SOS - ΜΠΛΕ ΛΙΜΑΝΑΚΙ ΡΑΦΗΝΑΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΚΤΕΛΟΥΜΕΝΟ ΕΡΓΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΟ;

Το έργο «Αποκατάσταση ζημιών των οδικών υποδομών και των συνοδών τους υδραυλικών έργων του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής, που επλήγη από την φυσική καταστροφή της 23ης Ιουλίου 2018» (εδώ και εδώ) εκτελείται από το Υπουργείο Υποδομών σε προγραμματική σύμβαση με το Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου και ανάδοχο την εταιρεία «INTRAKAT». Εκτός από ασφαλτοστρώσεις οδών, περιλαμβάνει και νέες διανοίξεις οδών και πεζοδρομίων, όπως σε τμήμα του «Μεγάλου Περιπάτου» στο παραλιακό μέτωπο της Ραφήνας και, ιδίως, τη νέα διάνοιξη "διαδρόμου ήπιας μετακίνησης - διαφυγής ΑΜΕΑ" στο Μπλε Λιμανάκι. Ο διάδρομος αυτός με δάπεδο και τοιχία αντιστήριξης από σκυρόδεμα, διαστάσεων 133 μ. μήκος και 2,5 μ. πλάτος, εκτείνεται από το ανατολικό πεζοδρόμιο της οδού Καβουνίδου μέχρι την ακτή και διέρχεται από τη Χερσαία Ζώνη Λιμένος (Χ.Ζ.Λ.), τον αιγιαλό καθώς και δίπλα και εγκάρσια πάνω στο ρέμα, που εκβάλλει στην ακτή.

Το έργο αυτό, κατά το μέρος που περιλαμβάνει νέες διανοίξεις, εκτελείται παράνομα για τους παρακάτω λόγους:

1) Ήδη από τις 2.3.2021 με έγγραφό του (εδώ) το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) έχει αποφανθεί ότι μόνον οι εργασίες αποκατάστασης ζημιών (κατά θέσεις) στο υφιστάμενο οδικό δίκτυο μπορούν να εξαιρεθούν από την υποχρέωση προηγούμενης περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ενώ ρητά απαγορεύεται η διάνοιξη νέων οδών (έστω και προσωρινά) χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση. Εντελώς παράνομα, με επίκληση του εγγράφου του ΥΠΕΝ, το έργο εμφανίζεται (βλ. εδώ) να έχει εξαιρεθεί στο σύνολό του από την υποχρέωση προηγούμενης περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ενώ η εξαίρεση δεν ισχύει για τη διάνοιξη νέων οδών.

2) Στη σύμβαση του έργου (βλ. εδώ) γίνεται επίκληση της διάταξης του περιβαλλοντικού νόμου (άρθρο 1, παρ. 2α του Ν. 4014/2011, εδώ), που εξαιρεί από την υποχρέωση περιβαλλοντικής αδειοδότησης τα έργα που απαιτούνται για την άμεση αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Η διάταξη όμως αυτή, που αποτελεί μεταφορά ενωσιακής οδηγίας (άρθρο 1, παρ. 3 Οδ. 2014/52, εδώ), έχει εφαρμογή μόνον κατά τον χρόνο της φυσικής καταστροφής και όχι αργότερα για την πρόληψη άλλης τυχόν μελλοντικής φυσικής καταστροφής, όπως έχει ρητώς διευκρινίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (εδώ, σελ. 13-14).

3) Για το τμήμα του έργου στο Μπλε Λιμανάκι, που εμπίπτει στη Χ.Ζ.Λ. και τον αιγιαλό, δεν έχει εκδοθεί απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, η οποία επέχει θέση άδειας κατασκευής των έργων σε αυτά (άρθρο 46 Ν. 4150/2013, όπως ισχύει, εδώ).
4) Σε κάθε περίπτωση, ο νόμος δεν προβλέπει την κατασκευή επειγόντων έργων εντός της Χ.Ζ.Λ. (άρθρο 12α Ν. 2971/2001, εδώ)

Επιπλέον, το έργο αυτό είναι περιβαλλοντικά επαχθές.

