Φέτος τα Χριστούγεννα, στην Ιθάκη, σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας που είχε κακοκαιρία, οι μέρες ήταν ηλιόλουστες και ιδανικές για πεζοπορίες στα αναρίθμητα μονοπάτια του νησιού.

Ενός νησιού που συνδυάζει με μοναδικό τρόπο το βουνό και τη θάλασσα και που όμως χρόνο με το χρόνο ερημώνει. Αν δεν υπήρχαν δε οι Αλβανοί μετανάστες να το εμπλουτίσουν ποσοτικά και ηλικιακά, είναι βέβαιο πως η κατάσταση θα ήταν ακόμη πιο άσχημη. Ενός νησιού που οδεύει προς τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, κάτι που νομοτελειακά θα το καταδικάσει σε χειμερία νάρκη και όσοι μένουν μόνιμα εκεί θα έχουν να αντιπαλέψουνε με κάθε είδους έλλειψη: ιατρική, συγκοινωνιακή, κλπ κλπ. Κάτι που θα ωθεί και αυτούς – όσους μπορούν τουλάχιστον – να σκέφτονται το ενδεχόμενο εγκατάλειψης του νησιού. Και για τους νέους αυτό δεν είναι ενδεχόμενο, είναι πλέον βεβαιότητα

Όλα στο νησί πλέον προσανατολίζονται στην εξυπηρέτηση των επισκεπτών του καλοκαιριού. Οι ντόπιοι κάτοικοι θα είναι (ή ήδη είναι) οι παρίες που δε θα μπορούν να χαρούν καμία από τις ακριβά παρεχόμενες υπηρεσίες, εκτός από κάποιους μεγαλοεπαγγελματίες που θα κερδίσουν – πάντα θα υπάρχουν τέτοιοι. Το θέμα όμως είναι να βλέπουμε τη συνολική εικόνα. Και η συνολική εικόνα δεν είναι καθόλου αισιόδοξη

Το βλέπουμε και στις συγκοινωνίες αυτό. Για ένα μεγάλο διάστημα του χρόνου η Ιθάκη χάνει την ακτοπλοϊκή σύνδεση με την Πάτρα, το μεγάλο αστικό κέντρο με το οποίο είναι ιστορικά συνδεδεμένη και με το οποίο έχουν μάθει οι κάτοικοι να κάνουν τις δουλειές που δεν μπορούν να κάνουν στο νησί τους, όπως και τις ιατρικές επισκέψεις τους. Μόλις δε πριν λίγες ημέρες έγινε σχετική επερώτηση στη Βουλή για το θέμα αυτό από βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Αυτό που παραμένει σε καθημερινή βάση είναι η ακτοπλοϊκή σύνδεση με το λιμάνι του Αστακού με πλοία όμως που απορούμε πώς παίρνουν την άδεια να πραγματοποιήσουν ένα τέτοιο ταξίδι 22 ναυτικών μιλίων. Ειδικά τις μέρες των εορτών, το δρομολόγιο αυτό το εκτελούσε ένα πορθμείο τύπου Ρίο – Αντίρριο. Ευτυχώς που η θάλασσα ήταν λάδι και όλα εξελίχθηκαν ομαλά.

Οι τοπικοί άρχοντες δεν ξέρουμε αν βλέπουν το πρόβλημα  ή αν δεν τους ενδιαφέρει. Όλα επικεντρώνονται στο πώς θα αυξηθεί και άλλο ο τουρισμός – που εμείς τουλάχιστον θεωρούμε πως έχει φτάσει στα όριά του αν δεν θέλουμε βέβαια να αλλοιωθεί ο τόπος και αν δεν θέλουμε η Ιθάκη να γίνει Πάρος.

Τα επενδυτικά γεράκια κάνουν αργά-αργά θανάσιμες βόλτες πάνω από το νησί, περιμένοντας την ιδανική στιγμή για να εφορμήσουν με δόξα και τιμή και να αρπάξουν τη λεία τους. Άρχισαν δε – όπως το συνηθίζουν - να δωρίζουν καθρεφτάκια στους ιθαγενείς για να φτιασιδώσουν την εικόνα τους και να λειάνουν τις όποιες αντιδράσεις στα μεγαλοϊδεατικά σχέδιά τους

Μάθαμε για παράδειγμα, πως στον κινηματογράφο του νησιού θα προβληθεί η ταινία «Επιστροφή» με θέμα την επιστροφή του Οδυσσέα. Όλα καλά μέχρι εδώ. Διαβάσαμε όμως παρακάτω, σε ανακοίνωση του δημάρχου του νησιού, πως η προβολή της ταινίας είναι προσφορά της εφοπλιστικής εταιρείας που αγόρασε και ετοιμάζεται να χτίσει χίλια στρέμματα στο νησί, επενδύοντας σε τουρισμό για πλούσιους και υποσχόμενη θέσεις εργασίας για τους ντόπιους, για πόσους μήνες άραγε το χρόνο;

Στην ανακοίνωσή του δε, ο δήμαρχος έσπευδε να ευχαριστήσει την χορηγούσα εταιρεία, θυμίζοντάς μας το σκωπτικό τραγούδι του Σαββόπουλου : “Σ' ευχαριστώ, ω εταιρεία / εν αφθονία μου παρέχεις / στέγη, τροφή και προστασία”.

