Στην εικόνα το πρωτότυπο σχέδιο το οποίο προτάθηκε από την «Ανάπλαση Αθήνας» στην «Αττικό Μετρό» τον Μάιο του 2019. Με κόκκινο κύκλο ο σταθμός στην πλατεία Εξαρχείων, με πράσινο ο σταθμός και η νέα χάραξη με τον σταθμό στο Μουσείο (Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα)

Τα εναλλακτικά σχέδια για το σταθμό του Μετρό είχαν εκπονηθεί και κατατεθεί. Η πολιτική ηγεσία της «Αττικό Μετρό» συμφώνησε. Έμενε να αναθεωρηθεί το σχέδιο του σταθμού. Όμως πλέον βρισκόμασταν στο τέλος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είχε άλλη ατζέντα. Έπρεπε να χτυπηθούν τα κινήματα των πολιτικών ομάδων, των ακτιβιστών, των αναρχικών, των καταλήψεων στα Εξάρχεια . Και αυτό θα γινόταν με εργαλείο το εργοτάξιο του Μετρό. Ο καθηγητής ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας εκθέτει τον πολιτικό τυχοδιωκτισμό της κυβέρνησης και προσπαθεί να σπάσει το τείχος της σιωπής

Ας πούμε όλη την αλήθεια για τα Εξάρχεια. Θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε το πρόβλημα. Ο σχεδιασμός της Γραμμής 4 είναι τόσο παλιός όσο και το Μετρό της Αθήνας. Σχεδιάζεται προκαταρκτικά από το 2006, ανακοινώνεται το 2008 και εγκαταλείπεται στα χρόνια του Μνημονίου. Ο σταθμός «Εξάρχεια» ως τότε ήταν απλώς μία κουκίδα σε έναν χάρτη της Αθήνας.

Μέχρι σήμερα οκτώ σταθμοί, οι «Κεραμεικός», «Αγία Παρασκευή», «Ιερά Οδός», «Μεταξουργείο», «Μανιάτικα» (πρώην «Ταμπούρια»), «Ευαγγελίστρια», «Δημοτικό Θέατρο» και «Πειραιάς» άλλαξαν ως προς τη μέθοδο κατασκευής, μετακινήθηκαν ή και καταργήθηκαν σε σχέση με την αρχική χωροθέτησή τους. Αυτά είναι τα λογικά στάδια ωρίμανσης των μελετών. Στα ενδιάμεσα υπάρχουν άπειρες, συνήθως λογικές και επιβεβλημένες, αλλαγές και διορθώσεις οι οποίες δεν γίνονται ευρέως γνωστές. Επομένως το επιχείρημα στη συγκεκριμένη περίπτωση, ότι ο σταθμός δεν αλλάζει, έχει σχέση με το πολιτικό στοίχημα των Εξαρχείων και όχι με τα τεχνικά ή με τα θεσμικά ζητήματα της κατασκευής του.

Το ξεχασμένο έργο της Γραμμής 4 αναθερμάνθηκε τον Σεπτέμβριο του 2014. Το 2017 η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ετέθη σε διαβούλευση και εγκρίθηκε τον Μάιο του 2018. Εκεί, στη δημοσιευμένη περίληψη της μελέτης αναφέρεται ρητά: «Ο 7ος σταθμός «Εξάρχεια» χωροθετείται στην πλατεία Εξαρχείων».

Γιατί κανείς δεν αντιδρά εκείνη την περίοδο; Οι λόγοι είναι τουλάχιστον τρεις:

Σχεδόν κανείς ως τότε δεν είχε δει τα ακριβή σχέδια του σταθμού τα οποία διέλυαν πλήρως την πλατεία. Το ότι ένας σταθμός μετρό γίνεται σε μία πλατεία δεν σημαίνει ότι η πλατεία διαλύεται όπως τελικά προέκυψε στα Εξάρχεια. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Παράδειγμα είναι ο σταθμός «Μοναστηράκι» όπου για τις εξόδους χρησιμοποιήθηκε κτίριο στην οδό Αθηνάς και όχι η πλατεία, στη δε πλατεία διατηρήθηκαν τα πάντα, ναοί, αρχαιότητες, τραπεζοκαθίσματα, μέχρι και τα περίπτερα.

