Ο Δρ.Σταμάτης Ζόγκαρης, κύριος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), με επιστολή του σε πλήθος αποδεκτών (μεταξύ των οποίων η ΕΥΔΑΠ, η κατασκευαστική εταιρεία ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωνσταντίνος Σκρέκα, ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Αμυράς, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Ραφήνας Πικερμίου, ο Οργανισμός Λιμένος Ραφήνας, το Αστυνομικό τμήμα Ραφήνας),  επισημαίνει την υποβάθμιση της προστατευόμενης περιοχής δίπλα στην παραλία Μαρίκες στην Ραφήνα Αττικής, λόγω έργων στα πλαίσια της κατασκευής έργου αποχέτευσης που εκτελείται από την εταιρία ΑΚΤΩΡ για λογαριασμό της ΕΥΔΑΠ. Φανταζόμαστε πως ο Δρ. Σταμάτης Ζόγκαρης δεν θα θεωρηθεί περιθωριακός οικολόγος, όπως συνηθίζει ο δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου να αποκαλεί όσους αντιστέκονται στα περιβαλλοντοκτόνα έργα

Ακολουθεί η επιστολή. Στο τέλος δε του κειμένου επισυνάπτεται η επιστολή στην αυθεντική της μορφή, η οποία συνοδεύεται από πλήθος φωτογραφιών που τεκμηριώνουν την άποψη του Σταμάτη Ζόγκαρη

Υποστηρίζουμε το αίτημα Περιβαλλοντικών Φορέων για αναστολή των εργασιών που ξεκίνησαν στην προστατευόμενη περιοχή «ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΕΛΟΣ ΜΑΡΙΚΕΣ (ΑΜΜΟΘΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)», Ραφήνα Αττικής.

Το θέμα αφορά στην υποβάθμιση της προστατευόμενης περιοχής δίπλα στην παραλία Μαρίκες στην Ραφήνα Αττικής. Η παρέμβαση έχει ήδη ξεκινήσει στα πλαίσια της κατασκευής έργου αποχέτευσης που εκτελείται από την εταιρία ΑΚΤΩΡ για λογαριασμό της ΕΥΔΑΠ.

Επιβεβαιώνουμε ότι το προγραμματισμένο έργο δύναται να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στους φυσικούς και ημιφυσικούς σχηματισμούς της περιοχής και στην ακεραιότητα του τοπίου. Οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρές κυρίως επειδή η προστατευόμενη περιοχή καλύπτει εξαιρετικά μικρή έκταση (συνολικά 51 στρέμματα στην χερσαία της επιφάνεια) και ήδη μεγάλο μέρος του τοπίου εκτός προστατευόμενης περιοχής έχει δομηθεί λόγω επέκτασης του οικισμού της Ραφήνας τις τελευταίες δεκαετίες. Η περιοχή παρέμβασης για τα έργα αποχέτευσης θα είναι κοντά στο κέντρο της προστατευόμενης περιοχής

Η συνολική έκταση που προγραμματίζεται να αποψιλωθεί, βάσει της τοπογραφικής σήμανσης στην περιοχή περιλαμβάνει τύπους οικοτόπων κοινοτικής σημασίας του Παραρτήματος Ι της «Οδηγίας για τους Οικοτόπους» 92/43/ΕΟΚ και συγκεκριμένα:

Τα μικρά υπολείμματα του τύπου οικοτόπου NATURA 2000 με κωδικό 2190 «Υγρές κοιλότητες μεταξύ των θινών» καθώς και τους τύπους οικοτόπων NATURA 2000 με κωδικούς 2250 «Λόχμες των παραλιών με αρκεύθους» και 2260 «Θίνες με βλάστηση σκληρόφυλλων θάμνων» που βρίσκονται στην περιοχή που προγραμματίζεται να αποψιλωθεί ή και πλησίον της περιοχής αυτής.

Επιπλέον, η ευρύτερη περιοχή έχει διάφορες ετερογενείς διαπλάσεις με θαμνώνες από σχίνα (Pistacia lentiscus), λιβάδια με αγρωστώδη και βούρλα, καθώς και μικρές συστάδες πεύκων. Κατά θέσεις σε διάκενα αναπτύσσεται το αλοφυτικό είδος Halimione portulacoides (θαλάσσια γλυστρίδα) και σποραδικά φύονται αλμυρίκια Tamarix sp., καθώς και άλλα αυτόχθονα δέντρα και θάμνοι. Εντός της προστατευόμενης περιοχής φύονται ορισμένα σχετικά σπάνια είδη χλωρίδας και υπάρχουν μικροί πληθυσμοί προστατευόμενων ειδών ερπετών (π.χ. κρασπεδοχελώνα Testudo marginata, σαϊτα Platyceps najadum, σαπίτης Malpolon insignitus), και άλλα είδη πανίδας. Τέλος, διάφορα είδη ορνιθοπανίδας, ειδικά την χειμερινή περίοδο και τις εποχές της μετανάστευσης έχουν καταγραφεί στην περιοχή.

