Τελικά ακόμα και οι μεγαλύτερες μπαρούφες που έχουν ειπωθεί ή γραφτεί, όπως εκείνη με το σύμπαν που συνωμοτεί για να πετύχεις αυτό που θέλεις, μοιάζει να ισχύουν μετά τη χθεσινή μουσική εκδήλωση που έγινε στη Ραφήνα, στην εκβολή του Μεγάλου ποταμού της. Μία απλή διοργάνωση, ένα απλό κάλεσμα για μουσική, απελευθέρωση πουλιών από την ΑΝΙΜΑ και ενημέρωση, ξεκίνησε πριν από λίγες μέρες και εξελίχθηκε σε ένα σημαντικό συμβάν. Κάτοικοι της Ραφήνας καλούσαν κι άλλους συμπολίτες για να ενημερωθούν για όσα δεινά και επικίνδυνα στήνει η κάκιστη διοίκηση εις βάρος τους. Το κάλεσμα και η εκδήλωση  υποστηρίχθηκαν από την Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος και πρόβαλλε τα προβλήματα που φορτώνει αυτή η κάκιστη διοίκηση σε πόλη και ανθρώπους. Ήταν μία εκδήλωση που ενεργοποίησε άτομα, παρέες, συλλόγους και πρωτοβουλίες κατοίκων.

Η Μαρία Γανωτή της ΑΝΙΜΑ απελευθερώνει το δεύτερο γεράκι της ημέρας μετά την αποθεραπεία του 

Από νωρίς φαινόταν πως επρόκειτο για μία πολύ πετυχημένη εκδήλωση. Όλοι ήταν στις θέσεις τους. Οι τεχνικοί του ήχου και της εικονοληψίας. Τα τραπεζάκια, τα καθίσματα, η ηχητική εγκατάσταση. Και οι μουσικοί και ο κόσμος βέβαια. Τα παιδιά του Μουσικού Σχολείου της Παλλήνης που θα έπαιζαν για τη στήριξη του αγώνα σωτηρίας του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας και ο κόσμος που κατέφθανε για να παρακολουθήσει, να συμμετάσχει, να μιλήσει και να εκφραστεί.

Όσοι είχαν ενημερωθεί για την επικείμενη εκδήλωση είχαν έρθει από νωρίς στη γέφυρα της εκβολής. Σύντομα προστέθηκαν και όσοι δεν είχαν ενημερωθεί τις προηγούμενες μέρες αλλά βλέποντας τη συρροή του κόσμου, κατάλαβαν πως κάτι καλό ξεκινούσε εκείνη την ώρα. Ακόμα και όσοι δεν έχουν πάψει να αποδεικνύουν πως μισούν οτιδήποτε έχει σχέση με ελεύθερη βούληση, με λαϊκή πρωτοβουλία ή ελεύθερη έκφραση γνώμης, ήταν εκεί. Κλεισμένοι και κρυμμένοι μέσα σε καφετέριες και  πιο ιδιωτικούς  χώρους (αφού ο δημόσιος χώρος είναι γι’ αυτούς «ο εχθρός» ή η «λεία» τους, κατά περίπτωση) δεν αντέχουν στην δημόσια έκθεση εκτός αν περιστοιχίζονται από τα παπαγαλάκια τους ή τους «δικούς» τους.

Ήταν όλοι εκεί και στις 12:00  ξεκίνησε η εκδήλωση. Πλήθος φορέων με σημαντικούς χαιρετισμούς, εκδήλωσαν τη συμπαράσταση τους στον δίκαιο αγώνα όσων έχουν συνείδηση της ζημιάς που οργανώνεται για το κέρδος των λίγων και τη ζημιά των πολλών. Αυτό που συζητήθηκε πολύ ήταν η απάνθρωπη και πέρα από κάθε λογική, εγκατάσταση εργοταξίου μέσα στον οικιστικό ιστό, δίπλα σε 6 (ΕΞΙ) σχολεία και τη διακινδύνευση της υγείας, της ακεραιότητας ή και της ζωής μαθητών ή άλλων μελών της σχολικής κοινότητας. Και όλα για τη διευκόλυνση του εργολάβου. Υπέρ πάντων ο εργολάβος. Ακόμα και η ανθρώπινη ζωή εύκολα ανταλλάσσεται με κάποιο ικανό αντίτιμο. Όλα άλλωστε είναι θέμα αντιτίμου και όχι θέμα τιμής.

Όλοι συμφώνησαν πως ένα έργο που θα καταστρέψει την περιοχή και θα οδηγήσει σε κλιμάκωση τα πλημμυρικά φαινόμενα, ξεκινά ήδη με καταστροφές και κλιμάκωση των απειλών κατά της ανθρώπινης ζωής. Όλοι συμφώνησαν πάλι πως αυτοί που αποφασίζουν, έχουν ως πρώτο μέλημα την διατήρηση της καρεκλίτσας τους (που την ονομάζουν σαν μαντάμ Σουσούδες «θώκο») και δεν διστάζουν να θυσιάσουν την αξιοπρέπεια τους (αν ποτέ διέθεταν αξιοπρέπεια). Ένας εσμός υπεύθυνων για εγκληματικές αποφάσεις, που όταν έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες τους, θα δηλώνουν αμέτοχοι και ανεύθυνοι και θα επιρρίπτουν την ευθύνη ο ένας στον άλλο.

Το πανό για το εργοτάξιο που θέλει να στήσει η διοίκηση, σταθερά στεκόμενη στο πλευρό των εργολάβων αντί των πολιτών.

Όλα αυτά συζητήθηκαν και βοήθησαν να σκιαγραφηθεί η πορεία προς το μέλλον, η οποία είναι μονόδρομος αγώνων. Κοινωνικών, πολιτικών, δικαστικών Και όλα αυτά για να εξυπηρετηθούν οι εμμονές (μόνο;) ενός και μόνο, ελαχίστου ανθρώπου, υπηρέτη αλλότριων συμφερόντων.

