της Μαρίας Νάτση

"Jusqu’ici tout va bien"

Μέχρι εδώ, όλα πάνε καλά

"C’est l’histoire d’un homme qui tombe d’un immeuble de cinquante étages"

Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που πέφτει από έναν ουρανοξύστη πενήντα ορόφων.

Le mec, au fur et à mesure de sa chute, se répète sans cesse : “Jusqu’ici tout va bien… jusqu’ici tout va bien…”

Καθώς πέφτει, επαναλαμβάνει συνεχώς στον εαυτό του: “Μέχρι εδώ όλα πάνε καλά… μέχρι εδώ όλα πάνε καλά…”

Με αυτή τη σκοτεινή και αλληγορική σκηνή ξεκινά η εμβληματική γαλλική ταινία Το Μίσος (La Haine).

Μια ταινία–παραβολή για μια κοινωνία που μπολιάζει με βία τους νέους ανθρώπους, τρέφοντάς την με τη δική της κρατική καταστολή, το άδικο και τις ανισότητες. Μια κοινωνία σε ελεύθερη πτώση, που προσπαθεί απεγνωσμένα να πείσει τον εαυτό της πως “μέχρι εδώ όλα πάνε καλά” — τη στιγμή που το έδαφος πλησιάζει απειλητικά.

Είναι χαρακτηριστική η σκηνή όπου ένας έμπειρος αστυνομικός «εκπαιδεύει» έναν νεότερο συνάδελφό τους στο πώς να ασκεί βία και τρομοκρατία στους κρατούμενους, χωρίς όμως να χάνει τον "έλεγχο "— δηλαδή  χωρίς να οδηγήσει στο θάνατο το θύμα.Μια συγκλονιστική σκηνή που αποκαλύπτει με ωμότητα πως η εξουσία όταν μείνει ανεξέλεγκτη μετατρέπεται σε πεδίο αρρωστημένης ηδονής και πώς ο ισχυρός μαθαίνει να απολαμβάνει την ταπείνωση και τη σωματική καταστροφή ενός ανυπεράσπιστου ανθρώπου.

Το 1993, στο 18ο διαμέρισμα του Παρισιού, ο Makome M’Bowole, νεαρός από το Ζαΐρ, συλλαμβάνεται για μια μικροκλοπή. Λίγες ώρες αργότερα, ενώ βρισκόταν κρατούμενος στο αστυνομικό τμήμα, θα βρεθεί νεκρός — ένας ακόμη από τους αμέτρητους θανάτους που παρουσιάζονται ως «ατυχήματα» μέσα στα κρατητήρια. Τέτοια αντίστοιχα "ατυχήματα" ολοένα και  πληθαίνουν τόσο μέσα στα ελληνικά κρατητήρια όσο και κατά τη διάρκεια αστυνομικών επεμβάσεων σε δημόσιο χώρο

Το γεγονός αυτό συγκλόνισε τον 26χρονο τότε Ματιέ Κασοβίτς, που ξεκίνησε να γράφει το σενάριο με αφορμή αυτό το περιστατικό. Έτσι γεννήθηκε το «Μίσος» (La Haine) — μια ταινία με στοιχεία ντοκιμαντέρ  που καταγράφει με ωμό ρεαλισμό  αρχικά  την απελπισία των νεων, έπειτα την  οργή και τέλος τη βία που γεννά η ίδια η κοινωνία, όταν η αδικία γίνεται κανόνας.

Όμως βία δεν είναι μόνο η σωματική.

Βία είναι η φτώχεια που ταπεινώνει, η ανεργία που συνθλίβει τα όνειρα, η δικαιοσύνη που σωπαίνει, η ενημέρωση που χειραγωγεί, η διαφθορά που λεηλατεί το δημόσιο συμφέρον αλλά και ο εξουσιαστικός, αλαζονικός, υστερικός  ή προσβλητικός πολιτικός λόγος.

Κρατική βία είναι κάθε αυθαιρεσία που ποδοπατά τον νόμο και την ηθική , — κι όταν μένει ατιμώρητη,  τότε η αδικία δεν είναι εξαίρεση, είναι το σύστημα.

Όταν η εξουσία που αυθαιρετεί ερωτάται γιατί παραβιάζει τους νόμους, απαντά με τον πιο ειλικρινή, αλλά και πιο αποκαλυπτικό τρόπο· με το «Γιατί έτσι!» — όπως ακριβώς απάντησε ο  αστυνομικός διοικητής της Άνδρου, όταν δια της βίας αφαίρεσε από τα χέρια μιας γυναίκας τη σημαία της Παλαιστίνης, την ώρα που εκείνη διαμαρτυρόταν ειρηνικά.

Αυτό το «έτσι» συνοψίζει όλο τον άνανδρο και βαθιά αυταρχικό χαρακτήρα  μιας εξουσίας που δεν λογοδοτεί, δεν επιχειρηματολογεί, δεν ντρέπεται — απλώς επιβάλλεται.

Κι αν τα λόγια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ για τη βία  και την αγάπη, είχαν ακουστεί σήμερα,  θα είχαν χαρακτηριστεί από πολλούς κυνικούς ως ρομαντικές,  απλοϊκες γενικολογιες,   χωρίς επαρκές ιδεολογικό  έρμα.

"Η έσχατη αδυναμία της βίας είναι πως είναι μια κατηφορική σπείρα, που γεννά ακριβώς αυτό που προσπαθεί να καταστρέψει. Αντί να μειώνει το κακό, το πολλαπλασιάζει. Με τη βία μπορείς να σκοτώσεις τον ψεύτη, αλλά δεν μπορείς να σκοτώσεις το ψέμα, ούτε να θεμελιώσεις την αλήθεια. Με τη βία μπορείς να σκοτώσεις τον μισούντα, αλλά δεν μπορείς να σκοτώσεις το μίσος. Στην πραγματικότητα, η βία απλώς αυξάνει το μίσος. Έτσι είναι. Ανταποδίδοντας τη βία με βία, πολλαπλασιάζεις τη βία, προσθέτοντας πιο βαθύ σκοτάδι σε μια νύχτα ήδη χωρίς αστέρια. Το σκοτάδι δεν μπορεί να διώξει το σκοτάδι· μόνο το φως μπορεί να το κάνει. Το μίσος δεν μπορεί να διώξει το μίσος· μόνο η αγάπη μπορεί να το κάνει.»

Martin Luther King Jr.

Σε μια  κοινωνία που ένα μέρος της δικαιολογεί και μιμείται τη βαρβαρότητα  ενώ η υπόλοιπη συνεχίζει να  επαναλαμβάνει στον εαυτό της καθώς πέφτει

"Jusqu’ici tout va bien, Jusqu’ici tout va bien"

Μέχρι εδώ όλα πάνε καλά… μέχρι εδώ όλα πάνε καλά

Αλλά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι

"Mais l’important, c’est pas la chute. C’est l’atterrissage."

 το σημαντικό δεν είναι η πτώση.

 Είναι η πρόσκρουση...