Του Αλέξη Κροκιδά*

H ελευθερία είναι το άλυτο μυστήριο της φιλοσοφίας. Όχι το μόνο βέβαια. Ίσως κιόλας και με κάποια γενναιόδωρη δόση υπερβολής, η φιλοσοφία είναι αυτή ακριβώς η συστηματική προσπάθεια να παραμείνει το μυστήριο άλυτο. Κάπως διαφορετικά ειπωμένο από κάποιο τυπάκι τον 19ο αιώνα, δεν εχει σημασία ποιο, Οι φιλόσοφοι έχουν απλά ερμηνεύσει τον κόσμο. Το θέμα είναι να τον αλλάξουμε. Θες προφητεία, θες σύμπτωση, θες το κάρμα, ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ από τότε. Χωρίς καμία δόση υπερβολής, έχει γίνει πιο ανελεύθερος. Πιο βάρβαρος. Πιο αμείλικτος.

Μέσα στα «χρόνια της κρίσης», μίας από τα πολλές αλληλοδιαδεχόμενες κρίσεις που δεν έχουν πάψει να μαστίζουν την ελληνική κοινωνία εδώ και 200 χρόνια, δηλαδή όση και η ζωή του νεοελληνικού κράτους, το αμερικάνικο κέντρο ερευνών (think tank) Pew είχε διεξαγάγει μία σημαντική έρευνα. Η έρευνα αφορούσε γενικά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες κα τις μεταβολές που παρατηρούντο στην ιεράρχηση των αξιών τους. Ήταν ένα βαρόμετρο θα μπορούσαμε να πούμε που έδειχνε «κατά που πνέουν οι άνεμοι» για κάθε ευρωπαϊκή χώρα στην οποία διεξήχθη η έρευνα.

Πολλές και πολλοί θα διατηρούμε μνήμες από εκείνη την έρευνα, όπως της επέτρεψαν να φτάσει σε εμάς τους απλούς πολίτες της χώρας, οι διαμεσολαβητές της ενημέρωσης μας. Χαρακτηριστικά είναι τα ευρήματα που έδειχναν μεταξύ άλλων, την ολοένα αυξανόμενη συντηρητικοποίηση, την οπισθοδρόμηση της ελληνικής κοινωνίας. Δείκτες όπως εκείνος που μετρά το πως βλέπει και εντέλει πως κατατάσσει ο κάθε λαός τον πολιτισμό του, αν και θα έπρεπε πρώτα να ερωτηθεί ο κάθε λαός για το αν πιστεύει πως διαθέτει πολιτισμό και αν ναι, με ποια κριτήρια το αποφάσισε. Τέλος πάντων, οι καθημαγμένοι Έλληνες του 2015 ισχυρίζονταν πως όχι μόνο διέθεταν πολιτισμό αλλά και τον κατέτασσαν στην κορυφή των παγκόσμιων πολιτισμών. Η έλλειψη αιτιολόγησης αυτής της «κρατούσας άποψης» εντός του «πανελληνίου» άφηνε μία απορία για το με ποια ζυγαριά τελικά ζυγίστηκε ο νεοελληνικός πολιτισμός ως «βαρύτερος» ή σημαντικότερος των υπολοίπων. Αλλά μάλλον αυτό δεν θα μπορούσε να μπει σε ερώτηση «έρευνας».

Γράφημα από την έρευνα του Pew research center (2018)

