Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του Τζίμη Πανούση ( έφυγε στις 13 Ιανουαρίου του 2018 )  θυμηθήκαμε την ωδή προς τον Νεοέλληνα. Κανονικά, αυτό το τραγούδι που γράφτηκε το 1993, θα έπρεπε ο Τζιμάκος να το επικαιροποιεί κάθε πέντε χρόνια. Για να μπορέσει να χωρέσει στους στίχους τους όλες αυτές τις φρενίτιδες που καταλαμβάνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ένα λαό που είναι ένα φτερό στον άνεμο, έρμαιο της απαιδευσίας του, της στενόμυαλης αντίληψης και του τυχοδιωκτισμού του.

«Κι η παπαλάμπραινα γυμνή,  χαϊδεύει δωροσυσκευή σ' ένα τηλεπαιχνίδι πουλημένο / Πουλάκι ξένο, πουλί χαμένο / Μου τρώει τα σπλάχνα, δε βγάζω άχνα».

Ακούγεται δυνατά

Έφυγε χθες ο Jeff Beck, ένας από τους μεγαλύτερους κιθαρίστες της ροκ και των μπλουζ όλων των εποχών. Ήταν αυτός που πήρε τη θέση του Eric Clapton και έπαιξε μαζί με τον Jimmy Page στους Yardbirds. Νομίζουμε πως, από μόνο του αυτό, τα λέει όλα

Ακούμε τη Nadia. Και παρόλο που το εντάξαμε στο τραγούδι της ημέρας, δεν είναι ακριβώς τραγούδι, με την έννοια ότι δεν έχει ανθρώπινη φωνή. Έχει όμως τη μαγική κιθάρα του Jeff Beck που σε κάνει να το ξεχνάς αυτό.

Όταν πεθαίνει βασιλιάς, μη χαίρεσαι λαουτζίκο
Μη λες πως θάν’ καλύτερος ο νυν από τον τέως
Πως θάναι το λυκόπουλο καλύτερο απ’ τον λύκο
Τότε μονάχα να χαρείς: αν θάναι ο τελευταίος.

Κώστας Βάρναλης

Στις 29 Αυγούστου 1949 λήγει επίσημα ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα, με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Με τη λήξη του Εμφυλίου, οι μαχητές/τριες του Δημοκρατικού Στρατού δεν έχουν άλλη επιλογή, καθώς γνωρίζουν ότι τους περιμένει ή ο θάνατος ή η εξορία. Έτσι, αρχίζει μια πρωτοφανής συντεταγμένη αποχώρηση εξήντα χιλιάδων περίπου Ελλήνων που θα διαμοιραστούν στις χώρες του τότε – όπως έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε - υπαρκτού σοσιαλισμού. Ένα μεγάλο μέρος αυτών βρέθηκε στην Τασκένδη, 4000 χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα.

Δεν ξέρουμε πόσοι από αυτούς βρήκαν στις χώρες αυτές, αυτό που ονειρεύονταν. Το σίγουρο όμως είναι ότι άφηναν πίσω τους μια χώρα ρημαγμένη, μια κατ΄επίφαση δημοκρατία και στην πραγματικότητα αμερικάνικο προτεκτοράτο που θα συνέχιζε για δεκαετίες να φυλακίζει και να εκτελεί χιλιάδες κομμουνιστές .

Για τον τρόπο με τον οποίο μεθοδεύτηκε η μεγάλη φυγή των Ελλήνων κομμουνιστών, γράφει στην Εφημερίδα των Συντακτών, η Ελένη Νικολαΐδου, Δρ Ιστορίας

Ακολουθεί το άρθρο

Το μεγάλο ταξίδι της εξόδου από την Ελλάδα των πολιτικών προσφύγων του εμφυλίου πολέμου

Στις 29 Αυγούστου 1949 λήγει επίσημα ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα, με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) και τη συντεταγμένη υποχώρηση του κύριου όγκου των δυνάμεών του στη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας. Η διασπορά των πολιτικών προσφύγων δεν έγινε ισομερώς. Στη Σοβιετική Ένωση και συγκεκριμένα στην Τασκένδη, την πρωτεύουσα της σοβιετικής δημοκρατίας του Ουζμπεκιστάν και το Τσιρτσίκ μεταφέρθηκε το στρατιωτικό σκέλος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος.

Πριν αναφερθούμε στο μεγάλο ταξίδι της υποχώρησης, ήδη από τον Οκτώβριο του 1948, σε ένα κτίριο στο Ελμπασάν της Αλβανίας νοσηλεύονταν τραυματίες του ΔΣΕ. Τον Ιούλιο του 1949, 750 βαριά τραυματίες, άλλοι ακρωτηριασμένοι, άλλοι με σοβαρά κατάγματα, με κρανιακές κακώσεις, με νευρολογικά προβλήματα, μεταφέρθηκαν με το πολωνικό φορτηγό πλοίο «Κόσουστσκο» (Kościuszko), από το Δυρράχιο προς την Πολωνία. Ταξίδεψαν από τις 13 Ιουλίου έως τις 25 Ιουλίου 1949, 12 ημέρες. Αγκυροβόλησαν στο νησί Βόλιν της Πολωνίας και νοσηλεύθηκαν στο νοσοκομείο «250». Μόλις αποθεραπεύτηκαν, 200 μαχητές του ΔΣΕ, μεταφέρθηκαν με τρένο «στη μεθοριακή πόλη Ζγκόζετς. Εκεί ήταν το κέντρο διερχομένων των πολιτικών προσφύγων από την Ελλάδα». Επρόκειτο για την πρώτη μεγάλη ομάδα παρτιζάνων του ΔΣΕ που πέρασε στην Πολωνία.

Στο τέλος του Αυγούστου του 1949, ο Δημοκρατικός Στρατός υποχωρεί από τη θέση Μπάτρα του Δυτικού Γράμμου στην Αλβανία. Οι μαχητές/τριες εισέρχονται στην Αλβανία [θυμίζουμε πως τα σύνορα της Γιουγκοσλαβίας ήταν κλειστά γι' αυτούς], παραμένουν για εβδομάδες στο εσωτερικό της Αλβανίας  άλλοι στρατοπέδευσαν έξω από το Ελμπασάν, σε έναν ξερότοπο που είχε κάτι καλύβες, όπου προστέθηκαν σκηνές, κοντά στον ποταμό Σκούμπι, στο μέσον της Αλβανίας και άλλοι σε στρατόπεδο στο Μπουρέλι, στο βόρειο μέρος της Αλβανίας, όπου υπήρχαν «παλιοί ιταλικοί στρατώνες και σκηνές». Ήδη από τον Ιούνιο του 1949, αντιπροσωπεία του ΚΚΕ αποτελούμενη από τους Ιωάννη Ιωαννίδη και Μιλτιάδη Πορφυρογέννη, συναντήθηκε με τον Bedrich Geminder, ο οποίος ήταν ο επικεφαλής του Διεθνούς Τμήματος της ΚΕ του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας. Στη συνάντηση, η ελληνική αντιπροσωπεία ζήτησε να φιλοξενηθούν στην Τσεχοσλοβακία περίπου 5.000 άτομα

Αφού παρέδωσαν τα όπλα τους στους Αλβανούς, περίμεναν όσο γίνονταν μυστικές διαπραγματεύσεις, για την αναχώρησή τους. Πλήρης μυστικότητα, όπως μυστική κρατήθηκε και η διαδρομή τους αργότερα. Και σταδιακά, τους τελευταίους μήνες του 1949, ανεβαίνουν σε καμιόνια με προορισμό το Δυρράχιο ή την Αυλώνα.

Σχολαστικά τα μέτρα, αφού δεν έπρεπε να δοθεί η παραμικρή υποψία πως οι πολιτικοί πρόσφυγες πλέον, θα επιβιβάζονταν σε πλοία. Ο κίνδυνος επίθεσης από πλοία της ελληνικής κυβέρνησης ήταν μεγάλος. Τα ελληνικά υποβρύχια περιπολούσαν. Η τραγωδία θα ήταν ανείπωτη. Οπότε τηρήθηκε αυστηρή «σιγή ασυρμάτου».
Σύμφωνα με μαρτυρία του Κώστα Γκριτζώνα, στις 21 Οκτωβρίου 1949 τους δίνεται η διαταγή:

- Ετοιμαστείτε για αναχώρηση...

