Εικόνα που πάρθηκε από τον ιστότοπο physiccsgg.me  . Και, όχι ο Godzilla δεν υπήρχε στο πραγματικό διαγώνισμα. Μόνο αυτός έλειπε

Η Μέρα της Μαρμότας είναι μια αμερικανική κωμωδία φαντασίας, παραγωγής του 1993, όπου ο πρωταγωνιστής βρίσκεται παγιδευμένος στο χρόνο και αναγκασμένος να ζει την ίδια μέρα ξανά και ξανά.

Τη μέρα της Μαρμότας όμως τη ζουν, έστω μια φορά το χρόνο,  και όσοι καθηγητές ασχολούνται με την προετοιμασία των μαθητών για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις στη Φυσική και αναγκάζονται κάθε χρόνο, την ίδια μέρα, να νιώσουν έκπληξη, απογοήτευση, ίσως και αηδία.

Δε θα σταθούμε μόνο στην πανθομολογούμενη δυσκολία των θεμάτων, ούτε στο χρόνο που απαιτείται για την ανάγνωση, την κατανόηση, την επίλυση και τον τελικό έλεγχο. Χρόνος που, όπως οι περισσότεροι καθηγητές συμφωνούν, είναι αρκετά μεγαλύτερος από αυτόν που είχαν στη διάθεσή τους οι μαθητές.

Δε θα σταθούμε, φυσικά, στις διαστάσεις που έδωσε σε ένα μάλλον ανύπαρκτο θέμα ο Παύλος Πολάκης (ο γνωστός) που άφησε το προσφιλές του θέμα των εμβολίων και αποφάσισε να ασχοληθεί και με τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, ισχυριζόμενος ότι ένα ερώτημα σε μια άσκηση που έπιανε μόλις 5 από τις 100 μονάδες – και που δεν ήταν κάποιο πρωτότυπο θέμα αλλά μια απόδειξη μέσα από το σχολικό βιβλίο – είχε πέσει και στις ενδοσχολικές εξετάσεις του Βαρβακείου. Πέρα από το άτοπο του ζητήματος, η εμμονή σε αυτό το θέμα, μάλλον αποπροσανατολίζει από τα πραγματικά ζητήματα που προκάλεσαν τα θέματα της Φυσικής. Γιατί , όπως ευφυώς έγραψε ένα συνάδελφος φυσικός , «όλοι μιλούν για τ’ άρματα κι ο Γιάννης για την πίτα»

Τα ζητήματα που προκαλούν τα θέματα της Φυσικής είναι μόνιμο φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, ειδικά φέτος όμως ξεπέρασαν κάθε όριο ανοχής, εκνευρίζοντας όσους καθηγητές προετοιμάζουν μαθητές για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις και που βλέπουν ότι καταπατείται κάθε λογική, κάθε κανόνας και τελικά κάθε ηθική σε μια προσπάθεια των θεματοδοτών να αποδείξουν τι, άραγε; την εξυπνάδα και τη φαντασία τους ;

Καλό είναι επιτέλους οι θεματοδότες να καταλάβουν πως αυτοί που διαγωνίζονται είναι οι μαθητές και όχι οι ίδιοι και να πάψουν να προσπαθούν να εντυπωσιάσουν με διεστραμμένα θέματα που δεν έχουν σχέση με πραγματική Φυσική. Με θέματα που δεν  καταφέρνουν να εξετάσουν σε βάθος ή σε εύρος την ύλη,  με θέματα που είναι ένα ανούσιο και αντιαισθητικό puzzle, με θέματα που δείχνουν πως ο σκοπός τους είναι πρωτίστως να αιφνιδιάσουν και να τρομοκρατήσουν  τους υποψηφίους

Και, τελικά, καταφέρνουν να οδηγήσουν στην ταπείνωση πολλούς μαθητές που μπορεί να κατέβαλλαν φιλότιμη προσπάθεια όλη τη χρονιά και αυτό που ελάχιστα τους άξιζε, ήταν θέματα που θα μπορούσαν να αξιολογήσουν σωστά την προσπάθεια που έκαναν, τις γνώσεις τους και την ικανότητά τους.

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, τα φετινά θέματα ξεπέρασαν κάθε όριο. Ίσως να ταίριαζαν περισσότερο σε διαγωνισμό Φυσικής, αν δεν είχαν φτιαχτεί με προχειρότητα και δεν είχαν και λάθη. Γιατί είχαμε και τέτοια ζητήματα.

Είναι βέβαιο πως και φέτος θα βρεθούν μαθητές που θα γράψουν άριστα. Πάντα υπάρχει μια τέτοια ομάδα ξεχωριστών και ιδιαίτερων μαθητών που έχουν μια έμφυτη ικανότητα και που προετοιμάζονται με θαυμαστή προσήλωση για τις Εξετάσεις αυτές. Και γι αυτό δεν πρέπει να στεκόμαστε στις επιδόσεις των μαθητών αυτών για να κρίνουμε την ποιότητα των θεμάτων

Η ποιότητα των θεμάτων πρέπει να κρίνεται από τη συνολική επίδοση όλων των μαθητών. Ήδη, τα πρώτα αποτελέσματα από τα βαθμολογικά κέντρα αποδεικνύουν πως οι θεματοδότες απέτυχαν σε αυτό που είναι ζητούμενο σε τέτοιου είδους εξετάσεις. Να φτιάξουν δηλαδή μια διαβάθμιση στη δυσκολία των θεμάτων. Μια διαβάθμιση που θα οδηγούσε στην απαιτούμενη κλιμάκωση βαθμολογιών και η οποία θα μπορούσε να ξεχωρίσει τον άριστο, τον πολύ καλό, τον καλό, τον μέτριο