Δεύτερη αιτία είναι ότι οι μαζικές αντιδράσεις κατοίκων απέναντι σε κάποιο μεγάλο έργο που αλλάζει τη ζωή τους, σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα ξεκινούν όχι «στα χαρτιά» αλλά όταν εμφανίζονται εκσκαφείς σε γειτονιές.

Τρίτος λόγος και όχι αμελητέος ήταν η βίαιη παρακμασμένη κατάσταση στα Εξάρχεια. Επί χρόνια η συνοικία είχε βυθιστεί στο εμπόριο ουσιών. Οι κάτοικοι έδιναν μάχη για να σταματήσει η διακίνηση της ηρωΐνης. Δεν υπήρχε μυαλό για το μετρό. Και για να είμαστε ειλικρινείς, πολλές και πολλοί, σκέφτηκαν πως το μετρό ίσως ήταν μία κάποια λύση για να εκδιωχθούν οι συμμορίες διακίνησης από την πλατεία.

Το ίδιο πιο εμπλουτισμένο σενάριο, το σκέφτηκαν στη συνέχεια και οι ακροδεξιοί της ΝΔ. Η εκδίωξη όχι των εμπόρων ηρωΐνης, αλλά των πολιτικών ομάδων, των ακτιβιστών, των αναρχικών, των καταλήψεων στα Εξάρχεια θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί με μία επιχείρηση «Σοκ και Δέος» και με εργαλείο το εργοτάξιο του Μετρό. Η «Αττικό Μετρό» προφανώς δεν ήταν αυτή που καθοδηγούσε ένα παιχνίδι με τόσο υψηλό κόστος καθυστερήσεων και δυσφήμισης.

Η συζήτηση άνοιξε όντως καθυστερημένα, μετά την έγκριση της ΜΠΕ για τη Γραμμή 4. Η «Ανάπλαση Αθήνας» ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2018 με θεσμικό ρόλο τον αστικό σχεδιασμό και τον συντονισμό των συναρμόδιων υπουργείων που εμπλέκονται σε αυτόν. Από τον Σεπτέμβριο του 2018, ξεκίνησε τη διερεύνηση του προβλήματος των Εξαρχείων. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού δημιουργήθηκε ομάδα εργασίας με τους επικεφαλής των μουσείων (Αρχαιολογικό και Επιγραφικό), των όμορων πανεπιστημιακών σχολών (Αρχιτεκτονική και Καλών Τεχνών) και της «Ανάπλασης Αθήνας» με αντικείμενο την αναβίωση της οδού Τοσίτσα η οποία επί χρόνια ρήμαζε. Παράλληλα η «Ανάπλαση» έθεσε για πρώτη φορά στην «Αττικό Μετρό» το θέμα του σταθμού. Αρχίσαμε να εξετάζουμε ξανά τα σενάρια. Τότε διατυπώνεται για πρώτη φορά η επιφύλαξη για τη λύση «πλατεία» και ο συνδυασμός με το πρόβλημα της Τοσίτσα. Τίθεται το ερώτημα γιατί δεν μετακινείται ο σταθμός στο Μουσείο, για λόγους κυκλοφοριακούς, πολεοδομικούς, λειτουργικούς, εμπορικούς. Εκεί θα εξυπηρετούσε δύο μεγάλους πόλους, το Πολυτεχνείο και τα δύο μουσεία. Θα ένωνε συγκοινωνιακά το Αρχαιολογικό με το Μουσείο Ακροπόλεως, θα κάλυπτε τον εμπορικό άξονα Πατησίων, θα συνδεόταν με δεκάδες λεωφορειακές γραμμές. Η πρώτη απάντηση της «Αττικό Μετρό» ήταν ότι τεχνικά δεν γίνεται λόγω της καμπυλότητας της χάραξης και της στενότητας των δρόμων.

Μέσω της «Ομάδας Τοσίτσα» του Υπουργείου Πολιτισμού και του Επιστημονικού Συμβουλίου της «Ανάπλασης Αθήνας» η διερεύνηση συνεχίστηκε. Αυτή η πολυεπιστημονική ομάδα έκατσε κάτω έλεγξε τις καμπυλότητες και όλη τη χάραξη και έβγαλε όχι μία αλλά τέσσερεις εναλλακτικές λύσεις.

