Ποτέ μου δεν τη ρώτησα πώς το κατάλαβε. Θα το θεωρούσα προσβολή στη νοημοσύνη της.

Αλλά για μένα αυτό ήταν το πιο συγκινητικό συμβάν στην ιστορία μου. Η μάνα μου»

Αυτή τη μάνα, που η χούντα των συνταγματαρχών δεν του επέτρεψε να παραβρεθεί στην κηδεία της

Αιώνιος αγωνιστής, αιώνιος έφηβος, αιώνιος αμφισβητίας, ποτέ δεν συμβιβάστηκε εξαργυρώνοντας τους παλιούς αγώνες του. Ποτέ δεν πάτησε στους παλιούς αγώνες και πάντα ξεκινούσε νέους. Ποτέ δε θέλησε να υποτάξει τα οράματά του έναντι του στυγνού πολιτικού ρεαλισμού. Θεωρούσε πως όταν λέμε κάτι, πρέπει και να το εννοούμε. Αν και μέλος του ΚΚΕ, δε δίστασε να καταγγείλει από την εξορία όπου βρισκόταν, τη σοβιετική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία το 1968. Δεν υπάρχει καλός και κακός ιμπεριαλισμός, σκέφτηκε.

Φύσει αισιόδοξος, αγκάλιαζε κάθε τι που φαινόταν πως θα γκρέμιζε το κατεστημένο. Συστρατεύθηκε με το ΠΑΣΟΚ και τον ελπιδοφόρο άνεμο της “Αλλαγής» το 1981 για να το εγκαταλείψει στη συνέχεια απογοητευμένος, παραιτούμενος του βουλευτικού του αξιώματος. Το ραντεβού του ΠΑΣΟΚ με την Ιστορία είχε ματαιωθεί, οι βάσεις του θανάτου που θα έφευγαν έμειναν και έτσι αναγκάστηκε να φύγει ο Γλέζος.

Δε σταμάτησε, όμως, να ασχολείται με τα κοινά. Το 1986 εκλέχθηκε πρόεδρος στη γενέτειρά του, την Απείρανθο της Νάξου, εφαρμόζοντας ένα πρωτοποριακό πείραμα άμεσης δημοκρατίας με τοπική συνέλευση που είχε το συνολικό έλεγχο της κοινοτικής διοίκησης. Εκεί ανέπτυξε ένα απλό και σοφό σύστημα για την αποτροπή των πλημμυρών, την καταπολέμηση της διάβρωσης, τη συντήρηση των υπόγειων υδάτων και την εξασφάλιση επάρκειας νερού για ύδρευση και άρδευση. 

Δε μπορούσε, όμως, να σταθεί μακριά από την κεντρική πολιτική ζωή. Πρωτοστάτησε στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και πάλι δε δίστασε να τον εγκαταλείψει όταν διαπίστωσε την άτακτη υποχώρηση του κόμματος της Αριστεράς από τις προγραμματικές και ιδεολογικές του δεσμεύσεις. Όταν το “ΟΧΙ” στα μνημόνια έγινε ένα ξεδιάντροπο και ανέντιμο “ΝΑΙ”, ο Γλέζος έφυγε ξανά. Προσπάθησε να συνεχίσει την πολιτική του προσπάθεια μαζί με άλλους συντρόφους του που είχαν εγκαταλείψει και αυτοί το ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ο λαός δε συμμερίστηκε την έντιμη και θαρραλέα στάση του και δεν τον τίμησε με την ψήφο του.

Πέρα όμως από την «υψηλή» πολιτική του δράση, ακόμη πιο πλούσια ήταν η δράση του ως ενεργός πολίτης. Πάλεψε με όλες του τις δυνάμεις για την καταβολή των γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Το 2010, ως διαδηλωτής δέχτηκε επίθεση με δακρυγόνα από τις αστυνομικές δυνάμεις, που τον ψέκασαν εξ επαφής στο πρόσωπο. Στη δίκη της Χρυσής Αυγής, το 2018, 96 χρονών ήδη, βρισκόταν στο πλευρό της μάνας του Παύλου Φύσσα

Ως πρόεδρος της επιτροπής ίδρυσης βιβλιοθηκών δημιούργησε δεκάδες βιβλιοθήκες σε απομονωμένα νησιά του Αιγαίου καθώς και σε μικρά χωριά της Ελλάδας. Πολυγραφότατος ο ίδιος, από το 1942 έχει δημοσιεύσει 16 βιβλία. Στην παρουσίαση, μάλιστα, του τελευταίου βιβλίου του με τίτλο «ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ» το 2017, όπου παρευρέθη ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο αναπληρωτής υπουργός Νίκος Τόσκας, ο Μανώλης Γλέζος, προσπαθώντας να εξηγήσει την πολυπραγμοσύνη του, έβγαλε ένα λόγο από αυτούς που μένουν στην ιστορία.

«Γιατί να υπάρχει αυτή η πολυπραγμοσύνη; Αγαπητοί φίλοι, στις παραμονές των εκτελέσεων, στις παραμονές από κάθε μάχη, μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε. Και λέγαμε: Εάν εσύ ζεις, μη με ξεχάσεις.

Εάν εσύ δε σε βρει το βόλι, όταν συναντάς τους ανθρώπους στο δρόμο, θα λες καλημέρα κι από μένα. Κι όταν πίνεις κρασί θα πίνεις κρασί κι από μένα. Κι όταν ακούς τον παφλασμό των κυμάτων, θα τον ακούς και για μένα. Κι όταν ακούς τον άνεμο, να περνάει μέσα από τα φύλλα, κι ακούς το θρόισμα του ανέμου, θα το ακούς και για μένα. Κι όταν χορεύεις, θα χορεύεις και για μένα! Μπορώ να ξεχάσω αυτόν τον κόσμο; Είναι δυνατόν;

Το δυσκολότερο πράγμα για μένα είναι ότι ζω και οι άνθρωποι, οι φίλοι μου, οι άνθρωποι που πολέμησα μαζί τους, οι άνθρωποι που αντιμετωπίσαμε μαζί τον θάνατο, δεν ζούνε σήμερα. Μπορώ να τους ξεχάσω;

Είναι δυνατόν να ξεχάσω αυτόν τον κόσμο; Δεν είναι δυνατόν. Και γι' αυτό έχω όπως λένε αυτήν την πολυπραγμοσύνη. Γιατί ο καθένας τους μου 'λεγε, εγώ θέλω να γίνω γεωλόγος. Εγώ θέλω να γίνω υδραυλικός. Εγώ θέλω να γίνω... Εκτελώ εντολές, ή προσπαθώ να εκτελέσω τις εντολές τους. Προσπαθώ. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρω.

Επειδή πιστεύω ότι η σύναξη αυτή δεν είναι ένα ακροατήριο, αλλά εσείς συμμετέχετε ως ενεργοί πολίτες στο πολιτικό γίγνεσθαι, ο καθένας σας στον τομέα του αναλαβαίνει να κάνει πράξεις τα όνειρα αυτών των ανθρώπων»

Και γυρίζοντας προς τους πρώην συντρόφους του είπε: «Κι αν πεθάνω θα σας κυνηγάει η ύπαρξή μου... Ναι, Τόσκα, θα σας κυνηγάει η ύπαρξή μου, για να κάνετε αυτό που πρέπει να κάνετε! Μη νομίζετε ότι θα γλιτώσετε από μένα ποτέ»

Έχε γεια σύντροφε. Εσύ, το χρέος σου το έκανες και με το παραπάνω