Τα αποτελέσματα λοιπόν δείχνουν ότι περίπου το 60% έχει γράψει κάτω από τη βάση, ενώ ένα σχεδόν 10% έχει γράψει άριστα. Το υπόλοιπο 30% συγκεντρώνει βαθμολογίες από 10 έως 18,5. Αυτή η εντελώς άνιση κατανομή βαθμολογίας αποδεικνύει την αποτυχία κυρίως των θεματοδοτών και όχι των μαθητών

Για του λόγου το αληθές όμως, ας ακούσουμε και άλλες φωνές διαμαρτυρίας, που φέτος ήταν περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά

Η Ένωση Ελλήνων Φυσικών μιλάει για έκπληξη και απογοήτευση

«Απογοήτευση γιατί:

Η έκταση των θεμάτων είναι ιδιαιτέρως αυξημένη, ιδιαίτερα σήμερα, που υπάρχει και κλιματολογική επιβάρυνση. Έτσι, ο διαθέσιμος χρόνος δεν ήταν επαρκής.

Δεν υπάρχει διαβάθμιση της δυσκολίας των θεμάτων, με προφανές αποτέλεσμα τη «σαλαμοποίηση» των βαθμολογιών των παιδιών «προς τα κάτω».

Οι θεματοδότριες/θεματοδότες δεν φαίνεται να ενστερνίζονται την αποφυγή των λεγόμενων «υπερπαραγωγών», οι οποίες τρομοκρατούν τα παιδιά, τα απομακρύνουν από το γνωστικό αντικείμενο και απέχουν πολύ από τις οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος. Έτσι, απαξιώνεται η διδασκαλία του μαθήματος στο δημόσιο Σχολείο και ο σεβασμός στους συντελεστές του»

Η Πανελλήνια Ένωση Υπευθύνων Εργαστηριακών Κέντρων Φυσικών Επιστημών καταγγέλλει την επιλογή των θεμάτων τονίζοντας πως 

«... τερατώδεις και εξωπραγματικές  διατάξεις όπως αυτές του τέταρτου θέματος παρουσιάζονται σαν απόλυτα φυσιολογικές και η επιστήμη της Φυσικής παρουσιάζεται σαν μια διαδικασία επίλυσης ασυνήθιστων και σύνθετων γρίφων.

Γι’ άλλη μία φορά, η επιστήμη της Φυσικής παρουσιάζεται με απόλυτα στρεβλή εικόνα, αφού όλα τα θέματα αναφέρονται σε ένα παράλληλο σύμπαν, που δεν έχει καμία σχέση με τα καθημερινά φυσικά φαινόμενα και τις σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές που βασίζονται κυρίως στη Φυσική.

Στα χρόνια που η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων έχει τεθεί μετ’ επιτάσεως θεωρούμε ότι πρέπει να τεθεί το θέμα της αξιολόγησης των θεμάτων και των θεματοδοτών/τριών στις Πανελλήνιες Εξετάσεις.

Επιπλέον πρέπει να τονιστεί ότι τα θέματα των φετινών εξετάσεων δεν πρόκειται να επηρεάσουν μόνο τους μαθητές που διαγωνίστηκαν φέτος, αλλά και τις επόμενες γενιές γιατί ορίζουν την  κατεύθυνση στην  διδασκαλία του μαθήματος τόσο στα σχολεία όσο και στα φροντιστήρια»

Ανακοίνωση όμως εξέδωσε και ο Οργανισμός Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδας (ΟΕΦΕ) ,για πρώτη φορά τόσο σκληρή, όπου ανάμεσα στα άλλα μιλάει για

«Πολλά και δύσκολα θέματα, γεμάτα ανούσιες και αχρείαστες παγίδες. Τα δυσκολότερα των τελευταίων ετών.

 Ο χρόνος επίλυσής τους ξεπερνά κατά πολύ τις 3 ώρες κάτι που γίνεται εύκολα και γρήγορα αντιληπτό.

Δεν υπήρχε διαβάθμιση θεμάτων, με αποτέλεσμα να αδικηθούν οι μαθητές με μεσαίες βαθμολογίες.

Ο βαθμός δυσκολίας τους δεν ανταποκρίνεται στον αριθμό ωρών διδασκαλίας της φυσικής στο Λύκειο.

Δεν έλαβαν υπόψη τις σημερινές καιρικές συνθήκες για να κινηθούν ανάλογα»

Ο καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, Χρήστος Τουραμάνης γράφει για τα συγκεκριμένα θέματα

«Τα θέματα αυτά στις Πανελλήνιες εξετάσεις δεν εξετάζουν ούτε την κριτική σκέψη, ούτε την βαθύτερη κατανόηση της φύσης. Αποτελούν διαγωνισμό δεξιοτεχνίας που χρειάζεται και χρόνο και ηρεμία, ένα ΣΚ για να το απολαύσει κάποιος και μάλιστα με παρέα (ομαδική άσκηση).

