ο πίνακας είναι του Πολωνού καλλιτέχνη Zdzislaw Beksinski και 

το κείμενο είναι της Φραγκίσκας Μεγαλούδη

ο τίτλος του άρθρου είναι ένα απόφθεγμα από τον "Ιούλιο Καίσαρα" του Σαίξπηρ

Τον τελευταίο καιρό, σε μια προσπάθεια να γεμίσω το κενό της ζωής μου στη Γερμανία, άρχισα να διαβάζω την ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα γεγονότα λίγο-πολύ τα ξέρουμε όλοι. Αυτό που πραγματικά με εξέπληξε, όμως, ηταν κυρίως όσα έγιναν -ή δεν έγιναν- στις διαπραγματεύσεις, η κυνικότητα των αρχιτεκτόνων του πολέμου και η βαθιά τους περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή.

Νιώθω ότι, σε έναν βαθμό, ξαναζούμε αυτον τον κυνισμο και την περιφρόνηση σήμερα. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποια ψυχοπαθολογική εξήγηση για να ερμηνεύσει κανείς την εμμονή των «ηγετών» της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον πόλεμο. Σίγουρα, όμως, υπάρχουν πολιτικοοικονομικές εξηγήσεις.

Το να ακούμε από τον Rutte ή τον Bauer ότι «δεν είμαστε έτοιμοι για αυτό που έρχεται σε 4–5 χρόνια» ή ότι πρέπει να προετοιμαζόμαστε για σενάρια πολέμου, μπορεί κανείς να το δει ως… αναπτυξιακή στρατηγική του ΝΑΤΟ - άλλωστε αυτός είναι ο μοναδικός λόγος ύπαρξής του. Το να ακούς όμως Ευρωπαίους πολιτικούς να μιλούν για θυσίες και ρυθμούς πολέμου στο όνομα της “προστασίας των ευρωπαϊκών αξιών”, εκτός από σχιζοφρενικό παραλήρημα, δεν ξέρω πώς αλλιώς να το ονομάσω.

Ή μάλλον ξέρω.

Ένας πόλεμος -ακόμα κι αν δεν εξελιχθεί ποτέ σε πόλεμο με την παραδοσιακή του μορφή αλλά παραμείνει σε εκείνη την υβριδική κατάσταση της μόνιμης απειλής και της έκτακτης ανάγκης - θα επιτρέψει στους αποτυχημένους ηγέτες της ακόμα πιο αποτυχημένης ΕΕ να επιβιώσουν. Όπως τότε με τον Covid — μόνο που τώρα δεν θα λέγεται Covid, αλλά Ρωσία. Και έτσι θα υπάρχει η τέλεια δικαιολογία για την ακρίβεια, την ενεργειακή φτώχεια, την εξαθλίωση, τις περικοπές σε υγεία, παιδεία και κοινωνικές δαπάνες. Γιατί μόνο αν τα χάσουμε όλα αυτά θα «προστατεύσουμε τις αξίες της Ευρώπης». Και έτσι η ΕΕ μετατρέπει την αποτυχία της σε κάθε επίπεδο σε μια “ιστορική αποστολή”: να «απελευθερώσει» την Ουκρανία -μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό, φυσικά.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε και τη μανιώδη προσπάθεια κατάσχεσης των ρωσικών assets: ως μια πρόβα για έναν κόσμο αποπαγκοσμιοποίησης, όπου η ΕΕ θα μπορεί να χρηματοδοτεί πολέμους χωρίς φορολογία, να μεταφέρει το κόστος σε «εχθρούς» και να παρακάμπτει κοινοβούλια. Έτσι, τα σκυλιά του πολέμου δίνουν το φιλί της ζωής σε μια ξεπεσμένη και ξεπουλημένη Ευρώπη που έχει χάσει παραγωγικότητα, βιομηχανία, τεχνολογία και κάθε γεωπολιτικό βάρος. Αναβάλλει τη χρεοκοπία της μέχρι την επόμενη κρίση.

Η Ουκρανία δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια buffer zone μεταξύ Ρωσίας και δυτικού μπλοκ. Είναι ζώνη σύγκρουσης αυτοκρατοριών σε καθυστέρηση. Ένας χώρος φθοράς της Ρωσίας, χωρίς άμεση σύγκρουση ΝΑΤΟ–Ρωσίας. Ένα πειραματικό πεδίο για όπλα, logistics και πόλεμο πληροφοριών, αλλά και μια τεράστια δεξαμενή χρήματος, όπου επιτρέπονται ανεξέλεγκτοι εξοπλισμοί και δαπάνες που συγκεντρώνονται στα χέρια συγκεκριμένων εταιρειών, κρυμμένων πίσω από τις «ευρωπαϊκές αξίες».

Γι’ αυτό και η Ουκρανία δεν έχει κανέναν έλεγχο πάνω στην έξοδο από τον πόλεμο. Ο Ζελένσκι μπορεί να περιφέρεται στα ευρωπαϊκά σαλόνια με το στρατιωτικό αμπέχονο παριστάνοντας τον μπαρουτοκαπνισμένο στρατιώτη, αλλά το μόνο που ελέγχει είναι πόσες χρηματοδοτήσεις μπορεί να αποσπάσει από τους Ευρωπαίους. Όπως τα πρόσφατα 90 δισ., από τα οποία κάποια θα καταλήξουν σε όπλα αγορασμένα από τις ΗΠΑ και κάποια χρυσές λεκάνες σε βίλες.

Πολλά μπορεί να πει κανείς ακόμη για τα τεράστια κέρδη των ΗΠΑ, για την πολεμική βιομηχανία, για τις εταιρείες τεχνολογίας, για τη Ρωσία. Όμως τίποτα από αυτά δεν αλλάζει το κυρίαρχο αφήγημα: η ΕΕ προσπαθεί να στηρίξει ένα σύστημα που τελειώνει. Όταν ένα σύστημα δεν μπορεί πια να υποσχεθεί ανάπτυξη, κοινωνική άνοδο και ασφάλεια, αλλάζει στόχο. Δεν προσπαθεί να πάει μπροστά· προσπαθεί να μη διαλυθεί. Εκεί μπαίνει ο πόλεμος.

Μόνο που ο πόλεμος ποτέ δεν αφορά αυτούς που τον σχεδιάζουν, αλλά τους άλλους. Και πάντα θα βρίσκουν τους δουλοπρεπείς υποτακτικούς τους να τους στηρίζουν - είτε γιατί θα κερδίσουν από τα ψίχουλα των μεγάλων είτε γιατί απλώς είναι, εκ φύσεως, δούλοι.

Και έτσι το μόνο που μπορώ πλέον να σκεφτώ είναι να φωνάξω κι εγώ την περίφημη φράση του Σαιξπηρ στον Ιουλίο Καίσαρα: “Cry ‘Havoc!’ and let slip the dogs of war.”