Το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο και γκρίζο όσο οι στόχοι των διοικούντων, που αφορούν έργα και παρεμβάσεις, παραμένουν το κέρδος των λίγων (ή του ενός) και η ολοένα και εντονότερη αστικοποίηση.

Χθες οι κάτοικοι της Ραφήνας (αλλά και κάτοικοι από το Πικέρμι των χωματερών, των βιοαποβλήτων, των απορριμμάτων, των βιομηχανικών εγκαταστάσεων) μαζεύτηκαν στην εκδήλωση για τη σωτηρία του Μεγάλου Ρέματος και την προστασία του χώρου που θέλει να μετατρέψει σε εργοτάξιο ο δήμαρχος της πόλης.  Είναι ακόμα μία φάση του αγώνα για ποιότητα ζωής και η κλιμάκωση της γίνεται φανερή σε κάθε νέο κάλεσμα, αποδεικνύοντας την τεράστια διάσταση της κοινωνίας από τις επιθυμίες της άγριας και αυταρχικής, τοπικής εξουσίας.

ΥΓ: Ο τίτλος δεν έχει καμία σχέση με το αριστούργημα του J. Steinbeck. Δεν αναφέρεται σε μετανάστες ούτε σε εξαθλιωμένους. Ο τίτλος εδώ έχει να κάνει με ανθρώπους που βγαίνουν έξω, λειτουργούν και διεκδικούν το φως σε αντιδιαστολή με τα  ποντίκια που προτιμούν την ασφάλεια του "μέσα χώρου" και του σκοταδιού της τρύπας τους

Ένα φυσικό φαινόμενο δεν είναι ρατσιστικό ή ταξικό, αλλά όταν συναντά μια ανθρώπινη κοινωνία και μετατρέπεται σε καταστροφή συνήθως αναπαράγει και ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες.

Jacob Remes,  «Disaster Citizenship» («Πολίτης της Καταστροφής», 2016

Στις 19 του περασμένου  Ιουλίου μία φωτιά που ξέσπασε εντός κατοικημένης περιοχής, στο ανατολικό Πεντελικό και σε μέρος που υποτίθεται πως με εκτίμηση κινδύνου στο 4, θα βρισκόταν ανάμεσα στα σημεία διασποράς των εποπτικών και των πυροσβεστικών μέσων αλλά και των ομάδων πολιτικής προστασίας. Η φωτιά εξελίχθηκε σε πυρκαγιά που κατέκαψε την πολύπαθη ανατολική Πεντέλη, σε περιοχές αρμοδιότητας του δήμου Ραφήνας, στο Πικέρμι, την Παλλήνη και τον Γέρακα. Έκαψε δασικές εκτάσεις που είχαν καταφέρει να αναρρώσουν από την τελευταία μεγάλη πυρκαγιά του 2009, αλλά και δάση, ρέματα και κλιτύες που δεν είχαν τότε υποστεί μεγάλη βλάβη. Μετά τη λήξη της απειλής (μετά από 2 μέρες) και αφού δεν έχει γίνει καμία αποτελεσματική προσπάθεια αντιμετώπισης της πυρκαγιάς από τις επίγειες δυνάμεις, παρά μόνο από τα εναέρια μέσα και όσο αυτά μπορούσαν να έχουν αποτέλεσμα, ξεκίνησε η εντατική αποποίηση των βαριών ευθυνών των αληθινά ενόχων. Συνηθισμένα πράγματα αυτά στον τόπο μας θα πείτε, αλλά ειδικά στη Ραφήνα, αυτή η αποποίηση ευθυνών αποτελεί μόνιμη επωδό σε όλες τις συμφορές που έχει βιώσει η περιοχή τα πέντε τελευταία χρόνια. Με κορυφαία βέβαια και εξόχως αηδιαστική, την γραφειοκρατικού τύπου απεμπόληση των ευθυνών που σαφέστατα του αναλογούν, από τον δήμαρχο της περιοχής. Αλλά αυτό είναι γνωστό στους πάντες  και επιπλέον δεν είναι το θέμα το οποίο θέλει να καταδείξει η παρούσα ανάρτηση.

Το θέμα της παρούσας ανάρτησης είναι η φιλολογία που αναπτύσσεται συστηματικά μετά από κάθε καταστροφή, περί «φυσικών φαινομένων», «ακραίων φαινομένων» και εν ολίγοις, μη αντιμετωπίσιμων καταστάσεων, οι οποίες αποδίδονται συλλήβδην  στην κλιματική αλλαγή. Σίγουρα η κλιματική αλλαγή είναι μία αφόρητη και δυναμική κατάσταση την οποία ο (πλεονέκτης) άνθρωπος αποδεδειγμένα προωθεί, μέσω της ληστρικής εκμετάλλευσης των πόρων που ο ίδιος ο πλανήτης του προσφέρει για την επιβίωση και την ευδοκίμηση του. Οι πόροι αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι και επιπλέον ο πλανήτης δεν διαθέτει απεριόριστους «χώρους υποδοχής» των αποβλήτων που παράγει η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων από τον άνθρωπο. Έτσι σε κάποιο ποσοστό, μικρό ή μεγαλύτερο, η ανθρώπινη δραστηριότητα που υπακούει πρώτα στους νόμους της καπιταλιστικής οικονομίας και της διαρκούς έντασης της παραγωγής, δεν λαμβάνει υπόψη της τις επιπτώσεις της πάνω στον ίδιο τον πλανήτη. Είναι όμως αυτή η γενεσιουργός αιτία του δυναμικού φαινομένου που ονομάζεται κλιματική αλλαγή; Όχι αποκλειστικά αλλά είναι και αυτή*, μεταξύ άλλων.