Το θέμα με το σχήμα που προκαλεί ζαλάδα σε εξετάσεις με στενό χρονικό περιθώριο και φοβερή πίεση αφού κρίνεται το μέλλον των παιδιών αποτελεί έκφραση σαδισμού, και αυτή είναι η ηπιότερη έκφραση που μπορώ να βρω. Το να κρύψω την συχνότητα μέσα σε έναν τύπο δεν εξετάζει αν ο μαθητής καταλαβαίνει πως δουλεύει το μέλαν σώμα, αλλά ποιος έχει γερά νεύρα, ψυχραιμία και είναι καλός στο κυνήγι θησαυρού.

Εάν εγώ στον Ηλεκτρομαγνητισμό του τρίτου έτους βάλω τέτοια θέματα-σπαζοκεφαλιές ο εξωτερικός εξεταστής του τμήματος θα μου τα γυρίσει πίσω. Η σαφήνεια και καθαρότητα στις ερωτήσεις είναι απαιτούμενο στα θέματα που βάζουμε.

Τα άλλα είναι εκβιασμός της κοινωνίας ώστε να ακουμπάει τις οικονομίες της, συχνά αιματηρές, στα φροντιστήρια. Απωθεί τα παιδιά αφού εξαφανίζει την ομορφιά της φυσικής κάτω από σχολαστικισμούς και βυζαντινισμούς»

Δυστυχώς, έχουμε σιγή ιχθύος από την ΟΛΜΕ και από τους καθηγητές των Δημοσίων σχολείων, από αυτούς δηλαδή που θα έπρεπε να έχουν τον πρώτο λόγο, καθώς είναι αυτοί που θα κληθούν να διορθώσουν τα γραπτά των μαθητών. Είναι ικανοποιημένοι από τα θέματα; Ή  μήπως δεν πρέπει να θιγούν οι συνάδελφοί τους που επέλεξαν τα θέματα, σαν να αγνοούν τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η προετοιμασία στα σχολεία. Αναγνωρίζουμε τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες λειτουργεί το δημόσιο σχολείο, δεν παύει όμως να αποτελεί και αυτό μία πραγματικότητα και, ως πραγματικότητα, πρέπει να αναφέρεται

Και τελικά, ποια μπορεί να είναι τα αίτια της επιλογής τέτοιων θεμάτων;  Είναι αποτέλεσμα μόνο ανικανότητας και άγνοιας της πραγματικότητας; Είναι αποτέλεσμα μόνο μιας προσπάθειας από πλευράς των μελών της επιτροπής να αυτοεπιβεβαιωθούν και να αποδείξουν ότι μπορούν να βάζουν θέματα που «δεν κυκλοφορούν πουθενά»;

Ίσως η απάντηση στο ερώτημα αυτό να βρίσκεται σε δημοσιεύματα σαν κι αυτό , όπου μεταξύ άλλων αναφέρονται

« το κίνημα «δεν δίνω πανελλαδικές» των νέων έχει φουντώσει, με μεγάλα ποσοστά μαθητών και μαθητριών που πλέον αρνούνται να συμμετάσχουν στις εθνικές εξετάσεις για τα ΑΕΙ

Από την πλευρά τους, τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας πρέπει επίσης να ωριμάσουν, να κλείσουν τμήματα, να ανανεώσουν προσωπικό και προγράμματα.

Η εποχή των πανελλαδικών εξετάσεων με τον τρόπο που γίνονται σήμερα τελείωσε»

Να κλείσουν τμήματα του Δημοσίου Πανεπιστημίου, λέει το άρθρο. Για να ανοίξουν ιδιωτικά;  ρωτάμε εμείς. Όπου κάποιος θα εγγράφεται με μια απλή αίτηση, την ταυτότητά του και δύο φωτογραφίες, όπως βλέπουμε στο site της αυτοπροσδιοριζόμενης ως "πρώτης ιδιωτικής πολυτεχνικής σχολής στην Ελλάδα".

Την ίδια στιγμή που το μηντιακό σύστημα παλεύει να πείσει με νύχια και με δόντια το μέσο πολίτη ότι δεν μπορεί να πιάνει θέση στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο κάποιος που έχει γράψει κάτω από τη βάση, την ίδια στιγμή αυτός θα μπορεί να γράφεται σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο, χωρίς να νοιάζεται για τα θέματα των Πανελληνίων και να έχει τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με αυτόν που έχει περάσει με καλή βαθμολογία στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο

Πρόκειται για παραλογισμό; Όχι, νεοφιλελευθερισμός λέγεται. Εκεί, όπου το χρήμα κινεί τα πάντα και δικαιολογεί τα πάντα

ΥΓ1. Καλό είναι να υπενθυμίσουμε πως το μάθημα της Φυσικής εξετάστηκε υπό συνθήκες ακραίου καύσωνα, σε συνθήκες όπου όλο το δημόσιο υπολειτουργούσε και τα δημοτικά σχολεία είχαν κλείσει λόγω ζέστης. Την ίδια στιγμή, το επιτελικό κράτος ζητούσε από τους μαθητές να φέρουν ανεμιστήρες από το σπίτι τους (!)

