πολεμικά αεροπλάνα που πολεμούν στο πλευρό του φασίστα Φράνκο στο πλαίσιο του Ισπανικού Εμφυλίου, βομβαρδίζουν την κωμόπολη της Γκουέρνικα ή Γκερνίκα, στη χώρα των Βάσκων. Ο βομβαρδισμός κρατάει ώρες. Η Γκουέρνικα, μια πόλη 5.000 κατοίκων, ισοπεδώνεται κυριολεκτικά. Πάνω από 1.500 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους και εκατοντάδες είναι οι τραυματίες.

Αυτό το έγκλημα πολέμου ήταν που ενέπνευσε τον Πάμπλο Πικάσο και ζωγράφισε τον περίφημο πίνακά του, ίσως το πιο διάσημο από τα έργα του, το οποίο παρουσίασε σε διεθνή έκθεση ζωγραφικής στο Παρίσι τον Ιούλιο του 1937, όπως του είχε ζητήσει η ισπανική Δημοκρατική κυβέρνηση. Παρόλο που αρχικά οι αντιδράσεις για το έργο ήταν μάλλον αρνητικές, η "Γκουέρνικα" σιγά-σιγά καθιερώθηκε ως μια από τις μεγαλύτερες αντιπολεμικές κραυγές

Η «Γκουέρνικα» έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια καθώς ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί η δημοκρατία στη χώρα. Το 1981 η «Γκουέρνικα» επιστράφηκε στην Ισπανία

Ένας από αυτούς τους μύθους που ξέρουμε πως μπορεί να μην είναι αλήθεια αλλά πολύ θα θέλαμε να είναι, λέει πως όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το Παρίσι, ένας Γερμανός αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα της «Γκουέρνικα» στον ίδιο τον Πικάσο που ζούσε εκεί και τον ρώτησε: «Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε;». «Όχι, εσείς!», απάντησε αυτός