Από το ιστολόγιο της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας αναδημοσιεύουμε μία ανάρτηση που αφορά στην παρέμβαση με χωματουργικά μηχανήματα που βρίσκεται σε εξέλιξη στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας. Μία επέμβαση απηρχαιωμένης, επικίνδυνης και εντέλει καταστροφικής  αντίληψης, με πρόσχημα τον εντυπωσιοθηρικό δήθεν καθαρισμό. Μία επέμβαση που εντάσσεται και στο πλαίσιο της άλλης εξαιρετικά επικίνδυνης επέμβασης, της καναλοποίησης του τελευταίου φυσικού ποταμού της Αττικής. Αυτά συμβαίνουν την ίδια ώρα που η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει απορρίψει αυτές τις επεμβάσεις και ήδη από 20ετίας και πλέον, προσπαθεί να καταργήσει τις καναλοποιήσεις σε μία προσπάθεια επιβράδυνσης ή και αντιστροφής τη κλιτικής αλλαγής.

Στην οπισθοδρομουσα Ελλάδα, όλα δείχνουν πως θεωρούμε την κλιματική αλλαγή ως ευκαιρία (τουλάχιστον αυτό πιστεύει ο πρωθυπουργός και οι ακόλουθοι του στο συνημμένο βίντεο) γι' αυτό φροντίζουμε να υλοποιούμε έργα καταστροφής του περιβάλλοντος τα οποία την επιταχύνουν. Άλλωστε αυτήν αναφέρουν σαν δικαιολογία για την ανικανότητα τους να ανταποκριθούν στις έκτακτες ανάγκες και όχι τη βασική αιτία της που είναι η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος 

Καθαρισμοί ρεμάτων για αρχάριους

(από το ιστολόγιο της ΚΠΑΜΡΡ 25/10/2023)

Με αφορμή την τρομολαγνία που προωθείται κάθε φορά που προβλέπεται βροχή και τις καταστροφικές παρεμβάσεις που γίνονται σε όλα τα ποτάμια της χώρας μας με το όνομα "καθαρισμοί ρεμάτων", απαντάμε σε ορισμένα εύλογα ερωτήματα που δημιουργούνται.

Θέλουμε ωστόσο να τονίσουμε για μία ακόμη φορά ότι το πρόβλημα της Ραφήνας δεν είναι τα καλάμια αλλά κυρίως τα μπαζώματα και οι απαρχαιωμένες και ανεπαρκείς γέφυρες που πρέπει να ανακατασκευαστούν με επείγουσες διαδικασίες και ανεξάρτητα από το έργο διευθέτησης.

Επίσης να τονίσουμε οτι οι καθαρισμοί ρεμάτων/ποταμών δεν απομακρύνουν τα λύματα που χύνονται παράνομα μέσα στο Μεγάλο ρέμα, φαινόμενο που έπρεπε εδώ και χρόνια να έχει εξαληφθεί με ενέργειες της δημοτικής αρχής,

Δεν είναι αναγκαίο να γίνονται καθαρισμοί στα ρέματα/ποτάμια;

Στα ρέματα που διέρχονται ή είναι κοντά σε αστικό ιστό είναι αναγκαίο, στα υπόλοιπα, φυσιολογικά όχι.

Ο καθαρισμός έχει το νόημα της απομάκρυνσης αντικειμένων κυρίως ξένων προς το οικοσύστημα του ρέματος, τα οποία:

α/ υποβαθμίζουν περιβαλλοντικά το οικοσύστημά του (απορρίμματα, πλαστικά, συσκευασίες, ηλεκτρικά κλπ)

β/ μειώνουν την παροχετευτική ικανότητα του ρέματος (ογκώδη αντικείμενα όπως λάστιχα, στρώματα, ηλεκτρικές συσκευές, πεσμένοι κορμοί κ.α., μεγάλη συσσώρευση χωμάτινων αποθέσεων, σπάνια πολύ ογκώδης βλάστηση που φράζει την κοίτη.

Στα ρέματα που είναι μακρυά από αστικό ιστό, η αναγκαιότητα εξαρτάται από την ποσότητα φερτής ύλης που κατεβάζει, το οποίο με τη σειρά του εξαρτάται πολύ από το αν υπάρχουν στη λεκάνη του ορεινοί όγκοι καμένοι. Ακόμη κι αυτό όμως αντιμετωπίζεται με έργα ορεινής υδρονομίας που να συγκρατούν τα φερτά στα ορεινά.

Γιατί οι καθαρισμοί ρεμάτων/ποταμών δεν πρέπει να γίνονται με βαριά χωματουργικά μηχανήματα;

Καταρχήν γιατί αυξάνουν τον πλημμυρικό κίνδυνο. Η απομάκρυνση της φυσικής βλάστησης αυξάνει την ταχύτητα του νερού, που δεν έχει κανένα εμπόδιο να το φρενάρει. Ακόμη κι εκεί όπου η φυσική βλάστηση είναι πολύ πυκνή, υπάρχει μία φυσική ισορροπία. Δείτε για παράδειγμα τους καλαμιώνες. Όταν το νερό είναι πολύ, δε φράζουν τη ροή γιατί…πολύ απλά ξεριζώνονται και καταλήγουν στη θάλασσα. Η αφαίρεση βλάστησης αποσταθεροποιεί επίσης τα πρανή, αφού το ριζικό σύστημα διατηρεί τη συνεκτικότητα του εδάφους. Επιπλέον τα βαριά χωματουργικά μηχανήματα συχνά κάνουν ζημιές στα πρανή, κάτι που είναι απαγορευτικό, αφού αυτό αλλάζει την υδραυλική λειτουργία των ρεμάτων/ποταμών.