Η κλιματική αλλαγή συνοδεύεται από ακραία φαινόμενα αλλά αυτό ισχύει για όλη τη γεωγραφία των περιοχών που πλήττονται. Για παράδειγμα η κακοκαιρία «Μήδεια» (13-16/2/2021) άφησε χωρίς ρεύμα την …Εκάλη, ακόμα και τον Στέφανο Μάνο, όπως και άλλες, ταξικά και εισοδηματικά κατώτερες περιοχές, που δεν κατοικούσαν πρώην και νυν υπουργοί.  Η φετινή «Ελπίδα» απέκλεισε περιοχές εισοδηματικά ανώτερες και δεν επηρέασε περιοχές με χαμηλότερο μέσο εισόδημα. Τα παραπάνω γεγονότα όμως δεν μπορούν να αποδώσουν έναν χαρακτήρα «ισότητας» των πολιτών απέναντι στα φαινόμενα.

Και το εξηγούμε.

Οι πυρκαγιές ή οι κακοκαιρίες είναι φαινόμενα που δεν μπορεί να εμποδίσει ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος μπορεί να λάβει τα μέτρα του ώστε να μπορέσει να τα αντιμετωπίσει και να μετριάσει τις επιπτώσεις τους πάνω του. Και όταν λέμε «ο άνθρωπος» δεν εννοούμε βέβαια τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Εννοούμε την ανθρώπινη κοινωνία. Την πολιτεία η οποία ορίζει δημοκρατικά, πραγματικά ή κατ’ επίφαση, τους εκπροσώπους της οι οποίοι θα μεριμνήσουν γι’ αυτό ως υπεύθυνοι και αρμόδιοι που είναι, γιατί οι ίδιοι (ίσως και κάποιοι άλλοι ακόμα) θέλησαν να είναι σε αυτή τη θέση. Δεν τους έκανε κανείς με το ζόρι δημάρχους, περιφερειάρχες, υπουργούς ή πρωθυπουργούς.

Όσο ακραία και αν είναι τα μετεωρολογικά φαινόμενα, δεν αρκούν για να κλείσουν από μόνα τους  τους δρόμους σε μία -υποτίθεται οργανωμένη- πόλη ή και χώρα. Τα φαινόμενα δεν κόβουν το ρεύμα. Ούτε διευκολύνουν την επέλαση μίας πυρκαγιάς. Όταν εκδηλώνονται φαινόμενα ο άνθρωπος (με τα ορισμένα από τον ίδιο) εργαλεία του, τα μάχεται. Τα εμποδίζει και τα σταματά. Δεν τα κλιμακώνει (αν έχει νου στο κεφάλι του). Ακόμα και σε μέρη που πραγματικά δοκιμάζονται από φαινόμενα κλίμακας, όπως είναι η Καλιφόρνια των ΗΠΑ με τις δασικές πυρκαγιές που μπορεί να καίνε ακόμα και για ένα ή παραπάνω χρόνια, η μάχη από τον άνθρωπο δίνεται για να εμποδίσει την επέκταση τους, μέχρι να τα σταματήσει. Στην Ελλάδα, αφού βρήκαμε την ηλίθια πανάκεια των εκκενώσεων, μετά τον όλεθρο στο Μάτι Αττικής, την εφαρμόζουμε παντού. Η μάχη -η όποια μάχη δινόταν- έπαψε να δίνεται. Με αποτέλεσμα να έχουμε μεν από το 1981 20.000.000 καμένα στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων, τα 10.000.000 από αυτά, μόλις την τελευταία 15ετία δε. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε το 2021 και το 2022 (των …εκκενώσεων) που «μάζεψαν» μόνα τους 2.000.000 στρέμματα καμένων δασών και δασικών εκτάσεων. Προφανώς τα αποτελέσματα των πυρκαγιών δεν οφείλονται στα «ακραία φαινόμενα» αλλά στο ότι η φωτιά πια, αφήνεται να ολοκληρώσει το έργο της ανεμπόδιστη. Αλλά τι σημασία έχει; Η «πολιτική προστασία» για τους πιστούς τηλεθεατές, πέτυχε. Αλλιώς θα ονομαζόταν «δασική προστασία» αλλά τότε ποιος θα της έδινε σημασια;.

Αξίζει να γυρίσουμε μερικές παραγράφους πίσω, στον Στέφανο Μάνο και την Εκάλη και να συμπεράνουμε πως οι κακοκαιρίες έχουν πιο ευρύ κοινωνικό φάσμα δράσης από τις πυρκαγιές. Οι κακοκαιρίες τολμούν και χτυπούν και την ανώτερη «τάξη». Οι πυρκαγιές ποτέ. Το πολύ πολύ να θίξουν την αποκαλούμενη «μεσαία τάξη»

Οι πλημμύρες

Τον Νοέμβριο του 2017 η δυτική Αττική πλημμύρησε και υπήρξαν και ανθρώπινα θύματα. Οι λόγοι πολλοί αλλά αποκαλυπτικοί του φαιδρού της ελληνικής Πολιτείας. Στη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο πλημμύρησαν 2 ρέματα. Ένα διευθετημένο και ένα όχι. Η αυθαίρετη δόμηση στα ρέματα που δεν κατεδαφίζεται για κοινωνικούς λόγους (!!!) και οι άρπα – κόλλα μελέτες διευθέτησης (υποτίθεται οριοθέτησης) που καταρτίζονται με οικονομικά κριτήρια (!!!) είχαν το ίδιο αποτέλεσμα. Και όλα αυτά σε μία περιοχή της Αττικής που οι κάτοικοι δεν ανήκουν ούτε στα μέσα και φυσικά ούτε στα υψηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Και που η εκκένωση τους (αν ήταν τότε της μόδας) θα κατέληγε πάλι στο νερό.

