Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε τις ώρες που βρίσκεται σε εξέλιξη άλλη μία πυρκαγιά στην ανατολική Αττική και ειδικά στο πολύπαθο Πεντελικό βουνό το οποίο από το 1995 έχει καεί και ξανακαεί με 5 πυρκαγιές (1995,1998,2009,2018,2022) και πολύ πιθανό πλέον 6 (με τη φετινή) να έχουν διαστάσεις μεγάλης καταστροφής. Είναι σκέψεις που έρχονται αυτόματα στον νου όσω ανθρώπων έχουν ζήσει λίγο ή πολύ τις πυρκαγιές της τελευταίας δεκαπενταετίας η οποία χαρακτηρίστηκε από τα τραγικότερα περιστατικά που συνδέονται με τις δασικές πυρκαγιές της Πεντέλης. Δεν διεκδικεί δάφνες πραγματείας ούτε αποτελεί πλήρως στοιχειοθετημένη καταγραφή των γεγονότων αλλά συγκεντρώνει τις πολύ βασικές πληροφορίες γύρω από αυτά τα γεγονότα που ακόμα μία φορά εκτυλίσσονται στο ίδιο μέρος και με σχεδόν την ίδια πορεία,

Αρχικά, στον πίνακα που ακολουθεί μαζεύουμε πρόχειρα μεγάλες καταστροφές από δασικές πυρκαγιές και τα πρόσωπα που βρίσκονταν σε θέσεις ευθύνης τον καιρό της κάθε καταστροφής. Σε θέσεις υψηλής ευθύνης (πρωθυπουργοί) και θέσεις τοπικής διοικητικής ευθύνης (δήμαρχοι).

Εφόσον το επίκεντρο της ανάρτησης είναι η ανατολική Αττική και πιο συγκεκριμένα η Πεντέλη στα διοικητικά όρια της Ραφήνας (και του Πικέρμίου), δεν έχουν περιληφθεί στον παραπάνω  πίνακα τα παρακάτω:

οι πυρκαγιές του 2007  που σε εθνική κλίμακα κόστισαν τη ζωή σε 84 ανθρώπους (οι περισσότεροι στην Πελοπόννησο) και έκαψαν 2.700.000 στρέμματα

οι πυρκαγιές του 2018 στα Γεράνεια (Κινέτα), που έκαψαν 60.000 στρέμματα χωρίς όμως νεκρό, σε αντίθεση με τη σχεδόν ταυτόχρονη πυρκαγιά στο Μάτι, που είχε 104 νεκρούς σε 2 ώρες και μέσα σε 18.000 στρέμματα καμένης γης

και οι μεγάλες πυρκαγιές του 2021 με τρεις νεκρούς. Οι πυρκαγιές εκδηλώθηκαν στη Βόρεια Εύβοια (511.000 στρ) στην  Αρχαία Ολυμπία (150.000 στρ.), στην Ανατολική Μάνη  (101.000 στρ), στα Βίλια (94.600 στρ.),  στη Βαρυμπόμπη (83.774 στρ.) και  στο Σχίνο (69.600 στρ.) που έκαψαν  συνολικά 1.000.000 στρέμματα και μαζί με άλλες μικρότερες, έκαψαν 1.300.000  στρέμματα περίπου

Στις μεγάλες καταστροφές των τελευταίων 15 ετών στην ανατολική Αττική, 2 είναι τα ονόματα που εμφανίζονται συχνότερα σε θέσεις ευθύνης (2 φορές το καθένα). Ο Κ. Μητσοτάκης στη θέση ύψιστης ευθύνης, εκείνη του πρωθυπουργού της χώρας και του Ευ. Μπουρνούς, στη θέση του τοπικού υπεύθυνου (θέση δημάρχου). Μάλιστα παρά τις ευθύνες που συνεπάγονται οι «θέσεις ευθύνης» και οι δύο αρνούνται την ευθύνη τους! Στην Ελλάδα η ευθύνη είναι κάτι που ο νόμος, ο πολιτισμός και η συνείδηση μας το θεωρούν «λάστιχο». Εύκαμπτο και πάντα αορίστου μορφής.

Στον αριθμό των νεκρών, τα θλιβερά πρωτεία κατέχουν οι Ευ. Μπουρνούς και Αλ. Τσίπρας αφού είναι οι θεσμικοί παράγοντες που έχουν την ευθύνη τη χρονική στιγμή της φωτιάς στο Μάτι. Όλα όσα χρησιμοποιούνται για να διαχυθεί η ευθύνη προς τα κάτω ή προς κάθε άλλη κατεύθυνση, μοιάζουν με σενάριο κακής ποιότητας.

