Μία ανάρτηση από από την ιστοσελίδα του δικτύου Groundwork USA για την αποκάλυψη του ποταμού και τις ευεργετικές συνέπειες της

Διαβάζοντας την ανάρτηση του Δ. Ζαρρή (πολιτικός μηχανικός, μελετητής υδραυλικών έργων και ,απόφοιτος της σχολής Υδρολογίας του Imperial College of Science, Technology and Medicine) στην ομάδα Πολίτες υπέρ των ρεμάτων  θεωρήσαμε πως είναι επιτακτική ανάγκη να  μεταφέρουμε την αναφερόμενη δημοσίευση και στην Attica Voice, προκειμένου να υπάρχει η εικόνα του πως σκέφτεται και πως δουλεύει ο λεγόμενος και προηγμένος κόσμος. Είναι μία ακόμα απόδειξη του πόσο οπισθοδρομικές είναι οι προτάσεις διευθετήσεων και ειδικά σε επιβαρυμένες περιοχές, όπως η Αττική. Οι υποστηρικτές  των καλούμενων "γκρίζων λύσεων" αποδεικνύονται για ακόμα μία φορά αμφιλεγόμενοι, στη μάταιη προσπάθεια τους να υπερθεματίσουν σε ζημιογόνες και εξαιρετικά επικίνδυνου αποτελέσματος λύσεις. Και όταν διαπιστώνουν πως ο καιρός τους έχει αφήσει πίσω, καταφεύγουν σε λοιδορίες και ψέματα αυτογελοιοποιούμενοι. Αλλά αυτό είναι κάτι αδιάφορο και ξεπερασμένο για τον σκεπτόμενο άνθρωπο.

Ας δούμε όμως τις εξελίξεις στο θέμα της διαχείρισης επιφανειακών ροών, ποτάμιων ροών και ρεμάτων, στον πολιτισμένο κόσμο του οποίου μέρος διατεινόμαστε πως είμαστε κι εμείς.  Σημειώνουμε πως στην περίπτωση της Νέας Υόρκης και του Saw Mill είχαμε αναφερθεί και σε παλαιότερη ανάρτηση μας, που ασχολούνταν με εργολάβοι οικοδομών που υπερθεμάτιζε για την καναλοποίηση του Μεγάλου Ρέματος επικαλούμενος μία παρουσιασμένη ως δική του, δήθεν επιστημονική, αλήθεια

DAYLIGHTING THE SAW MILL RIVER

Groundwork USA

Λίγα περιβαλλοντικά έργα καταφέρνουν να εστιάσουν το ενδιαφέρον της κοινότητας τόσο έντονα όσο εκείνα που αποσκοπούν στη δημιουργία ή την ανάκτηση πάρκων και διαδρομών  κατά μήκος αστικών, υδάτινων ροών. Το Groundwork network έχει να επιδείξει αξιοσημείωτη επιτυχία σε τέτοια έργα, μεταξύ των οποίων είναι και η αποκάλυψη (Daylighting) του ποταμού Saw Mill και του πάρκου που γεννήθηκε στο Yonkers της Νέας Υόρκης, του πράσινου διάδρομου του ποταμού Spicket στο Lawrence της Μασαχουσέτης,  του πράσινου διαδρόμου του ποταμού Elizabeth στο Elizabeth του New Jersey και του πράσινου διαδρόμου του ρέματος Mill στο Cincinnati.  Η δημιουργία πάρκων κατά μήκος υδάτινων ροών μπορεί να είναι από απλή μέχρι μεγάλη και περίπλοκη.

Saw Mill River, Yonkers, NY, μετά την αποκάλυψη του (daylighting)

Τα έργα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν προκυμαίες (ντόκους), προβλήτες για ψάρεμα, διαδρομές για κανό, γήπεδα, πράσινες διαδρομές και άλλες παραποτάμιες βελτιώσεις, όλα με δεδομένη τη δημόσια πρόσβαση στο ποτάμι, στην υδάτινη ροή. Τα παραποτάμια πάρκα γίνονται χώροι για εκδηλώσεις, για εκπαίδευση, αναψυχή ή απλά αναπόληση και για μοναχικές, προσωπικές στιγμές. Μπορούν να γίνουν καταλύτες για την αναζωογόνηση της γειτονιάς και σε κάποιες περιπτώσεις να γίνουν οδηγοί σε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη πιεσμένων από την ανθρώπινη δραστηριότητα  ή υποβαθμισμένων περιοχών.