ΥΓ2. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε πως δεν διαγωνίζονται όλα τα παιδιά με τα ίδια εφόδια. Κάποια παιδιά δεν μπορούν να έχουν καμία βοήθεια, πέρα από αυτή του σχολείου. Από κει και πέρα, όσο οι οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας αυξάνουν, υπάρχουν τα φροντιστήρια, τα ιδιαίτερα μαθήματα, τα ιδιωτικά σχολεία, τα Πανεπιστήμια του εξωτερικού και οσονούπω τα ιδιωτικά Πανεπσιτήμια. Αυτό είναι ο καπιταλισμός και η εγγενής του φύση να συντηρεί τις ταξικές ανισότητες. 

ΥΓ3. Καλό είναι επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι η υψηλή ιεράρχηση που έχουν οι Πανελλήνιες στην ελληνική κοινωνία, αποτελεί άλλο ένα δείγμα της στρέβλωσης που παρατηρείται στην κοινωνία αυτή και δεν είναι τίποτε περισσότερο από το αποτέλεσμα της έλλειψης εναλλακτικών διεξόδων. Το βασικό ζητούμενο δεν είναι να βρεθεί ένα πιο «αξιοκρατικό» σύστημα, το βασικό ζητούμενο είναι να βρεθούν παράλληλοι και εναλλακτικοί δρόμοι για τους νέους. Δρόμοι που θα τους εξασφαλίζουν αξιοπρεπή εργασία και αξιοπρεπείς αμοιβές. Μέχρι τότε, οι Πανελλήνιες θα φαντάζουν μονόδρομος για τους περισσότερους μαθητές

Χρήστος Κωστούλας, Φυσικός

Σε λιγότερο από δέκα ημέρες ξεκινούν οι Πανελλήνιες Εξετάσεις, των οποίων η υψηλή ιεράρχηση αποτελεί άλλο ένα δείγμα της στρέβλωσης που παρατηρείται στη ελληνική κοινωνία και δεν είναι τίποτε περισσότερο από το αποτέλεσμα της έλλειψης εναλλακτικών διεξόδων. Το βασικό ζητούμενο δεν είναι να βρεθεί ένα πιο «αξιοκρατικό» σύστημα, το βασικό ζητούμενο είναι να βρεθούν παράλληλοι και εναλλακτικοί δρόμοι για τους νέους. Δρόμοι που θα τους εξασφαλίζουν αξιοπρεπή εργασία και αξιοπρεπείς αμοιβές. Μέχρι τότε, οι Πανελλήνιες θα φαντάζουν μονόδρομος για τους περισσότερους μαθητές

Όπως και να έχει, οι Πανελλήνιες Εξετάσεις πλησιάζουν και οι υποψήφιοι προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στις πιέσεις που δέχονται από παντού. Εμείς μαζέψαμε τα θέματα των Πανελλήνιων Εξετάσεων στη Χημεία από το 2017 έως και το 2023 και τα δημοσιεύουμε μαζί με τις προτεινόμενες λύσεις τους από την Ο.Ε.Φ.Ε (Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος). Ναι , υπάρχουν και τα φροντιστήρια, άλλο ένα δείγμα στρέβλωσης και το αναγνωρίζουμε και εμείς που υπηρετούμε σε αυτό το χώρο. Ένα χώρο πάντως, που αν δεν ήταν αναγκαίος, δε θα υπήρχε. Κι εμείς θα μπορούσαμε να υπηρετούμε σε μια αξιοπρεπή δημόσια εκπαίδευση που μαζί με τη δημόσια υγεία, θα έπρεπε να είναι οι πρώτες προτεραιότητες μιας κοινωνίας

Για μια ακόμη φορά, για όσους εμπλέκονται με το μικρόκοσμο των Πανελληνίων Εξετάσεων, η Φυσική αποτέλεσε το σημείο τριβής. Όσοι βέβαια δεν έχουν γνώση του αντικειμένου και σταθούν στις ανακοινώσεις των επίσημων φορέων, θα αποχωρήσουν με την εντύπωση πως όλα κύλισαν ομαλά, πως τα θέματα ήταν απαιτητικά μεν, όμως σε κάποιον που είχε προετοιμαστεί επαρκώς δεν θα δημιουργούσαν πρόβλημα. Το πρόβλημα συνεπώς μετατίθεται στα παιδιά που δεν είχαν προετοιμαστεί σωστά. Κάποιοι μάλιστα, όπως η Ένωση Ελλήνων Φυσικών διατύπωσε και την εκτίμηση πως τα θέματα ήταν πιο εύκολα από τα περσινά. Είναι όμως έτσι; Και αν ακόμη είναι έτσι, εκεί εντοπίζεται το θέμα για την Ένωση; 

Ας δούμε όμως δύο από τις ανακοινώσεις–σχολιασμούς των θεμάτων Φυσικής που κυριάρχησαν στον ηλεκτρονικό τύπο από την πρώτη κιόλας ημέρα. Η μία είναι αυτή της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (οι υπογραμμίσεις δικές μας) :

«Τα θέματα είναι στο πνεύμα του σχολικού βιβλίου, διατυπωμένα με σαφήνεια, επιστημονικά ορθά και σύμφωνα με το πλαίσιο και τις οδηγίες διδασκαλίας από όπου πρέπει να καθορίζεται η δομή και το περιεχόμενό τους. Είναι κλιμακούμενης και αυξημένης δυσκολίας για καλά προετοιμασμένους μαθητές. Καλύπτεται το μεγαλύτερο μέρος της ύλης, ωστόσο τα θέματα είναι εστιασμένα στον ηλεκτρομαγνητισμό, ενώ σχεδόν απουσιάζει το στερεό σώμα.

