«Τεχνικό χώρο» το ονομάζουν τα δελτία ειδήσεων και τα ΑΡΔ που έχουν αναλάβει εργολαβικά την εξημέρωση των λαϊκών στρωμάτων. Το Eurogroup έτσι παρουσιάζεται. Ως ένας τεχνικός χώρος συντονισμού των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης. Στην πράξη, όμως, πρόκειται για έναν από τους πιο ισχυρούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση – χωρίς αντίστοιχη δημοκρατική νομιμοποίηση, χωρίς θεσμική διαφάνεια και χωρίς ουσιαστικό έλεγχο.

Η ελληνική εμπειρία της περιόδου 2010–2015 λειτούργησε ως μεγεθυντικός φακός που αποκάλυψε το ποιόν και τη λειτουργία του μηχανισμού. Εκεί φάνηκε καθαρά τι σημαίνει το Eurogroup όταν από άτυπο φόρουμ μετατρέπεται σε κέντρο εξουσίας.

• Ένα όργανο «άτυπο», με πολύ πραγματικές και σοβαρότατες  συνέπειες

Το Eurogroup δεν είναι κανονικό θεσμικό όργανο της Ε.Ε. Είναι μία μόνο αναφορά σε μία παράγραφο της συνθήκης της Λισαβώνας (2007). Δεν προβλέπεται από τις Συνθήκες ως όργανο με αποφασιστικές αρμοδιότητες. Δεν τηρεί πρακτικά, δεν συνεδριάζει δημόσια και δεν λογοδοτεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτή η «ατυπία» παρουσιάζεται συχνά ως τεχνική λεπτομέρεια. Στην ελληνική περίπτωση, όμως, όπως θυμόμαστε (πιθανόν  θυμόμαστε) το Eurogroup αποφάσισε για:

• τα μνημόνια,
• τους όρους χρηματοδότησης,
• τις περικοπές μισθών και συντάξεων,
• τη φορολογική πολιτική,
• την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος,
• την εκποίηση δημόσιας περιουσίας.

Αποφάσεις δηλαδή που μεγέθυναν τη ροή χρήματος από τα χαμηλότερα εισοδήματα  προς τα ανώτερα, βαθιά πολιτικές, που κανονικά θα έπρεπε να αποτελούν αντικείμενο δημόσιας συζήτησης και δημοκρατικής κρίσης.

• Ζούμε σε δημοκρατία, αν έτσι νομίζετε

Κατά την περίοδο των μνημονίων, το ελληνικό Κοινοβούλιο βρέθηκε συχνά μπροστά σε τετελεσμένα. Νομοσχέδια εκατοντάδων σελίδων ψηφίζονταν με διαδικασίες-εξπρές, υπό την απειλή της διακοπής χρηματοδότησης. Οι υπουργοί επικαλούνταν αποφάσεις του Eurogroup ως εξωτερικό καταναγκασμό, αφαιρώντας από την εσωτερική πολιτική διαδικασία κάθε ουσιαστικό περιθώριο επιλογής.

Η κορύφωση αυτής της λογικής ήρθε το καλοκαίρι του 2015. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αντιμετωπίστηκε όχι ως δημοκρατική έκφραση, αλλά ως εμπόδιο που έπρεπε να ξεπεραστεί. Η χρηματοδοτική πίεση εντάθηκε, η ρευστότητα περιορίστηκε και το μήνυμα έγινε σαφές: η λαϊκή βούληση είναι αποδεκτή μόνο εφόσον δεν αμφισβητεί το κυρίαρχο οικονομικό πλαίσιο.

• Ποιος κάνει πραγματικά κουμάντο στο  Eurogroup; - Ποιος ο ρόλος των "επικεφαλής"

Τυπικά, όλες οι χώρες της Ευρωζώνης συμμετέχουν ισότιμα. Στην πράξη, όμως, η ελληνική εμπειρία έδειξε ότι οι αποφάσεις διαμορφώνονται μέσα από σαφείς συσχετισμούς ισχύος.

