-Η ελληνική Αρμοστεία και η διαχείριση της πραγματικότητας από την Ελλάδα-

Το επετειακό αφιέρωμα της Attica Voice στο ελληνικό 1922 συνεχίζεται. Βρισκόμαστε στο 1919. Η Ελληνική στρατιωτική δύναμη έχει αποβιβαστεί στην Σμύρνη και από τις 8  Μαΐου, ο μέραρχος Ζαφειρίου έλαβε το τηλεγράφημα του Βενιζέλου για την ανατεθείσα απόβαση. Μέχρι τις 19 του ίδιου μήνα, οι ελληνικές δυνάμεις κατέχουν την πόλη.

Οι καιροί απαιτούσαν για τη Σμύρνη μία διοίκηση, μία τοπική έστω αρχή, που θα είχε συναίσθηση της πραγματικότητας πίσω από τον ενθουσιασμό που όπως είδαμε στα προηγούμενα, επικρατούσε. Μία διοίκηση που θα  μπορούσε να κοιτάξει μπροστά και να αμβλύνει τα πάθη που γέννησε ο -αδικαιολόγητος σε μεγάλο βαθμό- ενθουσιασμός και ο επαγόμενος  εθνικισμός. Και αφού θα το επιτύγχανε αυτό, τελικά θα μπορούσε να εφαρμόσει τα συμπεφωνημένα  (Συνθήκη Μούδρου – Συνδιάσκεψη Παρισιού) αρχικά και της Συνθήκης των Σεβρών, από τον Αύγουστο και μετά. Αλλά αυτός που θα αναλάμβανε την αρμοστεία στην Σμύρνη δεν είχε μόνο αυτούς τους στόχους να πετύχει.

Πέρα από τα πάρα πολλά προβλήματα που είχε δημιουργήσει η παρατεταμένη εμπόλεμη κατάσταση και το αποτέλεσμα της, δηλαδή η διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, υπό την κατοχή της οποίας βρίσκονταν η Σμύρνη, το κύριο και βασικότερο ζητούμενο ήταν να αποκατασταθεί η ειρήνη. Πρώτα-πρώτα μέσα στην ίδια την πολυεθνική και πολυφυλετική κοινωνία. Η ειρήνη ανάμεσα στους ανθρώπους ήταν παραπάνω από απαραίτητη για να προχωρήσει η πόλη και η περιοχή γενικότερα. Ο αρμοστής της Σμύρνης όφειλε να καλλιεργήσει γόνιμο έδαφος για την όσο το δυνατό αρμονικότερη συνύπαρξη των πολιτών, που ήταν ακόμα πολίτες της διαλυμένης Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά υπό την ελληνική Αρμοστεία, ελέω συμμάχων. Έτσι θα επιτυγχανόταν ο κατευνασμός του ηττημένου τουρκικού στοιχείου και θα έμπαιναν προσκόμματα στην τροφοδότηση του τουρκικού εθνικισμού, των ομάδων της αντίστασης του Μουσταφά Κεμάλ, οι οποίες ήταν ήδη ενεργές στην περιφέρεια. Η οποιαδήποτε προσπάθεια ανασυγκρότησης της ζωής στην πόλη, είχε σαν προϋπόθεση την κοινωνική ειρήνη.

Ο Βενιζέλος με την διορατικότητα που συνήθως τον διέκρινε, είχε προβλέψει από τον Φεβρουάριο του 1919 τις πραγματικές ανάγκες του εγχειρήματος της ανάληψης της αρμοστείας της Σμύρνης.

Ενώ δεν είχε πάρει ακόμα άδεια απόβασης στη Σμύρνη από τους Συμμάχους, χρησιμοποιώντας το κλασικό επιχείρημα του περί της έντονης παρουσίας του ελληνικού στοιχείου στην πόλη, είχε προκρίνει και  προτείνει τον φίλο του, δικηγόρο Αριστείδη Στεργιάδη για τη θέση του Αρμοστή της Σμύρνης, παρά τις αντιδράσεις του ίδιου, αλλά και του κόμματος των Φιλελευθέρων. Η θέση του αρμοστή της Σμύρνης ήταν ζηλευτή για κάθε φιλόδοξο πολιτικό της εποχής αλλά η φιλοδοξία όταν δεν συνοδεύεται από σύνεση και μετριοπάθεια, γίνεται φιτίλι και δυναμίτης μαζί, για να καταστρέψει πόλεις και χώρες.