Τα θέματα συνολικά είναι ευκολότερα από πέρσι. Είναι πολλά και απαιτούν αρκετό χρόνο, ωστόσο μπορούν να αντιμετωπιστούν στις τρεις ώρες από καλά προετοιμασμένους μαθητές.

Τα θέματα Α και Β είναι εύκολα, διατυπωμένα με σαφήνεια.

Το θέμα Γ είναι αυξημένης δυσκολίας ωστόσο υπάρχει παρόμοιο πρόβλημα στο σχολικό βιβλίο.
Το θέμα Δ είναι συνδυαστικό, ενώ όλα τα ερωτήματα έχουν διδαχθεί μέσω κλασικών ασκήσεων.
Ευχόμαστε καλά αποτελέσματα σε όλους τους υποψήφιους

Η Επιτροπή Παιδείας της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών»

Υπερθεματίζοντας, η ΟΕΦΕ (Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδας) αναφέρει

 «Τα θέματα είναι ορθώς επιστημονικά διατυπωμένα.

Είναι μικρότερης έκτασης σε σχέση με τα περσινά θέματα, με λιγότερες μαθηματικές πράξεις.

Τα θέματα ανταποκρίνονται στο επίπεδο και στις απαιτήσεις του διαγωνισμού Φυσικής Πανελληνίων εξετάσεων, είναι στο πνεύμα του σχολικού βιβλίου και καλύπτουν μεγάλη έκταση ύλης»

Οι απόψεις αυτές, εκπεφρασμένες από επίσημους φορείς, επισκίασαν και αποθάρρυναν τις πρώτες ημέρες κάθε αντίθετη φωνή. Σιγά-σιγά όμως, οι φωνές αυτές άρχισαν να ακούγονται. Μία από τις φωνές που έκανε ιδιαίτερη αίσθηση – και σε γενικές γραμμές συμφωνούμε με αυτήν - ήταν η ανακοίνωση του Συλλόγου Φυσικών Κρήτης (οι υπογραμμίσεις πάλι δικές μας)

«Τα σημερινά θέματα Φυσικής χαρακτηρίζονται ως θέματα που κινούνται δυστυχώς στην παγιωμένη λογική να δίνουμε για την Φυσική μια στρεβλή εικόνα στους μαθητές.

Μας προκαλεί εντύπωση ότι ο Ηλεκτρομαγνητισμός κυριαρχεί σε όλα τα θέματα του διαγωνίσματος, ενώ η ύλη αποτελείται και από άλλα 5 κεφάλαια. Κρίνεται προφανώς ως θετικό ότι δόθηκε τυπολόγιο για πρώτη φορά.

Το Θέμα Α εξετάζει επαρκώς την θεωρία, τα ερωτήματα είναι διατυπωμένα με σαφήνεια και χωρίς παγίδες.

Το Θέμα Β έχει την σωστή διαβάθμιση, εξετάζει στο Β.1 το κεφάλαιο των κυμάτων, στο Β.2 την κβαντομηχανική με μια άσκηση στο Φωτοηλεκτρικό Φαινόμενο και το Β.3 είναι μια βασική εφαρμογή της κίνησης φορτίου σε Ηλεκτρικό και Μαγνητικό πεδίο (φασματογράφος μάζας). Συνολικά το Β Θέμα δεν θα δυσκολέψει τους προετοιμασμένους μαθητές.

Το θέμα Γ θεωρούμε ότι ήταν μια ατυχής επιλογή από την επιτροπή θεμάτων. Είναι ένας συνδυασμός της κίνησης ράβδου σε ομογενές μαγνητικό πεδίο με το φαινόμενο της αυτεπαγωγής σε πηνίο. Απευθύνεται σε μαθητές που έχουν κατανοήσει σε μεγάλο βάθος τον Ηλεκτρομαγνητισμό και θεωρούμε ότι δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις ενός τυπικού Θέματος Γ. Η εφαρμογή του 2ου κανόνα του Kirchhoff με την εμφάνιση 2 πηγών σε ένα κύκλωμα θα μπορούσε να αποφευχθεί, καθώς είναι γνωστό ότι ο κανόνας αυτός διδάσκεται και «δεν διδάσκεται» τα τελευταία χρόνια στην Β Λυκείου στο μάθημα της Γενικής Παιδείας. Επίσης οι οδηγίες διδασκαλίας φέτος για τον παραπάνω προφανή λόγο θέτουν εκτός ύλης ασκήσεις με κίνηση ράβδου, παρουσία επιπλέον πηγής στο κύκλωμα (πέρα από της πηγής εξ επαγωγής). Εκτιμούμε ότι η επίδοση των μαθητών σε αυτό το Θέμα θα είναι απογοητευτική.

Το θέμα Δ είναι για ακόμα μια φορά μια πειραματική «κατασκευή» μέτρησης μαγνητικού πεδίου που απέχει από την πραγματικότητα της πειραματικής διαδικασίας. Στην προσπάθεια της επιτροπής να χωρέσει σε ένα θέμα το κεφάλαιο της ισορροπίας στερεού, τον μαγνητισμό, τις κρούσεις και τις ταλαντώσεις, δημιούργησε ένα θέμα που δίνει μια στρεβλή αντίληψη για την Φυσική, ως την επιστήμη που με απλό τρόπο περιγράφει τον κόσμο γύρω μας.