Η παρουσία του ποταμού Saw Mill και η δύναμη του νερού του που τροφοδοτούσε νερόμυλους,  έκανε το Yonkers μια ακμάζουσα βιομηχανική πόλη. Η ακμή της αυτή ξεκίνησε το 1650.  Στο πέρασμα του χρόνου και λόγω της έλλειψης γης (αφού η ζήτηση της είχε αυξηθεί) «συμπίεσε» τον ποταμό με αποτέλεσμα αυτός να καλυφθεί σε διάφορα σημεία. Τελικά, στη δεκαετία του 1920 καλύφθηκε και το τελευταίο τμήμα του ποταμού από έναν χώρο στάθμευσης (που μετονομάστηκε σε Larkin Plaza). Στη δεκαετία του 1960, η βιομηχανική δραστηριότητα άρχισε να μεταφέρεται αλλού και μέχρι το 2000 έμειναν άδεια και εγκαταλελειμμένα κτήρια να περιστοιχίζουν τα πάρκινγκ και το κέντρο της πόλης.

Το έργο

Daylighting σε εξέλιξη. Φωτογραφία Saw Mill River Coalition

Οι συνθήκες που συνέτειναν για να γίνει πραγματικότητα η αποκάλυψη και αποκατάσταση  των προηγουμένως θαμμένων τμημάτων του ποταμού Saw Mill πλήθυναν έως το 1992. Εκείνη τη χρονιά ο στρατός των ΗΠΑ χαρακτήρισε την αποκάλυψη – αποκατάσταση της φυσικής κατάστασης του ποταμού στη θέση του χώρου στάθμευσης Larkin Plaza, ως την ενδεδειγμένη – έγκυρη  λύση.

Το 1999, η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) και η Εθνική Υπηρεσία Πάρκων εγκαινίασαν τη Groundworks Yonkers  με εξαγορές για να εστιάσουν  σε περιβαλλοντικά έργα. Η αποκάλυψη και επαναφορά των ποταμών ήταν ένα έργο προτεραιότητας και το 2002, το δίκτυο Groundwork στρατολόγησε φοιτητές του πανεπιστημίου Columbia για να εμπνευστούν ένα όραμα. Ο οργανισμός Scenic Hudson ανέλαβε τη χρηματοδότηση  του δικτύου για τη διεξαγωγή συνεδρίων εισαγωγής της κοινότητας στο έργο. Στην ιδέα, στα επιμέρους τμήματα του και στους στόχους του. Και, η πόλη τότε άρχισε να φλερτάρει με την αποκάλυψη του σκεπασμένου ποταμού και την ανάπλαση του,  αξιοποιώντας την και για να αναζωογονήσει και την τοπική οικονομία.

Η χρηματοδότηση ήταν κρίσιμη για την αποκατάσταση των ενδιαιτημάτων και την ενεργό  συμμετοχή της κοινότητας

Η ύπαρξη ενός συνεργάτη μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ο οποίος εμπλέκεται βαθιά στην συμμετοχή της κοινότητας και στις περιβαλλοντικές λεπτομέρειες, ήταν ένα όφελος για την πόλη του Yonkers. Η χρηματοδότηση τοπικών ιδρυμάτων (Westchester Community, Hudson River) παρείχε προσωπικό για να ξεκινήσει μια ευρύτερη προσπάθεια σχεδιασμού. Η κρίσιμη πολυετής χρηματοδότηση από το EPA Office of Water και το Πρόγραμμα NY-NJ Harbor Estuary στήριξε με τη συμμετοχή της κοινότητας, ένα σχέδιο οικότοπου και τις επιτόπιες εργασίες με το City's Downtown and Waterfront Development Office και την ομάδα μελέτης και κατασκευής . Ενώ η Groundwork ξεκίνησε τη συνεργασία, η προσπάθεια έβρισκε όλο και μεγαλύτερη απήχηση με τη συμμετοχή τοπικών επιχειρήσεων, πολλών κοινοτικών εταίρων και κρατικών και ομοσπονδιακών χρηματοδοτικών φορέων. Αυτά έχουν εξελιχθεί σήμερα σε μακροχρόνιες εργασιακές σχέσεις.