Πρώτη λύση: η πλατεία παραμένει ως έχει μετά την ολοκλήρωση του έργου και οι έξοδοι βγαίνουν στη Στουρνάρη και στην Τοσίτσα με τούνελ όπως στον σταθμό «Σύνταγμα» και «Μοναστηράκι». Δεύτερη: Ο σταθμός μετακινείται Τρικούπη και Τοσίτσα. Τρίτη ο σταθμός μετακινείται Ζαϊμη και Τοσίτσα. Τέλος η βέλτιστη λύση με αρκετό χώρο λόγω της οδού Τοσίτσα είναι αυτή που προτάθηκε τον Μάϊο 2019. Ο σταθμός «Μουσείο-Εξάρχεια» με την πλατεία να απέχει δύο λεπτά με τα πόδια και τις εισόδους των μουσείων να βρίσκονται δίπλα στις εξόδους του μετρό. Στις τρεις από τις τέσσερεις λύσεις η πλατεία έμενε ανέγγιχτη, στην πρώτη η πλατεία καταστρεφόταν αλλά ανακατασκευαζόταν ως πλατεία μετά την ολοκλήρωση του έργου.

Η πολιτική ηγεσία της «Αττικό Μετρό» συμφώνησε. Έμενε να αναθεωρηθεί το σχέδιο του σταθμού. Όμως πλέον βρισκόμασταν στο τέλος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είχε άλλη ατζέντα.

Όλο και πιο πολύ ως κυβέρνηση κατοχής συμπεριφέρεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη με τον αέρα που της δίνει βέβαια το 41% των ψηφοφόρων της, η ανυπαρξία ουσιαστικής αντιπολίτευσης και η εκκωφαντική αδιαφορία των νοικοκυραίων. Με την, απαραίτητη πλέον, συνοδεία των ΜΑΤ άρχισαν σήμερα να κόβουν τα 72 δέντρα της πλατείας Εξαρχείων στα πλαίσια της κατασκευής του σταθμού Μετρό.

Ο κόσμος, αυτός ο λίγος αλλά ηρωϊκός κόσμος, αντιστέκεται με τρόπο που συγκινεί. Στο κόψιμο των δέντρων αντιδρά επίσης ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αθηναίων, Χ. Δούκας. Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και δημοτικός σύμβουλος από την «Ανοιχτή πόλη» Νάσος Ηλιόπουλος αλλά και ο επίσης δημοτικός σύμβουλος Πέτρος Κωνσταντίνου από την «Ανταρσία στις γειτονιές», κατέθεσαν μήνυση και ανάγκασαν την εισαγγελία πρωτοδικών να συστήσει προσωρινή παύση των εργασιών μέχρι να διευκρινιστούν, λέει, οι συνθήκες κοπής των δέντρων.

Δεν είμαστε καθόλου αισιόδοξοι για το τελικό αποτέλεσμα, γνωρίζοντας πως οι κρατούντες βρίσκουν πάντα ένα παραθυράκι του νόμου για να επιβληθούν με νομότυπο, πλην όμως ανήθικο τρόπο. Είναι χαρακτηριστικό πως η σύμβαση με βάση την οποία πραγματοποιεί τις εργασίες το συνεργείο στην πλατεία στα Εξάρχεια αφορά σύμβαση που υπεγράφη με την Περιφέρεια Αττικής και σχετίζεται με την αποψίλωση πρασίνου στο πλαίσιο προληπτικών μέτρων για την εκδήλωση πυρκαγιάς (!!!).

Επιστρέφοντας στην ουσία του θέματος, δύο τεράστια ερωτήματα εγείρονται: Δεν μπορεί να φτιαχτεί ο σταθμός του Μετρό χωρίς να κοπούν τα δέντρα; Ήταν αναγκαίο να φτιαχτεί ο σταθμός πάνω στην πλατεία των Εξαρχείων, εφόσον ήταν σε όλους γνωστό πως θα υπάρξουν αντιδράσεις και εφόσον είχαν υπάρξει και αντιπροτάσεις;

Στο δεύτερο αυτό ερώτημα απαντά ο Νίκος Μπελαβίλας, καθηγητής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και διευθυντής του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος, ο οποίος σε σχετική ανάρτησή του αναφέρει:

H φυσική θέση του σταθμού Μετρό είναι το Μουσείο και όχι τα Εξάρχεια. Εμπορικά, κυκλοφοριακά, πολεοδομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά η επιλογή Εξάρχεια είναι λάθος, η επιλογή Αρχαιολογικό Μουσείο είναι σωστή.