Ο αρμοστής της Σμύρνης, Α. Στεργιάδης

Ο Αριστείδης Στεργιάδης, ο δεύτερος όρθιος από τα  αριστερά (κοιτάζει τον φακό) 

Γεννημένος στην Κρήτη το 1861, με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη, σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο Παρίσι. Εργάστηκε ως δικηγόρος στην Κρήτη. Η οικογένειά του είχε αντιτουρκική δράση. Μάλιστα οι αδελφοί του Ιωάννης και Θρασύβουλος σκοτώθηκαν από τους Τούρκους γι’ αυτόν τον λόγο. Μετά την  επανάσταση του Θέρισου, στην οποία πήρε μέρος, φυλακίσθηκε από τους Άγγλους.

Διατέλεσε πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Ηρακλείου μέχρι το 1910. Ήταν φίλος του Βενιζέλου και συνεργάστηκε μαζί του στη σύνταξη διαφόρων νόμων. Το 1914 συμμετείχε στη σύνταξη της συνθήκης των Αθηνών και μετά διορίστηκε Γενικός διοικητής Ηπείρου (1917 - 1919). Τον Φεβρουάριο του 1919 ο Βενιζέλος του προτείνει τη θέση του Αρμοστή της Σμύρνης αλλά ο Στεργιάδης την αρνείται «για λόγους υγείας» που όμως μάλλον  σχετίζονται με τις απόψεις του για τη Μικρασιατική Εκστρατεία, την οποία θεωρούσε από λανθασμένη και επικίνδυνη ως αποτυχημένη, εξαρχής.

Ο Βενιζέλος θεωρούσε πως οι λόγοι που επικαλούταν  ο Στεργιάδης για να μη δεχτεί τη θέση, ήταν κυρίως εσωκομματικοί. Τη ζηλευτή θέση διεκδικούσε και ο Θ. Σοφούλης τον οποίο όμως δεν ήθελε ο Βενιζέλος γιατί τον θεωρούσε επικίνδυνο λόγω του παρελθόντος του.

Τελικά ο Στεργιάδης δέχτηκε και διορίστηκε Αρμοστής της Σμύρνης, στην οποία έφτασε τον Μάιο του ίδιου χρόνου και λίγο μετά την αποβίβαση των ελληνικών δυνάμεων στην πόλη.

Η ανασυγκρότηση – Στοχευμένες ενέργειες ενός μικρού  πρωθυπουργού

Από τα βασικά μελήματα  του ‘Υπάτου Αρμοστή ήταν η διατήρηση και η προστασία των μουσουλμανικών πληθυσμών. Υπήρχε αδήριτη ανάγκη κατευνασμού των παθών και ειρήνευσης στην περιοχή και την πόλη. Ο Ύπατος Αρμοστής έπρεπε να εφαρμόσει συνετή διπλωματία στην επιτέλεση του έργου του. Έτσι διατήρησε Τούρκους υπαλλήλους σε κατώτερες διοικητικές θέσεις, υπάγοντάς τους στο διοικητικό μηχανισμό της ελληνικής Ύπατης Αρμοστείας. Τοποθέτησε επικεφαλής των μουσουλμανικών υποθέσεων, τον Αλί Ναΐπ Ζαντέ, έναν Τουρκοκρητικό μουσουλμάνο που είχε διατελέσει παλαιότερα νομάρχης Δράμας, και επέτρεψε την χρήση της τουρκικής γλώσσας σε δικαστικές υποθέσεις μουσουλμάνων. Παράλληλα στελέχωσε τις σημαντικές θέσεις με κρατικούς αξιωματούχους από την Αθήνα.

Το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας στην προκυμαία της Σμύρνης (1920)

Η οικονομία της πόλης

Τα κρατικά έσοδα διαχειριζόταν ο Αλ. Κορυζής (τότε Γενικός Επιθεωρητής της Εθνικής Τράπεζας), στον οποίο ο Στεργιάδης ανάθεσε τα σχετικά καθήκοντα του υπευθύνου των οικονομικών υπηρεσιών της Αρμοστείας.