Ο πρωταθλητής σε καμένες εκτάσεις δεν είναι δύσκολο να αναδειχθεί αφού με 2.700.000 στρέμματα και 84 νεκρούς το 2007, μαζί με το ολοκαύτωμα του 2009 στην Πεντέλη (πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής) τα νούμερα είναι αμείλικτα. Όμως από το 2010 μέχρι το 2018 -χρόνια της σκληρής ύφεσης-  παρατηρείται μείωση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων. Από το 2018, πρώτα με τα Γεράνεια και μέχρι το 2019, παρατηρείται αύξηση περιστατικών, καμένων στρεμμάτων και δυστυχώς νεκρών. Μόνο οι φωτιές σε Γεράνεια και Μάτι μετρούν συνολικά  80.000 στρέμματα και 104 νεκρούς. Ασύλληπτα μεγέθη. Από το 2019 και μετά, το πράγμα ξεφεύγει και κορυφώνεται το 2021. Μέχρι σήμερα, ο Κ. Μητσοτάκης φέρει τη θεσμική ευθύνη για τουλάχιστον άλλο 1,5 εκατομμύριο καμένων εκτάσεων που σίγουρα μετά τη φετινή πυρκαγιά (2024) στην ανατολική Αττική θα ξεπεραστεί κατά πολύ.

Σε επίπεδο διοικητικής ευθύνης, σε ό,τι αφορά στους πληγέντες δήμους, οι δήμοι Ραφήνας – Πικερμίου και Μαραθώνα, κατέχουν τις πιο μαύρες επιδόσεις. Δεν είναι μόνο οι αριθμοί των θυμάτων και των καμένων εκτάσεων αλλά και η επανάληψη των καταστροφών μέσα σε μικρά διαστήματα από τα ίδια πρόσωπα. Εκεί μόνο μπορεί ο δήμος του Μαραθώνα να παραθέσει το επιχείρημα πως υπέστη ζημιές με δύο διαφορετικούς δημάρχους (Ηλ. Ψινάκη και Στ. Τσίρκα) τα τελευταία χρόνια και συνεπώς να διασκορπίσει τις θεσμικές ευθύνες των προσώπων μέχρι αυτές να χαθούν τελείως από τη μνήμη. Σε αντίθετη κατάσταση βρίσκεται ο δήμος Ραφήνας Πικερμίου, ο οποίος απέδειξε πως επιλέγει πάντα αυτόν που «δεν έχει καμία ευθύνη». Έτσι τουλάχιστον ισχυρίστηκε ο Ευ, Μπουρνούς, τόσο το 2018 όσο και το 2022, όντας εκλεγμένος σε δύο διαφορετικές θητείες. Εκεί όμως μπορεί να βασιστεί και να αποτινάξει τις ευθύνες του ισχυριζόμενος πως «οι πολίτες τον εμπιστεύονται» άσχετα αν είναι ο θεσμικός υπεύθυνος για ό,τι συνέβη στον δήμο του οποίου ήταν επικεφαλής. Αν τον εμπιστεύτηκαν, σίγουρα δεν θα είναι για τις επιδόσεις του σε θέματα πολιτικής προστασίας (ποιος ξεχνάει εκτός από τις πυρκαγιές και τα χιόνια του 2022; ). Αλλά το 2024 μία νέα δήμαρχος έχει πια τη θέση ευθύνης στον δήμο, Η Δήμητρα Τσεβά - Μήλα. Γιατί όμως προαισθανόμαστε όλοι πως μετά την πυρκαγιά που καίει από χθες και τον δήμο που διοικεί, θα αρνηθεί πως έχει οποιαδήποτε ευθύνη αφού αυτά είναι θέματα «υπουργείου πολιτικής προστασίας» ή οποιουδήποτε άλλου;

Σκέψεις και απορίες που γεννούν οι εξελίξεις. Οι καταστροφές που χτυπούν καθημερινά την πόρτα μας και τίποτα δεν δείχνει ικανό να τις αποτρέψει. Ούτε τα δήθεν προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται ούτε η ακατάσχετη κενολογία αυτών που κατέχουν θέσεις ευθύνης χωρίς να ξέρουν τι σημαίνει η λέξη ευθύνη. Απόδειξη πως την αρνούνται στην πρώτη περίπτωση που θα τους ζητηθεί ο λογαριασμός για όσα έπραξαν μέσα στα όρια ευθύνης τους. Υπάρχουν βέβαια  και αυτοί που έχουν πέσει στη χύτρα με το αθωωτικό φίλτρο εκ γενετής και ποτέ δεν φέρουν ευθύνη, ούτε και όταν αυτή είναι δομικό στοιχείο του θεσμικού τους ρόλου.