Οι πλημμύρες στην ανατολική Αττική έχουν άλλη διαχείριση και αξιοποίηση από την τοπική και κεντρική εξουσία. Εκεί η αξία της γης είναι μεγαλύτερη κατά πολλές φορές από τη γη της δυτικής Αττικής. Έτσι καταρτίζονται ταχύτατα μελέτες οριοθέτησης για τα ρέματα και τα ποτάμια αλλά επιλέγονται μικροί χρόνοι επαναφοράς του πλημμυρικού φαινομένου ως δεδομένο για τη σύνταξη τους. Για λόγους οικονομικότερων κατασκευών; Πιθανόν, αλλά μοιάζει πιο πιθανή η εκδοχή της επείγουσας (άρπα κόλλα)  οριοθέτησης και διευθέτησης, για την απόσπαση δημόσιας γης (η ζώνη των ρεμάτων είναι δημόσια σύμφωνα με το Σύνταγμα) και η απόδοση της στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων εντός ρεμάτων και σε δημόσια γη, μέχρι την ώρα της διευθέτησης. Το θέμα της κατεδάφισης (έστω και με αποζημίωση) και της απόδοσης στο δημόσιο της….δημόσιας γης, δεν κρίνεται ως ενδεδειγμένη λύση.

Αλλά και εκεί, στην ανατολική Αττική, δεν θα αργήσουν να φανούν τα αποτελέσματα της εγκληματικής προχειρότητας. Γιατί η νουνεχής και σχεδόν παγκόσμια επιλογή είναι η απομάκρυνση των κατοικιών και των οικοδομών από την πλημμυρική  ζώνη των ρεμάτων και η απελευθέρωση τους ώστε να ρέουν ελεύθερα. Έτσι θα παροχετεύουν το νερό, ακόμα και στα αποκαλούμενα «ακραία φαινόμενα» οπότε  δεν θα υπάρξουν πλημμύρες κατοικιών, γεγονός που προκαλεί την άμεση βάφτιση των φαινομένων, μικρών ή μεγάλων, ως «ακραία φαινόμενα». Αλλά η αξία της γης που «ελευθερώνεται» με τα έργα και τα επιδιωκόμενα «ψηφαλάκια» ιεραρχούνται πολύ ψηλότερα από την ανθρώπινη ζωή και την περιουσία, αυτά δηλαδή που διαλαλούν πως προστατεύουν οι φαφλατάδες δήμαρχοι και λοιποί της πολιτικής προστασίας, στις δασικές πυρκαγιές.

Αλλά είπαμε: Όπου φτωχός (στην τσέπη και τον νου) και η μοίρα του.

Τελειώνοντας. Οι καταστροφές που ξεκινούν από φυσικά φαινόμενα, σήμερα στον 21^ο αιώνα δεν είναι φυσικές. Δεν ήταν ποτέ. Πάντα ήταν και εξακολουθούν να είναι αμιγώς πολιτικές. Και πολύ φοβόμαστε πως θα κλιμακωθούν, όχι γιατί τα φαινόμενα θα γίνουν πιο «ακραία» αλλά γιατί το πολιτικό, αυτοδιοικητικό και κυρίως το οικονομικό σύστημα έχει πια σχεδόν ολοκληρώσει τη στελέχωση των διαχειριστών του τόπου με τους ελλιπείς και άβουλους αχυρανθρώπους του.

___________

* Για τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στη Φύση, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα των χρυσοθήρων του 1896 στο Κλοντάικ, στα σύνορα μεταξύ Καναδά και Αλάσκας. Αυτοί οι «κύριοι» χρησιμοποιώντας την τότε νέα μέθοδο της κυάνωσης -από το 1888- στην απομόνωση του χρυσού από τις προσμίξεις του, προκάλεσαν λιμό στους ντόπιους πληθυσμούς αλλά και στους ίδιους, αφού τα ζώα που εξέτρεφαν πέθαιναν ομαδικά από δηλητηρίαση και η περιοχή λόγω συνθηκών δεν διέθετε γεωργική παραγωγή.

Επιπλέον αρθρογραφία  και πιο εξειδικευμένες πηγές:

Disaster Citizenship (University of Illinois Press, 2016)

Internationalviewpoint.org Floods: this is not a natural disaster

INFO-WAR: Δεν υπάρχει τίποτα φυσικό σε μια φυσική καταστροφή

Τις τελευταίες μέρες ζήσαμε ακόμα μία επίθεση του ανθρώπου απέναντι στον φυσικό πλούτο της χώρας. Ακόμα και αν –για τα νεοελληνικά δεδομένα- θεωρήθηκε παρέμβαση μικρής κλίμακας, η εκχέρσωση 150 τετραγωνικών μέτρων (από τα 23 στρέματα) υγροτόπου στις Μαρίκες της Ραφήνας,  απλά επιβεβαίωνε την απύθμενη άγνοια και την αμέτρητη αδιαφορία των νεοελλήνων για την έννοια του «οικοσυστήματος» και του τι σημαίνει αυτό για την ίδια την ανθρώπινη ζωή, όπως και για όλη τη ζωή που ακόμα διαθέτει ο πλανήτης Γη. Την άγνοια και αδιαφορία των νεοελλήνων ως ατόμων αλλά και ως ομάδων ατόμων, όπως ομάδες μελετητών, ειδικών, οργανισμών και κυρίως διοικητικών. Κυβερνητικών και –όπως άστοχα και ειρωνικά αποκαλούνται-  «αυτοδιοικητικών».