Ο Στεργιάδης προώθησε την παρουσία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος στην περιοχή, επιχειρώντας με αυτόν τον τρόπο να αντιμετωπίσει τη δράση διαφόρων ιδιωτικών τραπεζών. Λόγω των υποτιμημένων νομισμάτων των χαμένων του πολέμου, οι ιδιωτικές τράπεζες κερδοσκοπούσαν στην αγορά συναλλάγματος και αυτό εμπόδιζε την εισροή χρήματος από εμπορικές συναλλαγές.

Τα παραπάνω αναφέρονται στο βιβλίο των Βερέμη – Κώστα «Η Εθνική τράπεζα στη Μικρά Ασία» του 1984 και ελήφθησαν από αναδημοσίευση

Ο Αλέξανδρος Κορυζής

 Η δημόσια τάξη και η ασφάλεια

Ο Στεργιάδης οργάνωσε το σώμα της χωροφυλακής, ενώ απομάκρυνε τους οίκους ανοχής από το κέντρο της πόλης προς τις παρυφές της. Απαγόρευσε την χαρτοπαιξία όπως γράφει, αν και αυτό φαίνεται να μην ίσχυσε και απόλυτα. Μας μεταφέρεται όμως από το βιβλίο της Ευαγγελίας Αχλάδη, «Η κοσμοπολίτικη Σμύρνη» αλλά και από τον μικρό τόμο «Η Μικρασιατική Καταστροφή 1922» της σειράς «Τα Νέα – Ιστορία», Αθήνα 2010 με επιμέλεια Χρ. Κουλούρη.

Στο βιβλίο της Όλγας Βατίδου «Ρωμνάκια και παληά Σμύρνη», όπου γίνεται αναφορά στην «πολιτεία» του Τεπεντζίκ, ο διαχωρισμός της «αμαρτωλής» πόλης από την «καθωσπρέπει» έχει ιδιαίτερο κεφάλαιο, αλλά για την χαρτοπαιξία και τον τζόφο γενικότερα, δεν γίνεται αναφορά διαχωρισμού. Αλλά όπως πάντα, ο κόσμος της νύχτας, της πιάτσας, έχει τους δικούς του κανόνες που σπανίως υπάγονται σε αρμοστεία και σε ιστορικές καταγραφές.

Η ελληνική στρατιωτική δικαιοσύνη αντικαθιστά τα τούρκικα δικαστήρια.

Ο Αρμοστής Στεργιάδης έφτιαξε στρατοδικεία γιατί δεν εμπιστευόταν τα τούρκικα δικαστήρια, τουλάχιστον για λεπτά θέματα που μπορούσαν να φέρουν αντιδικίες μεταξύ των εθνοτικών ομάδων των κατοίκων. Ήταν μία λύση προσωρινή αφού δεν μπορούσε να συστήσει ελληνικά δικαστήρια ως αρμοστής διεθνούς συνθήκης.  

Επαναπατρισμός εκτοπισμένων

Για την επανεκκίνηση της παραγωγής και της οικονομικής δραστηριότητας, παρείχε δάνεια στους εκπατρισμένους χριστιανούς των διωγμών της περιόδου 1914-1916. Οι πρώην πια εκπατρισμένοι,   επέστρεψαν σε μεγάλο ποσοστό. Τους εφοδίασε με πολλαπλασιαστικό υλικό καλλιεργειών και σπόρους, καθώς και με  γεωργικά εργαλεία, προκειμένου να τονωθεί έτσι η οικονομική δραστηριότητα του τόπου.

Για την ανάπτυξη της γεωργίας ανέπτυξε μάλιστα  ένα πειραματικό αγρόκτημα.

Παιδεία - Εκπαίδευση

Σε συνεργασία με τον μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, ίδρυσε το Ιωνικό Πανεπιστήμιο Σμύρνης.

Το Ιωνικό Πανεπιστήμιο της Σμύρνης

Υγεία

Εγκατέστησε  ένα μικροβιολογικό εργαστήριο και ένα Ινστιτούτο Παστέρ, για την καταπολέμηση πολλών ασθενειών που έπλητταν την περιοχή. Μάλιστα το Υγειονομικό τμήμα επρόκειτο να είναι το πρώτο τμήμα του νεοσύστατου πανεπιστημίου το οποίο θα λειτουργούσε.