Η τεχνική λύση της χάραξης για τη χωροθέτηση του σταθμού στη συμβολή Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα δόθηκε από μεικτή κυβερνητική επιτροπή του Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, του Υπουργείου Πολιτισμού, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Αρχαιολογικού και του Επιγραφικού Μουσείου με τον συντονισμό της «Ανάπλασης Αθήνας» την άνοιξη του 2019.

Η επιλογή της νέας κυβέρνησης, τον Σεπτέμβριο του 2019 να επιστρέψει το Μετρό στην πλατεία έχει σχέση με τη βεντέτα των ακροδεξιών υπουργών οι οποίοι υποσχέθηκαν την «εκκαθάριση των Εξαρχείων». Δεν έχει καμία σχέση με την προσπάθεια να εξυπηρετηθούν οι επιβάτες, οι κάτοικοι, οι επισκέπτες του κέντρου της Αθήνας.

Ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) εκτός από το να παρακολουθεί και να ενημερώνει για την πορεία της COVID-19 στον κόσμο και να εκδίδει οδηγίες που στη συνέχεια τος αναθεωρεί, έχει κατά καιρούς εκδώσει και χρήσιμες νόρμες. Οδηγίες και συμβουλές που μπορούν να χαρακτηρίσουν, να προσδιορίσουν και να καθορίσουν ουσιαστικά  την ποιότητα ζωής σε μία πόλη. Μία πολύ καλή, διαρκώς αναθεωρούμενη με νέα στοιχεία, έρευνα για την ανά τον κόσμο ποιότητα ζωής στις πόλεις, εξετάζει τη μεταβολή της αναλογίας των χώρων πρασίνου που αντιστοιχούν σε κάθε κάτοικο. Οι αστικοί  χώροι πρασίνου βέβαια δεν πρέπει να συγχέονται με τα περιαστικά δάση, τα οποία έχουν άλλη δομή, άλλες εσωτερικές λειτουργίες και φυσικά άλλη επίδραση στην καθημερινότητα και τη βιωσιμότητα των πόλεων. Άλλο δάσος (αστικό, περιαστικό) και άλλο χώρος πρασίνου (άλση, πράσινο δρόμων πλατειών, οικιών κλπ). Υπάρχει ξεκάθαρη μορφολογική και φυσιολογική διαφορά.

Ας επιστρέψουμε όμως στην κρίσιμη έρευνα του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, τα συμπεράσματα της που αφορούν ειδικότερα στην Αθήνα και το πόσο τα λαμβάνει υπόψιν, η κάθε ελληνική κυβέρνηση (και διοίκηση γενικότερα).

Η γοητευτική Αθήνα σήμερα

Η κατάταξη των πόλεων ως προς το αστικό πράσινο ανά κάτοικο

Ο πίνακας που ακολουθεί είναι του 2018 και περιγράφει με σαφήνεια γιατί η Αθήνα είναι μία πόλη ανθυγιεινή, μία πρωτεύουσα αβίωτη.

Πρωτεύουσα           τ.μ. πράσινο/ κάτοικο

Βόννη                          35

Άμστερνταμ                27

Pότερνταμ                   24

Βαρσοβία                    18

Λονδίνο                       9

Ρώμη                           9

Παρίσι                         9

Αθήνα                         2

Θεσσαλονίκη             1,6

Στοιχεία του 2018 - Πηγή

Σημείωση: Η Αθήνα το 1980 διέθετε 2,5 στρ. πρασίνου ανά κάτοικο, όπως και η Θεσσαλονίκη

Σήμερα (2021) οι αριθμοί είναι ακόμα χειρότεροι και με τις παρεμβάσεις που έχουν προγραμματιστεί (με ορόσημο την κατασκευή της γραμμής 4 του μετρό), αναμένεται να χειροτερέψουν. Τα «όργανα» μάλιστα άρχισαν  ήδη με την «ανακάλυψη» του δήθεν οργανωμένου και σοβαρού ελληνικού υπουργείου Μεταφορών, πως το πάρκο Ριζάρη (δίπλα στο Πολεμικό Μουσείο) θα γίνει …..εργοτάξιο.

