Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να πεις: "Υποφέρω": ένα κοινωνικό κίνημα είναι ακριβώς αυτή η στιγμή όπου ανοίγεται η δυνατότητα γι' αυτούς που υποφέρουν να μην λένε πια: "Υποφέρω εξαιτίας της μετανάστευσης και της γειτόνισσάς μου που εισπράττει την κοινωνική βοήθεια", αλλά: "Υποφέρω εξαιτίας αυτών που κυβερνούν. Υποφέρω εξαιτίας του ταξικού συστήματος"

Edouard Louis - Συγγραφέας

2005, Γαλλία. Ο «τυχαίος» θάνατος δύο νέων παιδιών στο Παρίσι το 2005 προκαλεί μια εξέγερση που συγκλονίζει ολόκληρη τη Γαλλία. Πίσω από τις στάχτες των χιλιάδων καμένων αυτοκινήτων, αποκαλύπτεται το πρόσωπο μιας άγνωστης Γαλλίας που μέχρι τότε κρατούσε καλά κρυμμένα τα εκατομμύρια των περιθωριοποιημένων πολιτών της

2018, Γαλλία. Αυτοί που εξεγείρονται αυτή τη φορά δεν είναι οι περιθωριακοί Γάλλοι αφρικανικής καταγωγής, αλλά οι λευκοί γηγενείς πολίτες.

Πολίτες μιας πλούσιας χώρας που βλέπουν τα δικαιώματα που είχαν αποκτήσει με αγώνες δεκαετιών να συρρικνώνονται και να εξαφανίζονται. Πολίτες που είχαν μεγαλώσει με τη βεβαιότητα ότι θα υπάρχει δουλειά για όλους, ότι αυτή η δουλειά θα είναι αξιοπρεπώς αμειβόμενη και ότι θα τους αφήνει ελεύθερο χρόνο να χαρούνε τη ζωή τους, βλέπουν ότι αυτά πλέον δεν είναι δεδομένα.

Πολίτες που εδώ και τρεις δεκαετίες τουλάχιστον βλέπουν ότι σύρονται σιγά σιγά στο περιθώριο. Ας δούμε πώς τους περιγράφει ο συγγραφέας Edouard Louis σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση στο lifo.gr

«Εδώ και μερικές μέρες προσπαθώ να γράψω ένα κείμενο για τα Κίτρινα Γιλέκα, αλλά δεν τα καταφέρνω. Υπάρχει κάτι στην ακραία βία και την ταξική περιφρόνηση που υποδέχτηκαν αυτό το κίνημα που με παραλύει, επειδή, από μια άποψη, αισθάνομαι κι εγώ προσωπικά να με σημαδεύουν.

Δυσκολεύομαι να περιγράψω το σοκ που ένιωσα όταν είδα να εμφανίζονται οι πρώτες εικόνες των Κίτρινων Γιλέκων. Έβλεπα στις φωτογραφίες που συνόδευαν τα άρθρα, σώματα που δεν φανερώνονται σχεδόν ποτέ στο δημόσιο και μηντιακό χώρο, σώματα καταπονημένα, εξουθενωμένα από την εργασία, την κούραση, την πείνα, τη μόνιμη ταπείνωση που δέχονται οι καταφρονεμένοι από τους κυρίαρχους, τον κοινωνικό και γεωγραφικό αποκλεισμό, έβλεπα σώματα κουρασμένα, χέρια κουρασμένα, πλάτες διαλυμένες, μάτια εξαντλημένα.   Συγκλονίστηκα επειδή βέβαια έχω μια απέχθεια απέναντι στη βία του κοινωνικού κόσμου και τις ανισότητες, αλλά πρωτίστως ίσως επειδή τα σώματα αυτά που έβλεπα στις φωτογραφίες έμοιαζαν με τα σώματα του πατέρα μου, του αδερφού μου, της θείας μου... Έμοιαζαν με τα σώματα της οικογένειάς μου, των κατοίκων του χωριού όπου έζησα τα παιδικά μου χρόνια, όλων αυτών των ανθρώπων με την υγεία τους καταρρακωμένη από την εξαθλίωση και τη φτώχεια, οι οποίοι ακριβώς συνέχιζαν πάντα να λένε όσο ήμουν παιδί ότι "εμείς δεν μετράμε για κανέναν, κανείς δεν μιλάει για μας", γι' αυτό και αισθάνθηκα να με αφορά προσωπικά η περιφρόνηση και η βία της αστικής τάξης που εισέπραξε αμέσως το κίνημα αυτό. Επειδή, μέσα μου, για μένα, κάθε άτομο που έβριζε ένα Κίτρινο Γιλέκο έβριζε και τον πατέρα μου.  