Όλα τα παραπάνω που αφορούν την ανασυγκρότηση της πόλης από τον Αρ. Στεργιάδη περιγράφονται στον τόμο «Το όραμα της Ιωνίας» του Άγγλου διπλωμάτη Sir Michael John Llewellyn Smith

Η υποστήριξη του Βενιζέλου

Ο Βενιζέλος δεν είχε επιλέξει τυχαία τον Στεργιάδη για Αρμοστή. Τον ήξερε από παλιά και γνώριζε και το επιτυχημένο του πέρασμα από τη Γενική Διοίκηση Ηπείρου. Σε μία περιοχή που ήταν χώρος πολλών εθνοτικών ομάδων που δεν συμβίωναν πάντα αρμονικά αλλά και με μεγάλες και σκληρές συμμορίες ληστών στα απάτητα βουνά του, ο Στεργιάδης είχε επιτύχει ειρήνευση και αρμονία στη συνύπαρξη και την παραγωγική συνεργασία. Ταυτόχρονα είχε αποκρούσει απόπειρες ανάφλεξης  από ξένες χώρες (Ιταλία, Αλβανία) που είχαν βλέψεις στα εδάφη αυτά, εξασφαλίζοντας την αρμονική συνύπαρξη μεταξύ των εθνοτικών ομάδων.

Και ενώ με τους «αλλοεθνείς» τα πήγαινε καλά, είτε στην Ήπειρο είτε στη Σμύρνη, με τους «εθνικούς» της Σμύρνης δεν κατάφερε να έχει μία κοινή γλώσσα και οπτική.

Πολιτική, στρατιωτική, θρησκευτική ηγεσία της ελληνικής διοίκησης της Σμύρνης (1920)

Η Στρατιωτική Αρχή στη Σμύρνη του 1919

Ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος ως επικεφαλής του Α΄ κλιμακίου του Γενικού Στρατηγείου της Σμύρνης και άνθρωπος του Βενιζέλου και ο ίδιος, ήρθε σε σύγκρουση αρκετές φορές με τον Αρ. Στεργιάδη, σε διάφορα ζητήματα. Ζητήματα ήσσονος σημασίας, όπως μεταθέσεις και αποσπάσεις που ο πρώτος προωθούσε μέσω Αθήνας και ο δεύτερος ακύρωνε γιατί τις θεωρούσε αδικαιολόγητες, αλλά και σε ζητήματα μεγαλύτερης σημασίας, όπως θέματα που αφορούσαν το ίδιο το στράτευμα Σμύρνης και τους στρατιωτικούς και πολιτικούς σχεδιασμούς που το περιλάμβαναν. Μάλιστα μέρος των διαφωνιών και των συγκρούσεων μεταξύ Στεργιάδη και Παρασκευόπουλου ήταν και  μια σειρά διαταγών και μέτρων που είχε λάβει ο Στεργιάδης και αφορούσαν τους στρατιωτικούς.

Ο Αρμοστής ανέθετε σε στρατιωτικούς καθήκοντα πολιτικής φύσεως, όπως η είσπραξη φόρων σε μουσουλμανικές περιοχές, η επιβολή αυστηρών ποινών σε αξιωματικούς που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για επεισόδια μετά την άφιξη του Ελληνικού στρατού στην περιοχή, η διεξαγωγή ανακρίσεων σε βάρος στρατιωτών και αξιωματικών για πράξεις και παραλήψεις τους. Τα «επεισόδια» όπως τα χαρακτηρίζουμε εδώ, δεν ήταν απλές αψιμαχίες και καυγάδες τις γειτονιάς αλλά περιστατικά εθνοτικής ή και φυλετικής βίας που υπονόμευαν την προσπάθεια κατευνασμού και επίτευξης ισορροπίας μεταξύ των εθνοτικών ομάδων που ζούσαν στη Σμύρνη.