Τρόπος του λέγειν φυσικά το «ετοιμαστείτε». Άντε να είχαν μαζί τους μία χλαίνη (πανωφόρι), ένα γυλιό (στρατιωτική τσάντα)...

Από το στρατόπεδο στο Μπουρέλι στριμώχνονται σε αλβανικά στρατιωτικά καμιόνια, κατεβάζουν τους μουσαμάδες και ξεκινούν. Σούρουπο ανέβηκαν, νύχτα ταξίδεψαν.

Χωρίς φωνές, χωρίς τραγούδια, χωρίς ομιλίες. Απόλυτη σιωπή. Ήταν η αρχή της συνωμοτικής διαφυγής.

Ξημερώματα έφτασαν στο Δυρράχιο. 22 Οκτωβρίου 1949.

Τα τμήματα που είχαν στρατοπεδεύσει στο Ελμπασάν, με την ίδια διαδικασία αναχώρησαν με προορισμό το λιμάνι του Δυρραχίου ή και του Αυλώνα.

Αυλώνα – Δυρράχιο, απόσταση 118 χιλιόμετρα

Επιβιβάζονται σε πλοία (ένα από αυτά ήταν αμερικανικής κατασκευής, τύπου Λίμπερτι, που η Ρώσοι το είχαν ονομάσει «Σουκόνα», που ήταν παραπόταμος του ποταμού Ντβίνα) και οδηγούνται στα αμπάρια, όπου και θα παραμείνουν σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Πειθαρχημένα ανέβηκαν τη σιδερένια σκάλα του πλοίου, κοίταξαν λίγο το αμπάρι που το είχαν καθαρισμένο και τους περίμενε με λίγες λάμπες δεξιά - αριστερά και κατέβηκαν ήσυχα - ήσυχα. Πειθαρχημένοι, άλλωστε και τα επόμενα δύο χρόνια, έτσι θα ζούσαν στην Τασκένδη, με στρατιωτική πειθαρχία.

Ο Δ. Ζυγούρας αναφέρει πως στα αμπάρια ξυλουργοί είχαν κατασκευάσει ειδικά ράφια για να βολευτούν οι μαχητές/τριες, τα φορτηγά πλοία μετατράπηκαν σε επιβατικά. Πατάρια το ένα πάνω από το άλλο, για να μπαίνουν να κοιμούνται.

Οι περισσότεροι στεριανοί που δεν είχαν δει ποτέ τους θάλασσα, κρυμμένοι την ημέρα, και το βράδυ ίσως λίγο για να ξεμουδιάσουν, στο κατάστρωμα. Με απόλυτη ησυχία, σκοτάδι και πορεία προς το άγνωστο, αφού δεν τους είχε ανακοινωθεί ο προορισμός του πλοίου. Η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική, μέσα στο αμπάρι γίνονταν όλα, εμετοί, ακαθαρσίες. Ο καθαρός αέρας των βουνοκορφών αντικαταστάθηκε με την πνιγερή ατμόσφαιρα. Η υπομονή όμως ήταν ισχυρότερη. 

Η συνωμοτικότητα, η διασφάλιση της ασφαλούς μεταφοράς χιλιάδων ανθρώπων -που πλέον θα θεωρούνταν πολιτικοί πρόσφυγες- και της διαφυγής τους από την Ελλάδα επέβαλε, και σωστά έγινε παρά τις όποιες γκρίνιες, τη μυστικότητα του προορισμού, τη φαινομενική πορεία προς το πουθενά. Ο Κωνσταντίνος Τσίβος, επικαλούμενος τσεχοσλοβακικές πηγές, αναφέρει πως στα πλοία της προσφυγιάς είχαμε τους πρώτους νεκρούς και τις πρώτες γέννες. Πρώτους νεκρούς είχαμε και στη διαδρομή για τη Σοβιετική Ένωση. Τα πτώματα τα έριξαν βράδυ στη Μαύρη Θάλασσα. Αν υπολογίσουμε, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, πως σε κάθε καράβι χώραγαν 5.000 άνθρωποι κάθε φορά, καταλαβαίνουμε πόσοι θα περνούσαν όρθιοι ώρες ατελείωτες, πόσο δύσκολη ήταν η διατροφή όλων αυτών των ανθρώπων. Γαλέτα και τσάι.

Ο Δημήτρης Ζυγούρας σημειώνει πως συνολικά προς τη Σοβιετική Ένωση έγιναν τέσσερις αποστολές με πλοία. Δεν είναι εύκολη η συλλογή λεπτομερών στοιχείων των καραβιών που τους μετέφεραν, πώς κατανεμήθηκε ο αριθμός των επιβαινόντων.

Προς την Πολωνία

Στο πλοίο «Κόσουστσκο» πολιτικός υπεύθυνος, που συνόδεψε τους/τις μαχητές/τριες, ήταν ο Νίκος Μπελογιάννης. Υπάρχει η μαρτυρία του Γιάννη Συμεωνίδη (Ταρζάν) πως μετά το Γιβραλτάρ, το πλοίο τους το πλεύρισαν δύο βρετανικές φρεγάτες με την απαίτηση να ερευνήσουν το φορτίο. Ο καπετάνιος όμως τους αγνόησε, δεν ακολούθησε τα πολεμικά πλοία και συνέχισε την πορεία του πλοίου προς το λιμάνι της Γδύνια στην Πολωνία. Ιδιαίτερη μνεία κάνει ο Γιάννης Συμεωνίδης (Ταρζάν) για τη διατροφή τους μέσα στο πλοίο, όπου οι Πολωνοί μάγειρες κατάφεραν να ταΐσουν χιλιάδες πεινασμένους αντάρτες και αντάρτισσες.

Δύο πλοία, το πολωνικό «Κόσουστσκο» και το ρουμανικό «Τρανσυλβάνια», πέρασαν από το Γιβραλτάρ με προορισμό τη Γδύνια της Πολωνίας. Έμειναν στο καράβι 13 με 14 ημέρες.

Μόνο οι πολιτικοί επίτροποι γνώριζαν τον προορισμό του καραβιού και δεν τον ανακοίνωσαν, παρά μόνο όταν πλησίαζαν.

Προς τη Σοβιετική Ένωση

Άλλοι μαχητές/τριες επιβιβάζονταν σε σοβιετικά πλοία.

Ο Τάκης Κωστόπουλος αναφέρει πως αυτός και η γυναίκα του επιβιβάστηκαν στο φορτηγό πλοίο «Βλαδιβοστόκ», χωρητικότητας 12.000 τόνων, το οποίο μετέφερε 1.000 αντάρτες και αντάρτισσες. Το πλοίο τους, αναχώρησε από το Δυρράχιο στις 16 Οκτωβρίου 1949 και στην Τασκένδη έφτασαν στις 4 Νοεμβρίου το μεσημέρι.

Ο Γιώργος Αγραφιώτης (Δεληβοριάς) εξιστορεί την επιβίβασή του σε σοβιετικό πλοίο, το οποίο ήταν φορτωμένο με πίσσα, στα αμπάρια του οποίου κρύφτηκαν αντάρτες και αντάρτισσες. Στον έλεγχο των Τούρκων στα Δαρδανέλια, το μέρος του πλοίου που ήταν τα αμπάρια σκεπάστηκε με έναν τεράστιο μουσαμά. Μόλις το πλοίο βγήκε στη Μαύρη Θάλασσα, τους επιτράπηκε να ανέβουν στο κατάστρωμα.

Ο Παναγιώτης Μπούχρας, εξιστορώντας τη ζωή των γονιών του, και οι δύο μαχητές του ΔΣΕ, γράφει πως στο πλοίο βρίσκονταν 4.000 μαχητές/τριες και κατά τον έλεγχο των Τούρκων τελωνειακών «στη μπούκα του καταστρώματος, μερικοί ναύτες χτυπούσαν δυνατά με σφυριά - δήθεν ότι κάτι επισκεύαζαν. Στην πραγματικότητα, τον θόρυβο τον έκαναν επίτηδες για να καλύψουν βήχα, τυχόν φτέρνισμα».