Ο ελληνικός εκσυγχρονισμός. Μία κερδοφόρα –για λίγους-  αυταπάτη

Είναι σταθερά αποδεκτή η ανάγκη εκπολιτισμού της ανατολικής Αττικής. Όχι εκσυγχρονισμού, γιατί αυτή η λέξη κουβαλάει βαρύ, αρνητικό νόημα και πρόσημο στη χώρα μας. Και όχι άδικα. Εκσυγχρονιστικά θεωρήθηκαν τα έργα κάλυψης του Ιλισού από τον Μεταξά. Εκσυγχρονιστικά θεωρήθηκαν τα έργα αποξήρανσης λιμνών και υγροτόπων, στην αναζήτηση καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Εκσυγχρονιστής θεωρήθηκε ο Καραμανλής με το ξήλωμα της ευρωπαϊκού  χαρακτήρα συγκοινωνιακής υποδομής σταθερής τροχιάς. Εκείνης του τραμ της Αθήνας. Και βέβαια εκσυγχρονιστής βαφτίστηκε και με το έγκλημα της ολέθριας αντιπαροχής.  Εκσυγχρονιστής βαφτίστηκε ο Σημίτης, ο άνθρωπος που έσπρωξε τη χώρα στο οικονομικό βάραθρο της Ευρώπης και του κόσμου. Εκσυγχρονιστές είπανε και  όλους εκείνους που ευαγγελίζονταν ή και τελικά υλοποίησαν σε μεγάλο βαθμό την πιο ακραία υπερεκμετάλλευση φυσικού πόρου στην Ελλάδα. Εκείνη της εκτροπής του πλουσιότερου σε νερό, ελληνικού ποταμού. Του Αχελώου. Εκσυγχρονισμός θεωρήθηκε η άτσαλη και με βιαστικές και πρόχειρες μελέτες, ανάπτυξη του δικτύου εθνικής οδοποιίας. Οδοποιία που δεν τήρησε βασικές αρχές, όπως εκείνες του βιοκλιματικού σχεδιασμού (αυτό το καταλαβαίνει όποιος π.χ. περάσει τον αυχένα της Μαλακάσας χειμώνα ξημερώματα ή κινηθεί στην Εγνατία από Θεσσαλονίκη για Αλεξανδρούπολη πρωινή ώρα και άλλα πολλά).

Με όλα αυτά –και άλλα πολλά-  καταλαβαίνουμε πως ενώ χρειαζόμασταν πρωτίστως να εκπολιτιστούμε, πηδήξαμε μία τάξη με μέσο και περάσαμε στον «εκσυγχρονισμό». Τη μετατροπή του χωριού και της γειτονιάς  σε αστικές  παραγκουπόλεις.

Ακόμα και τα εντυπωσιακότερα αρχιτεκτονήματα, οι εντυπωσιακότερες υπερδομές, οφείλουν να διαθέτουν θεμέλια. Αόρατα και καθόλου εντυπωσιακά, αλλά δίχως αυτά η υπερδομή καταρρέει. Κάπως έτσι είναι και οι αναπτυξιολάγνοι νεοέλληνες, οι οποίοι σχεδιάζουν και κατασκευάζουν θηριώδη ανάπτυξη και τερατώδη εκσυγχρονισμό, χωρίς να έχουν αποκτήσει πρώτα το πολιτισμικό επίπεδο που θα καταστήσει τα «επιτεύγματα» αυτά   χρήσιμα, λειτουργικά, καλαίσθητα -αν θέλετε-  και κυρίως θα τα εντάξει αρμονικά στο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούνε και οι δημιουργοί τους. Και αν για τα παραδείγματα των προαναφερθέντων «εκσυγχρονιστών» σήμερα υπάρχει και μία χαζοχαρούμενη τάση απαλλαγής από τις βαρύτατες ευθύνες τους, γιατί «δεν ήξεραν» (ας γελάσουμε διακριτικά) για τους σημερινούς δεν υπάρχει και ούτε πρέπει να υπάρξει, κανένα άλλοθι, κανένα απαλλακτικό στοιχείο. Γιατί ακόμα και αν δεν ξέρουν, δεν κοιτούν να παραδειγματιστούν από αυτούς που έπαθαν και έμαθαν τελικά, μετά από χρόνια.

Η καταστροφή του υγροτόπου στις Μαρίκες της Ραφήνας

Επανερχόμαστε στην καταστροφή που προκάλεσε το υπουργείο υποδομών μαζί με την ΕΥΔΑΠ, την εταιρεία διαχείρισης του υδατικού αποθέματος της Αττικής και κατά τον νόμο υπεύθυνη για την τήρηση της οδηγίας 60 της Ε.Ε. -τουλάχιστον για τα επιφανειακά νερά- στον υγρότοπο των Μαρικών. Έναν υγρότοπο Α προτεραιότητας ενταγμένο στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών της Οδηγίας 2000/60 Ε.Ε.

Δεν πρόκειται δηλαδή για μία απλή ζημιά, αλλά για παράβαση ενωσιακής οδηγίας, ενσωματωμένης στο εθνικό και ενωσιακό Δίκαιο. Είναι ξεκάθαρα κολάσιμη παρανομία.

Θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Θα μπορούσε ένα είχε αποφευχθεί στη φάση της διαβούλευσης, αν η διαβούλευση ήταν σοβαρή και όχι προσχηματική, όπως είναι και η πλειονότητα των παρωδιών που αποκαλούνται «ανοιχτές δημόσιες διαβουλεύσεις» στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως μία διοίκηση αδιάφορη, ευθυγραμμισμένη με την εξυπηρέτηση της «οικονομίας» του έργου (διάβαζε εξοικονόμηση της ΕΥΔΑΠ και κερδοφορία του εργολάβου), ετσιθελικά και άτσαλα ως συνήθως, σε σύμπραξη με μία άσχετη αυτοδιοίκηση με νοοτροπία βλαχοδημάρχου, εξαφάνισαν κάθε αντίρρηση και προώθησαν την αθλιότερη πρόταση. Τόσο στο επίπεδο της «διαβούλευσης» επί της μελέτης, όσο και στο επίπεδο της «διαβούλευσης» επί των θέσεων των περιφερειακών αντλιοστασίων. Παρεμφερές θέμα αναμένουμε να προκύψει και για τη θέση του Κέντρου Επεξεργασίας, στην πρώτη πλημμύρα του Μεγάλου Ρέματος. Του ρέματος – υγροτόπου επίσης-  που το βάφτισαν «φυσικό αποδέκτη» και  που πήγαν και του φόρεσαν την κατασκευή πάνω του. Αλλά και εκεί μίλησε ο νόμος της επιβεβλημένης σιωπής στην προσχηματική αν όχι εικονική «διαβούλευση».  