Η Θρησκευτική ηγεσία στην Ιωνία και τη Σμύρνη του 1919

Ο Γρηγόριος, μητροπολίτης Κυδωνιών και ο Χρυσόστομος, μητροπολίτης Σμύρνης, ήταν οι δύο επιφανείς μορφές της θρησκευτικής κοινότητας της Ιωνίας. Οι θέσεις τους θα μπορούσαμε να πούμε πως συμπυκνώνονταν στον «πανηγυρικό» που είχε εκφωνήσει ο Χρυσόστομος την ημέρα της απόβασης των Ελλήνων στην προκυμαία της Σμύρνης, όπου μεταξύ άλλων είπε  «…Η μικρά και ένδοξος Ελλάς, μεγεθυνομένη ούτω, θα βαδίση γοργώ τω βήματι προς ένδοξότατον μέλλον... Το ζήτημα ήτο να θέση άπαξ τον πόδα της επί της Μικράς Ασίας και της Θράκης και τον έθηκε πλέον βαρύν»

Με τον λόγο του ο Χρυσόστομος καθιστούσε σαφές προς πάντες, αυτό που επεδίωξε και πέτυχε κατά τα έτη 1919 - 1922, οπότε και η περιοχή της Σμύρνης βρισκόταν υπό Ελληνική Αρμοστεία. Ο Χρυσόστομος δήλωνε εθνάρχης του Μικρασιάτικου Ελληνισμού και για μεγάλο μέρος του ήταν πράγματι.

Ο Χρυσόστομος ήταν και ο εμπνευστής της «Μικρασιατικής Άμυνας» για τη δημιουργία αυτόνομου κράτους σε περίπτωση ήττας του ελληνικού στρατού.

Παρασκευόπουλος – Στεργιάδης – Χρυσόστομος

Ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Ιωνία οι Έλληνες ήμασταν  -ούτε είμαστε ακόμα- εξοικειωμένοι με τον περιορισμό των καθηκόντων μας σε συγκεκριμένους τομείς, με συγκεκριμένη αρχή και συγκεκριμένο τέλος. Έτσι και στη Σμύρνη του 1919, οι τρεις επικεφαλής της ελληνικής διοίκησης των Οθωμανικών περιοχών (μη ξεχνάμε πως οι Έλληνες ήταν αρμοστές εδαφών που ανήκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία ακόμα, σύμφωνα με τη συνθήκη του Μούδρου) δεν άργησαν να διεμβολίσουν ο ένας τις αρμοδιότητες του άλλου.

Από τη μία ο Αρμοστής Στεργιάδης ο οποίος κατόπιν  πρωθυπουργικής εντολής, έπαιρνε υπό τις διαταγές του το ελληνικό στράτευμα. Αυτό του έδινε επίσημα έναν ρόλο πολύ διαφορετικό από αυτόν που του είχε αρχικά ορισθεί για τα στρατιωτικά. Δηλαδή του συμβούλου του Αρχηγού Στρατιωτικής Κατοχής (Παρασκευόπουλος). Παράλληλα, ο Αρμοστής εκτός από υπουργός της ελληνικής κυβέρνησης, ήταν και εκπρόσωπος των Μεγάλων Δυνάμεων, των αληθινών νικητών του πολέμου για τους οποίους δούλευε η Ελλάδα, γεγονός που περιέπλεκε περισσότερο την κατάσταση.

Από την άλλη οι θρησκευτικοί ηγέτες Γρηγόριος και Χρυσόστομος, πιστοί στην θέση που διατύπωσε ο Χρυσόστομος στο προαναφερθέν διάγγελμα του, με πύρινα κηρύγματα από άμβωνος αλλά ακόμη και εκτός εκκλησιαστικού χώρου, «εμψύχωναν» -κατά τους ίδιους- ή «προέτρεπαν σε ταραχές» -κατά τον Αρμοστή, τον χριστιανικό πληθυσμό της υπό αρμοστεία περιοχής. Μάλιστα είναι γνωστό το περιστατικό  που ο Στεργιάδης διέκοψε  κήρυγμα του Χρυσοστόμου σε επίσημη δοξολογία για τον εορτασμό της συμμαχικής νίκης, επειδή θεώρησε πως το περιεχόμενο δεν ήταν θρησκευτικό, αλλά εθνικοπατριωτική πολιτικολογία. Επιπλέον  πιστεύοντας πως έτσι θα περιόριζε τη διχαστική δράση του μητροπολίτη, εισηγήθηκε στην ελληνική κυβέρνηση να διακόψει κάθε οικονομική επιχορήγηση στη Μητρόπολη Σμύρνης.