Ο Στέλιος Γιατρουδάκης αναφέρει πως στην 1 Οκτωβρίου 1949 επιβιβάστηκαν σε σοβιετικό καράβι 550 μαχητές της VIII Μεραρχίας, με διοικητή τον Βαγγέλη Παπαδόπουλο – Φωκά. Το ταξίδι ακολούθησε την ίδια πορεία και διήρκησε 12 ημέρες. Ενδεικτικά, θυμάται πως στον έλεγχο στα στενά του Βοσπόρου, τους απαγορεύτηκε ακόμη και ο βήχας.

Ο Κώστας Γκριτζώνας περιγράφει τη διαδρομή με το πλοίο και τελικό προορισμό την Τασκένδη. Ξεκίνησαν το ταξίδι το τελευταίο 10ήμερο του Οκτωβρίου 1949 και στις 31 Οκτωβρίου το πλοίο έδεσε στο Πότι. Θυμάται την ανακοίνωση του Βασίλη Μπαρτζιώτα για τον τελικό προορισμό και το κλίμα που επικράτησε με αυτή την ανακοίνωση.

Ο Βαγγέλης Παπαδάκης βρέθηκε στο καράβι που ήταν επικεφαλής ο Γ. Κολιγιάννης και ο Χ. Φλωράκης. Όλοι εξιστορούν τις ίδιες συνθήκες, μυστικότητα, απόλυτη σιωπή, τρικυμίες, εμετοί, πορεία προς το άγνωστο. Γράφει επίσης πως το καράβι που είχαν επιβιβαστεί, είχε δηλωθεί πως μετέφερε χοιρινά από την Αλβανία προς τη ΣΕ.

Ο Γιώργος Ευαγγελόπουλος, πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη εξιστορεί τη διαδρομή που έκαναν οι μαχητές και οι μαχήτριες με το πλοίο, όταν έφυγαν από το Δυρράχιο. Το πλοίο το κυνηγούσαν υποβρύχια. Μένει με την ιστορική έρευνα να αποδειχθεί, τί γνώριζαν οι ελληνικές αρχές για όλη αυτή τη διαδικασία. Κρυμμένοι στο αμπάρι του πλοίου υπήρχαν και ναύτες. Έβλεπαν με την πυξίδα τους πως πήγαιναν προς την Αίγυπτο. Και εκεί κάνει στροφή το πλοίο προς την Τουρκία. Οι ναύτες αναφωνούν, φεύγουμε προς την Τουρκία. Και ο Στέφανος Ευαγγελίου αναφέρει πως το πλοίο τους, όταν έπλεαν κοντά στη Χίο τους ακολουθούσε ελληνικό υποβρύχιο, «είχε διαδοθεί μάλιστα, πως ο σοβιετικός πλοίαρχος ήταν αρκετά ταραγμένος. Ευτυχώς που δεν έγινε κανένα κακό».

Το ταξίδι κατέγραψε πορεία Δαρδανέλια, Προποντίδα, Μαύρη Θάλασσα, αποβίβαση στο λιμάνι Πότι στη Γεωργία και μετά, με φορτηγά τρένα προς το Μπακού (λιμάνι του Αζερμπαϊτζάν), απόσταση Πότι - Μπακού σε ευθεία γραμμή περίπου 900 χλμ. Έφτασαν στην Κασπία Θάλασσα, τη διέσχισαν με πλοία για να καταλήξουν στο σημερινό Τουρκμενιστάν, όπου επιβιβάστηκαν σε τρένα και πέρασαν μέσα από την έρημο Καρακούμ, η διαδρομή με το τρένο διήρκησε έξι ημέρες. Πουθενά πράσινο, πουθενά τα ψηλά δέντρα της Πίνδου. Προορισμός η Τασκένδη και το Τσιρτσίκ. Ο Β. Μπαρτζιώτας, που βρισκόταν και αυτός σε πλοίο και που ήταν η τελευταία αποστολή, μόλις μπήκαν στα ύδατα της ΣΕ ενημέρωσε τους πολιτικούς επιτρόπους και αυτοί με τη σειρά τους τους/τις μαχητές/τριες πως προορισμός ήταν η Σοβιετική Ένωση. Οι πολιτικοί πρόσφυγες θα εγκαθίσταντο στην Τασκένδη, που βρισκόταν στον τεσσαρακοστό παράλληλο, περίπου στο ύψος της Θεσσαλονίκης και απείχε από την Αθήνα, σε ευθεία γραμμή, 3.874 χλμ. Στην Τασκένδη βρίσκονταν ήδη επτά μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ, καθώς και ο Β. Μπαρτζιώτας, ο οποίος συνόδευσε την τελευταία αποστολή πολιτικών προσφύγων. Ο ίδιος έμεινε εκεί, όπως ήδη αναφέρθηκε, τους έξι πρώτους μήνες διότι του είχε ανατεθεί από το ΠΓ του ΚΚΕ να αναλάβει την τακτοποίηση των πολιτικών προσφύγων. Το Μάιο του 1950, όλα τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ επέστρεψαν στην έδρα της ΚΕ που ήταν το Βουκουρέστι.

Ο Βασίλης Μπαρτζιώτας διηγείται ένα περιστατικό, καθώς οι πολιτικοί πρόσφυγες περνούσαν από το Τουρκμενιστάν και συγκεκριμένα από την πρωτεύουσά του το Ασγκαμπάτ. «Μας πλησίασε και μας χαιρέτησε μία ομάδα σοβιετικών μαθητών τουρκμενικής καταγωγής, που ήξεραν για τον αγώνα του ΔΣΕ και μας μιλούσαν για το Γράμμο και το Βίτσι. Μας μιλούσαν και έκλαιγαν από τη χαρά τους». Την ίδια θερμή υποδοχή από τους ντόπιους διηγείται και ο Δ. Ζυγούρας (Παλαιολόγος). Από όπου περνούσε το τρένο με τους Έλληνες μαχητές/τριες ετύγχαναν «εκδηλώσεων θερμής συμπάθειας».

Κάθε μεγάλη ομάδα πολιτικών προσφύγων που έφτανε στο Πότι της Γεωργίας, τους περίμεναν Σοβιετικοί Αξιωματικοί, τους πήγαιναν σε κλιβάνους να τους πλύνουν, να τους ξεψειρίσουν, να τους καθαρίσουν τα ρούχα. Και μόλις στέγνωναν, συνέχιζαν τη διαδρομή.

Οι πολιτικοί πρόσφυγες, μόλις έφτασαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ, μπήκαν σε καραντίνα 45 ημερών, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίστηκαν οι πρώτες ανάγκες, όπως ήταν η στέγαση, η σίτιση, η εργασία, η φροντίδα των τραυματιών, τους δόθηκε δωρεάν ρουχισμός, στους άντρες έδωσαν και τσιγάρα Καζμπέκ. Για πρώτη φορά, είδαν όπερα, θέατρο, γενικότερα ξεκίνησε η οργανωμένη ζωή τους.

Οι Σοβιετικοί τους έδωσαν νέα καθαρά ρούχα. Ο συνολικός αριθμός των πολιτικών προσφύγων ανέρχεται στους 55.876. Στη Σοβιετική Ένωση υπήρχαν 11.980 πολιτικοί πρόσφυγες, εκ των οποίων 8.573 άντρες και 3.407 γυναίκες. Οι Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες της Τασκένδης, σύμφωνα με εκτίμηση των Σοβιετικών, οι οποίοι τους παρακολουθούσαν από κοντά, υποδεικνύοντας και παρεμβαίνοντας στις δράσεις και διαδικασίες τους, ανέρχονταν στους 17.500, εκ των οποίων οι 8.000 ήταν οργανωμένοι στο ΚΚΕ. Ο αριθμός των πολιτικών προσφύγων ανά χώρα δεν ταιριάζει ακόμη και στην ίδια εισήγηση του Β. Μπαρτζιώτα και το πιο πιθανό είναι να μην είχαν ακριβή αριθμό. Η Κ. Τσέκου αναφέρει πως το σύνολο των πολιτικών προσφύγων ανερχόταν στους 58.300, βασιζόμενη στο βιβλίο του Λυσίμαχου Παπαδόπουλου, «Νόστιμον ήμαρ», ενώ από το σύνολο του προσφυγικού πληθυσμού, το 60%-65% το αποτελούσαν μαχητές/τριες του ΔΣΕ.