Ένας σημαντικότατος πνεύμονας, μέσα στο κέντρο της Αθήνας, σε μία εjαιρετικά επιβαρυμένη περιοχή, πρόκειται να μετατραπεί σε εργοταξιακή αλάνα.

Δεν απορεί κανείς για το απαράδεκτο γεγονός πως οι μελέτες δεν διέθεταν καμία σχετική πρόνοια για την προστασία του. Άλλωστε οι μελέτες εκπονούνται με χρηματοοικονομικά κριτήριοα και με βασικότερο όλων τη μείωση των δαπανών κατασκευής. Αν λοιπόν το κόστος αυτό αυξάνεται με μέτρα προστασίας του αστικού πρασίνου, τόσο το χειρότερο για το ……αστικό πράσινο. Κατ’ επέκταση, τόσο το χειρότερο και για τους κατοίκους, αλλά αυτοί βλέπουν μόνο το μετρό (το τυρί). Την φάκα που κρύβεται στον παραπάνω πίνακα δεν την βλέπουν. Υπάρχουν βέβαια και οι ολιγόνοες που πιστεύουν πως η «βλάβη θα αποκατασταθεί» παραβλέποντας το ότι απομακρύνοντας μία αιωνόβια, διαμορφμένη και ισορροπημένη φυτοκοινωνία ενός πάρκου έστω, δημιουργείται μία βλάβη που για να αποκατασταθεί, θα χρειαστεί αντίστοιχο χρονικό διάστημα. Και η Αθήνα δεν την έχει αυτή την πολυτέλεια της αναμονής.

Το πάρκο Ριζάρη

Το πάρκο  είναι ένα κληροδότημα 115 στρεμμάτων περίπου του Φιλικού Γ. Ριζάρη, προς την Αθήνα. Και ως κληροδότημα, ο δήμος και οι ελληνικές κυβερνήσεις όφειλα να σεβαστούν τους όρους και τις υποχρεώσεις που έθεσε ο κληροδότης στη διαθήκη του, περιγράφοντας το κληροδότημα «Τερπνότατον προς διασκέδασιν των μαθητών περιβόλιον, προς διατήρησιν του οποίου διατάττω να ληφθώσιν όλα τα αναγκαία μέτρα»

Στην Ελλάδα της ανεντιμότητας, της τσιμεντολαγνείας, της αντιπαροχής και της ανάπτυξης, ο όρος του κληροδότη κατεγράφη εκεί που καταγράφονται όλα όσα συντελούν στην αληθινή αναβάθμιση της ζωής και από τα 115 στρέμματα του κληροδοτήματος έμειναν μόνο 7. Και οι βιαστικοί και «έγκυροι» μελετητές της γραμμής 4 του μετρό, φρόντισαν να σχεδιάσουν τον αφανισμό και αυτών των τελευταίων 7 στρεμάτων.

Τώρα, αφού οι σχετικές μελέτες έχουν εγκριθεί ελαφρά τη καρδία, ανακάλυψαν το πρόβλημα και υπουργός, υφυπουργός, δήμαρχος και συγκεκριμένοι ….εφοπλιστές, λένε πως θα το λύσουν με τον ανασχεδιασμό του σταθμού «Ευαγγελισμός» από την Αττικό Μετρό.  (Πάντα στην Ελλάδα η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται οι μελέτες πριν τη δημοπράτηση, οδηγεί σε τροποποιήσεις τους μετά τη ανάθεση, δηλαδή πηγές αύξησης της τελικής δαπάνης)

Οι σοβαροί λόγοι που επιβάλλουν τη διατήρηση των χώρων πρασίνου

Οι πόλεις της Ευρώπης θα μπορούσαν να αποτρέψουν έως 43.000 πρόωρους θανάτους ετησίως, αν σέβονταν και ικανοποιούσαν τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σχετικά με το αστικό πράσινο.

Η ύπαρξη και διατήρηση επαρκών χώρων πρασίνου κοντά στους κατοίκους των πόλεων, σύμφωνα με τις μελέτες προστατεύει την ανθρώπινη υγεία. Τη σωματική και την ψυχική. Η Αθήνα θεωρείται μια από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με τη μεγαλύτερη αναλογία θανάτων σχετιζόμενων με την έλλειψη προσβάσιμου πράσινου, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας. Αλλά και άλλες ελληνικές πόλεις (Θεσσαλονίκη, Σέρρες, Καβάλα, Βόλος κ.α.) θεωρούνται ανάμεσα σε αυτές με σημαντικό πρόβλημα.