Μέσα στην ατμόσφαιρα «εθνικής ευφορίας» και διαρκώς τροφοδοτούμενου εθνικισμού, ήταν επόμενο το να θεωρηθεί ο Στεργιάδης «προδότης» «φιλότουρκος» και «αντεθνικώς δρων». Άλλωστε ποτέ ο ελληνικός λαός δεν επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει, αλλά δέχεται συγκεκριμένες από αυτές ως θέσφατα. Ειδικά όταν αυτές προέρχονται από τη στρατιωτική και τη θρησκευτική ηγεσία που έχουν εξορισμού το «αλάθητο»

Το αποτέλεσμα ήταν αφενός το «δεξί χέρι» του Βενιζέλου, ο βουλευτής Ρέπουλης και αφετέρου ο διαπρεπής υπουργός του, Αλ. Διομήδης (αμφότεροι συνεργάτες τόσο του Βενιζέλου όσο και του ίδιου του Στεργιάδη), να εκφράσουν προς τον Βενιζέλο τη δυσφορία τους για τις ενέργειες του Στεργιάδη. Και δεν ήταν οι μόνοι. Οι διαμαρτυρίες για το πρόσωπο του Αρμοστή είχαν ξεκινήσει από τον πρώτο κιόλας χρόνο της Αρμοστείας και είχαν ως πηγές, στρατιωτικούς και εκκλησιαστικούς παράγοντες.

Βενιζέλος - Στεργιάδης

Ο Βενιζέλος στηρίζει τον Αρμοστή

Ο Βενιζέλος είχε να κάνει με μία πολύ δύσκολη κατάσταση. Αφενός ήταν ο Στεργιάδης, ο οποίος ήταν άνθρωπος της εμπιστοσύνης του, τον ήξερε από παλιά, ήξερε το έργο του από τη Γενική Διοίκηση Ηπείρου και ήταν και ο άνθρωπος που είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη των συμμάχων, δηλαδή των αφεντικών της υπόθεσης.

Εδώ ανατρέχουμε για λίγο στον Γιάννη Κορδάτο, ο οποίος στον 5^ο τόμο της Ιστορίας της Νεώτερης Ελλάδας σημειώνει πως ο Αρ. Στεργιάδης δούλευε στην πραγματικότητα για τους Άγγλους αφού «όταν έπεσε ο Βενιζέλος, έδωκε γην και ύδωρ στον βασιλιά Κωνσταντίνο και στο Γούναρη και έτσι κράτησε τη θέση του. Ήταν όμως πράκτορας της Ιντέλιζενς Σέρβις. Έκανε ό,τι ήθελαν οι Άγγλοι» (Κορδάτος).

Όπως και να ήταν όμως, εφόσον εφάρμοζε τους όρους της συνθήκης την οποία είχε σταλεί να εφαρμόσει, αυτό σημαίνει πως έκανε καλά τη δουλειά του, η οποία βέβαια δεν ήταν η καλλιέργεια και δικαίωση του ελληνικού εθνικισμού. Έτσι ο Βενιζέλος τον υποστήριξε αφού αν δεν το έκανε, αυτό θα είχε αρνητική απήχηση για το κύρος της ελληνικής κατοχής στην περιοχή της Μικράς Ασίας, στο εξωτερικό.

Η περίοδος της ελληνικής αρμοστείας της Σμύρνης ήταν μία δύσκολη περίοδος.

Μία περίοδος ισορροπιών μεταξύ των μελών της Αντάντ, οι οποίοι έχουν πάρει αποστάσεις μεταξύ τους για τη συνέχεια της μοιρασιάς των εδαφών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Μία περίοδος ισορροπιών στο εσωτερικό της ελληνικής κυβέρνησης που πρέπει να ακροβατεί στον ρόλο του αρμοστή που την θέλουν οι σύμμαχοι και τον ρόλο του κατακτητή που την θέλει ο φανατισμένος και φλεγόμενος λαός.