Πρόκειται για παράκτιο οικοσύστημα με τα μικρά υπολείμματα υγροτοπικών διαπλάσεων που δημιουργείται στο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους αμμοθινικό τοπίο πίσω από την παραλία. Οι μικροί υγρότοποι, όπως και τα συστήματα θινών, είναι εξαιρετικά σπάνια στην ευρύτερη περιοχή της νότιας και ανατολικής Αττικής. Γνωρίζουμε επίσης ότι η συγκεκριμένη περιοχή έχει πολύ μεγάλη αξία για την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση και ξέρουμε ότι έχουν πραγματοποιηθεί πολλές επισκέψεις σχολείων, φοιτητών και εκδρομικές δραστηριότητες λόγω της θελκτικότητας του χερσαίου, παράκτιου και θαλάσσιου περιβάλλοντος της.

Η περιοχή έχει ερευνηθεί από επιστημονικές ομάδες για την αξιόλογη βιοποικιλότητα της και έχει μια σημαντική νομική κάλυψη προστασίας ως «μικρός υγρότοπος» στο παράκτιο τοπίο.

Το 2006, με πρωτοβουλία του Εξωραϊστικού Συλλόγου Νηρέα, συντάχθηκε περιβαλλοντική μελέτη στην οποία συμμετείχαν και ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ με σκοπό να χαρακτηρισθεί η παραλία Μαρίκες ως «προστατευόμενος φυσικός σχηματισμός και τοπίο». Πάλι με την συμβολή ερευνητών του ΕΛΚΕΘΕ, το 2014, η περιοχή οροθετήθηκε και χαρακτηρίστηκε ως υγρότοπος Β' Προτεραιότητας βάσει του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αττικής - ΡΣΑ (Φ.Ε.Κ. 156/Α/1-8-2014). Στη συνέχεια, ο Παράκτιος Υγρότοπος Μαρίκες περιλήφθηκε στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών, στην 1η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του ΥΔ Αττικής. Σύμφωνα με την ίδια νομοθεσία (Παράρτημα ΙΧ για το Άρθρο 20, Παράγραφος 2γ αα) πρέπει να επιβάλλονται διατάξεις που απαγορεύουν τη δόμηση, επιχωματώσεις, άσκηση οχλουσών δραστηριοτήτων και κάθε δραστηριότητας που υποβαθμίζει την οικολογική κατάσταση της. Επιτρέπεται η διενέργεια παρεμβάσεων οικολογικής αποκατάστασης, η επίσκεψη με σκοπό την αναψυχή και την επιστημονική έρευνα και η περίφραξη ιδιαίτερα ευαίσθητων τμημάτων που χρήζουν απόλυτης προστασίας. Επιτρέπεται η διαμόρφωση υπαίθριων εγκαταστάσεων αναψυχής και συγκεκριμένα έργα που σχετίζονται με την προβολή και ανάδειξη της βιοποικιλότητας.

Πιστεύουμε ότι το συγκεκριμένο έργο της ΕΥΔΑΠ, αν και μικρό σε έκταση, δύναται να δημιουργήσει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις και φυσική συνεκτικότητα της προστατευόμενης περιοχής με αρνητική επιρροή στα ενδιαιτήματα πανίδας και στον κατακερματισμό της βλάστησης. Ειδικά, επειδή η περιοχή είναι υποβαθμισμένη στην χωρική κλίμακα του τοπίου λόγω της ευρύτερης αστικοποίησης, ο κατακερματισμός και η απώλεια ενδιαιτημάτων και οικοτόπων δεν θα είναι αμελητέες πιέσεις στην βιοποικιλότητα. Προτείνουμε να επανεξεταστεί το έργο με σκοπό να χωροθετηθεί εκτός προστατευόμενης περιοχής.

Υπεύθυνος Σύνταξης:

Δρ. Σταμάτης Ζόγκαρης

Κύριος Ερευνητής, Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων

ΕΛΚΕΘΕ