Γιατί όμως οι καταστροφές που σχεδιάζουν είναι μεγάλες;

Τον Ιούλιο του 2008 επτακόσιοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο συναντήθηκαν στο Διεθνές Συνέδριο για τους Υγρότοπους INTECOL, στην Τσουιάμπα της Βραζιλίας. Δηλαδή στις όχθες του τεράστιου υγρότοπου Παντανάλ. Στόχος τους ήταν η εξεύρεση τρόπων προστασίας αυτών των εκτάσεων που κινδύνευαν να αφανιστούν. Πολλές από αυτές τις εκτάσεις, κυρίως σε χώρες της Αφρικής, της ΝΑ Ασίας  και της Λατινικής Αμερικής, με την αποτρόπαια  μέριμνα διεθνών οργανισμών - εξυπηρετητών των πολυεθνικών των πετροχημικών, λιπασμάτων, γεωργικών φαρμάκων, πολλαπλασιαστικού υλικού, έχουν πια εξαφανιστεί.  Η εξαφάνιση τους αυτή σχετίζεται άμεσα με τη ραγδαία αύξηση της εμφάνισης ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων, αλλά οι σχετικές μελέτες είτε δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ είτε τα πορίσματα τους βρίσκονται ακόμα «υπό επεξεργασία». Και έχουμε τελικά μία εικόνα που παραμένει θολή, αλλά βολική για την παγκόσμια υπερεκμεταλλευτική οικονομία.

Για να αποφευχθούν τυχόν βολικές παρεξηγήσεις, πρέπει να σημειωθεί ότι υγρότοποι δεν είναι αποκλειστικά οι βάλτοι και τα έλη, αλλά και οι περιοχές τύρφης, τα δέλτα των ποταμών, τα δάση μανγκρόβιας, οι τούνδρες, οι λίμνες και άλλοι υδάτινοι αλλά και παρυδάτιοι σχηματισμοί, όπως αμμοθίνες και παραθαλάσσια δάση. Μέσα σε αυτά και το παράκτιο έλος – αμμοθινικό οικοσύστημα των Μαρικών της Ραφήνας (του Σχινιά, της Βραυρώνας, των Λεγραινών ή Λεγρενών κλπ)

Συνολικά αυτές οι περιοχές καλύπτουν περίπου το 6% της ξηράς στον πλανήτη μας. Εκεί αποθηκεύεται το 20% των ανθρακούχων αερίων, ενώ παράγουν ως οικοσυστημικοί πράγοντες το 25% των τροφίμων όλου του κόσμου, βοηθούν στον καθαρισμό των υδάτων, γεμίζουν εκ νέου με νερό τους υδροφόρους ορίζοντες και δρουν ως ασπίδες προστασίας από τις τρομερές παράκτιες καταιγίδες, ειδικά σε χώρες με ακτή σε ωκεανούς ή ανοιχτές θάλασσες.

Στο συνέδριο του 2008 διατυπώθηκε η θέση που εντάχθηκε μετά στα συμπεράσματα, πως αν για κάποιο λόγο, οι υγρότοποι του κόσμου απελευθέρωναν το φορτίο τους σε διοξείδιο του άνθρακα, θα ενισχυόταν δραματικά το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Φυσικά θα ακολουθούσε και η αύξηση της συχνότητας των ακραίων φαινομένων που συνδέονται με το –τότε αποκαλούμενο- φαινόμενο.

Οι Μαρίκες, ως υγρότοπος Α προτεραιότητας, σημασία που απέκτησε με λαβή και τα συμπεράσματα του συνεδρίου του 2008 και στο ποσοστό που τους αναλογεί, μαζί με το παγκόσμιο δίκτυο υγροτόπων, διαθέτουν μέρος, σημαντικό για τα ελληνικά δεδομένα, των 771 δισεκατομμυρίων τόνων αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Κρατούν αιχμάλωτο, δηλαδή, μέρος από το ένα πέμπτο της συνολικής ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα που υπάρχει στη Γη. Ποσότητα  ίση με αυτή που υπάρχει σήμερα στην ατμόσφαιρα.

Η άποψη της ΕΥΔΑΠ για τα συμπεράσματα του συνεδρίου για την προστασία των υγροτόπων εκφράστηκαν με έργα - Μαρίκες Ιανουάριος 2022

Σύμφωνα λοιπόν με το διεθνές συνέδριο  για τη σχέση των υγροτόπων με τη μεταβολή των κλιματικών συνθηκών, κάθε υγρότοπος αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα όχι μόνο για τον τόπο του αλλά και για τη γη ολόκληρη. Ψιλά γράμματα θα πει ένας αναπτυξιολάγνος ψηφοθήρας βλαχοδήμαρχος ή ένας ψηφοθήρας κυβερνητικός, που ερεθίζονται όταν βλέπουν έναν  ελαστιχοφόρο και εκσπερματίζουν όταν βλέπουν  έναν ερπυστριοφόρο εκσκαφέα, να αντικαθιστούν έναν υγρότοπο με μία «αναπτυξιακή» υποδομή.

Αλλά είπαμε. Πριν εκπολιτιστούμε κάποιοι μας έπεισαν να εκσυγχρονιστούμε. Χτίζουμε πάνω στην άμμο ένα μέλλον που θα καταρρεύσει πάνω στα κεφάλια των παιδιών μας.

Αλλά τελικά ποιος νοιάζεται γι’ αυτά. Η ζωή είναι μικρή για να είναι μίζερη, οπότε όσο το ταχύτερο της δώσουμε τη χαριστική βολή, τόσο το καλύτερο.

Δεν θα μας κλάψει και κανένας πολιτισμός άλλωστε.