Ένα νέο ποτάμι γεννήθηκε

Ένα από τα πιο ωραία πράγματα σε αυτό το έργο είναι ότι δημιουργήθηκε μία νέα διαδρομή  για το ποτάμι. Το υπόγειο κανάλι του ποταμού αφέθηκε στη θέση του ως υπερχειλιστής (διάταξη ασφαλείας)  σε έντονες βροχοπτώσεις - οι οποίες διαφορετικά θα είχαν πλημμυρίσει το πάρκο. Ένας θάλαμος κατασκευάστηκε γύρω από το υπόγειο κανάλι του ποταμού για να εκτρέψει μέρος της ροής του ποταμού στη νέα διαδρομή του ποταμού. Επειδή η παρουσία μολυσματικών ουσιών από την παλιά βιομηχανική χρήση, είχε  μετατρέψει το ποτάμι σε μία «σκούρα ροή», το νέο μονοπάτι ήταν επενδεδυμένο με βαρύ βινύλιο.

Τον Απρίλιο του 2012, μέσα σε έξι μήνες από τη ροή του νερού, το ποτάμι συνδεόταν και πάλι με τη ζωή!

Πρασινοκεφαλόπαπια και κυπρίνος στον ελεύθερο Saw Mill River

Οικολογικές επιπτώσεις: 1.300 τετραγωνικά μέτρα νέου υγροτόπου, συμπεριλαμβανομένης μιας πιο παλιρροϊκής λίμνης – εφήμερου υγροτόπου  και δύο ακόμα μικρότερων, που υποστηρίζουν πολλά είδη (χελώνα, πάπιες, μπλε καβούρι, το απειλούμενο με εξαφάνιση αμερικανικό χέλι και άλλα). Τα εγγενή είδη φυτών που φυτεύονται ως παραποτάμιοι βιότοποι προσελκύουν ωφέλιμα έντομα για να αναπτυχθεί φυσιολογικά η τροφική αλυσίδα.

Πολιτιστικές επιπτώσεις:  Το πάρκο ελκύει τους επισκέπτες με τον ήχο του ρέοντος νερού και την ομορφιά του. Το πάρκο φιλοξενεί περιηγήσεις, παραστάσεις τέχνης, εκδηλώσεις, μουσική, δημόσιες παραστάσεις τέχνης και μια εποχική αγορά αγροτών που διαχειρίζεται από την Groundwork Hudson Valley. Γίνονται και μαθήματα, διαλέξεις για το αμερικάνικο χέλι (American Eel).  Πρόκειται για πλήρη εκπαιδευτική σειρά  με ένα μωσαϊκό που δείχνει το ταξίδι του χελιού από τη θάλασσα των Σαργασσών στον ποταμό, διαθέσιμο στον κόσμο και σε εκπαιδευτικούς.

Οικονομικές επιπτώσεις: Το νέο πάρκο έχει ήδη πιστωθεί από την πόλη  το ότι ενεργοποίησε με την παρουσία του τα εξής:

την ανάπλαση της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της ανανέωσης μιας εταιρείας τεχνολογίας, αξίας 7 εκατομμυρίων δολαρίων, με 180 θέσεις εργασίας

μια ιστορική αναπαλαίωση αξίας  43 εκατομμυρίων δολαρίων, που αφορούσε  πέντε έως επτά κτήρια και έναν ουρανοξύστη διαμερισμάτων.

Επίσης στο πάρκο πιστώνεται και η δημιουργία  ενός συγκροτήματος κτηρίων μικτής χρήσης, για την αντικατάσταση των εγκαταλελειμμένων κτηρίων κατά μήκος της μίας πλευράς του πάρκου.