Δεύτερον, γιατί καταστρέφουν το οικοσύστημα των ποταμών, που είναι τα πιο πλούσια αλλά και τα πιο ευαίσθητα.Απομακρύνουν τη βλάστηση, ισοπεδώνουν δεκάδες οργανισμούς και αυγά, απομακρύνουν τα φυσικά ενδιαιτήματα, τις φωλιές, τους τόπους ανάπαυσης και το καταφύγιο εκατοντάδων ειδών. Επιλεκτική αραίωση της βλάστησης είναι επίσης αποδεκτή σε ορισμένες περιπτώσεις και σε πολύ πυκνά σημεία, όχι όμως ισοπέδωση.

Τέλος γιατί αφαιρώντας την βλάστηση, αυξάνεται η ρύπανση, αφού τα φυτά «φιλτράρουν» τους ρύπους, έτσι ώστε το νερό να φθάνει στη θάλασσα σχεδόν καθαρό.

Η φερτή ύλη (χώμα, πέτρες) πρέπει να απομακρύνεται από τα ποτάμια;

Μόνο σε περιπτώσεις που ο όγκος της είναι τόσο μεγάλος που μειώνει την παροχετευτικότητα του ρέματος/ποταμού. Γιατί το χώμα και οι πέτρες, κατά τη διαδρομή τους προς τη θάλασσα αποτίθεται στις όχθες, μειώνοντας έτσι τη διάβρωση τους. Ακόμη κι αν βρίσκονται στην κοίτη, με την επόμενη μεγάλη βροχόπτωση μεταφέρονται προς τη θάλασσα και αποτίθενται στην εκβολή και στις γειτονικές παραλίες, μειώνοντας έτσι τα φαινόμενα διάβρωσης της ακτογραμμής που σε περίοδο κλιματικής αλλαγής αυξάνονται.

Γίνεται οι καθαρισμοί να μη προκαλούν τα παραπάνω προβλήματα;

Ναι! Αρκεί να γίνονται μόνο όταν πραγματικά χρειάζονται, στα σημεία που χρειάζονται (κατόπιν αυτοψίας μέσα από την κοίτη), την κατάλληλη περίοδο (Νοέμβριος-Φεβρουάριο), με σεβασμό σε τυχόν προστατευτική νομοθεσία των ρεμάτων/ποταμών/υγροτόπων και με τρόπο τέτοιο που να προκαλούν τη μικρότερη δυνατή περιβαλλοντική υποβάθμιση. Η βέλτιστη περιβαλλοντικά λύση είναι ο χειρωνακτικός καθαρισμός, χωρίς καθόλου χρήση χωματουργικών μηχανημάτων. Είναι δυνατό για συλλογή μη ογκωδών απορριμμάτων και για κλάδεμα ή κόψιμο τυχόν βλάστησης στην κοίτη που μειώνει την παροχετευτική ικανότητα. Για απομάκρυνση ογκωδών αντικειμένων, μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων κλαδέματος ή μεγάλου όγκου φερτής ύλης, η βέλτιστη περιβαλλοντικά λύση είναι η χρήση γερανού με τηλεσκοπικό βραχίονα εκτός κοίτης και εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό, τότε με χρήση κάποιου ήπιου μηχανήματος όπως το παρακάτω

(πηγή κειμένου ΚΠΑΜΡΡ και ανάρτηση του Πολιτικού Μηχανικού και μελετητή Υδραυλικών έργων, Ηλία Ταρναρά)

Περίμενε κανείς κάποτε πως θα στρώνανε πολυθρόνες στην αμμουδιά και θα τις νοικιάζανε; Θα πίστευε ποτέ κανείς πριν από μερικές δεκαετίες ότι το νερό θα γινόταν εμπόρευμα και θα πουλιόταν σε μπουκαλάκια; Αμφιβάλλει κανείς πως σε λίγο καιρό θα πουλιέται αέρας υπό πίεση σε μπουκάλια; Αέρας από τα Άγραφα, ας πούμε. Αέρας από τον Ψηλορείτη. Αέρας κοπανιστός.

Μια γενιά, ίσως και δύο, μεγάλωσε με τη βεβαιότητα πως όλα πουλιούνται και όλα αγοράζονται. Γιατί, λοιπόν, να μην πουλιούνται και οι «καβάτζες» της Γαύδου, όπως αποκαλούνται τα λιγοστά και πολύτιμα σκιερά σημεία της; Μια Χανιώτισσα επιχειρηματίας, πολύ μπροστά από την εποχή της, έστησε στα καλύτερα σημεία επτά πολυτελείς σκηνές και τις διέθεσε προς ενοικίαση μέσω της γνωστής εταιρίας ενοικίασης Airbnb.

Εμείς δεν εκπλησσόμαστε από την πρωτοποριακή σκέψη της εν λόγω κυρίας. Εκπλησσόμαστε από την άρνηση της δημάρχου της Γαύδου να της δώσει αυτό το δικαίωμα. Σε ανάρτησή της, μάλιστα, η δήμαρχος του νησιού τοποθετείται επ' αυτού:

«Ένα μεμονωμένο περιστατικό που παρουσιάστηκε από επιχειρηματία Χανίων μετά από παρεμβάσεις της δημοτικής αρχής αλλά και συνέλευσης παραθεριστών έλαβε τέλος.

Τα δέντρα άρχισαν να ελεύθερα και πάλι για όποιον θέλει να φιλοξενηθεί. Εμπορικές δραστηριότητες στις καβάτζες δεν επιτρέπονται»