Ας ευχηθούμε να τελειώσει το γρηγορότερο ο εφιάλτης που ζώνει τη χώρα και περισσότερο την Αττική, κάθε καλοκαίρι και αυτές τις ώρες βρίσκεται σε εξέλιξη στα ανατολικά παράλια της, Μετά θα έχουμε όλον τον απαραίτητο χρόνο για να ξεχάσουμε και πάλι και να συνεχίσουμε να θεωρούμε εαυτούς αφυπνισμένους και ενεργούς πολίτες. Άλλωστε αυτό δεν κάνουμε τόσα χρόνια τώρα, σε κάθε μας πολιτική (υποτίθεται) πράξη;

Της συνεργάτιδος μας και μέλους της Κίνησης για την Προστασια και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας Εμμανουέλας Τερζοπούλου

Θα βρείτε στο τέλος του άρθρου και τη σχετική ραδιοφωνική εκπομπή - αφιέρωμα ατη Φωνή της Ελλάδας και στη Νικόλ Λιακοσταύρου (Η μικρή Θαάσσίνή 3/12/2021)

Στις 28/11/2021, αναρτήσεις στα ΜΚΔ(μέσα κοινωνικής δικτύωσης) αλλά και σε διάφορους άλλους ιστοτόπους, καλούν σε μαζική διαμαρτυρία και συμπαράσταση εναντίον ενός ακόμα περιβαλλοντικού  εγκλήματος που εξελίσσεται στην ανατολική Αττική. Ο λόγος είναι η  εισβολή χωματουργικών μηχανημάτων στους προστατευόμενους υγροτόπους και στην περιοχή Natura 2000  του ποταμού Ερασίνου στη Βραυρώνα.  Εισβολή στον βιότοπο των εκβολών του αρχαίου ποταμού Ερασίνου, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Βραυρώνος.  Εισβολή και καταστροφή του βιότοπου του ενδημικού και «εμβληματικού» (κατά το ΕΛΚΕΘΕ) είδους ψαριού pelasgus parathonicus. Εισβολή σε μία περιοχή χαρακτηρισμένη «Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους-ΤΙΦΚ» γιατί έχει παραμείνει αναλλοίωτη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ένα έγκλημα περιβαλλοντικό, πολιτιστικό, οικονομικό και εν κατακλείδι πολιτισμικό, αφού αποτελεί μία ακόμα έκφανση του νεοελληνικού πολιτισμού της καταστροφής, της ισοπέδωσης και της παράδοσης του φυσικού περιβάλλοντος και του τόπου γενικότερα  στα αχόρταγα στόματα αυτών που οι σχεδιασμοί τους ποτέ δεν υπολόγισαν την κοινή ωφέλεια παρά μόνο τα κέρδη των εργολάβων και των επενδυτών που προσβλέπουν στην ...«ανάπτυξη» της περιοχής.

Τα προσχήματα είναι πάντα, μονότονα τα ίδια. Η διευθέτηση (που συνοδεύεται πάντα με μία εικονική και  ψευδεπίγραφη οριοθέτηση) των τελευταίων φυσικών ρεμάτων, εν προκειμένω της Αττικής. Αφού εγκιβωτίστηκαν, θάφτηκαν και «εξαφανίστηκαν» 700 φυσικά ρέματα που διέθετε κάποτε η Αττική, τώρα η καταστροφή ολοκληρώνεται με τα τελευταία πενήντα. Και επαναλαμβάνουμε: όχι για το κοινό καλό, αλλά για το ιδιωτικό. Για το όφελος αυτού που έχει χτίσει αυθαίρετα στην κοίτη του ρέματος. Για το όφελος των εργολάβων. Για το όφελος αυτών που λιγουρεύονται real estate με τις εκτάσεις που αποσπώνται από τη δημόσια περιουσία (ρέματα και όχθες) και οι οποίες με τις κατάλληλες «αλλαγές χρήσης» αργά ή γρήγορα θα παραχωρηθούν προς οικοδόμηση. Για το όφελος των δημάρχων που υπόσχονται «ανάπτυξη» στους αφελείς και ανοίγουν business για τους ίδιους. Ίδιο όφελος, εκείνο του ξεροκόμματου έχει κάθε διοικητικός που συναυτουργεί σε τέτοιες ενέργειες. Ενέργειες που η ελληνική και διεθνής εμπειρία τις έχει καταστήσει παράδειγμα προς αποφυγή. Ενέργειες που στο εξωτερικό αποτελούν λόγο δημοπράτησης έργων αναίρεσης των καταστροφών που προκάλεσαν όταν «δεν ήξεραν», έργων επαναφοράς των ρεμάτων στη φυσική τους κατάσταση. Σήμερα  όμως κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί ότι «δεν ήξερε».