Της συνεργάτιδος μας και μέλους της Κίνησης για την Προστασια και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας Εμμανουέλας Τερζοπούλου

Θα βρείτε στο τέλος του άρθρου και τη σχετική ραδιοφωνική εκπομπή - αφιέρωμα ατη Φωνή της Ελλάδας και στη Νικόλ Λιακοσταύρου (Η μικρή Θαάσσίνή 3/12/2021)

Στις 28/11/2021, αναρτήσεις στα ΜΚΔ(μέσα κοινωνικής δικτύωσης) αλλά και σε διάφορους άλλους ιστοτόπους, καλούν σε μαζική διαμαρτυρία και συμπαράσταση εναντίον ενός ακόμα περιβαλλοντικού  εγκλήματος που εξελίσσεται στην ανατολική Αττική. Ο λόγος είναι η  εισβολή χωματουργικών μηχανημάτων στους προστατευόμενους υγροτόπους και στην περιοχή Natura 2000  του ποταμού Ερασίνου στη Βραυρώνα.  Εισβολή στον βιότοπο των εκβολών του αρχαίου ποταμού Ερασίνου, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Βραυρώνος.  Εισβολή και καταστροφή του βιότοπου του ενδημικού και «εμβληματικού» (κατά το ΕΛΚΕΘΕ) είδους ψαριού pelasgus parathonicus. Εισβολή σε μία περιοχή χαρακτηρισμένη «Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους-ΤΙΦΚ» γιατί έχει παραμείνει αναλλοίωτη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ένα έγκλημα περιβαλλοντικό, πολιτιστικό, οικονομικό και εν κατακλείδι πολιτισμικό, αφού αποτελεί μία ακόμα έκφανση του νεοελληνικού πολιτισμού της καταστροφής, της ισοπέδωσης και της παράδοσης του φυσικού περιβάλλοντος και του τόπου γενικότερα  στα αχόρταγα στόματα αυτών που οι σχεδιασμοί τους ποτέ δεν υπολόγισαν την κοινή ωφέλεια παρά μόνο τα κέρδη των εργολάβων και των επενδυτών που προσβλέπουν στην ...«ανάπτυξη» της περιοχής.

Τα προσχήματα είναι πάντα, μονότονα τα ίδια. Η διευθέτηση (που συνοδεύεται πάντα με μία εικονική και  ψευδεπίγραφη οριοθέτηση) των τελευταίων φυσικών ρεμάτων, εν προκειμένω της Αττικής. Αφού εγκιβωτίστηκαν, θάφτηκαν και «εξαφανίστηκαν» 700 φυσικά ρέματα που διέθετε κάποτε η Αττική, τώρα η καταστροφή ολοκληρώνεται με τα τελευταία πενήντα. Και επαναλαμβάνουμε: όχι για το κοινό καλό, αλλά για το ιδιωτικό. Για το όφελος αυτού που έχει χτίσει αυθαίρετα στην κοίτη του ρέματος. Για το όφελος των εργολάβων. Για το όφελος αυτών που λιγουρεύονται real estate με τις εκτάσεις που αποσπώνται από τη δημόσια περιουσία (ρέματα και όχθες) και οι οποίες με τις κατάλληλες «αλλαγές χρήσης» αργά ή γρήγορα θα παραχωρηθούν προς οικοδόμηση. Για το όφελος των δημάρχων που υπόσχονται «ανάπτυξη» στους αφελείς και ανοίγουν business για τους ίδιους. Ίδιο όφελος, εκείνο του ξεροκόμματου έχει κάθε διοικητικός που συναυτουργεί σε τέτοιες ενέργειες. Ενέργειες που η ελληνική και διεθνής εμπειρία τις έχει καταστήσει παράδειγμα προς αποφυγή. Ενέργειες που στο εξωτερικό αποτελούν λόγο δημοπράτησης έργων αναίρεσης των καταστροφών που προκάλεσαν όταν «δεν ήξεραν», έργων επαναφοράς των ρεμάτων στη φυσική τους κατάσταση. Σήμερα  όμως κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί ότι «δεν ήξερε».

Ας επανέλθουμε όμως στον Ερασίνο και τα εγκλήματα που  η κυβέρνηση δια του Υπουργείου Υποδομών  επιχειρεί πάνω του.

Όψη του Ερασίνου σήμερα

Περιβαλλοντικό Έγκλημα με τη χρηματοδότηση Ευρωπαϊκών Φορέων

Το έργο της  «Διευθέτησης του ρέματος Ερασίνου ανατολικής Αττικής -ανάδοχος εταιρεία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΔΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΕ» συγχρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και μαζί με άλλα 10 αντιπλημμυρικά  έργα έχουν κάνει χρήση πόρων (δάνεια) της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Αναπτυξιακής Τράπεζας του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Οι ευρωπαϊκοί χρηματοδοτικοί φορείς έχουν σαν αρχή τους μεταξύ άλλων να μη χρηματοδοτούν έργα τα οποία επιτείνουν/επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή και τα οποία αντίκειται σε Ευρωπαϊκές Οδηγίες και εθνικές νομοθεσίες.

Ο αφανισμός λοιπόν μίας περιοχής Natura και τριών σημαντικότατων  υγροτόπων Α’ προτεραιότητας του ποταμού Ερασίνου  δεν έχει επιπτώσεις  στη κλιματική αλλαγή;;; Για να χρηματοδοτείται μάλλον δεν θα έχει, θα υποθέσει κάποιος. Αμ δε! Οι ελληνικές κυβερνήσεις διαχρονικά καταφέρνουν να εξαπατήσουν ακόμη και τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς!!! Με μία Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων(ΜΠΕ) της συμφοράς, των αρχών του 2000, που δεν αναφέρει καν την ύπαρξη υγροτόπων ούτε το ισχύον  καθεστώς προστασίας (Ειδική Ζώνη Διατήρησης) που επιβάλλει εντελώς διαφορετικές μελετητικές προδιαγραφές, η Ελλάδα κατάφερε τη χρηματοδότηση ενός από τα πιο αντιπεριβαλλοντικά έργα που εκτελούνται στην Αττική, ίσως και στην Ελλάδα.