Ευθύς εξαρχής, με το που γεννήθηκε το κίνημα αυτό, είδαμε στα μέσα ενημέρωσης "ειδήμονες" και "πολιτικούς" να μειώνουν, να καταδικάζουν, να κοροϊδεύουν τα Κίτρινα Γιλέκα και την εξέγερση που ενσαρκώνουν. Έβλεπα να παρελαύνουν στα κοινωνικά δίκτυα οι λέξεις "βάρβαροι", "καθυστερημένοι", "χωριάτες", "ανεύθυνοι". Τα μέσα μιλούσαν για το "γρύλισμα" των Κίτρινων Γιλέκων: οι λαϊκές τάξεις δεν εξεγείρονται, όχι, γρυλίζουν, σαν τα ζώα.

Άκουγα να μιλάνε για τη "βία αυτού του κινήματος" όταν ένα αυτοκίνητο καιγόταν ή όταν μια βιτρίνα έσπαγε, ένα άγαλμα βανδαλιζόταν. Σύνηθες φαινόμενο μιας διαφορετικής αντίληψης της βίας: ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού και μιντιακού κόσμου θα ήθελε να μας κάνει να πιστέψουμε πως η βία δεν είναι οι χιλιάδες κατεστραμμένες και εξαθλιωμένες από την πολιτική ζωές, αλλά μερικά καμμένα αυτοκίνητα. Δεν πρέπει να έχει γνωρίσει κανείς ποτέ την μιζέρια για να φτάσει να σκέφτεται πως ένα tag πάνω σε ένα ιστορικό μνημείο είναι πιο σοβαρό από την αδυναμία να γιατρευτείς, να ζήσεις, να τραφείς ή να θρέψεις την οικογένειά σου.   Τα Κίτρινα Γιλέκα μιλούν για πείνα, για επισφάλεια, για ζωή και για θάνατο. Οι "πολιτικοί" και μια μερίδα δημοσιογράφων απαντούν: "σύμβολα της Δημοκρατίας μας καταστράφηκαν". Για ποιο πράγμα όμως μιλούν αυτοί οι άνθρωποι; Πως τολμούν; Από πού φύτρωσαν;

Τα μέσα μιλούν επίσης για ρατσισμό και ομοφοβία στα Κίτρινα Γιλέκα. Ποιόν κοροϊδεύουν; Δεν θέλω να μιλήσω για τα βιβλία μου, αλλά έχει ενδιαφέρον να παρατηρείς πως κάθε φορά που δημοσίευσα ένα μυθιστόρημα, κατηγορήθηκα ότι στιγμάτιζα την αγροτική και φτωχή Γαλλία επειδή ακριβώς αναφερόμουν στην ομοφοβία και τον ρατσισμό που υπήρχαν στο χωριό των παιδικών μου χρόνων. Δημοσιογράφοι που δεν είχαν κάνει ποτέ τίποτα για τις λαϊκές τάξεις εξανίσταντο και άρχιζαν ξαφνικά να παριστάνουν τους υπερασπιστές των λαϊκών τάξεων.   Για τους από πάνω, οι λαϊκές τάξεις αντιπροσωπεύουν την κατεξοχήν τάξη-αντικείμενο, σύμφωνα με την έκφραση του Πιερ Μπουρντιέ. Αντικείμενο που χειραγωγείται από τον λόγο: καλοί αυθεντικοί φτωχοί τη μια μέρα, ρατσιστές και ομοφοβικοί την άλλη. Και στις δύο περιπτώσεις η υπολανθάνουσα επιδίωξη είναι ίδια: να εμποδιστεί η έλευση ενός λόγου των λαϊκών τάξεων για τις λαϊκές τάξεις. Κι ας αντιφάσκουμε από τη μια στιγμή στην άλλη, αρκεί να σωπαίνουν.   Υπήρξαν βέβαια χειρονομίες και λόγια ομοφοβικά και ρατσιστικά μεταξύ των Κίτρινων Γιλέκων, αλλά από πότε τα μίντια και οι "πολιτικοί" αυτοί ενδιαφέρονται για τον ρατσισμό και την ομοφοβία; Από πότε; Τι έχουν πράξει κατά του ρατσισμού; Χρησιμοποιούν την εξουσία που διαθέτουν για να μιλήσουν για τον Ανταμά Τραορέ και την επιτροπή Ανταμά; Μήπως μιλούν για την αστυνομική βία που δέχονται καθημερινά στη Γαλλία οι Μαύροι και οι Άραβες ; Μήπως δεν έδωσαν φωνή στην Frigide Barjot και στον δεν-ξέρω-ποιόν Επίσκοπο την εποχή του "γάμου για όλους", και μ' αυτήν την πρακτική τους δεν κατέστησαν την ομοφοβία δυνατή και φυσιολογική στα πλατό των καναλιών;   Όταν οι κυρίαρχες τάξεις και κάποια μίντια μιλάνε για ομοφοβία και ρατσισμό στο κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, δεν μιλάνε ούτε για ομοφοβία, ούτε για ρατσισμό. Λένε: "Φτωχοί, σωπάστε!". Εξάλλου, το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων είναι ακόμη ένα κίνημα υπό συγκρότηση, ο λόγος του δεν είναι καθορισμένος: αν υπάρχει ομοφοβία ή ρατσισμός μεταξύ των Κίτρινων Γιλέκων, ευθύνη δική μας είναι να μετατρέψουμε αυτόν το λόγο.  