Μαθήματα που αντλήθηκαν κατά την πορεία - Οδηγίες που προέκυψαν

1. Ένα μεγάλο όραμα για να προχωρήσει πρέπει να είναι κοινό. Δεν μπορεί να δημιουργηθεί μεμονωμένα από έναν φορέα ή από «απόντες» σχεδιαστές, δηλαδή κάποιους μελετητές που δεν έχουν το αντικείμενο που μελετούν ως μέρος της ζωής τους. Σχέδια που δεν εμπλέκουν ολόκληρη την κοινότητα συχνά οδηγούν σε ελαττωματικά σχέδια και αμφιλεγόμενες δημόσιες συναντήσεις.
2. Ένα όραμα μένει ζωντανό μέσω εκδηλώσεων (συχνά για πολλά χρόνια) που συνδέονται με διαφορετικά κοινά.
3. Είναι απαραίτητη η κοινοποίηση των οικονομικών, οικολογικών, εκπαιδευτικών και εργασιακών ωφελειών του έργου αποκάλυψης και αποκατάστασης των
4. Απαραίτητη είναι και η προώθηση συνεργασιών για την πολιτική, οικονομική και επιχειρηματική που μπορεί να χρειαστεί
5. Στο τραπέζι της συζήτησης πρέπει να μπούνε οι πόροι και οι ειδικοί.
6. Νέοι άνθρωποι πρέπει να εμπλέκονται σε αυτά τα έργα
7. Η τεχνική πληροφορία που αφορά σε κόστη, μεθόδους, ενδιαιτήματα πρέπει να είναι αξιόπιστη.
8. Αναμενόμενες προκλήσεις:

• • Η κοινότητα πρέπει να εξασφαλίσει θέση στον σχεδιασμό εφόσον η χρηματοδότηση επιβεβαιωθεί.
  • Πρέπει να εξασφαλίζεται πως ο σχεδιασμός αναβαθμίζει βιότοπους και την ποιότητα των νερών.
  • Πρέπει να εξασφαλιστεί πως προγράμματα λειτουργίας των αποκαταστημένων χώρων θα εκκινήσουν αμέσως μόλις ολοκληρωθούν οι εργασίες αποκατάστασης και δεν θα εγκαταλειφθεί ο χώρος..
  • Πρέπει να υπάρξει πρόνοια για την αντιμετώπιση εγκληματικών ενεργειών, βανδαλισμών κλπ.
  • 
  • Το μωσαϊκό  με τα χέλια του Haifa Bint-Kadi στο πάρκο του αποκαλυμμένου Saw Mill River

Τα επόμενα βήματα (μετά την αποκατάσταση) και νέες συνεργασίες

Με την ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου του έργου αποκάλυψης του ποταμού και επαναφοράς του στη φυσική κατάσταση, η πόλη προχώρησε με το Daylighting Phase II-Mill Street και το Daylighting Phase III-Chicken Island. Αν και αυτά είναι πολύ πιο μικρά, εστιάζουν την προσοχή στην ιστορία της κάλυψης ποταμών, την έκπληξη που η φύση μπορεί να ανταποκριθεί γρήγορα στις επεμβάσεις αποκάλυψης και επαναφυσικοποίησης, το ενδιαφέρον για το πού τρέχει ακόμα το ποτάμι υπόγεια και στην απόλαυση του ήχου του νερού σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από ξηρότητα.

Η Groundwork χρησιμοποίησε τις εργασίες στο πάρκο και το ποτάμι ως ερέθισμα  για τη νεολαία και τους κατοίκους της περιοχής για να τους εμπλακούν στη διαχείριση. Τον Αύγουστο του 2014, η Υπηρεσία Ψαριών & Άγριας Ζωής των ΗΠΑ όρισε τη συνεργασία της με την Groundwork Hudson Valley, για την ενίσχυση των διαχειριστών αστικών ποταμών, ως Συνεργασία Urban Wildlife Refuge Partnership.

Η Groundwork έλαβε επίσης μια μικρή επιχορήγηση της Urban Waters για τη δημιουργία ενός προγράμματος διαχείρισης «Eyes on the River».

Πηγές (διαθέσιμες για κατέβασμα υλικού

Daylighting Saw Mill River

http://www.UrbanWatersLearningNetwork.org)

και

• Lessons Learned: Reclaiming Urban Waters Across the U.S., May 2012, Groundwork USA.
• Daylighting: New Life for Buried Streams, 2000, Rocky Mountain Institute