Όπως δημοσιεύτηκε στην προαναφερθείσα έρευνα, το 89% των Ελλήνων θεωρούν «τον πολιτισμό τους ανώτερο των άλλων», ενώ το 76% θεωρούν τη χριστιανική πίστη τους στοιχείο της εθνικής τους ταυτότητας και ότι μόνο ως χριστιανοί είναι «αληθινοί Έλληνες». Αναφορικά με την εθνική ταυτότητα, το 74% των Ελλήνων εκτιμούν ότι η καταγωγή εξ αίματος και η εθνική ταυτότητα ταυτίζονται. Δηλαδή όποιος δεν γεννήθηκε στην Ελλάδα από Έλληνες γονείς δεν μπορεί να είναι Έλληνας. Και κάπου εκεί γίνεται αντιληπτό πως το 74% των νεοελλήνων αγνοεί το ελληνικό «Τοσούτον δ’ απολέλοιπεν η πόλις ημών περί το φρονείν και λέγειν τους άλλους ανθρώπους, ώσθ’ οι ταύτης μαθηταί των άλλων διδάσκαλοι γεγόνασι και το των Ελλήνων όνομα πεποίηκε μηκέτι του γένους, αλλά της διανοίας δοκείν είναι, και μάλλον Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας, ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας» του Ισοκράτη, τον οποίο χρειάστηκε να «χειρουργήσουν» (βλ. Ν. Σαραντάκο για την επέμβαση του Παπαθεμελή) για να κάνουν τον Ισοκράτη να γράφει ό,τι αυτοί θέλουν. Το θέμα μας όμως εδώ δεν είναι ο Ισοκράτης ούτε ο πανηγυρικός του ούτε οι διαστρεβλωτές του. Το θέμα μας είναι η διάχυση του συντηρητικού σκότους στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα. Και αν θα κάναμε περιπτωσιολογία και με μεγάλη προσπάθεια ισχυριζόμασταν πως από την περίπτωση του Οδυσσέα Τσενάι μέχρι εκείνη του Γιάννη Αντετοκούνμπο η κοινωνία μας εξελίχθηκε, θα σπάγαμε τα μούτρα μας στους βράχους του καθημερινού ρατσισμού που επιβιώνει στη σκιά της νεοελληνικής ζωής σήμερα.

Η ζωή μετά

To 2018, το ίδιο think tank (Pew research center) διαπίστωνε πως οι Έλληνες βρίσκονταν στην κορυφή της κατάταξης μεταξύ 34 χωρών της Ευρώπης, για τις μεταφυσικές τους ανησυχίες. Το 92% των ερωτηθέντων δήλωσαν πως πιστεύουν στον θεό, ξεπερνώντας ακόμα και τους Ρώσους που απαντούν το ίδιο, στην ίδια ερώτηση, σε ποσοστό 75%. Στην κοιτίδα του Ορθού λόγου, ο Πλάτωνας είναι απλά εμπόρευμα στα τουριστικά της οδού Ηφαίστου.

Τελικά ποιος αξίζει την εμπιστοσύνη μας αφού ούτε εμείς οι ίδιοι δεν την αξίζουμε;

Γράφημα από την έρευνα της ΚΑΠΑ Research (2021)

Τον Αύγουστο του 2021, η Kapa Research δημοσίευσε μία έρευνα (Οι Έλληνες και το εμβόλιο κατά της Covid-19) που μεταξύ άλλων παρουσίαζε και ευρήματα για την εμπιστοσύνη που δείχνουν οι Έλληνες στους θεσμούς. Εκεί διαβάζουμε πως o ελληνικός Στρατός και το ΕΣΥ καταλαμβάνουν τις πρώτες δύο θέσεις. Ναι, το ΕΣΥ που σήμερα, ένα χρόνο μετά διέλυσε ο 5^ος και ο 12^ος θεσμός, σε σειρά κατάταξης με κριτήριο  την εμπιστοσύνη που απολαμβάνουν από τον ελληνικό λαό. Δηλαδή ο θεσμός της Κυβέρνησης (5^ος) και εκείνος του Κοινοβουλίου (12^ος). Ο ίδιος ο κριτής (ο ελληνικός λαός) δεν αντέδρασε διόλου ή αντέδρασε χλιαρά στη διάλυση του ΕΣΥ. Απλά ανάθεσε (όπως πάντα) σε 2 θεσμούς που δεν εμπιστεύεται, να διαλύσουν αυτόν που εμπιστεύεται. Τρέλα ή βλακεία, απόδειξη κι αυτό συντηρητικής στροφής, εσωστρέφειας, παραλυτικής ιδιωτείας και αδιαφορίας προς το δημόσιο συμφέρον, αφού ο θεσμός – θύμα της κυβερνητικής επίθεσης, ήταν υποτίθεται υψηλά ιεραρχημένος (2^ος) σε αξιοπιστία. Αν λοιπόν εκ του αποτελέσματος, αποδεικνύεται πως ο δείκτης εμπιστοσύνης που είχε αποδώσει ο ίδιος λαός πληθυσμός στο ΕΣΥ τον Αύγουστο του 2021, ήταν ψεύτικος τότε τι να πει κανείς για τους δείκτες εμπιστοσύνης προς τους υπόλοιπους θεσμούς; Ειδικά όταν μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται (ως θεσμός) και οι ..ιδιωτικές επιχειρήσεις (με «σκορ» 45% θετικές 54% αρνητικές γνώμες για το πόσο άξιες εμπιστοσύνης είναι). Αυτό άλλωστε φάνηκε πρόσφατα, τόσο με την αποδεδειγμένη, χρηματιστηριακή χειραγώγηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και με τα καλάθια του νοικοκυριού, τις τράπεζες και τα επιτόκια ή τις παραχωρήσεις αυτοκινητοδρόμων .

