Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε αρχικά απορρίψει το μοντέλο της πώλησης του 100% των μετοχών των Οργανισμών Λιμένων, παρά την τεκμηριωμένη ύπαρξη σημαντικού επενδυτικού ενδιαφέροντος, γι αυτό και είχε προχωρήσει στην επιλογή μοντέλου παραχώρησης επιμέρους δραστηριοτήτων σε κάθε λιμάνι. Αλλού δηλαδή η κρουαζιέρα, αλλού η ακτοπλοΐα κλπ. Αυτό οι «επενδυτές» δεν το έβλεπαν με πολύ καλό μάτι και αυτό φάνηκε με το μειωμένο ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε. Έτσι φτάσαμε στην παραχώρηση που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2019 και δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ την 1η Μαρτίου.

Σήμερα το μοναδικό λιμάνι το οποίο οδεύει σταθερά προς πλήρη πώληση του 100% των μετοχών του (του Οργανισμού του) είναι εκείνο της Αλεξανδρούπολης. Για τα υπόλοιπα ο προσδιορισμός του μοντέλου παραχώρησης είναι ακόμα σε εξέλιξη. Για το Αττικό Λιμενικό Σύστημα όπως λεγόταν μέχρι πρότινος η τετράδα των λιμανιών της Ελευσίνας, του Λαυρίου, της Ραφήνας και βέβαια του Πειραιά, τα πράγματα δεν έχουν ξεκαθαρίσει. Πιο καθαρά διαγράφεται το μέλλον της Ελευσίνας που ρητά την θέλει η Cosco.

Όπως και να είναι όμως, η παραχώρηση των λιμανιών, είτε βρίσκονται σε πιο σφιχτό εναγκαλισμό με την πόλη που τα φιλοξενεί (Αλεξανδρούπολη, Ραφήνα, Βόλος κλπ) είτε σε λιγότερο σφιχτό (Λαύριο, Ελευσίνα) θα επηρεάσουν σημαντικά τη ζωή. Η εντατικοποίηση της χρήσης τους, προκειμένου να αποφέρουν οφέλη στους παραχωρησιούχους (οι οποίοι βέβαια δεν σχεδιάζουν και με κριτήριο την διατήρηση της ποιότητας ζωής στις πόλεις) θα αλλοιώσει σημαντικά τους τόπους και την ζωή των κατοίκων, η οποία προφανώς θα υποβαθμιστεί. Θα υποβαθμιστεί είτε άμεσα, με τη ρύπανση από τις εκπομπές πλοίων και αυτοκινήτων που κινούνται από και προς το λιμάνι, είτε έμμεσα με την ανάγκη κατασκευής υποδομών εξυπηρέτησης των λιμένων.

Δεν πρέπει να τρέφουμε ψευδαισθήσεις, τουλάχιστον όσοι ζουν στις πόλεις – λιμάνια ή όσοι έχουμε τις πόλεις λιμάνια στην καθημερινότητα τους. Αυτό το σημειώνουμε και με αφορμή την πρωτοβουλία που οργανώνεται εσχάτως στη Ραφήνα, για τη διαμαρτυρία των κατοίκων απέναντι στη ρύπανση και τις συνθήκες υποβάθμισης της ζωής, που επικρατούν λόγω της αύξησης των εξυπηρετούμενων πλοίων και της βαριάς –για τα δεδομένα τηε πόλης- λιμενικής χρήσης.

Αντισταθμιστικά οφέλη, τα οποία προβάλλονται συστηματικά ως ανταλλάγματα για την υποβάθμιση της ζωής, μόνο γέλιο μπορούν να προκαλέσουν. Και πικρή απογοήτευση για την υποτίμηση της νοημοσύνης των κατοίκων.

Τα αντισταθμιστικά μία άλλης τεράστιας υποδομής,  του αεροδρομίου π.χ, αποτελούν ανεκδοτολογικού χαρακτήρα επιχείρημα υπέρ των όποιων αντισταθμιστικών. Αφενός είναι αόρατα για το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, αφετέρου με τίποτα δεν μπορούν να καλύψουν τη ζημιά στην υγεία και την καθημερινότητα των κατοίκων. Διαρκής θόρυβος και συστηματική ακραία  όχληση από τις απογειώσεις και τις προσγειώσεις, που εσχάτως δεν λαμβάνουν καθόλου υπόψη τρόπους μείωσης του προβλήματος. Τα αντισταθμιστικά με «χορηγίες» υπολογιστών, εκτυπωτών και άλλων «καθρεφτών και χαντρών», αποτελούν ευθεία προσβολή προς τους κατοίκους που υφίστανται τις επιπτώσεις. Κάποιοι αντέδρασαν (Σπάτα – Αρτέμιδα με αγωγή από τον τέως Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης), κάποιοι όχι (Ραφήνα-Πικέρμι). Όπως και να είναι όμως, οι επιπτώσεις της εγκατάστασης και ανάπτυξης υποδομών για εξαιρετικά ρυπογόνες δραστηριότητες, δεν αντιμετωπίζονται ούτε  μετριάζονται.