Άλλη μια «κατά παραγγελία» ΜΠΕ, ανάμεσα στις πάμπολλες που γίνονται στην Ελλάδα! Μία ΜΠΕ που δεν καταγράφει την πραγματική κατάσταση, τα είδη, τα καθεστώτα προστασίας, παρά μόνο διογκώνει τους κινδύνους πλημμύρας μίας εντελώς ακατοίκητης περιοχής, η οποία μάλιστα απαγορεύεται να χτιστεί με βάση τις ισχύουσες χρήσεις γης!!! Ένα αντιπλημμυρικό έργο στη μέση του πουθενά! Μία ΜΠΕ που όχι μόνο αποκρύπτει τις προφανείς αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αντίθετα εφευρίσκει  και θετικές!!!

Οι κοινωνικές και νομικές αντιδράσεις κατά του έργου, εξαφανίζονται ως δια μαγείας

Οι χρηματοδοτικοί φορείς ενδιαφέρονται (ή κάνουν πως ενδιαφέρονται) και για το αν υπάρχει κοινωνική αντίδραση για το κάθε έργο που θα χρηματοδοτήσουν. Ξέρουν πως διαχειρίζονται λαϊκό χρήμα και είναι ανεπίτρεπτο η ίδια η κοινωνία να αντιδρά σε αυτό που χρηματοδοτούν.

Και όμως. Οι αντιδράσεις σβήνουν, αφού οι «αρμόδιοι» ή δεν θα τις αναφέρουν καθόλου,  ή θα «εξηγήσουν» στους φορείς πως οι αντιδρώντες δεν είχαν καταλάβει σωστά τις τεχνικές παραμέτρους του έργου, ή ακόμη χειρότερα θα συκοφαντήσουν τις αντιδράσεις ως προερχόμενες εκ προσωπικών συμφερόντων.

Έτσι έγινε και με το δόλιο τον Ερασίνο. Και ύστερα από αυτά, ευτυχισμένοι όλοι έβαλαν τις υπογραφές για να ξεκινήσει το έγκλημα που θα μας φέρει πιο κοντά στα ακραία φαινόμενα και την καταστροφή. Με χρήματα των Ελλήνων και Ευρωπαίων πολιτών, αλλά και δανεικά που θα αυξήσουν το δημόσιο χρέος μιας ήδη καταχρεωμένης χώρας.

Φαραωνικά έργα στη μέση του πουθενά

Δεν θα πιστέψει κανείς στα μάτια του αν κάνει μία βόλτα να δει το …αντιπλημμυρικό έργο που ξεκίνησε για ένα τόσο δα ποταμάκι.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το έργο προβλέπει την κατασκευή:

α. Δύο τεράστιων φραγμάτων (κυρίως φράγμα και πρόφραγμα). Το κυρίως φράγμα θα έχει ύψος 21,5 μέτρων δλδ ύψος μίας επταόροφης πολυκατοικίας και πλάτος (μήκος στέψης) 300 μέτρα!!!

β.  Έργων διευθέτησης του ρέματος Ερασίνου με επένδυση της κοίτης και των πρανών από συρματοκιβώτια (ανάντη και κατάντη του φράγματος), συνολικού μήκους περίπου 9 χιλιομέτρων, από την Αττική οδό μέχρι τις εκβολές

γ. Έργων διευθέτησης του ρέματος Αγίου Γεωργίου(ρέμα που συμβάλλει στον Ερασίνο) με επένδυση της κοίτης και των πρανών από συρματοκιβώτια, συνολικού μήκους περίπου 8,5 χιλιομέτρων

δ. Έργων διευθέτησης τμημάτων συμβαλλόντων ρεμάτων (Μαλέξη, Κοιλάδα Βασιλέων, Μαρκοπούλου)

ε. Εκτροπή του ρέματος Ερασίνου στην περιοχή Natura των εκβολών, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο

Ο χρόνος ολοκλήρωσης του έργου υπολογίζεται το Μάιο του 2023 και ο προϋπολογισμός του είναι περίπου 49.000.000,00 €.

Οριζοντιογραφική αποτύπωση των έργων στον Ερασίνο στις προστατευόμενες περιοχές. Αποτύπωση: Πρωτοβουλία για την Προστασία του Ερασίνου και  Μη Κυβερνητική Οργάνωση ΟΖΟΝ

Ποτέ δεν είναι αργά

Τα έργα ξεκίνησαν δημιουργώντας μία λυπηρή εικόνα, προπομπό του μέλλοντος που επιφυλάσσεται για εμάς. Με μηχανήματα να αλωνίζουν, με εργοτάξια σε χώρους που κάποτε βασίλευε η ειρήνη, φώλιαζαν και αναπαράγονταν υδρόβια και  παρυδάτια είδη πανίδας και ορνιθοπανίδας και άνθρωποι απολάμβαναν ένα χαρακτηριστικό δείγμα του σπάνιου αττικού τοπίου. Με αποψιλώσεις, μπαζώματα και εκσκαφές των φυσικών υγροτοπικών πεδίων του ποταμού που απειλούν προστατευόμενα και απειλούμενα είδη.

Έτσι προχωρούν για να καταστρέψουν το δημόσιο αγαθό της Φύσης και να το αποδώσουν ως οικόπεδα και «αξιοποιήσιμη γη» σε «φιλικά» συμφέροντα και μετρητό σε όσους δραστηριοποιούνται στην αγορά των έργων.

Η ανατολική Αττική καταγράφει στις μέρες μας το δικό της χρονικό καταστροφής. Το αύριο δεν θα θυμίζει σε τίποτα αυτό που κάποτε δεν χορταίναμε να απολαμβάνουμε, αυτό που είναι το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα του τόπου μας.

Όμως ποτέ δεν είναι αργά για να σταματήσουμε το έγκλημα. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε έστω και τώρα αυτό που χάνουμε και το μέλλον που προδιαγράφεται για εμάς και τα παιδιά μας...

Εμμανουέλα Τερζοπούλου