ο πίνακας είναι του Πολωνού καλλιτέχνη Zdzislaw Beksinski και 

το κείμενο είναι της Φραγκίσκας Μεγαλούδη

ο τίτλος του άρθρου είναι ένα απόφθεγμα από τον "Ιούλιο Καίσαρα" του Σαίξπηρ

Τον τελευταίο καιρό, σε μια προσπάθεια να γεμίσω το κενό της ζωής μου στη Γερμανία, άρχισα να διαβάζω την ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα γεγονότα λίγο-πολύ τα ξέρουμε όλοι. Αυτό που πραγματικά με εξέπληξε, όμως, ηταν κυρίως όσα έγιναν -ή δεν έγιναν- στις διαπραγματεύσεις, η κυνικότητα των αρχιτεκτόνων του πολέμου και η βαθιά τους περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή.

Νιώθω ότι, σε έναν βαθμό, ξαναζούμε αυτον τον κυνισμο και την περιφρόνηση σήμερα. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποια ψυχοπαθολογική εξήγηση για να ερμηνεύσει κανείς την εμμονή των «ηγετών» της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον πόλεμο. Σίγουρα, όμως, υπάρχουν πολιτικοοικονομικές εξηγήσεις.

Το να ακούμε από τον Rutte ή τον Bauer ότι «δεν είμαστε έτοιμοι για αυτό που έρχεται σε 4–5 χρόνια» ή ότι πρέπει να προετοιμαζόμαστε για σενάρια πολέμου, μπορεί κανείς να το δει ως… αναπτυξιακή στρατηγική του ΝΑΤΟ - άλλωστε αυτός είναι ο μοναδικός λόγος ύπαρξής του. Το να ακούς όμως Ευρωπαίους πολιτικούς να μιλούν για θυσίες και ρυθμούς πολέμου στο όνομα της “προστασίας των ευρωπαϊκών αξιών”, εκτός από σχιζοφρενικό παραλήρημα, δεν ξέρω πώς αλλιώς να το ονομάσω.

Ή μάλλον ξέρω.

Ένας πόλεμος -ακόμα κι αν δεν εξελιχθεί ποτέ σε πόλεμο με την παραδοσιακή του μορφή αλλά παραμείνει σε εκείνη την υβριδική κατάσταση της μόνιμης απειλής και της έκτακτης ανάγκης - θα επιτρέψει στους αποτυχημένους ηγέτες της ακόμα πιο αποτυχημένης ΕΕ να επιβιώσουν. Όπως τότε με τον Covid — μόνο που τώρα δεν θα λέγεται Covid, αλλά Ρωσία. Και έτσι θα υπάρχει η τέλεια δικαιολογία για την ακρίβεια, την ενεργειακή φτώχεια, την εξαθλίωση, τις περικοπές σε υγεία, παιδεία και κοινωνικές δαπάνες. Γιατί μόνο αν τα χάσουμε όλα αυτά θα «προστατεύσουμε τις αξίες της Ευρώπης». Και έτσι η ΕΕ μετατρέπει την αποτυχία της σε κάθε επίπεδο σε μια “ιστορική αποστολή”: να «απελευθερώσει» την Ουκρανία -μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό, φυσικά.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε και τη μανιώδη προσπάθεια κατάσχεσης των ρωσικών assets: ως μια πρόβα για έναν κόσμο αποπαγκοσμιοποίησης, όπου η ΕΕ θα μπορεί να χρηματοδοτεί πολέμους χωρίς φορολογία, να μεταφέρει το κόστος σε «εχθρούς» και να παρακάμπτει κοινοβούλια. Έτσι, τα σκυλιά του πολέμου δίνουν το φιλί της ζωής σε μια ξεπεσμένη και ξεπουλημένη Ευρώπη που έχει χάσει παραγωγικότητα, βιομηχανία, τεχνολογία και κάθε γεωπολιτικό βάρος. Αναβάλλει τη χρεοκοπία της μέχρι την επόμενη κρίση.

Η Ουκρανία δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια buffer zone μεταξύ Ρωσίας και δυτικού μπλοκ. Είναι ζώνη σύγκρουσης αυτοκρατοριών σε καθυστέρηση. Ένας χώρος φθοράς της Ρωσίας, χωρίς άμεση σύγκρουση ΝΑΤΟ–Ρωσίας. Ένα πειραματικό πεδίο για όπλα, logistics και πόλεμο πληροφοριών, αλλά και μια τεράστια δεξαμενή χρήματος, όπου επιτρέπονται ανεξέλεγκτοι εξοπλισμοί και δαπάνες που συγκεντρώνονται στα χέρια συγκεκριμένων εταιρειών, κρυμμένων πίσω από τις «ευρωπαϊκές αξίες».