Η ειρωνεία είναι πως μικρότερες πόλεις δίπλα στην Αθήνα αντί να παραδειγματιστούν από το χείριστο παράδειγμα που δίνει η πρωτεύουσα, θέλουν ως «επαρχιώτες εσωτερικοί μετανάστες του 1960» να της μοιάσουν. Έτσι έχουμε τα χειρότερα παραδείγματα μείωσης του αστικού πρασίνου σε πόλεις όπως η Ραφήνα, το Λαύριο, τα Μέγαρα, η Ελευσίνα και αντίστοιχα την αύξηση των σκληρών, σκυροδετημένων και ασφαλτοστρωμένων επιφανειών. Και αν αυτό θέλει ο μανταμσουσουδισμός των κατοίκων, αυτό θα πράξει ο κάθε δημαρχούλης που έχει τον Π.Ο.Υ. και τις συστάσεις του, ομοίως κατατεθειμένες στα …αρχεία του.

Η Ραφηνιώτικη πρόταση περιποίησης του αστικού πρασίνου

Μακάβριες στατιστικές στον «πολιτισμένο» κόσμο, φτιαγμένες από αναπτυξιακό τσιμέντο

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ανάμεσα στις πόλεις με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα λόγω ανεπαρκούς πρόσβασης στο πράσινο είναι αρκετές πόλεις της Ελλάδας, της Ιταλίας, της ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής, καθώς και πολλές πρωτεύουσες της Ευρώπης. Ειδικότερα, οι πρωτεύουσες με το μεγαλύτερο πρόβλημα θεωρούνται η Αθήνα, οι Βρυξέλλες, η Βουδαπέστη, η Κοπεγχάγη και η Ρίγα.

Το 88% των κατοίκων της Αθήνας δεν έχει επαρκή πρόσβαση σε κοντινό πράσινο

Σχεδόν το 88% του πληθυσμού της Αθήνας (της μητροπολιτικής περιοχής) και της Θεσσαλονίκης εκτιμάται ότι δεν πληροί τον ελάχιστο στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την πρόσβαση των κατοίκων σε κοντινό πράσινο, ούτως ώστε να αποφεύγονταν 1.431 θάνατοι το χρόνο στην πρωτεύουσα και 245 στη συμπρωτεύουσα.

Από την άλλη, σε συγκριτικά καλύτερη θέση από τις ελληνικές πόλεις εκτιμάται ότι βρίσκονται η Λάρισα, τα Ιωάννινα, τα Χανιά, η Πάτρα, τα Τρίκαλα και η Καλαμάτα.

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας (ISGlobal) της Βαρκελώνης, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Planetary Health», ανέλυσαν στοιχεία του 2015 για περισσότερες από 1.000 πόλεις σε 31 ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες αξιολογήθηκαν και ταξινομήθηκαν με βασικό κριτήριο έναν δείκτη πρασίνου και τη συσχέτισή του με τον δείκτη θνησιμότητας σε κάθε πόλη. Όσο χαμηλότερα βρίσκεται μια πόλη στη διεθνή κατάταξη, τόσο πιο μειωμένη θνησιμότητα θεωρείται ότι έχει, λόγω ανεπαρκούς πρόσβασης όλων των κατοίκων της σε κοντινό πράσινο.

Οι πόλεις με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα

Οι ερευνητές τόνισαν ότι οι χώροι πρασίνου σχετίζονται με πολλαπλά οφέλη για την σωματική, ψυχική και νοητική υγεία και, κατ’ επέκταση, με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής. Το πράσινο επίσης αντισταθμίζει σε ένα βαθμό τη ρύπανση του αέρα, τη ζέστη και την ηχορύπανση, απορροφά διοξείδιο του άνθρακα μετριάζοντας την κλιματική αλλαγή και διευκολύνει τη σωματική άσκηση, την ψυχαγωγία και τις κοινωνικές συναναστροφές.