Κεντρικό ρόλο είχαν:

• οι ισχυρές οικονομικά χώρες, με πρωταγωνιστικό βάρος τη Γερμανία,
• η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μέσω του ελέγχου της ρευστότητας,
• η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως τεχνικός και πολιτικός διαμεσολαβητής,
• και το ΔΝΤ, που λειτούργησε ως εξωτερικός επιβλέπων και ουσιαστικά ως κρυφός  αρμοστής της πολιτικής λιτότητας.

Το Eurogroup λειτούργησε ως χώρος επικύρωσης αυτών των επιλογών, παρέχοντάς στα αφεντικά του τον μανδύα της «ευρωπαϊκής συναίνεσης». Και οι κάθε τύπου και προέλευσης «επικεφαλής» του δεν είναι τίποτα άλλο από πρόθυμες μαριονέτες – εκτελεστές των κάθε φορά υποβολιμαίων από τα αφεντικά, δήθεν αποφάσεων  του άτυπου οργάνου που. Πρόκειται για τις αποφάσεις που σπρώχνουν όλο και περισσότερο την κάθε ευρωπαϊκή χώρα, αλλά και την ήπειρο συνολικά προς τον κοινωνικό όλεθρο. Τις έχουμε ζήσει και τις ζούμε ακόμα από πρώτο χέρι.

• Η βαρβαρότητα βαφτίζεται «τεχνική ανάγκη»

Ένα από τα πιο προβληματικά χαρακτηριστικά του Eurogroup είναι η συστηματική αποπολιτικοποίηση των αποφάσεων. Πολιτικές επιλογές παρουσιάστηκαν ως μονόδρομοι, ως τεχνικές αναγκαιότητες χωρίς εναλλακτική.

Με αυτόν τον τρόπο:

• αφαιρέθηκε από τις κοινωνίες το δικαίωμα της επιλογής,
• απονομιμοποιήθηκε κάθε διαφορετική πρόταση,
• και η κοινωνική καταστροφή παρουσιάστηκε ως αναγκαία «προσαρμογή».

• Ο Πιερρακάκης

Η προώθηση του Κυριάκου Πιερρακάκη για τη θέση του προέδρου του Eurogroup παρουσιάζεται στον δημόσιο λόγο ως «εθνική επιτυχία» και ως «αναγνώριση» της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό πεδίο. Αυτά για αυτούς που πιστεύουν πως το Eurogroup είναι θεσμικό όργανο (είδαμε πως ΔΕΝ είναι). Αν η επιλογή κάθε επικεφαλής του άτυπου αυτού μηχανισμού εξεταστεί μέσα από το πρίσμα της ίδιας της λειτουργίας του Eurogroup, γεννά περισσότερα ερωτήματα απ’ όσα απαντά. Άλλωστε ξέρουμε πως το πρόσωπο που προωθείται είναι «ικανό για όλα» όπως συνηθίζεται να περιγράφονται οι αδίστακτοι και χωρίς ίχνος ενσυναίσθησης, καριερίστες που συνηθίζουν να πατάνε επί πτωμάτων για να πετύχουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες. Το κρίσιμο ζήτημα όμως δεν είναι το πρόσωπο, αλλά ο ρόλος που καλείται να υπηρετήσει.  Και στους καιρούς μας ο ρόλος αυτός υπόσχεται ακόμα περισσότερα δεινά για τους λαούς της Ευρώπης.

• Από «πρόβλημα» σε εγγυητή του συστήματος

Η Ελλάδα υπήρξε το κατεξοχήν εργαστήριο εφαρμογής των πολιτικών που αποφασίστηκαν στο Eurogroup. Η περίοδος 2010–2015 δεν ήταν μια αφηρημένη ευρωπαϊκή κρίση· ήταν μια περίοδος δραστικού περιορισμού της λαϊκής κυριαρχίας, με το Eurogroup να παίζει κεντρικό ρόλο.

Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, η ανάδειξη Έλληνα πολιτικού σε θέση κορυφής του Eurogroup δεν σηματοδοτεί κάποια θεσμική αυτοκριτική ή αλλαγή πορείας. Αντίθετα, υποδηλώνει ότι η Ελλάδα έχει πλέον πλήρως ευθυγραμμιστεί με το μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης  (και της κοινωνικής αποσάθρωσης) που άλλοτε της επιβλήθηκε.