Ευχόμαστε το καλύτερο σε όλους τους υποψηφίους
Σύλλογος Φυσικών Κρήτης»

Τελικά ποιος έχει δίκιο; Το Γ’ Θέμα ήταν όντως εκτός ύλης, όπως αναφέρει η ανακοίνωση των Φυσικών Κρήτης; Θα έλεγα ότι είναι θέμα ερμηνείας. Είναι κάτι σαν το «ίξεις αφίξεις ουκ εν τω πολέμω θνήξεις» της Πυθίας όπου ανάλογα με το πού θα μπει το κόμμα, αλλάζει και το νόημα του χρησμού. Τυπικά είναι εντός ύλης, αλλά οι οδηγίες διδασκαλίας από το Υπουργείο σε διάφορα σημεία αντικρούουν η μία την άλλη. Αυτό ήταν αναμενόμενο να συμβεί καθώς η εξεταστέα ύλη είναι αποτέλεσμα μιας άτσαλης κοπτοραπτικής, η οποία έχει ως αποτέλεσμα διάφορα θέματα να βρίσκονται μέσα σε μια γκρίζα ζώνη, που πολλοί καθηγητές την αποφεύγουν. Το θέμα Γ’ λοιπόν κινείται σε αυτή την γκρίζα και ελάχιστα αναμενόμενη ζώνη και αυτός είναι και ο λόγος που δεν έπρεπε να μπει. Ιδιαίτερα με τον τρόπο διάρθρωσης των θεμάτων στη Φυσική, όπου μπαίνουν λίγα θέματα με μεγάλη βαρύτητα το καθένα.

Σχετικά με το Δ΄ Θέμα, τώρα, έχει καταντήσει αηδιαστικά προβλέψιμο ότι θα πρόκειται για μια επιλογή-υπερπαραγωγή που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα και που ο μοναδικός στόχος του φαίνεται πως είναι να εντυπωσιάσει, θεωρώντας ότι παρουσιάζει κάτι “πρωτότυπο”. Το αποτέλεσμα είναι να σοκάρει ακόμη και καλούς μαθητές, προσθέτοντάς τους μια ψυχολογική πίεση που λειτουργεί σε βάρος της σωστής αξιολόγησης

Αν βέβαια οι Φυσικοί είχαν καταφέρει αυτό που έχουν καταφέρει οι Χημικοί, σήμερα δε θα είχαμε αυτή τη συζήτηση. Οι Χημικοί έχουν καταφέρει να «δέσουν» όλη την ύλη που μαθαίνουν τα παιδιά στην Α’ και στη Β’ Λυκείου σε ένα ενιαίο σύνολο και με αυτό έχουν βάλει τις βάσεις για τη Γ’ Λυκείου. Η ύλη έχει μεγαλώσει πολύ, όμως αυτό τελικά δίνει τη δυνατότητα στους θεματοδότες να βάλουν πολλά θέματα από ένα ευρύ φάσμα. Τα θέματα της Χημείας είναι πολλά, μικρά και ανεξάρτητα μεταξύ τους και καταφέρνουν να ελέγχουν τους μαθητές σε ένα μεγάλο μέρος της ύλης. Το μεγάλο πλήθος των θεμάτων αποτελεί επίσης και μια δικλείδα ασφαλείας, καθώς μια πιθανή αστοχία στην επιλογή ενός θέματος δεν πρόκειται να βαρύνει πολύ στον τελικό βαθμό. Τέλος, αρκετά από αυτά τα θέματα αναδεικνύουν τη σύνδεση της Χημείας με τη  ζωή του ανθρώπου, κάτι που στην επιλογή των θεμάτων στη Φυσική δε συμβαίνει.

Ας επιστρέψουμε όμως στη Φυσική μιλώντας γενικότερα και όχι μόνο για τη σημερινή χρονιά

Ας αναφερθούμε αρχικά στο εξαιρετικά υψηλό επίπεδο δυσκολίας των θεμάτων, κάτι που έχει παγιωθεί εδώ και αρκετά χρόνια. Τα μεγάλα φροντιστήρια επαναλαμβάνουν μονότονα κάθε χρόνο πως «Τα θέματα ήταν βατά» και «για καλά προετοιμασμένους μαθητές». Κάποια μικρή παρατήρηση έχουν να κάνουν σε κάποια εκφώνηση κάποιου θέματος και αυτό ήταν όλο. Που σημαίνει πως όσοι δεν έγραψαν καλά, δεν ήταν καλά προετοιμασμένοι. Που σημαίνει πάλι πως αυτοί την έκαναν τη δουλειά τους, οπότε η ευθύνη πέφτει μόνο στους μαθητές. Μεγάλη ευθύνη φέρουν και τα Μέσα Ενημέρωσης που τους δίνουν το λόγο, διασπείροντας άγχος και ενοχές στους μαθητές. Σιγή ιχθύος, δε, από τους καθηγητές των Δημοσίων σχολείων οι περισσότεροι εκ των οποίων καλούνται να διορθώσουν γραπτά πάνω σε μια ύλη που οι ίδιοι μέσα στο σχολείο την έχουν διδάξει επιφανειακά και στο ελάχιστο δυνατό. Αναγνωρίζουμε τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες καλούνται να το κάνουν, δεν παύει όμως να αποτελεί και αυτό μία πραγματικότητα που πρέπει να την αναφέρουμε