ΠΙΝΑΚΑΣ: Η δύναμη των πολιτικών προσφύγων σε αριθμούς

ΧΩΡΑ - ΑΝΤΡΕΣ - ΓΥΝΑΙΚΕΣ - ΠΑΙΔΙΑ

Ρουμανία - 1.981 - 1.939 - 5.132

Τσεχοσλοβακία - 4.000 - 3.475 - 4.148

Πολωνία - 4.730 - 3.138 - 3.590

Ουγγαρία - 2.161 - 2.233 - 2.859

Βουλγαρία - 1.583 - 764 - 672

Γερμανία ----- ----- 1.128

Σοβιετική Ένωση - 8.573 - 3.407 -----

Σημείωση: Στοιχεία από την εισήγηση του Βασ. Μπαρτζιώτα στην ΙΙΙ Συνδιάσκεψη, 1950

Σύμφωνα με τον Σύλλογο Ελληνικού  Πολιτισμού Τασκένδης, το 1949 εγκαταστάθηκαν στην Τασκένδη 11.997 πολιτικοί πρόσφυγες. Καθίσταται σαφές πως ο ακριβής αριθμός ακόμη δεν έχει διερευνηθεί. Όπως έχει αναφερθεί ήδη, περισσότερο έγκυρος θεωρείται ο αριθμός των προσφύγων που παραθέτουν οι Σοβιετικοί, δηλαδή την ύπαρξη 17.500 πολιτικών προσφύγων στην Τασκένδη.

Η καταγραφή των πολιτικών προσφύγων της Τασκένδης από το Σύλλογο Ελληνικού Πολιτισμού Τασκένδης

Σημείωση: Οι Έλληνες της Τασκένδης και η πόλη της Πέτρας: Greeks of Tashkent https://bit.ly/3LE4rM4

Πηγή: https://www.efsyn.gr/ellada/373670_megalo-taxidi-tis-exodoy-apo-tin-ellada-ton-politikon-prosfygon-toy-emfylioy-polemoy

Σήμερα έγινε, όπως σε όλη την Ελλάδα άλλωστε, η τελετή αγιασμού των υδάτων στο λιμάνι της Ραφήνας. Εμείς, η Attica Voice δηλαδή, δεν πήγαμε. Δεν θέλαμε η βλάσφημη παρουσία μας να βεβηλώσει την ιερότητα της στιγμής και να διαταράξει τη θρησκευτική κατάνυξη των αρχόντων του τόπου και του χριστεπώνυμου πλήθους που τους ακολουθούσε.

Αντί αυτού, επιλέξαμε να παρουσιάσουμε από το Luben.tv την κορυφαία δεκάδα εκδηλώσεων λατρείας και θρησκευτικής πίστης κατά την τελετή των Θεοφανείων. Είμαστε σίγουροι ότι και φέτος θα έχουμε κάποια στιγμή που θα αξίζει να πάρει και αυτή τη θέση της ανάμεσα στις καλύτερες.

Ειλικρινά, δεν νομίζουμε πως υπάρχει κάποιος άλλος λαός που να μπορεί να ευτελίζει με τόση ευκολία και τόση πεποίθηση, όσα θεωρεί ιερά.

Επί τη ευκαιρία, θέλουμε να εξάρουμε την κοινωνική προσφορά του Luben.tv και να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας που καταφέρνει να αναδείξει με τόσο εύστοχο τρόπο τη γελοιότητα μιας βαθιά υποκριτικής κοινωνίας και ενός σάπιου και διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι URGINEA maritima (Ουργινεία η παραθαλλάσια ή Σκύλλα η Παράλιος). Τη συναντούμε σε όλη την Ελλάδα με διάφορα ονόματα. Αγριοκρεμμύδα ή Σκυλοκρέμμυδο ή Μπότσικα ή Ασκελετούρα ή Αθανατοκρεμμύδα ή Κουβαλοσκέρα ή Αγιοβασιλίτσα, αλλά και με πολλές άλλες παραλλαγές των παραπάνω ονομάτων. Το όνομα Αγιοβασιλίτσα το οφείλει στο γεγονός ότι ανήμερα την πρωτοχρονιά την κρεμούν έξω από την πόρτα των σπιτιών για καλή τύχη. Ένα έθιμο και μια πρόληψη που έρχεται από την αρχαιότητα και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας

Στην Ιθάκη, αλλά και στις γύρω περιοχές (Κεφαλονιά, Λευκάδα και ακτές της Αιτωλοακαρνανίας) την αποκαλούν κουτσούνα. Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα και θεωρείτο πως προστάτευε από αρρώστιες, καταστροφές και κακοτυχία. Είναι σχεδόν απρόσβλητο από τα ζώα, καθώς έχει δηλητήριο που προκαλεί δερματικό ερεθισμό. Είναι επίσης πολύ δυνατό φυτό που ανθοφορεί ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες ξηρασίας και δεν χρειάζεται νερό για να βλαστήσει. Ο βολβός της κουτσούνας παραμένει ζωντανός για μεγάλο χρονικό διάστημα και εκτός εδάφους και συνεχίζει να βλασταίνει και να βγάζει άνθη 

Με όλα αυτά, δεν είναι τυχαίο που η κουτσούνα θεωρήθηκε σύμβολο της αναγέννησης και της καλοτυχίας. Βέβαια, ως ειρωνεία της τύχης, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εξαφάνιση την ίδια την κουτσούνα, καθώς σε πολλές περιοχές την περίοδο των Χριστουγέννων εξαπολύεται ένα πογκρόμ εναντίον των πληθυσμών της προκειμένου να πωληθούν στους πάγκους των λαϊκών αγορών και όχι μόνο. Τυλιγμένες με ένα απλό αλουμινόχαρτο ή με άλλα πιο περίτεχνα στολίδια ανάλογα με το target group στο οποίο απευθύνονται, οι ταπεινές κουτσούνες θα πουληθούν , θα κρεμαστούν στις πόρτες των σπιτιών και κάποια στιγμή θα πεταχτούν στα σκουπίδια

Η εξαιρετική δύναμη της κουτσούνας της επιτρέπει να φύεται ακόμη και στα πιο πετρώδη και υποβαθμισμένα εδάφη. Αλλά όμως ότι θα τη βλέπαμε να τρυπάει τον πρόσφατα ασφαλτοστρωμένο δρόμο δεν το περιμέναμε. Να είναι άραγε η δύναμη της κουτσούνας ή η προχειρότητα της κατασκευής του δρόμου; Ενός δρόμου που ασφαλτοστρώθηκε στις αρχές του φθινοπώρου στα πλαίσια μιας γενικότερης ασφαλτόστρωσης μικρών εσωτερικών διαδρομών εν μέσω πανηγυρικών εξαγγελιών του δήμαρχου της Ιθάκης και άκρατων επευφημιών των χειροκροτητών του.