Γι’ αυτό και η Ουκρανία δεν έχει κανέναν έλεγχο πάνω στην έξοδο από τον πόλεμο. Ο Ζελένσκι μπορεί να περιφέρεται στα ευρωπαϊκά σαλόνια με το στρατιωτικό αμπέχονο παριστάνοντας τον μπαρουτοκαπνισμένο στρατιώτη, αλλά το μόνο που ελέγχει είναι πόσες χρηματοδοτήσεις μπορεί να αποσπάσει από τους Ευρωπαίους. Όπως τα πρόσφατα 90 δισ., από τα οποία κάποια θα καταλήξουν σε όπλα αγορασμένα από τις ΗΠΑ και κάποια χρυσές λεκάνες σε βίλες.

Πολλά μπορεί να πει κανείς ακόμη για τα τεράστια κέρδη των ΗΠΑ, για την πολεμική βιομηχανία, για τις εταιρείες τεχνολογίας, για τη Ρωσία. Όμως τίποτα από αυτά δεν αλλάζει το κυρίαρχο αφήγημα: η ΕΕ προσπαθεί να στηρίξει ένα σύστημα που τελειώνει. Όταν ένα σύστημα δεν μπορεί πια να υποσχεθεί ανάπτυξη, κοινωνική άνοδο και ασφάλεια, αλλάζει στόχο. Δεν προσπαθεί να πάει μπροστά· προσπαθεί να μη διαλυθεί. Εκεί μπαίνει ο πόλεμος.

Μόνο που ο πόλεμος ποτέ δεν αφορά αυτούς που τον σχεδιάζουν, αλλά τους άλλους. Και πάντα θα βρίσκουν τους δουλοπρεπείς υποτακτικούς τους να τους στηρίζουν - είτε γιατί θα κερδίσουν από τα ψίχουλα των μεγάλων είτε γιατί απλώς είναι, εκ φύσεως, δούλοι.

Και έτσι το μόνο που μπορώ πλέον να σκεφτώ είναι να φωνάξω κι εγώ την περίφημη φράση του Σαιξπηρ στον Ιουλίο Καίσαρα: “Cry ‘Havoc!’ and let slip the dogs of war.”

Από τα μεγάφωνα του γηπέδου στο Βερολίνο, ακούγεται ο εθνικός Ύμνος της Ουκρανίας. Η κάμερα κάνει ζουμ σε έναν Ουκρανό φίλαθλο που δακρύζει, την ώρα που όπως όλα δείχνουν, βγάζει και μία selfie. Ο σκηνοθέτης πετυχαίνει το πλάνο το καλό, μια βαθιά συγκίνηση καταλαμβάνει τους τηλεθεατές και όλα πλέον είναι έτοιμα για να αρχίσει ο αγώνας.

Και όχι, δεν είναι πλάνα από ταινία αυτά, ίσως το sequel του εκπληκτικά διεισδυτικού Wag the dog. Σήμερα έχουμε αγώνα μπάσκετ. Η Ουκρανία μπορεί να έχει πόλεμο, όμως αυτό τον καιρό πρέπει να παίξει μπάσκετ στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα από το οποίο έχει αποκλειστεί η Ρωσία εξαιτίας της εισβολής της στην Ουκρανία. Οι οπαδοί της Ουκρανίας στις κερκίδες πανηγυρίζουν στις νίκες της, στενοχωριούνται στις ήττες της και όλα αυτά θεωρούνται φυσιολογικά

Και πώς να μην θεωρούνται φυσιολογικά σε μια εποχή που έχει χαθεί το νόημα κάθε λέξης, θυμίζοντάς μας όλο και περισσότερο το δυστοπικό 1984 του Όργουελ. Πώς να μη γελάσει πικρά κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος όταν ακούει να αποκαλείται εκβιαστής ο Πούτιν επειδή μειώνει τη μείωση της ροής του φυσικού αερίου στην Ευρώπη ή απαιτεί να πληρώνεται σε ρούβλια, αντιδρώντας στις κυρώσεις των Ευρωπαίων που γίνονται κατά παραγγελία και κατ’ απαίτηση των Αμερικανών;

Οι Ευρωπαίοι που βλέπουν με έκπληξη πως οι κυρώσεις που επιβάλλουν στη Ρωσία γυρίζουν σαν μπούμερανγκ και πλήττουν τους ίδιους. Ο χειμώνας στην Ευρώπη έρχεται με αμφίβολο το ρωσικό φυσικό αέριο και οι Ευρωπαίοι μετεωρίζονται αμήχανα , περιμένοντας ίσως βοήθεια από την Αμερική, όπως έγινε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμη βέβαια δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι Αμερικανοί μπήκαν στον πόλεμο, όχι για να απελευθερώσουν την Ευρώπη, αλλά για να την κατακτήσουν.

Δυστυχώς, οι μεγάλοι Ευρωπαίοι πολιτικοί πλέον δεν υπάρχουν. Η Ευρώπη καταρρέει πολιτικά και οικονομικά. Παίζει όμως μπάσκετ. Καλό για να ξεχνιόμαστε