Όσον αφορά τον «Μεγάλο Περίπατο» στο παραλιακό μέτωπο της Ραφήνας, αντί να επιλεγεί ένας ήπιος και φιλικός προς το περιβάλλον πεζόδρομος/ποδηλατόδρομος, με εκτεταμένες ζώνες πρασίνου, όπως ο παραλιακός περίπατος της Νέας Μάκρης, διανοίχθηκε ένας δρόμος κανονικών διαστάσεων με μεγάλα πεζοδρόμια, δυσανάλογος για τη χρήση περιπάτου/ποδηλάτου, για την οποία διαφημίσθηκε, με ολική τσιμεντόστρωση και επικάλυψη με κυβόλιθους τόσο στο οδόστρωμα όσο και στα πεζοδρόμια. Δεν αφέθηκε ακάλυπτος χώρος για πράσινο ούτε στα πεζοδρόμια ούτε πάνω στο οδόστρωμα με ζαρντινιέρες, που να εμποδίζουν την ανάπτυξη ταχύτητας των οχημάτων, όπως γίνεται στους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας σε αστικούς ιστούς. Επιπλέον, η ενδημική χλωρίδα, που είχε ξαναφυτρώσει μετά την πυρκαγιά του 2018, καταπλακώθηκε σε μεγάλη έκταση από το έργο και τα μπάζα του, τα οποία απορρίφθηκαν προς ανατολάς στα πρανή πάνω από τα λιμανάκια χωρίς κανένα μέτρο συγκράτησής τους. Τοποθετήθηκαν επίσης αγωγοί απορροής ομβρίων υδάτων, που θα απορρίπτουν όγκους νερού στα πρανή πάνω από τα λιμανάκια, προκαλώντας νομοτελειακά τη διάβρωσή τους, την καταστροφή των παραλιών από τα φερτά υλικά και την πρόκληση κατολισθήσεων επικίνδυνων για τους λουομένους.

Ακόμη πιο καταστροφική για το περιβάλλον είναι η νέα διάνοιξη του διαδρόμου στο Μπλε Λιμανάκι που διαταράσσει τη γεωμορφολογία του τοπίου, το οικοσύστημα και το μικροκλίμα της ακτής και του ρέματος. Παρά τις από 1.11.2021 καταγγελίες μας προς το Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου και τον Οργανισμό Λιμένος Ραφήνας, το Κεντρικό Λιμεναρχείο Ραφήνας με αδικαιολόγητη ολιγωρία επελήφθη μόλις αργά το μεσημέρι της Παρασκευής 5.11.2021 όταν πια η μπουλντόζα είχε ολοκληρώσει τη διάνοιξη σχεδόν μέχρι την ακτή. 

Διενεργήθηκε αυτοψία (βλ. εδώ) και σχηματίσθηκε δικογραφία για παράνομη επέμβαση σε Χ.Ζ.Λ. και αιγιαλό. Έκτοτε, οι εργασίες στο τμήμα αυτό έχουν διακοπεί και το Κεντρικό Λιμεναρχείο Ραφήνας οφείλει να κινήσει διαδικασία αυτόφωρου για κάθε νέα επέμβαση, τόσο αυτεπαγγέλτως, όσο και κατόπιν καταγγελίας (τηλ. 2294 321202, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. με κοινοποίηση στον Οργανισμό Λιμένος Ραφήνας, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. και Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., τηλ: 22940 23605 -22840). Συνεχίζονται όμως οι εργασίες στο ανατολικό πεζοδρόμιο της οδού Καβουνίδου στο Μπλε Λιμανάκι με την κατασκευή υψηλών τοιχίων από σκυρόδεμα στο πλαίσιο του «Μεγάλου Περιπάτου».

  
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του έργου για το Μπλε Λιμανάκι είναι εξαιρετικά βαρύ γιατί τα δέντρα και η βλάστηση που καταστράφηκαν κατά τη διάνοιξη γύρω από το ρέμα ήταν τα μόνα που είχαν αναγεννηθεί (χάρη στο μικροκλίμα του ρέματος) μετά την πυρκαγιά της 23.7.2018. Στο πλαίσιο του έργου αυτού μέχρι σήμερα με δύο αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου (εδώ και εδώ) έχουν κοπεί συνολικά 36 μεγάλα δέντρα (πεύκα και αλμυρίκια) και 13 θάμνοι γύρω από τις οδούς Αλ. Παναγούλη, Αγάπης και Καβουνίδου.