Δεύτερον, τα θέματα δεν έχουν – όσο και να υποστηρίζεται πως έχουν - κλιμακούμενη δυσκολία, τουλάχιστον αυτήν που θα επέτρεπε σε έναν μέτριο αλλά όχι κακό μαθητή να φύγει από την εξεταστική αίθουσα  χωρίς να ταπεινωθεί. Είναι σίγουρο πως θα υπάρξουν μαθητές που θα γράψουν άριστα ακόμη και σε αυτές τις πολύ δύσκολες εξετάσεις. Οι περισσότεροι μαθητές, όμως, είναι σίγουρο πως θα βγουν ταπεινωμένοι. Τα στοιχεία το δείχνουν καθαρά. Περίπου οι μισοί εξεταζόμενοι μαθητές γράφουν κάτω από τη βάση

Τρίτον, τα σχολικά εγχειρίδια είναι προ πολλού ξεπερασμένα – γραμμένα εδώ και 25 χρόνια (!) - και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να προετοιμάσουν τους μαθητές για τη δυσκολία αυτών των πολύ απαιτητικών εξετάσεων.

ΥΓ1. Το συγκεκριμένο άρθρο στοχεύει μόνο στον τρόπο επιλογής των θεμάτων στις Πανελλήνιες εξετάσεις στη Φυσική και δεν καταπιάνεται με τον διεκπεραιωτικό και αναχρονιστικό τρόπο διδασκαλίας της επιστήμης αυτής σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Χωρίς εργαστήρια και χωρίς ενεργό συμμετοχή των μαθητών, δεν διδάσκονται οι Φυσικές Επιστήμες. Τα Θρησκευτικά ίσως

ΥΓ2. Μία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση θα είναι πραγματική μεταρρύθμιση, αν την δούμε να ξεκινάει από κάτω, από τις μικρές τάξεις, και να ανεβαίνει σιγά σιγά προς τις μεγαλύτερες

ΥΓ3. Μία κοινωνία που θα παρείχε πραγματική Παιδεία στους μαθητές της όπως και επαγγελματικές διεξόδους για όλους, δεν θα έκανε μείζον θέμα τις Πανελλήνιες εξετάσεις. Ούτε θα υπήρχε ανάγκη για φροντιστήρια και ο υπογράφων – που εργάζεται σε φροντιστήρια – θα είχε βρει μια άλλη δουλειά να κάνει. Το πιο πιθανό είναι πως θα εργαζόταν σε ένα Δημόσιο σχολείο στο οποίο η πολιτεία θα είχε επενδύσει πραγματικά και γενναιόδωρα ώστε να το καταστήσει κύτταρο προσφοράς πραγματικής Παιδείας στους μελλοντικούς πολίτες της χώρας. Αλλά …

Χρήστος Κωστούλας,

Καθηγητής Φυσικής σε φροντιστήρια Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Άλλη μια περίοδος των περιβόητων Πανελληνίων Εξετάσεων φτάνει στο τέλος της. Ένας θεσμός που αποδεικνύει και αυτός, με το δικό του τρόπο, το αδιέξοδα της κοινωνίας που έχουμε οικοδομήσει, ολοκληρώνεται για τους μαθητές με τρόπο τραυματικό. Για μια ακόμη φορά επαναλήφθηκε το ίδιο σκηνικό στα μαθήματα της Θετικής Κατεύθυνσης καθώς είδαμε να επιλέγονται θέματα ιδιαίτερης δυσκολίας που έκαναν μαθητές οι οποίοι είχαν κοπιάσει κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, να νιώθουν άχρηστοι και να βγαίνουν από τις σχολικές αίθουσες με δάκρυα στα μάτια.

Ξέρουμε όλοι πως αυτές οι εξετάσεις είναι ένας διαγωνισμός, όπου δεν μετράει η απόλυτη δική σου επίδοση, αλλά το πόσο καλά θα τα πας σε σχέση με τους υπόλοιπους (όπως είπε με αφοπλιστική ειλικρίνεια, προκλητική ελαφρότητα αλλά και περισσό θράσος μια καθηγήτρια φροντιστηρίου που σχολίαζε τα θέματα της Χημείας «μη στενοχωριέσαι αν δεν έγραψες καλά, σημασία έχει αν έγραψες καλύτερα από το διπλανό σου»). Αυτό, όμως, δεν αφαιρεί το δικαίωμα από τους μαθητές να απαιτούν να επιλέγονται θέματα που θα μπορούν να βαθμολογούν δίκαια την προσπάθεια που κατέβαλλαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς.

