Τη μέρα που έκλεινε τη φυσική παρουσία της στην Ελλάδα και συνέτασσε την έκθεση της η επιτροπή Πόρτερ* στις 22/2/1947, ο Γιώργος Σεφέρης κάνει μία καταγραφή στο ημερολόγιο του που δημοσιεύτηκε αργότερα και συνολικά υπό τον τίτλο «Μέρες». Είναι μία καταγραφή ενδεικτική των κοινωνικών ηθών της εποχής, αλλά και τις επιβίωσης του ως τις μέρες μας.

Μεταφέρουμε την ημερολογιακή καταγραφή του ποιητή σαν ένα απόσταγμα μίας πολύ πυκνής καθημερινότητας, η οποία επιβιώνει κάτω από την τραχιά επιφάνεια της ζωής στην Ελλάδα του σήμερα. Της ελληνικής πραγματικότητας  όπως τη μάθαμε, όπως τη ζούμε και όπως σταθερά αρνούμαστε να τη γνωρίσουμε. 

Γράφει ο Γιώργος Σεφέρης στον 5ο τόμο του ημερολογίου του (Μέρες Ε’)

22 Μαρτίου 1947

Γυρίζοντας αργά χθες βράδυ σπίτι μου μέσα από το Ζάππειο, άκουσα προς τη μεριά του ραδιοφωνικού σταθμού ουρλιάσματα γυναίκας: «Με σκότωσες, με τέλειωσες, φτάνει πιά»

Έτρεξα προσπαθώντας να ιδώ από μακριά. Ένα κορμί κυλιότανε χάμω και ο άντρας χτυπούσε σκυμμένος πάνω του. Τρεις – τέσσερις αστυφύλακες και δυο – τρεις διαβάτες χάζευαν αδιάφορα. Η γυναίκα φώναζε, σπαράζοντας κατάχαμα. «Γιατί με χτυπάς με τον βούρδουλα; Αφού θεώρησα το δελτίο μου, σήμερα το πρωί»

Έγινα έξω φρενών. «Γιατί τη χτυπάτε;» είπα σε έναν αρχιφύλακα. Ήμουν αγριεμένος.

«Δεν τη χτυπάμε» αποκρίθηκε. «Ερχόμουν από πίσω σας και  δ ε ν   ε ί δ α   ν α   τ η   χ τ υ π ο ύ ν»

«Τέσσερις άνδρες δεν μπορούν να κάνουν καλά μία γυναίκα;» του είπα. «Πρέπει να τη δέρνουν;»  Μου έκανε εντύπωση η απάθεια των θεατών. Ήτανε λαϊκοί άνθρωποι.

«Μη θυμώνετε κύριε» μου είπε ένας από αυτούς. «Είναι   π ό ρ ν η»…

Η γυναίκα είχε τώρα φανερά κρίση υστερίας. Κάθε πέντε βήματα καθώς την πήγαιναν στο τμήμα χωρίς να την χτυπήσουν πιά, καθότανε κατάχαμα, ούρλιαζε, σήκωνε τα φουστάνια της ξεσκεπάζοντας τη γύμνια της για να δείξει τους μώλωπες. «Πουτάνα είμαι και γι’ αυτό πρέπει να με δέρνουν με τον βούρδουλα; Φταίει εκείνος ο μπινές, θα του δείξω εγώ»

Μου έκανε εντύπωση η   ω μ ό τ η τ α   και  η  δ ε ι λ ί α   μ α ζ ί,  των αντρών που χτυπούσαν. Μόλις άρχισα να φωνάζω έβαλαν την ουρά κάτω από τα σκέλια.

Παράξενη η ψυχολογική συμμετοχή μου  σ’ αυτή τη σκηνή.