Αν πρόκειται για την πρώτη εκδοχή, υποκλινόμαστε στη δύναμη της κουτσούνας. Αν πρόκειται για τη δεύτερη εκδοχή, δεν τολμούμε να φανταστούμε πώς θα είναι αυτοί οι δρόμοι μέχρι το καλοκαίρι

Εν τω μεταξύ, πολλά κομμάτια του κύριου οδικού άξονα της Ιθάκης παραμένουν χτυπημένα από τον Ιανό εδώ και δυόμιση χρόνια και ακόμη παραμένουν πρόχειρα και επικίνδυνα μπαλωμένα. Ίσως φοβούνται τις κουτσούνες

 Αν προσέξετε στο κάτω μέρος της φωτογραφίας,

η άσφαλτος έχει σκάσει έτοιμη να υποδεχτεί το νεογέννητο κουτσουνάκι

Τι είναι η Κατάληψη των Προσφυγικών; Γιατί έγινε η στρατιωτικού τύπου επίθεση της Αστυνομίας στα Προσφυγικά της Λ.Αλεξάνδρας; Αυτά και άλλα πολλά που δεν πρόκειται να μάθουμε ποτέ από την τηλεόραση αλλά και από το μεγαλύτερο μέρος του Διαδικτύου,  μπορούμε να διαβάσουμε στο κείμενο που συνόδευσε την παρέμβαση της Συνέλευσης Κατειλημμένων Προσφυγικών της Λ. Αλεξάνδρας στην Εφημερίδα των Συντακτών. Την εποχή της συγκέντρωσης και του ελέγχου της ενημέρωσης στα χέρια κυβερνήσεων και διαπλεκόμενων επιχειρηματιών, είναι απόλυτα επιβεβλημένη η ύπαρξη εναλλακτικών Μέσων Ενημέρωσης και – ει δυνατόν – ο συντονισμός τους

Σχετικά με την επίθεση στα προσφυγικά της Λ. Αλεξάνδρας

Παρέμβαση της ΣυΚαΠρο (συνέλευση κατειλημμένων Προσφυγικών Λ. Αλεξάνδρας) στην «Εφ.Συν.». Πορεία σε αλληλεγγύη με τα Προσφυγικά, τους ελευθέρους, δημόσιους, απελευθερωμένους χώρους Σάββατο 21/1/23, Σταθμός μετρό Πανόρμου, 13:00 μ.μ.

Το πρωί της 22/11 οι δυνάμεις καταστολής εισέβαλαν στο 7ο μπλοκ της κατειλημμένης γειτονιάς των Προσϕυγικών, συλλαμβάνοντας τον σύντροφο Κώστα Δημαλέξη με κατασκευασμένο κατηγορητήριο και στη συνέχεια, το απόγευμα της ίδιας μέρας στο 6ο μπλοκ, συλλαμβάνοντας 79 υπερασπιστές της. Τα media για άλλη μια φορά έκαναν κυβερνητική προπαγάνδα.

ΓΙΑΤΙ στα Προσφυγικά; Τι γίνεται στα Προσφυγικά;

Στα Προσφυγικά διαμένουν 400 και πλέον άνθρωποι· Η κοινότητα των κατειλημμένων Προσφυγικών αποτελείται από περίπου 150 ενήλικες και 30 παιδιά. Αποτελούμε πρόταση για την οργάνωση της κοινωνίας έξω από το κράτος και τον καπιταλισμό. Είμαστε γέννημα των λαϊκών εξεγέρσεων του Δεκέμβρη του 2008 και των αντιμνημονιακών αγώνων της περιόδου 2010 -2012. Δεν πιστεύουμε και ούτε πιστέψαμε ποτέ στα κοινοβουλευτικά παραμύθια. Προωθούμε το μοντέλο της κοινωνικής αυτοδιαχείρισης· Οργανωνόμαστε σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες στη γενική μας συνέλευση και στις τακτικές και έκτακτες διαδικασίες. Δημιουργούμε και λειτουργούμε δομές διαβίωσης, παιδείας και εσωτερικής οικονομίας. Την ίδια στιγμή οργανωνόμαστε και συμμετέχουμε στους αγώνες των καταπιεσμένων, γιατί αγωνιζόμαστε μέχρι την κατάρρευση αυτού του τυραννικού και άδικου καθεστώτος. Μέχρι όλος ο κόσμος να γίνει μια κοινότητα ισότητας, ελευθερίας, αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης.

Λίγα λόγια για την νεότερη ιστορία των Προσφυγικών

Από την τρομοκρατία και την εγκατάλειψη...

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, βγήκε η απόφαση για κατεδάφιση της ιστορικής γειτονιάς προκειμένου να γίνει mall και υπόγειο γκαράζ. Έτσι, παρουσιάστηκε η (ΚΕΔ) Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου και πρόσφερε ένα χρηματικό ποσό που δεν αντιστοιχούσε στην πραγματική αξία των ακινήτων, προκειμένου να φύγουν οι κάτοικοι, οι οποίοι αν αρνούνταν θα έχαναν τα σπίτια τους, καθώς το κράτος θα προχωρούσε σε αναγκαστική απαλλοτρίωση. Μέχρι και το 2003 το κράτος κατάφερε κάτω από ασφυκτική πίεση να εκδιώξει τους περισσότερους κατοίκους ασκώντας όλη τη νόμιμη τρομοκρατία ενάντια στους νόμιμους ιδιοκτήτες. 51 κάτοικοι αρνήθηκαν να υποκύψουν στην τρομοκρατία και προσέφυγαν στο (ΣΤΕ) Συμβούλιο της Επικρατείας κι έπειτα από δύο δικαστικές αποφάσεις, τα Προσφυγικά χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα και νεότερα ιστορικά μνημεία.

…...στην κατάληψη εδάφους και το κτίσιμο μιας κοινότητας

Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της γειτονιάς είναι κατειλημμένο και κατοικείται. Μέσα από την 11ετή δράση μας ως Συνέλευση των Κατειλημμένων Προσφυγικών, έχουμε καταφέρει να γεμίσουμε τη γειτονιά με ζωή, μεταμορφώνοντας την στη μεγαλύτερη κοινότητα (χωρικά και αριθμητικά) της Ελλάδας.

Με όρους συλλογικών δομών και υποδομών προς κοινή χρήση, στην κοινότητα λειτουργούν:

Γυναικείο Καφέ, δομή για την ενδυνάμωση και τη συλλογικοποίηση των γυναικών της κοινότητας, κοινωνικό κέντρο ως χώρος συνελεύσεων και εκδηλώσεων, συναντήσεις με την πρωτοβουλία Ψ για ένα πολύμορφο κίνημα για τη ψυχική υγεία, δομές φιλοξενίας, δομή συλλογικών φούρνων της κοινότητας, η οποία παράγει ψωμί για εντός και εκτός της γειτονιάς, δομή παιδικού στεκιού και αυτομόρφωσης για τα παιδιά της γειτονιάς, δομή λογιστικού τροφής διανομής τροφίμων που προέρχονται από τις γειτονικές λαϊκές αγορές και κινήσεις αλληλεγγύης. Μεγάλο μέρος της γειτονιάς έχει πρόσβαση σε συλλογικό internet και έχει επανεκκινήσει την λειτουργία του το συλλογικό καφενείο.

Τα Προσφυγικά μπαλάκι από τη μια υπηρεσία στην άλλη

Χρονολόγιο προετοιμασίας για το μεγάλο φαγοπότι

1994: Η Δημόσια Επιχείρηση Πολεοδομίας και Στέγασης πρότεινε την ανακαίνιση 2 πολυκατοικιών κι έπειτα να συνεχίσουν με τις υπόλοιπες, σχέδιο που δεν έγινε. 1999: βγήκε η απόφαση για κατεδάφιση των Προσφυγικών προκειμένου να γίνει mall και υπόγειο γκαράζ. 2014: 137 κατοικίες μεταβιβάστηκαν στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). 2016: τα 177 διαμερίσματα μεταβιβάζονται στην Περιφέρεια Αττικής. 2018: το Συμβούλιο της Επικρατείας επιτρέπει τη εκ νέου μεταβίβαση των 137 διαμερισμάτων στο ΤΑΙΠΕΔ Την ίδια χρονιά ιδρύεται η ΑΝΑΠΛΑΣΗ Α.Ε. με πρόεδρο τον Μπελαβίλα και η κυβέρνηση Σύριζα ανακοίνωσε μια ευρωπαϊκού τύπου ανάπλαση των Προσφυγικών με περιτύλιγμα φιλανθρωπίας και μουσειακού εκθέματος. 2019: παραχωρήθηκαν στην Περιφέρεια οι μελέτες που πραγματοποιήθηκαν με δωρεά ιδιώτη (Ελληνικά Πετρέλαια-ΕΛΠΕ) και τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση.