Ας επανέλθουμε όμως στον Ερασίνο και τα εγκλήματα που  η κυβέρνηση δια του Υπουργείου Υποδομών  επιχειρεί πάνω του.

Όψη του Ερασίνου σήμερα

Περιβαλλοντικό Έγκλημα με τη χρηματοδότηση Ευρωπαϊκών Φορέων

Το έργο της  «Διευθέτησης του ρέματος Ερασίνου ανατολικής Αττικής -ανάδοχος εταιρεία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΔΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΕ» συγχρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και μαζί με άλλα 10 αντιπλημμυρικά  έργα έχουν κάνει χρήση πόρων (δάνεια) της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Αναπτυξιακής Τράπεζας του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Οι ευρωπαϊκοί χρηματοδοτικοί φορείς έχουν σαν αρχή τους μεταξύ άλλων να μη χρηματοδοτούν έργα τα οποία επιτείνουν/επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή και τα οποία αντίκειται σε Ευρωπαϊκές Οδηγίες και εθνικές νομοθεσίες.

Ο αφανισμός λοιπόν μίας περιοχής Natura και τριών σημαντικότατων  υγροτόπων Α’ προτεραιότητας του ποταμού Ερασίνου  δεν έχει επιπτώσεις  στη κλιματική αλλαγή;;; Για να χρηματοδοτείται μάλλον δεν θα έχει, θα υποθέσει κάποιος. Αμ δε! Οι ελληνικές κυβερνήσεις διαχρονικά καταφέρνουν να εξαπατήσουν ακόμη και τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς!!! Με μία Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων(ΜΠΕ) της συμφοράς, των αρχών του 2000, που δεν αναφέρει καν την ύπαρξη υγροτόπων ούτε το ισχύον  καθεστώς προστασίας (Ειδική Ζώνη Διατήρησης) που επιβάλλει εντελώς διαφορετικές μελετητικές προδιαγραφές, η Ελλάδα κατάφερε τη χρηματοδότηση ενός από τα πιο αντιπεριβαλλοντικά έργα που εκτελούνται στην Αττική, ίσως και στην Ελλάδα.

Άλλη μια «κατά παραγγελία» ΜΠΕ, ανάμεσα στις πάμπολλες που γίνονται στην Ελλάδα! Μία ΜΠΕ που δεν καταγράφει την πραγματική κατάσταση, τα είδη, τα καθεστώτα προστασίας, παρά μόνο διογκώνει τους κινδύνους πλημμύρας μίας εντελώς ακατοίκητης περιοχής, η οποία μάλιστα απαγορεύεται να χτιστεί με βάση τις ισχύουσες χρήσεις γης!!! Ένα αντιπλημμυρικό έργο στη μέση του πουθενά! Μία ΜΠΕ που όχι μόνο αποκρύπτει τις προφανείς αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αντίθετα εφευρίσκει  και θετικές!!!

Οι κοινωνικές και νομικές αντιδράσεις κατά του έργου, εξαφανίζονται ως δια μαγείας

Οι χρηματοδοτικοί φορείς ενδιαφέρονται (ή κάνουν πως ενδιαφέρονται) και για το αν υπάρχει κοινωνική αντίδραση για το κάθε έργο που θα χρηματοδοτήσουν. Ξέρουν πως διαχειρίζονται λαϊκό χρήμα και είναι ανεπίτρεπτο η ίδια η κοινωνία να αντιδρά σε αυτό που χρηματοδοτούν.

Και όμως. Οι αντιδράσεις σβήνουν, αφού οι «αρμόδιοι» ή δεν θα τις αναφέρουν καθόλου,  ή θα «εξηγήσουν» στους φορείς πως οι αντιδρώντες δεν είχαν καταλάβει σωστά τις τεχνικές παραμέτρους του έργου, ή ακόμη χειρότερα θα συκοφαντήσουν τις αντιδράσεις ως προερχόμενες εκ προσωπικών συμφερόντων.

Έτσι έγινε και με το δόλιο τον Ερασίνο. Και ύστερα από αυτά, ευτυχισμένοι όλοι έβαλαν τις υπογραφές για να ξεκινήσει το έγκλημα που θα μας φέρει πιο κοντά στα ακραία φαινόμενα και την καταστροφή. Με χρήματα των Ελλήνων και Ευρωπαίων πολιτών, αλλά και δανεικά που θα αυξήσουν το δημόσιο χρέος μιας ήδη καταχρεωμένης χώρας.