Νόρμα ΠΟΥ: Πέντε στρέμματα πράσινο έως 300 μέτρα από κάθε σπίτι

Ο ΠΟΥ συνιστά, με βάση επιστημονικές μελέτες, την καθολική πρόσβαση των κατοίκων των πόλεων σε χώρους πρασίνου, θέτοντας ως ελάχιστο όριο την ύπαρξη πράσινου χώρου έκτασης τουλάχιστον μισού εκταρίου (πέντε στρεμμάτων) σε ευθεία γραμμή έως 300 μέτρων από κάθε σπίτι.

Η νέα μελέτη χρησιμοποίησε τον δείκτη Normalised Difference Vegetation Index (NVDI) που συνυπολογίζει- με τη βοήθεια δορυφορικών φωτογραφιών – όλα τα είδη πρασίνου σε μια πόλη, όπως δέντρα στους δρόμους και στις πλατείες, στους ιδιωτικούς κήπους, στα πάρκα κ.α.

Στη συνέχεια έγινε εκτίμηση πόσοι θάνατοι από φυσικές αιτίες θα είχαν αποφευχθεί σε κάθε πόλη, αν αυτή είχε καταφέρει να συμμορφωθεί με το ανωτέρω ελάχιστο όριο του ΠΟΥ. Το συμπέρασμα ήταν ότι σχεδόν τα δύο τρίτα (62%) του πληθυσμού των ευρωπαϊκών πόλεων ζουν σε περιοχές με λιγότερο πράσινο από το συνιστώμενο, πράγμα που αντιστοιχεί σε σχεδόν 43.000 πρόωρους θανάτους (το 2,3% των συνολικών θανάτων από φυσικά αίτια).

Ανισοκατανομή πρασίνου και θνησιμότητα έως 5,5%

Οι χώροι πρασίνου είναι πολύ άνισα κατανεμημένοι στις ευρωπαϊκές πόλεις, με τη θνησιμότητα που αποδίδεται στην ανεπαρκή πρόσβαση στο πράσινο, να κυμαίνεται από το 0% έως το 5,5% όλων των φυσικών θανάτων, ανάλογα με την πόλη. Όμως η ανισότητα δεν υπάρχει μόνο ανάμεσα στις πόλεις αλλά και ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές της ίδιας πόλης, κάτι που θέτει ορισμένους ανθρώπους σε μειονεκτική θέση, ανάλογα με την πόλη ή τη γειτονιά που ζουν. Αυτό το γνωρίζουμε καλά, αν συγκρίνουμε π.χ. το Γαλάτσι με το διπλανό του Π. Ψυχικό, όσον αφορά στην Αθήνα.

Εκεί η ανισότητα στα ποσοστά θανάτων λόγω έλλειψης πρόσβασης σε χώρους πρασίνου δεν είναι τόσο ορατή, αφού τελικά σε τέτοιες γειτνιάσεις, η επιβάρυνση  της «φτωχής» πλευράς επιβαρύνει σε κάποιο ποσοστό, την καθαρότητα της «πλούσιας». Θα μπορούσε αυτό να γίνει αφορμή προσέγγισης των δύο κόσμων για την επίλυση ενός φοβερού, κοινού προβλήματος; Η παγκόσμια καπιταλιστική εμπειρία μας επαναφέρει στην τάξη, θυμίζοντας μας πως αυτά γίνονται μόνο στα παραμύθια δίχως δράκο.

Οι καμένοι δεν φοβούνται πια τον θάνατο

Και ποια είναι τα μέτρα που παίρνει η  η Ελλάδα, Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, η Λάρισα, τα Γιάννενα, το Ηράκλειο για τη βελτίωση της κατάστασης, τη διαφύλαξη της υγείας των πολιτών;

Η απάντηση είναι αυτή που σκεφτήκατε. Τίποτα. (ποια μέτρα;;)

Αφού λοιπόν δεν λειτούργησε ως προειδοποίηση το φετινό καλοκαίρι που καταγράφηκαν περίπου 440 δασικές πυρκαγιές, οι οποίες έκαναν στάχτη σχεδόν  1.300.000 στρέμματα πρασίνου και δάσους, αλλά αντίθετα προωθείται η αποδάσωση και η επέκταση σκληρών τσιμεντένιων επιφανειών σε πόλεις και ύπαιθρο, αντιλαμβανόμαστε πως δεν έχουμε δικαίωμα ούτε τους φόβους μας να εκφράσουμε. Αυτούς διαλέγουμε αυτά θα μας δώσουν. Αλλιώς αυτοί οι εγκληματίες θα ήταν ήδη στη φυλακή, αντί να αυτοθαυμάζονται  σε εξουσιαστικούς θώκους