Η «ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑΣ Α.Ε.», με σημερινό πρόεδρο τον δημοτικό άρχοντα Κ. Μπακογιάννη, βάζοντας μπροστά, ως δούρειο ίππο, την ανάγκη στέγασης των συνοδών ασθενών του Αγίου Σάββα, την ανάγκη ύπαρξης μουσείου προσφύγων ή την ανάγκη στέγασης ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, παίζει ξεδιάντροπά με τη νοημοσύνη μας. Η «Χριστιανική κοινωνική ένωση» έχει ολόκληρη πολυκατοικία παραπλεύρως των προσφυγικών ακριβώς για την φιλοξενία των συνοδών των ασθενών του Αγ, Σάββα και είναι ιδιοκτήτρια δεκάδων διαμερισμάτων στην ευρύτερη περιοχή, τα οποία και μισθώνει. Όσο για την ανάγκη μουσείου προσφύγων ας θυμίσουμε απλά πως τα προσφυγικά είναι ένας ζωντανός οργανισμός και αναπόσπαστο κομμάτι του κινήματος, είναι η στέγη προσφύγων που επέζησαν από τους σύγχρονους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και τα φασιστικά καθεστώτα. Σαν κοινότητα προσφυγικών κατοικιών με συμμετοχή στους σύγχρονους κοινωνικούς αγώνες, μπορούν να χαρακτηριστούν σαν ένα ‘’ζωντανό μουσείο’’ χωρίς την έγκριση επίσημων φορέων. Οι δε μικρασιατικοί σύλλογοι, θα έπρεπε να αναρωτηθούν όντας απόγονοι προσφύγων οι ίδιοι, πόσοι πρόσφυγες κατοικούν αυτή τη στιγμή μέσα στα διαμερίσματα και αν η ανάγκη της στέγασης υπερέχει αυτής του μουσείου. Όσο για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες για τις οποίες κόπτεται το κράτος, να τους ενημερώσουμε ότι μόνο τέτοιες κατοικούν σήμερα στα προσφυγικά. Δεν πειθόμαστε με τις πολιτικές φιλανθρωπίας ούτε της τωρινής ούτε της προηγούμενης κυβέρνησης. Σε μια πρόχειρη αποδόμηση του κοινωνικού προφίλ της ανάπλασης αρκεί να δούμε την κατάργηση του προγράμματος “εστία” και τη συνολικότερη διαχείριση του ζητήματος της προσφυγιάς, την εγκατάλειψη και αχρηστία των φοιτητικών εστιών και την προδρομολογιμένη πλήρη ιδιωτικοποίηση της υγείας και της παιδείας. Το κράτος είναι αυτό που δημιουργεί το πρόβλημα της στέγασης των ευπαθών κοινωνικών ομάδων και δε θα λύσει κανένα πρόβλημα με την ‘’επανάχρηση’’ των Προσφυγικών. Ας μη γελιόμαστε η ανάπλαση των Προσφυγικών είναι ακόμα ένα φαγοπότι με τα λεφτά του δημοσίου στο τραπέζι δημοτικών αρχόντων, εργολάβων, επιχειρηματιών και λοιπών εμπλεκόμενων φορέων.

Έχουμε στόχο και χρέος να αντισταθούμε και να παραμείνουμε κοινότητα αγώνα

ΕΜΕΙΣ, η Γειτονιά, η Κοινότητα των Κατειλημμένων Προσφυγικών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας (η μεγαλύτερη κατάληψη στον ελλαδικό χώρο), θα ξανασυστηθούμε επαναλαμβάνοντας αυτό που λέμε σε κάθε δημόσια τοποθέτησή μας, ότι είμαστε μια κοινότητα αγώνα που μετράει πάνω από έντεκα χρόνια συλλογικοποίησης, ότι δεν πρόκειται να παραδώσουμε ούτε μια σπιθαμή γης από τον απελευθερωμένο τόπο κι ότι θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε την πολυμορφία μας, την αμεσοδημοκρατία, τη συντροφικότητα, την ανάληψη ευθύνης πρωτίστως των ζωών μας, την ιστορική μνήμη που πλέον είμαστε κομμάτι της, τις αξίες και την ηθική που κανείς «οραματιστής του νεοφιλελευθερισμού» δεν μπορεί να φανταστεί ούτε στα πιο τρελά του όνειρα…

Γι’ αυτούς τους λόγους αντισταθήκαμε στις 22/11/22

Γι’ αυτούς τους λόγους ζητάμε την υποστήριξη σας

Γι’ αυτούς τους λόγους θα αντισταθούμε μέχρι το τέλος

Πορεία σε αλληλεγγύη με τα Προσφυγικά, τους ελευθέρους, δημόσιους, απελευθερωμένους χώρους

Σάββατο 21/1/23, Σταθμός μετρό Πανόρμου, 13:00 μ.μ.

ΥΓ:

Τέλος, επειδή δεν ξεχνάμε τους πολιτικούς κρατούμενους και η συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ αποσιωπά το γεγονός, συμβάλλοντας στην εξόντωση Θάνου Χατζηαγγέλου, ενημερώνουμε ότι από τις 19/12/22 το μέλος της οργάνωσης Αναρχική Δράση, Θ. Χ., έχει προχωρήσει σε απεργία πείνας και δίψας με 2 αιτήματα· 1) να του γνωστοποιηθούν οι λόγοι της μεταγωγής του από τις Φυλακές Κορυδαλλού στις φυλακές Νιγρίτας Σερρών, 2) να μεταφερθεί πίσω στις φυλακές Κορυδαλλού. Η μεταγωγή του ήταν παράτυπη, όντας υπόδικος, και εκδικητική επειδή συμμετείχε στους αγώνες των κρατουμένων ενάντια στο νέο σωφρονιστικό κώδικα. Η κυβέρνηση και οι κρατικοί μηχανισμοί δολοφονούν τον Θ. Χατζηαγγέλου όπως τα φασιστικά καθεστώτα δολοφονούν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Η υγεία του βρίσκεται σε πολύ άσχημη κατάσταση, κινδυνεύει με ανακοπή ανά πάσα στιγμή και είναι σχεδόν σίγουρη η μόνιμη βλάβη που θα αποκτήσει σε ζωτικά όργανα όπως επιβεβαιώνουν και οι γιατροί του νοσοκομείου στην ανακοίνωση τους. Σε ένδειξη αλληλεγγύης ξεκινήσαμε κυλιόμενη απεργία πείνας από τις 27/12 στην κοινότητα κατειλημμένων Προσφυγικών και για όσο ο Θάνος συνεχίσει την απεργία. Ζητάμε την άμεση ικανοποίηση των αιτημάτων του απεργού, στηρίζουμε τις κινητοποιήσεις που διεξάγονται από τις 28/10 στις φυλακές Κορυδαλλού, Λάρισας, Κέρκυρας, Πάτρας, Τρικάλων και Δομοκού και την ικανοποίηση των αιτημάτων τους για απόσυρση του νέο σωφρονιστικού κώδικα καθώς και να επανέλθουν οι φυλακές στην δικαιοδοσία του υπουργείου Δικαιοσύνης.

ΣυΚαΠρο (συνέλευση κατειλημμένων Προσφυγικών Λ. Αλεξάνδρας)

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

sykaprosquat.noblogs.org

Twitter: @Prosfygika

Με αφορμή το θάνατο του ευγενούς και ιδιαίτερα ταλαντούχου μουσικού και συνθέτη Νότη Μαυρουδή, παρουσιάζουμε την ιστορία ενός από τα πιο όμορφα τραγούδια του. Το «Πρωϊνό τσιγάρο» σε στίχους του μεγάλου ποιητή Άλκη Αλκαίου

«Χαράζει η μέρα και η πόλη έχει ρεπό
Στη γειτονιά μας καπνίζει ένα φουγάρο
Κι εγώ σε ζητάω σαν πρωινό τσιγάρο
Και σαν καφέ πικρό και σαν καφέ πικρό

Άδειοι οι δρόμοι δε φάνηκε ψυχή
Και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη δύση
Και γω σε γυρεύω σαν μοιραία λύση
Και σαν ανατολή και σαν ανατολή

Βγήκε ο ήλιος το ράδιο διαπασών
Μ' ένα χασάπικο που κλαίει για κάποιον Τάσο
Κι εγώ σε ποντάρω κι ύστερα πάω πάσο
Σ' ένα καρέ τυφλών, σ' ένα καρέ τυφλών