Στη μεγάλη αυτή περιβαλλοντική καταστροφή αντιδράσαμε αμέσως με:
1) αίτηση προσωρινής διαταγής για την διακοπή των εργασιών της νέας διάνοιξης του «διαδρόμου» στο Μπλε Λιμανάκι. Η αίτησή μας συζητήθηκε τη Δευτέρα 8.11.2021 με πρόσθετη παρέμβαση 76 κατοίκων και ιδιοκτητών ακινήτων της Ραφήνας. Η προσωρινή διαταγή δεν χορηγήθηκε, προφανέστατα γιατί το έργο στη Χ.Ζ.Λ. και τον αιγιαλό στο Μπλε Λιμανάκι είχε ήδη διακοπεί από το Κεντρικό Λιμεναρχείο Ραφήνας από την Παρασκευή 5.11.2021 και επομένως δεν συνέτρεχε κατεπείγουσα περίπτωση. Η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων θα συζητηθεί την 12.1.2022.
2) μηνυτήρια αναφορά μας κατά παντός υπευθύνου στην αρμόδια για το περιβάλλον εισαγγελική αρχή.
3) καταγγελίες προς τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης κ. Παναγιώτη Πικραμμένο, τον Υπουργό Επικρατείας κ. Γεώργιο Γεραπετρίτη, τον Υπουργό Επικρατείας κ. Χρήστο-Γεώργιο Σκέρτσο, τον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Ιωάννη Πλακιωτάκη, το Γενικό Γραμματέα Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής κ. Ευάγγελο Κυριαζόπουλο, τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωνσταντίνο Σκρέκα, το Κεντρικό Λιμεναρχείο Ραφήνας, καθώς και την Εθνική Αρχή Διαφάνειας.
4) καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με ορατό τον κίνδυνο της κίνησης διαδικασίας παράβασης κατά της Ελλάδας.

Η παραβίαση της εθνικής και ενωσιακής νομοθεσίας για το περιβάλλον δεν κάμπτεται στο όνομα του σκοπού της προσπελασιμότητας των παραλιών. Σε μια ρυμοτομημένη περιοχή εντός σχεδίου γύρω από το Μπλε Λιμανάκι, η προσπελασιμότητα της παραλίας θα μπορούσε να διασφαλισθεί με εναλλακτικές προτάσεις μικρότερου περιβαλλοντικού αποτυπώματος, που όμως δεν εξετάστηκαν. Ως απάντηση στην περιβαλλοντική κρίση, η ανάπτυξη οποιασδήποτε μορφής οφείλει να είναι «πράσινη».

 Απολογιστικά, χάρη στην κινητοποίηση των κατοίκων, το Μπλε Λιμανάκι γλίτωσε από την κατασκευή των τσιμέντων, έμεινε όμως με λαβωμένα τα πρανή του και μπαζωμένο το ρέμα του (εδώ). Επείγει να απομακρυνθούν τα μπάζα από την κοίτη του ρέματος και να στερεωθούν τα πρανή προς αποτροπή νέων φυσικών καταστροφών ενόψει του επερχόμενου χειμώνα. Το κόστος θα πρέπει να βαρύνει τους υπεύθυνους της περιβαλλοντικής αυτής καταστροφής με βάση την αρχή του ενωσιακού δικαίου περί περιβαλλοντικής ευθύνης «ο ρυπαίνων πληρώνει» (βλ. εδώ). Εμείς, από την πλευρά μας, δεσμευόμαστε να διαθέσουμε τα ποσά της ηθικής βλάβης και των δικαστικών εξόδων, που θα μας επιδικασθούν από τα δικαστήρια, για την σύμφωνα με τις υποδείξεις των ειδικών δεντροφύτευση και ανάπλαση της περιοχής.

 #MetoBle #MetoMple 

 
Ραφήνα 13.11.2021
Παναγιώτα (Ντέτα) Πετρόγλου
Γιώργος Αποστολόπουλος