Οι  ειδικοί προειδοποιούν ότι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με θερμοκρασίες-ρεκόρ, Κάποιοι θεωρούν ότι στην Αθήνα έχουμε την πολυτέλεια να αντικαθιστούμε το πράσινο και τα δέντρα με τσιμεντόπλακες, μέχρι να φτάσουμε και στο αποτρόπαιο μηδέν έντασης πρασίνου ανά κάτοικο.

Οι «εφευρετικοί δήμαρχοι» και τα όμοια δέντρα»

Ο εφευρετικός δήμαρχος της Αθήνας, των μεγάλων περιπάτων και της χλοοσκέπαστης  και εμπλουρτισμένης με καραφατμέ Ομόνοιας, έφερε ιονιστές που ο καθένας «αντικαθιστά» 70 δέντρα!!!! (ασχολίαστο)

Ο «εφευρετικός» αλλά μέχρι σήμερα πάντα αποτυχημένος, Μπακογιάννης, έχει και ιδέες για τη διάσωση του πάρκου, ενόψει της υλοτόμησης 2.500 δέντρων (έναντι 1200 που έλεγαν οι …έγκυροι μελετητές) χωρίς πρόβλεψη μεταφύτευσης. Και δηλώνει: «Να μην χαθεί ούτε ένα δέντρο. Σήμερα και αύριο και για όσο χρόνο διαρκούν τα έργα, όσα δέντρα βγουν από τη θέση τους να μεταφυτευτούν τώρα στα σημεία που θα υποδειχθούν από τον Δήμο. Τα δέντρα που δεν θα είναι δυνατή η μεταφύτευση ή καταστραφούν, να προβλεφθεί ρητά η αντικατάστασή τους με όμοια δέντρα τα οποία επίσης θα τοποθετηθούν όπου υποδείξει ο Δήμος. Τα έξοδα αγοράς και μεταφύτευσης να βαρύνουν την Αττικό Μετρό. Η διατήρηση του πράσινου ισοζυγίου στην Αθήνα είναι αδιαπραγμάτευτη για τη Δημοτική αρχή» (Κ. Μπακογιάννης στο capital.gr)

Κορυφαίος χαρακτηριισμός: ….«Όμοια Δέντρα». Μόνο ένας Μπακογιάννης θα αντιστοιχούσε τα δέντρα με τούβλα ή πλάκες, ώστε να διαπιστώνει «ομοιότητες» μεταξύ τους.

Τι διδάσκει η εμπειρία αυτών των «αποκαταστάσεων»

Η εμπειρία ετών σε σχετικές επιχειρήσεις «διάσωσης» ή «αποκατάστασης» είναι απογοητευτική, όπως σημειώνει και το Παρατηρητήριο Αστικού Πρασίνου, αλλά και η προσδοκώμενη αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος δεν αναμένεται για τα επόμενα 50 τουλάχιστον, χρόνια.

Άλλοι δήμαρχοι, που δεν φέρνουν ιονιστές να αντικαταστήσουν τα δέντρα που κόβουν ή τα πετσοκόβουν στα πεζοδρόμια και τα πάρκα (Ραφήνα), κοροϊδεύουν την κοινωνία  εξίσου,  όταν συγκρίνουν τη φύτευση 3000 δέντρων γλάστρας με την Απομάκρυνση 1500 ώριμων ενδημικών ειδών, ισορροπημένου οικοτόπου.

Αλλά είπαμε. Αυτοί είμαστε, αυτούς εκλέγουμε, αυτό το μέλλον μας ταιριάζει.  

Σε εμάς και τα παιδιά μας, που διαλέξαμε το μέλλον τους χωρίς αυτά.

Αν γίνουμε κάποτε άλλοι, μπορεί και να ελπίσουμε

(πηγές: in.gr. newsbreak.gr, dasarxeio.com, tanea.gr, https://etheses.whiterose.ac.uk/, The impacts of climate change on designing sustainable urban landscapes, WHO Urban Landscapes)