Φαραωνικά έργα στη μέση του πουθενά

Δεν θα πιστέψει κανείς στα μάτια του αν κάνει μία βόλτα να δει το …αντιπλημμυρικό έργο που ξεκίνησε για ένα τόσο δα ποταμάκι.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το έργο προβλέπει την κατασκευή:

α. Δύο τεράστιων φραγμάτων (κυρίως φράγμα και πρόφραγμα). Το κυρίως φράγμα θα έχει ύψος 21,5 μέτρων δλδ ύψος μίας επταόροφης πολυκατοικίας και πλάτος (μήκος στέψης) 300 μέτρα!!!

β.  Έργων διευθέτησης του ρέματος Ερασίνου με επένδυση της κοίτης και των πρανών από συρματοκιβώτια (ανάντη και κατάντη του φράγματος), συνολικού μήκους περίπου 9 χιλιομέτρων, από την Αττική οδό μέχρι τις εκβολές

γ. Έργων διευθέτησης του ρέματος Αγίου Γεωργίου(ρέμα που συμβάλλει στον Ερασίνο) με επένδυση της κοίτης και των πρανών από συρματοκιβώτια, συνολικού μήκους περίπου 8,5 χιλιομέτρων

δ. Έργων διευθέτησης τμημάτων συμβαλλόντων ρεμάτων (Μαλέξη, Κοιλάδα Βασιλέων, Μαρκοπούλου)

ε. Εκτροπή του ρέματος Ερασίνου στην περιοχή Natura των εκβολών, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο

Ο χρόνος ολοκλήρωσης του έργου υπολογίζεται το Μάιο του 2023 και ο προϋπολογισμός του είναι περίπου 49.000.000,00 €.

Οριζοντιογραφική αποτύπωση των έργων στον Ερασίνο στις προστατευόμενες περιοχές. Αποτύπωση: Πρωτοβουλία για την Προστασία του Ερασίνου και  Μη Κυβερνητική Οργάνωση ΟΖΟΝ

Ποτέ δεν είναι αργά

Τα έργα ξεκίνησαν δημιουργώντας μία λυπηρή εικόνα, προπομπό του μέλλοντος που επιφυλάσσεται για εμάς. Με μηχανήματα να αλωνίζουν, με εργοτάξια σε χώρους που κάποτε βασίλευε η ειρήνη, φώλιαζαν και αναπαράγονταν υδρόβια και  παρυδάτια είδη πανίδας και ορνιθοπανίδας και άνθρωποι απολάμβαναν ένα χαρακτηριστικό δείγμα του σπάνιου αττικού τοπίου. Με αποψιλώσεις, μπαζώματα και εκσκαφές των φυσικών υγροτοπικών πεδίων του ποταμού που απειλούν προστατευόμενα και απειλούμενα είδη.

Έτσι προχωρούν για να καταστρέψουν το δημόσιο αγαθό της Φύσης και να το αποδώσουν ως οικόπεδα και «αξιοποιήσιμη γη» σε «φιλικά» συμφέροντα και μετρητό σε όσους δραστηριοποιούνται στην αγορά των έργων.

Η ανατολική Αττική καταγράφει στις μέρες μας το δικό της χρονικό καταστροφής. Το αύριο δεν θα θυμίζει σε τίποτα αυτό που κάποτε δεν χορταίναμε να απολαμβάνουμε, αυτό που είναι το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα του τόπου μας.

Όμως ποτέ δεν είναι αργά για να σταματήσουμε το έγκλημα. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε έστω και τώρα αυτό που χάνουμε και το μέλλον που προδιαγράφεται για εμάς και τα παιδιά μας...

Εμμανουέλα Τερζοπούλου

Άνεμοι 8 μποφόρ είχαν προβλεφθεί για σήμερα. Οι κολυμβητές λυπήθηκαν. Οι σέρφερς όμως πέταξαν από τη χαρά τους και από τη φόρα του ανέμου που έσπρωχνε τα πανιά τους.

Στο θαλάσσιο μέτωπο της πολύπαθης ανατολικής Αττικής, ο τόπος είναι ακόμα φιλόξενος. Ακόμα δεν έχει έρθει η ανάπτυξη τους, που φέρνει μαζί της σκουπίδια, σκουπιδότοπους, ευώνυμα αλλά δύσοσμα κέντρα λυμάτων, που χύνουν το προϊόν τους στον «μη ευαίσθητο» -για την περίσταση- νότιο Ευβοϊκό.