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να πεις: "Υποφέρω": ένα κοινωνικό κίνημα είναι ακριβώς αυτή η στιγμή όπου ανοίγεται η δυνατότητα γι' αυτούς που υποφέρουν να μην λένε πια: "Υποφέρω εξαιτίας της μετανάστευσης και της γειτόνισσάς μου που εισπράττει την κοινωνική βοήθεια", αλλά: "Υποφέρω εξαιτίας αυτών που κυβερνούν. Υποφέρω εξαιτίας του ταξικού συστήματος, εξαιτίας του Εμμανουέλ Μακρόν και του Εντουάρ Φιλίπ". Το κοινωνικό κίνημα είναι μια στιγμή ανατροπής της γλώσσας, μια στιγμή όπου ο παλιός λόγος μπορεί να υποχωρήσει. Είναι αυτό που συμβαίνει σήμερα: εδώ και μερικές μέρες παρατηρούμε μία αναδιατύπωση του λεξιλογίου των Κίτρινων Γιλέκων. Στην αρχή, ακούγαμε να γίνεται λόγος μόνο για την βενζίνη, και καμιά φορά εμφανίζονταν και δυσάρεστες λέξεις, όπως "οι υποβοηθούμενοι". Τώρα ακούμε τις λέξεις "ανισότητες", αύξηση των μισθών", "αδικίες".  

Το κίνημα αυτό πρέπει να συνεχιστεί, επειδή ενσαρκώνει κάτι το δίκαιο, το επείγον, το βαθιά ριζοσπαστικό, επειδή τα πρόσωπα και οι φωνές που συνήθως εξαναγκάζονται σε μία αορατότητα, επί τέλους φαίνονται και ακούγονται. Ο αγώνας δεν θα είναι εύκολος: το βλέπουμε, τα Κίτρινα Γιλέκα αντιπροσωπεύουν ένα είδος τεστ του Ρόρσαχ για ένα μεγάλο μέρος της αστικής τάξης. Αναγκάζεται να εκφράσει την ταξική της περιφρόνηση και την βία της που συνήθως εκδηλώνονται με πλάγιο τρόπο, την περιφρόνηση αυτή που έχει καταστρέψει τόσες ζωές γύρω μου, που συνεχίζει να καταστρέφει, και όλο και περισσότερο σου επιβάλλει τη σιωπή και σε παραλύει σε σημείο να μην καταφέρνω να γράψω το κείμενο που θα ήθελα να γράψω, να εκφράσω αυτό που θα ήθελα να εκφράσω.   Αλλά πρέπει να κερδίσουμε: είμαστε πολλές και πολλοί που λέμε πως δεν θα μπορούσαμε να αντέξουμε άλλη μια ήττα για την αριστερά, κι επομένως γι' αυτές και γι' αυτούς που υποφέρουν.