Άδειοι οι δρόμοι δε φάνηκε ψυχή
Και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη δύση
Και γω σε γυρεύω σαν μοιραία λύση
Και σαν ανατολή και σαν ανατολή»

Ο Άλκης Αλκαίος έγραψε το «Πρωινό τσιγάρο» με την επιθυμία να το μελοποιήσει ο Μάνος Λοΐζος. Το έστειλε μάλιστα στο μεγάλο συνθέτη, όταν αυτός νοσηλευόταν εκείνη την εποχή σε νοσοκομείο της Μόσχας. Ο Λοΐζος πρόλαβε να διαβάσει τους στίχους, όχι όμως να τους μελοποιήσει, καθώς δεν κατάφερε να βγει ζωντανός από αυτή την άδικη περιπέτεια της υγείας του, όντας μόλις 45 χρονών

Μετά το θάνατο του Λοΐζου, ο Αλκαίος ενέταξε το ποίημά του σε μια ποιητική συλλογή που μετά την κυκλοφορία της, διάβασε ο Νότης Μαυρουδής. Ο Μαυρουδής ξεχώρισε το ποίημα αυτό, το μελοποίησε και θέλησε να το εντάξει στο δίσκο του «Στην όχθη της καρδιάς μου». . Ο Αλκαίος όμως αρνήθηκε να δώσει την άδεια, εξηγώντας του ότι το προόριζε για το Μάνο Λοΐζο

Τελικά, με τη μεσολάβηση του Θάνου Μικρούτσικου, ο Άλκης Αλκαίος υποχώρησε και έδωσε την άδεια στο Νότη Μαυρουδή. Το τραγούδι αφιερώθηκε στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου και κυκλοφόρησε το 1984 στο δίσκο «Στην όχθη της καρδιάς μου». Το «Πρωινό τσιγάρο» στην πρώτη αυτή ηχογράφηση ερμήνευσε χορωδία αποτελούμενη από τους Γιώργο Μεράντζα, Γιάννη Σαμσιάρη, Σάκη Μπουλά, Θανάση Νικόπουλο, Κώστα Θωμαΐδη, Ανδρέα Μικρούτσικο, ενώ κιθάρα στο δίσκο έπαιξε ο Νότης Μαυρουδής

Το τραγούδι αυτό παίχτηκε λίγο αργότερα στη μεγάλη συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο, στις 13 του Σεπτέμβρη 1985, στη μνήμη του Μάνου Λοΐζου με αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από τον θάνατό του. Η στιγμή εκείνη ήταν συγκλονιστική για όλους, μα πιο πολύ για το Νότη Μαυρουδή. Όταν άρχισε να το ερμηνεύει η Χαρούλα Αλεξίου με τον Γιώργο Νταλάρα, έσβησαν όλα τα φώτα του σταδίου και αμέσως άναψαν οι αναπτήρες από τους θεατές. Όπως δήλωσε αργότερα ο Νότης Μαυρουδής : «Να βλέπεις αυτό το θέαμα… 80.000 άνθρωποι με έναν αναπτήρα… Να βλέπεις τις φλογίτσες… Είχα συγκλονιστεί. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι αυτή η δοξασία με παίρνει κι εμένα μέσα» διηγείται ο συνθέτης. «Ήταν πάρα πολύ συγκινητικό. Τόσο που έβαλα τα κλάματα και δεν μπορούσε να με συνεφέρει η παρέα μου… Η ιστορία του “Πρωινού τσιγάρου” είναι και δική μου ιστορία…» 

Άδειοι οι δρόμοι δε φάνηκε ψυχή / Και το φεγγάρι μόλις χάθηκε στη δύση / Και γω σε γυρεύω σαν μοιραία λύση / Και σαν ανατολή και σαν ανατολή

Οι πληροφορίες για την ιστορία του τραγουδιού αντλήθηκαν από  εδώ

Να ’μουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, όλο το χρόνο κόκορας και γάτος το Γενάρη.

Διαβάσαμε το άρθρο στον Ερανιστή, το βρήκαμε ενδιαφέρον και επίκαιρο και το αναδημοσιεύουμε. Πρόκειται για τις παροιμίες που έχουν γραφτεί για το Γενάρη, τον πρώτο μήνα του χρόνου. Στο άρθρο κάναμε μια μικρή επεξεργασία, παραλείποντας κάποιες επαναλαμβανόμενες. Διατηρήσαμε, ωστόσο κάποιες που, παρόλο που έχουν το ίδιο νόημα, είναι διαφορετικά διατυπωμένες

Ο Ιανουάριος, ή Γενάρης είναι ο πρώτος μήνας του πολιτικού έτους ανήκει στην εποχή του Χειμώνα  κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Είναι ο πέμπτος μήνας του χριστιανικού έτους, του καλούμενου ενιαυτού, και άλλοτε ο ενδέκατος του ρωμαϊκού ημερολογίου, περιλαμβάνοντας 31 ημέρες (εικοσιτετράωρα) έχοντας κατά μέσον όρο χρόνο ημέρας 10 ώρες, και χρόνο νύκτας 14 ώρες.

Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι. 

Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη.

Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις. 

Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.

Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.

Χιόνια του Γενάρη, χαρές του Αλωνάρη.

Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.

Χιόνισ’ έβρεξ’ ο Γενάρης, όλοι οι μύλοι μας θ’ αλέθουν.

Χορεύει σαν Γεναριάτικος διάβολος και σαν Αυγουστιάτικος τρίβολος.

Όποιος θε να βαμπακώσει [= να εισπράξει χρήματα, να κερδίσει.] τον Γενάρη θε να οργώσει.

Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας. 

Βροχερός Γενάρης, Αύγουστος νοικοκύρης.

Ο Γενάρης κι ο Φλεβάρης είναι ο ξεπροβιδάρης. 

Ο Γενάρης τα γεννά, ο Φλεβάρης τα ψοφά κι ο παντέρμος ο Μαρτάκης, τ’ αποσώνει στον ταμπάκη.

Ο Γενάρης δεν γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά, μόνο χιόνια και νερά.

Τ’ Αλωναριού τα μεσημέρια και του Γεναριού οι νύχτες.

Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά. 

Το Γενάρη κι αν δε βρέξει, δε ξινίζουν τα τυριά. 

Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χρυσάφι τ’ Αλωνάρη.

Ως τ’ Άγι’ Αντωνιού, Παγώνα, είναι η τρούλα του χειμώνα.

Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη.

Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη..

Κάλλιο κρύο το Γενάρη παρά ήλιος που δε ζεσταίνει.

Ο Γενάρης κι αν βρυχάται του καλοκαιριού θυμάται.

Να ’μουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, όλο το χρόνο κόκορας και γάτος το Γενάρη.

Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη. 

Το Γενάρη οι χοχλιοί και το Μάρτη οι κριγοί.

Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.

Γενάρη μήνα κλάδευε και το φεγγάρι χέστο. 

Γενάρη διαβολόμηνα ποτέ σου μην ξανάρθεις.

Γενάρης με τα κρούσταλλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.

Αδελφέ Μιχάλη, τώρα τον Γενάρη, οι δύο ένας γίνονται και ο μοναχός κουβάρι.

Άσπρος Γενάρης, νηστικός ο μεροκαματιάρης.

Γενάρη μήνα κλάδευε και λίσγο [= φτυάρι] μη γυρεύεις. 

Γενάρη μήνα κλάδευε και φεγγάρι μη ρωτάς. 

Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.

Του Γενάρη οι ξαστεριές και του Αυγούστου οι συννεφιές ίδιο πράμα είναι.

Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.

Να ‘μουν γάτος τον Γενάρη κι ας μην είχα άλλη χάρη.

Ο Γενάρης κι αν γεννά του καλοκαιριού μηνά.

Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει. 

Κόψε ξύλο το Γενάρη και μην καρτερείς φεγγάρι.

Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη. 

Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει.

Γενάρης στεγνός κι ο κόπος σου διπλός.

Κότα, πίτα τον Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.

Ο Γενάρης τα γεννά, ο Φλεβάρης τα ψοφά κι ο παντέρμος ο Μαρτάκης, τ’ αποσώνει στον ταμπάκη. [= ενν. τα ζώα.]

Πάπια, χήνα το Γενάρη, πετεινό τον Αλωνάρη.