Η μετάβαση της Ελλάδας είναι σαφής: από χώρα-παράδειγμα προς συμμόρφωση, σε χώρα-παράδειγμα πειθαρχίας στα κελεύσματα των ισχυρών. Δηλαδή χώρα -χώρος, με κατοίκους και όχι πολίτες που να μπορούν να κρίνουν και να αποφασίσουν για το μέλλον τους.

• Τι είδους «επιτυχία» είναι αυτή;

Η δημόσια συζήτηση γύρω από την υποψηφιότητα Πιερρακάκη εστιάζει κυρίως σε τεχνοκρατικά προσόντα, σε διεθνές προφίλ και σε «καλή εικόνα» στο εξωτερικό. Όμως το Eurogroup δεν είναι ουδέτερος θεσμός που χρειάζεται απλώς έναν ικανό διαχειριστή. Είναι ένας μηχανισμός χωρίς δημοκρατική λογοδοσία, με τεράστια πολιτική ισχύ που έχει επιβάλει συγκεκριμένο οικονομικό δόγμα. Και μη πιστεύει κανείς πως  η ανάληψη της προεδρίας του συνιστά ευκαιρία για τη χώρα μας. Το Eurogroup δεν πρόκειται να «αλλάξει εκ των έσω» με τον Έλληνα στην καταγωγή επικεφαλής. Εκτός του ότι ο συγκεκριμένος δεν είναι τίποτα άλλο από υπερφιλόδοξη και πρόθυμη μαριονέτα των ισχυρών του χρήματος, τίποτα δεν πρόκειται να ωφελήσει τον κόσμο  αν δεν συνοδεύεται από ρητή αμφισβήτηση του τρόπου λειτουργίας του μηχανισμού ή και κατάργηση του. Μέχρι στιγμής, κάτι τέτοιο δεν έχει τεθεί  σε κανένα  τραπέζι συζητήσεων.

• Ο ρόλος που απαιτείται να παίξει ο επικεφαλής του άτυπου αλλά επικίνδυνου μηχανισμού

Ο επικεφαλής του Eurogroup δεν είναι πολιτικός μεταρρυθμιστής. Είναι συντονιστής ενός υφιστάμενου πλαισίου. Καλείται να διαχειριστεί συναινέσεις στις ειλημμένες αποφάσεις των τραπεζών και των χρηματιστηρίων και όχι να ανοίξει δημοκρατικές ρωγμές. Με απλά λόγια είναι μία μαριονέτα των ισχυρών που φροντίζει να κατασκευάσει συναίνεση εντός της ΕΕ μέσω ενός άτυπου, πρακτικά αόρατου οργάνου του οποίου κατέχει τη θέση του επικεφαλής.

Υπό αυτή την έννοια, η επιλογή Πιερρακάκη δεν σηματοδοτεί μια προσπάθεια εκδημοκρατισμού του Eurogroup (πως θα μπορούσε άλλωστε να συνδυαστεί το όνομα του Πιερρακάκη με τη δημοκρατία), αλλά την ενσωμάτωση της ελληνικής πολιτικής ελίτ στον πυρήνα ενός συστήματος που στο παρελθόν λειτούργησε εις βάρος της ελληνικής κοινωνίας.

Η σιωπή γύρω από το δημοκρατικό έλλειμμα του Eurogroup και τον ρόλο του στην ελληνική κρίση είναι προϋποθέσεις για τη «θεσμική αναβάθμιση» και την περαιτέρω εθνική υποβάθμιση της χώρας (αλλά και αρκετών χωρών ακόμα). Αν προσθέσουμε και την απουσία λογοδοσίας που υπάρχει, ένας επικεφαλής με το παρελθόν του Κυρ. Πιερρακάκη σε αδίστακτους ελιγμούς, αναμένεται να οργιάσει στη θέση αυτή και να προωθήσει τα χειρότερα για τους λαούς της Ευρώπης.

Πάντα με τον μανδύα του «άτυπου» οργάνου και των διορθώσεων «τεχνικών  λεπτομερειών» όπως οι σταβλισμένοι στο Eurogroup χυδαία περιγράφουν στη γλώσσα τους, τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.