Μία περίοδος διαχείρισης από την Ελλάδα και την αρμοστεία της της λεπτής πολιτικής ισορροπίας μεταξύ των εθνοτήτων της Ιωνίας, έχοντας ταυτόχρονα απέναντι τους αντάρτες του Μουσταφά Κεμάλ, που είχαν απέναντι τους τον ελληνικό στρατό ως δύναμη επιβολής των όρων της συνθήκης του Μούδρου.

Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, ο καιρός έφερνε την επόμενη φάση της Μικρασιατικής εκστρατείας

Πηγές:

Βερέμης – Κώστας  «Η Εθνική τράπεζα στη Μικρά Ασία» του 1984

Ευαγγελίας Αχλάδη, «Η κοσμοπολίτικη Σμύρνη»

«Τα Νέα – Ιστορία»  επιμ. Χρ. Κουλούρη.  «Η Μικρασιατική Καταστροφή 1922»

Sir Michael John Llewellyn Smith  «Το όραμα της Ιωνίας»

Όλγα Βατίδου «Ρωμνάκια και παληά Σμύρνη» Αθήνα 1965

Ο Νικηταράς πέθανε ζητιάνος, ο Κολοκοτρώνης φυλακίστηκε, ο Κίμωνας ο Αθηναίος εξοστρακίστηκε και ο Σωκράτης αναγκάστηκε να πιει το κώνειο. Έτσι και σήμερα, το ελληνικό κράτος, συνεχίζοντας την αρνητική ανά τους αιώνες παράδοση αγνωμοσύνης, αντί να στήσει άγαλμα στο Βαγγέλη Μαρινάκη για την πολύπλευρη προσφορά του στην ελληνική κοινωνία αλλά και για το απαράμιλλο ήθος του, τον κυνηγάει και τον συκοφαντεί. Συκοφαντεί και λοιδωρεί έναν επιφανή Έλληνα, έναν αληθινό ήρωα και ένα μεγάλο ευεργέτη

Αφού, λοιπόν, η ελληνική κυβέρνηση δεν έστησε άγαλμα στο Βαγγέλη Μαρινάκη, αποφάσισε να στήσει αυτός ένα άγαλμα προς τιμήν του Νικηταρά, του επονομαζόμενου και Τουρκοφάγου. Στα αποκαλυπτήρια της προτομής, μάλιστα, δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις διώξεις και στον πόλεμο λάσπης που δέχεται ο ίδιος καταγγέλλοντας την ελληνική κυβέρνηση πως «προκειμένου να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη από τα άλυτα προβλήματα που έχει συσσωρεύσει, σπιλώνει τη φήμη κάποιων εκ των επιφανέστερων (ωραίος έτσι;) Ελλήνων, με διαρκή και πολύπλευρη προσφορά στην ελληνική κοινωνία … Όμως το φως πάντα νικάει το σκοτάδι και οι πραγματικοί ήρωες και ευεργέτες (έτσι!) παίρνουν τελικά τη θέση που τους αρμόζει στην ιστορία μας»

Αν θέλουμε να σοβαρευτούμε λίγο, πέρα από τον αμετροεπή λόγο του προέδρου του Βαγγέλη Μαρινάκη, επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά η περίφημη ρήση του Σάμιουελ Τζόνσον πως «ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων». Η επίκληση της δήθεν αγάπης προς την πατρίδα από όλους αυτούς τους μεγαλοσχήμονες δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα προπέτασμα καπνού. Είναι το μελάνι που πετάει το χταπόδι για να ξεφύγει από τον έλεγχο και την τιμωρία.

Κοντά σε όλους αυτούς δεν παραλείπουν να βρίσκονται και οι εκπρόσωποι του Θεού επί της Γης για να τους δώσουν κάλυψη, να τους λιβανίσουν και να τους ευχαριστήσουν (αυτοί θα ξέρουν καλύτερα το λόγο). Με το Θεό πάντως που εκπροσωπούν όλοι αυτοί οι απίθανοι τύποι που είναι σα να έχουν ξεπηδήσει από το Μεσαίωνα και την εποχή της Ιεράς Εξέτασης, δε θέλουμε να έχουμε καμία σχέση.

ΥΓ. Πιο χρήσιμο για το Βαγγέλη μπορεί να ήταν η προτομή του Τάκη Τσουκαλά. Έρχονται καιροί δύσκολοι γι’ αυτόν και οι Τσουκαλάδες θα χρειαστούν