Του Γενάρη το σκοτάδι παρά λίγο ξεκουμπίζει. [= σύντομα, η μέρα θα μεγαλώσει.]

Του Γενάρη το φεγγάρι, παρά ώρα, μέρα μοιάζει.

Γεναριάτικο πουλί Αυγουστιάτικο αυγό.

Δέκα μέρες του Γεναράκη, μικρό καλοκαιράκι

Κλάδεμα του Γενάρη κάθε μάτι και βλαστάρι.

Κόψε ξύλα τον Γενάρη, μην κάψεις τα παλούκια.

Μωρή, πουτάνα αμυγδαλιά, π’ ανοίγεις τον Γενάρη, δεν καρτερείς την Άνοιξη ν’ ανοίξουμ’ όλοι αντάμα.

Τ’ Αλωναριού τα μεσημέρια και του Γεναριού οι νύχτες.

Τ’ Αυγούστου και του Γεναριού, τα δυο χρυσά φεγγάρια.

Το χιόνι του Γενάρη κοπριά, του Μάρτη φωτιά. 

Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.

Τον κακό Γενάρη, το κασόνι έχει τη χάρη. [= ενν. χρειάζονται προμήθειες.]

Τον Γενάρη μήνα ούτε σκύλος να κατουρήσει στα σπαρτά. [= τον Γενάρη δεν χρειάζονται νερό τα σπαρτά· παγωνιά χρειάζονται.]

Γενάρης στεγνός, νοικοκύρης πλούσιος. 

Γενάρης χωρίς χιόνι, κακό μαντάτο.

Με τα Φώτα του ο Γενάρης, όλης της χρονιάς μπροστάρης.

Ο καλός ο νοικοκύρης τον Γενάρη χαίρεται.

Απ’ το Γενάρη ως τη Λαμπρή, δεν έχει σχόλη και γιορτή.

Κάλλιο να δω σκυλί λυσσασμένο παρά ζεστό ήλιο τον Γενάρη.

Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.

Του Γενάρη οι ξαστεριές και του Αυγούστου οι συννεφιές ίδιο πράμα είναι.

Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά.

Τυρί, μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη.

Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.

Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και βαστάει τα αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη. 

Βάλε κάλτσα το Γενάρη, βγάλτηνε  τον Αλωνάρη.

Το κρύο του Γενάρη πολλούς στέλνει στον Άδη.

Απ’ το Γενάρη  ως  τη  Λαμπρή, δεν έχει  σχόλη και γιορτή.

Το φεγγάρι του Γενάρη ήλιος της ημέρας μοιάζει.

Περισσότερες παροιμίες μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ και στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Βιβλιογραφία

Πολ.= Νικόλαος Γ. Πολίτης.

Βεν. Ι. Βενιζέλος

Π. Αραβαντινός. Παροιμιαστήριον ή συλλογή παροιμιών εν χρήσει ουσών παρά τοις Ηπειρώταις. Τυπογραφείον Δωδώνης. Ιωάννινα 1863.

Ι. Βενιζέλου. Παροιμίαι δημώδεις. Εκ του τυπογραφείου της πατρίδος. Εν Ερμουπόλει, 1867.

Κ. Κωστογιάννης. Πριγκηπιανές παροιμίες. NUR BASIMEVI. ISTANBUL. 1960.

Μιλτιάδου Λουλουδόπουλου. (Εξ Αγχιάλου). Ανέκδοτος συλλογή ηθών, εθίμων, δημοτικών ασμάτων, προλήψεων δεισιδαιμονιών, παροιμιών, αινιγμάτων κλπ. Των Καρυών (επαρχίας Καβακλή). Εν Βάρνη, 1903.

Μιχαήλ Γκέκας. Παροιμίαι Ελληνο-Γαλλικαί. Αθήνα 1926.

Ν.Γ. Πολίτου. Μελέται επί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού. Εν Αθήναις. Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου. 1900.

Ολόκληρο τα άρθρο μπορείτε να το δείτε  εδώ

Με μια πρώτη ματιά, φαίνεται ακατανόητο το γιατί εμείς οι άνθρωποι πανηγυρίζουμε για το πέρασμα του παλιού χρόνου και την έλευση του νέου. Ίσως μάλλον θα έπρεπε να κλαίμε, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Χρόνης Μίσσιος για την κάθε μέρα που φεύγει : “Αφού ανατέλλει, δύει ο ήλιος και δεν πάμε πουθενά αλλού, παρά μόνο στο θάνατο, και ‘μεις οι μαλάκες, αντί να κλαίμε το δειλινό που χάθηκε άλλη μια μέρα απ’ τη ζωή μας, χαιρόμαστε. Ξέρεις γιατί; Γιατί η μέρα μας είναι φορτωμένη με οδύνη, αντί να είναι μια περιπέτεια, μια σύγκρουση με τα όρια της ελευθερίας μας…”

Γιορτάζουμε μάλλον γιατί, πέρα από το ότι όλες οι γιορτές αποτελούν μια ευκαιρία για να συνευρεθούμε και να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, θεωρούμε ε[ιπλέον πως αυτή η μέρα είναι η απαρχή για κάτι καλύτερο στη ζωή μας. Μια απαρχή όμως που περιμένουμε να έρθει μόνη της, εντελώς μεταφυσικά, χωρίς να κουνήσουμε το δαχτυλάκι μας. Περιμένοντας το αύριο ή τον επόμενο χρόνο. Έτσι βέβαια, περιμένοντας αδρανείς, δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να επαναλαμβάνουμε το μάταιο κύκλο που τόσο γλαφυρά έχει αποτυπώσει ο Χρόνης Μίσσιος : “Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών, αφήνουμε τα πιο σημαντικά τα πιο ουσιαστικά πράγματα, όπως να παίξουμε και να κουβεντιάσουμε με τα παιδιά και τα ζώα, με τα λουλούδια και τα δέντρα, να παίξουμε και να χαρούμε μεταξύ μας, να κάνουμε έρωτα, ν’ απολαύσουμε τη φύση, τις ομορφιές του ανθρώπινου χεριού και του πνεύματος, να κατέβουμε τρυφερά μέσα μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον διπλανό μας … Όλα, όλα, Σαλονικιέ, τ’ αφήνουμε γι’ αυτό το αύριο που δεν θα έρθει ποτέ…”

Ας πάψουμε, λοιπόν, να περιμένουμε το αύριο. Ας πάψουμε να περιμένουμε τον επόμενο χρόνο. Κάθε ημέρα ας είναι μια ευκαιρία για να ζήσουμε και να το απολαύσουμε. “Άδραξε τη μέρα” προστάζει η περίφημη φράση από τις Ωδές του Ρωμαίου ποιητή Οράτιου και “ δείξε -όσο το δυνατόν λιγότερη εμπιστοσύνη στο αύριο” [Οράτιος, Ωδές, Βιβλίο Α’, Ωδή 11]

«Λευκονόη, μη ρωτάς, δεν κάνει να ξέρεις

ποιο τέλος όρισαν οι θεοί για τη ζωή

τη δική μου και τη δική σου·

και μη ζητάς τ' άστρα μελετώντας να το βρεις.

Πόσο είναι προτιμότερο να δείχνεις υπομονή

σ' ό,τι συμβεί!

Χειμώνες περισσότερους αν μας χρωστά ο Δίας

ή αν αυτόν μάς χάρισε στερνό,

που σπάει το κύμα το τυρρηνικό στ' αντικρινά τα βράχια,

δείξε τη φρονιμάδα σου,

στράγγιζε τα κρασιά σου·

κι αφού η ζωή είναι λίγη,

κλάδευε τη μακρινή ελπίδα.

Όσο μιλάμε, θα 'χει πετάξει πια ο χρόνος.

Άδραξε τη μέρα (Απόλαυσε το σήμερα)

και δείξε -όσο το δυνατόν λιγότερη εμπιστοσύνη στο αύριο»

« It's a new dawn / It's a new day / It's a new life/ For me / And I'm feeling good / I'm feeling good / I feel so good / I feel so good» τραγουδάει η Nina Simone και απολαμβάνουμε τη μαγική φωνή της μαζί με το υπέροχο βίντεο