Τέλος πάντων, ο Στρατός μένει στην πρώτη θέση, ο κυβερνητικός θεσμός στην 5^η, η Αστυνομία στην 6^η, η Δικαιοσύνη στην 8^η, το Εκπαιδευτικό σύστημα στην 9^η, η Εκκλησία στη 10^η, η Τράπεζα της Ελλάδος στην 11^η, και από εκεί και κάτω βρίσκονται εκείνοι οι θεσμοί που προϋποθέτουν λαϊκή συμμετοχή, όπως το Κοινοβούλιο στη 12^η, η τοπική αυτοδιοίκηση στη 13^η, τα Κόμματα στη 16^η, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις στη 17^η και στον πάτο βρίσκονται τα -αποδεδειγμένα με τη βούλα Πέτσα- αναξιόπιστα ΜΜΕ και οι ΜΚΟ.  

Το να εμπιστεύεται ένας πληθυσμός (δεν τολμάμε να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη λαός εδώ) τον Στρατό περισσότερο από τη Δικαιοσύνη και την Εκκλησία περισσότερο από το Κοινοβούλιο του ή τα κόμματα του ή την «τοπική αυτοδιοίκηση», μόνο κατ’ ευφημισμό μπορεί να θεωρηθεί συντηρητικοποίηση. Είναι κάτι πολύ χειρότερο και μυρίζει μούχλα, τουλάχιστον  50 ετών.

Η παρουσία εντός του Κοινοβουλίου, νοσταλγών της Χούντας, φασιστών και λοιπών σκοτεινών υπάρξεων δεν αναφέρθηκε σε καμία έρευνα. Φρόντισε ο ίδιος ο ελληνικός λαός  πληθυσμός  να δείξει δια της ψήφου του πως αυτά τα στοιχειά της Ιστορίας εξακολουθούν να ζουν ανάμεσα μας και όχι πια στο περιθώριο της κοινωνίας. Είναι κρίμα που στην έρευνα για την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς δεν μπήκε και το παρακράτος. Ίχως να έπιανε καλύτερη κατάταξη και από αυτόν ακόμα τον Στρατό.

Πηγές:

Pew research center 2018

Pew research center 2022 Positive views of European Union reach new highs in many countries

ΚΑΠΑ Research (Aύγουστος 2021)

 ΥΓ: Θυμάστε το δίλημμα του δημοψηφίσματος του 2015; Τους Μενουμευρώπηδες; Το διπλανό διάγραμμα πρόσφατης έρευνα του Pew research center δείχνει πως είμαστε οι λιγότερο θετικά διακείμενοι προς την Ε.Ε. Τι λέτε; Μέσα στη συντηρητικοποίηση και την εσωστρέφεια μας, η επόμενη κίνηση θα είναι ένα "ηρωικό" GRexit; Πάντως σε σχέση με το 61+% του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, οι αρνητικά προς την ΕΕ διακείμενοι δείχνουν μείωση.

Άγνωσται αι βουλαί Κυρίου (αφού οι Έλληνες ποτέ δεν είχαμε Βουλή ούτε βούληση και προτιμάμε να πιστεύουμε μόνο στον Θεό, οποίος τελικά θα αποφασίσει για το ανάδελφο μας έθνος