Υπάρχει ένας τρόπος που εφαρμόζεται παντού όπου πρόκειται αν αναπτυχθούν ρυπογόνες υποδομές και όπου η ζωή και η καθημερινότητα πρόκειται να υποστούν πλήγματα. Η προβολή των σχεδιαζόμενων και προγραμματισμένων παρεμβάσεων ως «ανάπτυξη» ως πρόοδος, ως «δημιουργία σύγχρονης πόλης», ως «εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης των δημοτών». Πρόκειται για κορυφαία ψευδολογία, αφού οι υποδομές  προφανώς και δεν γίνονται για την εξυπηρέτηση του πολίτη και της καθημερινότητας, αλλά για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας κάθε παραχωρούμενης υποδομής. Ούτε και υπάρχει σχέση win-win όπως είναι της μόδας να αποκαλείται η αμοιβαιότητα στο κέρδος.

Κάποτε, από την έναρξη λειτουργίας μίας εγκατάστασης όπως ένας αυτοκινητόδρομος, μία μεγάλη οδός διασύνδεσης πόλεων, ένα λιμάνι, ακόμα και μία αφετηρία λεωφορείων, γεννιόταν ένα κέντρο ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας των μικρών και των μεσαίων. Ένα περίπτερο, ένα τυροπιτάδικο, ένα αναψυκτήριο ή και ένα ξενοδοχείο γεννιόντουσαν για να εξυπηρετήσουν τη ζήτηση που δημιουργούταν. Και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες δούλευαν. Σήμερα, αυτές οι δραστηριότητες ελέγχονται από τους παραχωρησιούχους και οι πρώην μικρομεσαίο επιχειρηματίες μετατρέπονται σε σύγχρονους δουλοπάροικους του παραχωρησιούχου.

Τελικό συμπέρασμα είναι πως η «ανάπτυξη» που περιγράφουν πως θα φέρει η παραχώρηση των λιμανιών και άλλων υποδομών, θα φέρει άνθηση και κέρδη στους λίγους (τους παραχωρησιούχους), αφήνοντας τους ρύπους και την υποβάθμιση στους πολλούς (στους κατοίκους). Αυτό αποδεικνύει η λογική, η εμπειρία αλλά και ο τρόπος που οργανώνονται οι παραχωρήσεις αυτές για να είναι δελεαστικές και να προμηνύουν κέρδη για τους υποψήφιους επενδυτές ή τους χρήστες τους. Μη βιαστείτε να πείτε πως χρήστες είναι οι πολίτες, γιατί θα πρέπει να πρέπει πρώτα να αποφασίσετε αν είναι το ίδιο χρήστες οι επιβάτες και οι εφοπλιστές λ.χ. προκειμένου για ένα λιμάνι. Και ποια χρήση είναι επιθυμητή. Ποια είναι ήπια και λογική, αφού δεν καταναλώνει τον τόπο και ποια είναι κτηνώδης, αφού αναλώνει τόπο, ζωή και περιβάλλον. Συμπέρασμα, ο πολίτης δεν είναι χρήστης της εγκατάστασης. Αντίθετα ο εφοπλιστής είναι. Ο πολίτης, όπως και ο ναυτικός ή ο κάτοικος, είναι απλά η υποχρεωτική γαρνιτούρα στο κυρίως πιάτο του πραγματικού χρήστη και καταναλωτή του τόπου.

Μετά από όλα τα παραπάνω, οι αγώνες για την διαφύλαξη του τόπου, του περιβάλλοντος, του μέλλοντος και των λαϊκών εισοδημάτων μοιάζουν άσκοποι. Πρέπει όμως να δίνονται, ακόμα και αν καμία εξουσία δεν υπολογίζει τους ανθρώπους και τους αγώνες τους. Οι αγώνες πρέπει να δίνονται, με σκοπό να κερδίζονται. Πρέπει να δίνονται, όχι μόνο για να βεβαιωνόμαστε πως υπάρχει ζωή πριν το θάνατο μας, αλλά και γιατί πρέπει να μένει μία παρακαταθήκη αγώνων για τα μελλοντικές γενιές. Για τις γενιές που οι εξουσίες θέλουν να ξεκάνουν πριν ακόμα γεννηθούν.

Επειδή πρόσφατα έγινε αναφορά και σε επικείμενες μετρήσεις της ρύπανσης από τα πλοία στη Ραφήνα, πρέπει να παρατηρήσουμε πως τέτοιες μετρήσεις την περίοδο Σεπτεμβρίου – Μαίου, είναι αφενός ανώφελες, αφετέρου ύποπτες αφού μετρούν ρύπους σε μία εποχή που οι πηγές έχουν σχεδόν σιγάσει, αν δεν έχουν εξαντληθεί.  Αυτές οι μετρήσεις έχουν νόημα το καλοκαίρι, όταν η λιμενική δραστηριότητα αυξάνει και μαζί της και οι εκπεμπόμενοι ρύποι. Αλλά το ξαναλέμε. Τα πάντα είναι θεμιτά στο όνομα της «ανάπτυξης», όπως την θέλουν οι λίγοι και εκλεκτοί των εξουσιών. Ο λογαριασμός της τποβάθμισης άλλωστε, πληρώνεται τοις μετρητοίς, πάντα από τους αθώους.