Μιλούσε επίσης και για στήριξη της εταιρείας σε άλλα αιτήματα του δήμου. Μάλιστα. Οι εταιρείες λοιπόν έχουν αντικαταστήσει το κράτος και παίζουν το ρόλο κηδεμόνα για τις τοπικές κοινωνίες. Με τι ανταλλάγματα άραγε; Και είμαστε όλοι έτοιμοι να ξεπουληθούμε;

Θυμόμαστε και τα Ελληνικά Πετρέλαια, το 2018-2019, την εποχή που άνοιγε η συζήτηση για εξορύξεις υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και είχαν αρχίσει να διαφαίνονται οι πρώτες τοπικές αντιδράσεις. Έσπευσαν τότε τα Ελληνικά Πετρέλαια στην Ιθάκη με τυμπανοκρουσίες και φωτογραφήσεις με πολιτικούς άρχοντες να δωρίζουν πετρέλαιο σε δημόσια σχολεία και ιατρικά μηχανήματα στο υποστελεχωμένο Κέντρο Υγείας του νησιού

Και τι να έκανε ο Δήμος; Να μην τα δεχτεί; Όχι, βέβαια, καθώς όλοι βλέπουμε την τραγική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο δημόσιος τομέας της παιδείας και της υγείας. Να τα δεχτεί φυσικά. Χωρίς όμως τυμπανοκρουσίες. Χωρίς πανηγυρισμούς. Και βγάζοντας παράλληλα και μια κριτική ανακοίνωση για την αδιαφορία της κυβέρνησης. Να έχει επίσης στο πίσω μέρος του μυαλού του πως αυτά τα δώρα δεν γίνονται για την ψυχή της μάνας των εταιριών, αλλά για να λειάνουν τις όποιες αντιδράσεις

Δυστυχώς, ένα κράτος ή ένας τόπος δεν μπορεί να διοικείται έτσι. Τα αποτελέσματα θα είναι προσωρινά και τα προβλήματα θα επανέρχονται. Οι δε συνέπειες της υποχώρησης απέναντι στα μεγάλα συμφέροντα θα είναι μη αναστρέψιμες

Στην Αινειάδα, ο Βιργίλιος βάζει τον Λαοκόωντα να λέει: “Equo ne credite, Teucri / Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes”. Δηλαδή “Μην εμπιστεύεστε το άλογο, Τρώες / O,τιδήποτε κι αν είναι, φοβάμαι τους Δαναούς ακόμα κι όταν φέρνουν δώρα”. Από αυτούς τους στίχους έμεινε διαχρονική και παροιμιώδης η φράση "timeo Danaos et dona ferentes", και στα ελληνικά: “Φοβοῦ τοὺς Δαναοὺς καὶ δῶρα φέροντας”».

Εάν στη θέση των «Δαναών» βάλουμε τους «Χορηγούς», θα δούμε ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται διαμέσου των αιώνων και οι Τρώες, μονίμως αθώοι και ανυποψίαστοι, εξακολουθούν να βάζουν στην πόλη τους τον Δούρειο Ίππο. Μάταια ο Λαοκόων τους προειδοποιεί, ενώ αυτοί τον χλευάζουν και αδιαφορούν για τα λεγόμενά του. Πάλι θα τον ξαναβάλουν το Δούρειο Ίππο. Και πάλι η Τροία θα καταστραφεί.

Και πάλι εμείς (γιατί στην ουσία εμείς είμαστε οι Τρώες, οι μόνιμα ηττημένοι,  όσο και να θέλαμε να ήμασταν οι Δαναοί), θα απορούμε άβουλοι, ανυποψίαστοι και μοιραίοι

 «Φοβοῦ τοὺς Δαναοὺς καὶ δῶρα φέροντας» 

Πάντα οι Δαναοί θα φέρνουν δώρα και πάντα οι Τρώες θα ξεγελιούνται. Άλλωστε η μεγάλη μάζα, αυτή η εκκωφαντικά σιωπηρή πλειοψηφία έχει αποδείξει ότι δε χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να ελεγχθεί και να χειραγωγηθεί. Το παιχνίδι είναι παλιό και δοκιμασμένο. Θα εμφανιστεί ο μεγάλος «ευεργέτης», θα εξαγοράσει και θα χειραγωγήσει συνειδήσεις και θα μπορέσει να κάνει ήσυχα τη δουλειά του.

Τα “Ελληνικά Πετρέλαια”, λοιπόν, άρχισαν να μοιράζουν δώρα στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη. Πατώντας πάνω σε πραγματικά προβλήματα που οφείλονται στην ανυπαρξία του κράτους και την αδυναμία του να στηρίξει τις δομές του, η εταιρεία βρήκε την ευκαιρία να παραστήσει τον ευεργέτη. Θέλοντας να προλειάνει το έδαφος, να αμβλύνει τις αντιδράσεις και να εξαγοράσει συνειδήσεις ενόψει της έναρξης των εξορύξεων στο Ιόνιο, εμφανίζεται ως μεγάλος χορηγός μοιράζοντας πετρέλαιο στα σχολεία και ιατρικό εξοπλισμό στα Κέντρα Υγείας των δύο νησιών.

Στην τελετή δωρεάς παρίστανται, ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, οι τοπικοί άρχοντες. Φωτογραφίζονται, αποκτούν τα χρήσιμα λεπτά διασημότητας και δεν παραλείπουν να ευχαριστήσουν τη φιλεύσπλαχνη εταιρεία : «Σ’ ευχαριστούμε, ω εταιρεία, που ανιδιοτελώς και ανυστερόβουλα ευεργετείς τα νησιά μας»

“Κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό”, έλεγε μια παλιά παροιμία. Παραφράζοντάς την και προσαρμόζοντάς την στη σημερινή εποχή, θα μπορούσαμε να πούμε “Κάνε το καλό και κάνε μια εξόρυξη»