 Και εδώ δεν εννοούμε να χαριστούμε ή να χαϊδέψουμε τα παιδιά. Όταν πάνω από το 50% βαθμολογείται κάτω από τη βάση (και αυτό συμβαίνει μόνο στη Θετική κατεύθυνση), το πρόβλημα σίγουρα δεν βρίσκεται μόνο στα παιδιά, μάλλον δε βρίσκεται καθόλου στα παιδιά. Οι πρώτοι που θα πρέπει να κοιταχτούν είναι τα μέλη της επιτροπής που επιλέγει τα θέματα. Απορούμε και διερωτώμαστε αν αυτοί οι άνθρωποι έχουν επαφή με την πραγματικότητα. Αν γνωρίζουν το σχολικό βιβλίο που μοιράζεται στα παιδιά, αν γνωρίζουν το πώς γίνεται μάθημα στα δημόσια σχολεία, αν γνωρίζουν ακόμη και αυτές τις ίδιες τις οδηγίες που κάθε χρόνο στέλνει το υπουργείο Παιδείας σχετικά με τη διδασκαλία αυτών των μαθημάτων και τους γνωστικούς στόχους

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή, η οποία κάθε χρόνο γίνεται με το μάθημα των Μαθηματικών. Εκεί οι μαθητές έχουν αποδεχθεί μοιρολατρικά τη μεγάλη δυσκολία που θα συναντήσουν και τη σημαντική πιθανότητα μιας πανωλεθρίας παρά τη μεγάλη προσπάθεια που μπορεί να έχουν καταβάλλει κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Έτσι και η φετινή δυσκολία των θεμάτων πέρασε στα ψιλά

Ύστερα ήρθε η Φυσική. Εκεί, είδαμε για πολλοστή φορά να επιλέγονται θέματα που δεν έχουν καμία αντιστοιχία με το επίπεδο της δουλειάς που γίνεται στα σχολεία αλλά και με το σχολικό βιβλίο. Είδαμε θέματα που σε καμία περίπτωση δεν ελέγχουν το εύρος της γνώσης ή της κριτικής ικανότητας παρά μόνο επιβραβεύουν όσους μπορούν να μαθαίνουν αυτοματισμούς. Είδαμε θέματα που δεν μπορούν να δώσουν μια δίκαιη βαθμολόγηση και να καταδικάζουν τα περισσότερα παιδιά σε πολύ χαμηλή βαθμολογία, σε πολλές περιπτώσεις αναντίστοιχη της προσπάθειάς τους.

Ώσπου ήρθε και η Χημεία για να ολοκληρώσει το παζλ με διαφορετικό τρόπο. Εδώ επιλέχθηκαν θέματα που απαιτούσαν ιδιαίτερη κριτική ικανότητα. Κάτι που δεν είναι από μόνο του κακό, αρκεί τα παιδιά να έχουν προετοιμαστεί για τέτοιο ενδεχόμενο. Τόσο μέσα από το σχολικό τους βιβλίο, όσο και από το ίδιο τους το σχολείο. Κάτι τέτοιο, βέβαια, ποτέ δε συνέβη.

Όσοι παρακολουθούν τα πράγματα από κοντά, γνωρίζουν πως στην πραγματικότητα το δημόσιο σχολείο απαξιώνεται χρόνο με το χρόνο με δραματικό τρόπο. Οι λόγοι είναι πολλοί και δεν είναι της παρούσης. Μέχρι και τη Β’ Λυκείου, πάντως, τα παιδιά βρίσκονται μέσα σε μια απίστευτη ελαφρότητα και χαλαρότητα και ξαφνικά καλούνται στη Γ’ Λυκείου να δώσουν εξετάσεις κάτω από εξαιρετικά σκληρές συνθήκες. Στην πραγματικότητα, το δημόσιο σχολείο στη Γ΄ Λυκείου δεν λειτουργεί και τα παιδιά εναποθέτουν τις ελπίδες τους στα φροντιστήρια. Παράλληλα τα ιδιωτικά σχολεία, λειτουργώντας ως κράτος εν κράτει, ακολουθούν παράτυπα δικό τους πρόγραμμα σπουδών με εντατικές φροντιστηριακές ώρες πάνω στα μαθήματα που θα εξεταστούν πανελλαδικά (για τη μικρή μερίδα των μαθητών τους που θα δώσουν πανελλήνιες εξετάσεις, καθώς το μεγάλο ποσοστό αυτών είναι ήδη με το ένα πόδι στο εξωτερικό για σπουδές με την υψηλή χορηγία των κραταιών οικογενειών τους)

Πώς λοιπόν μπορεί κάποιος μαθητής να στηριχθεί στο δημόσιο σχολείο, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, όταν ακόμη και τα παιδιά που παρακολουθούν φροντιστηριακά μαθήματα δυσκολεύονται τόσο πολύ; Αναρωτιόμαστε ποια μπορεί να είναι τα αίτια της επιλογής τέτοιων θεμάτων. Είναι αποτέλεσμα ανικανότητας και άγνοιας της πραγματικότητας; Είναι αποτέλεσμα μιας ψευδοεπιστημονικής αντίληψης; Είναι αποτέλεσμα μιας προσπάθειας από πλευράς των μελών της επιτροπής να αυτοεπιβεβαιωθούν και να αποδείξουν ότι μπορούν να βάζουν θέματα που «δεν κυκλοφορούν πουθενά»;

Όποιο και αν είναι πάντως το κίνητρο της επιλογής, το αποτέλεσμα είναι ξεκάθαρα αντιπαιδαγωγικό, αντικοινωνικό και βαθιά άδικο για πολλά παιδιά. Ποιος όμως μπορεί να ακούσει και να κατανοήσει τις φωνές διαμαρτυρίας, τόσο των μαθητών όσο και των δασκάλων τους; Των δασκάλων αυτών που μπορεί να είναι λίγοι, όμως υπάρχουν και κοιτούν τους μαθητές τους με συμπάθεια και κατανόηση και με μια κάποια ενοχή που δεν κατόρθωσαν να τους βοηθήσουν όπως θα ήθελαν