Πηγή: Γ, Σεφέρης: Μέρες Ε’ (1/1/1945-19/4/1951,  εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1977

Από τότε που άρχισε αυτή η άνοιξη, ανέκφραστη ευαισθησία και έξαρση. Φούσκωμα της καρδιάς και των αισθήσεων· κατάσταση ακρυστάλλωτη, αρκετά χαώδης· πολλαπλασιασμός της ανθρωπιάς· θολή μανία απλωμένη παντού. Αδύνατο να βρεις λέξη, χειρονομία ή συνουσία που να μπορεί να το εκφράσει αυτό. Τα λόγια κόμπος στο λαρύγγι. Η ευαισθησία καίγεται χωρίς να ξεσπάσει. Πηγαίνει όπου με πηγαίνει, τυφλός." (απόσπασμα από την παρουσίαση του Ίκαρου)

___

Παραπομπή

*Η επιτροπή που είχε επικεφαλής τον Πωλ Πόρτερ είχε φτάσει στην Ελλάδα στις 18/1/1947 και δούλεψε στο πλαίσιο του Δόγματος Τρούμαν -12/3/47- προετοιμάζοντας την άφιξη της AMAG (Αμερικανική αποστολή Βοήθειας δια την Ελλάδα” (American Mission for Aid to Greece), γνωστής ως AMAG, δημιουργήθηκε στα πλαίσια της  συμφωνίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας για τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα)

 "Στις τρεις και μισή μια φωνή μέσα από το τηλέφωνο με ξύπνησε: «Έχουμε πόλεμο». Τίποτε άλλο, ο κόσμος είχε αλλάξει. Η αυγή, που λίγο αργότερα είδα να χαράζει πίσω από τον Υμηττό, ήταν άλλη αυγή: άγνωστη" - Γιώργος Σεφέρης, Μέρες Γ'

Δύσκολη η ανάγνωση της ιστορίας και πολλές φορές πολλαπλές οι αναγνώσεις της. Μερικές φορές είναι προτιμότερο να αναφέρουμε μόνο τα γεγονότα και να αφήνουμε τον αναγνώστη να βγάλει μόνος του τα συμπεράσματά του. Αυτό θα κάνουμε σήμερα. Προσπαθώντας να φωτίσουμε τα γεγονότα που συνέβησαν τη νύχτα της 27ης προς 28η Οκτωβρίου του 1940, θα αφήσουμε να μιλήσουν οι πρωταγωνιστές εκείνης της ημέρας. Θα διαβάσουμε αποσπάσματα από το ημερολόγιο του Ιταλού πρέσβη Gracci. Θα διαβάσουμε τις «Μέρες Γ’» του Γιώργου Σεφέρη, που υπηρετούσε εκείνη την εποχή ως προϊστάμενος της Διεύθυνσης Εξωτερικού Τύπου του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού. Θα διαβάσουμε αποσπάσματα από τη συζήτηση μεταξύ του Ιωάννη Μεταξά και των διευθυντών και αρχισυντακτών του αθηναϊκού τύπου στις 30/10/1940, μια συζήτηση που έγινε σε απόρρητο χαρακτήρα στο Γενικό Στρατηγείο. Θα διαβάσουμε, τέλος, την ανοικτή επιστολή του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, προς τον ελληνικό λαό τρεις ημέρες μετά την εισβολή των Ιταλών, στις 31 Οκτωβρίου 1940. Ο Ζαχαριάδης, κρατούμενος ήδη από το Σεπτέμβριο του 1936 από το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά, καλούσε με την επιστολή αυτή τον ελληνικό λαό να αντισταθεί στην ιταλική εισβολή με κάθε τρόπο. Ας σημειώσουμε εδώ πως ο Ζαχαριάδης, όπως και εκατοντάδες άλλοι Έλληνες πολιτικοί κρατούμενοι που κρατούνταν σε φυλακές ή ήταν εξόριστοι, με την εισβολή των Γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, παραδόθηκαν από τους Έλληνες δεσμώτες τους στους Γερμανούς κατακτητές.

Ας αρχίσουμε όμως την ανάγνωση της ιστορίας. Από το ημερολόγιο του Gracci διαβάζουμε: