Κεφαλληνία 1886, Βιβλιοπωλείο της Εστίας 1993

(Διατηρήθηκε η πρωτότυπη ορθογραφία του κειμένου πλην του πολυτονικού)

 Χαρακτήρας 5ος. Ο άγνωμος

 Ο άγνωμος δεν έχει γνώμη δική του, αλλά δέχεται και αντανακλά τις γνώμες των άλλων κατά που του παρουσιάζονται.

Ο άγνωμος είναι ηθικός καθρέφτης. Ελλιπής και τούτος από εδικήν του εικόνα – γνώμην, δέχεται την εικόνα – γνώμη του συνομιλούντος και την  αφίνει ευθύς μόλις ο γνωματεύσας λείψει απ’ εμπρός του, δια να δεχθή άλλην,  άλλου προσελθόντος.

Ευρισκόμενος με δημοκράτην, θέλει και αυτός την δημοκρατίαν, ως μόνη συντείνουσα εις την ευημερίαν της ανθρωπίνου κοινωνίας.

Ομιλώντας με βασιλικόν, λέγει την βασιλείαν μόνην εικόναν της θεότητος εις τον κόσμον και φρίττει δια τες παρεχτροπές  και τα άτοπα εις τα οποία γένεται αίτιος η δημοκρατία. Συμφωνεί πληρέστατα υπέρ της αριστοκρατίας, με όποιον είναι θιασώτης τούτης. Και βρίσκει χρειαζόμενον τον δεσποτισμόν, με τον δεσποτικόν οπού του παρακάθεται.

Συνομιλώντας με θρήσκον, προσθέτει και αυτός το «αρχή σοφίας φόβος Κυρίου*». Και με τον υλιστήν  ευθύς έπειτα, εκφράζει και αυτός αμφιβολίες.

-Αϊ ποιος ξέρει; Άδηλα και αβέβαια τα πάντα!

Συμβαίνει κάποτε να βρεθή ανάμεσα σε δύο που διαφωνούνε. Μα τότε κατά φυσικόν λόγον  ο φοβερότερος των δύο σκεπάζει τον ασθενέστερον εις τον καθρέφτη – πνεύμα του άγνωμου.. Αλλά μόλις λείψει ο σκεπαστικώτερος εκείνος, μένει πλέον εις τον καθρέφτη – πνεύμα του άγνωμου η εικόνα – γνώμη του μένοντος επί τόπου.

Ήθελε δε αδικηθεί ο τοιούτος, υποθετόμενος να ήναι υποκριτής ή κόλακας, ή άλλο τέτοιο ο δυστυχής ! δεν είναι παρά μόνον άγνωμος. Είναι έδαφος επάνω εις το οποίον απερνά ο ίσκιος  του κάθε διαβάτη και απερνώντες ενταυτώ δύο, εξ ανάγκης, ο ίσκιος του μεγαλύτερου σκεπάζει τον ίσκιο του μικρότερου, αλλά μόλις λείψει ο μεγαλήτερος, μένει ο ίσκιος του μικρότερου.

Με τον γνωστόν σου άγνωμον, μην ομιλείς παρά δια πράγματα αδιάφορα, για να περάσει η ώρα.. Μη δε ποτέ του ζητής τη γνώμη του, επειδή «ου μη λάβεις παρά του μη έχοντος»**. Η γνώμη που θα σου δώση θαν’ ήναι η δική σου, την οποίαν σου επιστρέφη με όλην την πιστότητα και μ’ ολο το απαράλλαχτο της ηχούς.

*Παλαιά Διαθήκη, Παροιμίες  1,7,9,10

**Λουκιανός, Νεκρικοί Διάλογοι