Υπάρχει άραγε συνθήκη τέτοια, που εφόσον συντρέχει, η ευχή στον επιχειρηματία που ετοιμάζεται να εγκαινιάσει ένα αποτεφρωτήριο νεκρών «Καλές δουλειές», να μην είναι μακάβρια; Μπορεί να εκπέμπει μία αίσθηση λύτρωσης, μία ανάσα ανακούφισης και μία χαρά για μία κοινωνία που μοιάζει να κάνει ένα μεγάλο βήμα εμπρός;

Υπάρχει και είναι μία συνθήκη πυκνά συνυφασμένη με το πολιτισμικό δίχτυ (και όχι δείκτη) του κάθε λαού.

Ένα αποτεφρωτήριο στις θρησκόληπτες Ηνωμένες Πολιτείες δεν αποτελεί νεωτερισμό τέτοιο που να το καθιστά σύμβολο της προόδου της αμερικανικής κοινωνίας. Και αυτό γιατί αν και θρησκόληπτο έθνος (In God We Trusτ αφορίζει το αμερικάνικο σύμβολο ισχύος) είναι παράλληλα και ένα έθνος πρακτικό έως ξεκάθαρα κυνικό. Τα χαρακτηριστικά αυτά τα  απέκτησε ήδη από τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του αφενός, αλλά και από την πολιτισμική ώσμωση που προκαλείται από την συνύπαρξη πολλών λαών. Λαών και πολιτισμών που βρέθηκαν εκεί αναζητώντας λύσεις στο πρόβλημα της επιβίωσης. Αυτές οι αναζητήσεις έχουν σοβαρότερες προτεραιότητες στη ζωή, από το να ερίζουν οι άνθρωποι «για το φύλο των αγγέλων».

Στην Ελλάδα, που επιτέλους σε λίγες ημέρες θα ξεκινήσει να δουλεύει το πρώτο αποτεφρωτήριο, η ίδρυση του πέρασε από τα σαράντα κύματα. Από τη μία υπήρχε και υπάρχει ο απλός κόσμος, ο οποίος αντιλαμβάνεται τη ματαιότητα των μεταθανατίων υπερβολών των ζωντανών προς τους νεκρούς, που ουδεμία σχέση τελικά έχουν με το πένθος το κενό της απώλειας και την εσωτερική κατάρρευση που βιώνουν οι απομένοντες, στο άγγελμα του θανάτου των αγαπημένων.

Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι δια του θανάτου βιοποριζόμενοι, ακόμα και πλουτίζοντες. Ένα μεγάλο κύκλωμα που περιλαμβάνει την εκκλησία την ίδια, τους free lancer παπάδες των τρισαγίων και των διαφόρων πολυημέρων. Περιλαμβάνει τους γυρολόγους καντηλανάφτες και τις καντηλανάφτρες των νεκροταφείων, που είναι και επαγγελματίες επιμελητές τάφων. Μέρος της ίδιας κοινωνίας και μάλιστα στο πιο νευραλγικό σημείο της ορθόδοξης  μετάβασης στον άλλο κόσμο, είναι οι δημοτικοί υπάλληλοι – εργάτες, που θάβουν νεκρά  σώματα και ξεθάβουν ό,τι έχει απομείνει σε κατάλληλο ή ακατάλληλο χρόνο.  Στο ίδιο επιμελητήριο του ορθοδόξου θανάτου, ανήκουν και οι προϊστάμενοι των δημοτικών υπηρεσιών των νεκροταφείων που τηρούν την γραφειοκρατία  αυτού του ιδιαίτερου κόσμου. Του ιδιαίτερου κόσμου που περιλαμβάνει και τους μαρμαράδες, τους ανθοπώλες, τους καφετζήδες των κυλικείων με τον καφέ κατσαρόλας, τους εγκληματίες ποτοποιούς που τα προϊόντα τους θυμίζουν αμερικάνικη ποταπαγόρευση και ένα σωρό ακόμα κόσμο, που η φαντασία μας αδυνατεί να συλλάβει τη σκοτεινή γωνία που ο καθένας τους αναπτύσσει τον μακάβριο κύκλο των εργασιών του.

Υπάρχει και η τρίτη πλευρά, που επισημαίνει μία παράμετρο με την οποία σπανίως κανείς  ασχολείται την ώρα της οδύνης, αλλά υπάρχει. Είναι η πλευρά των ανθρώπων που διαπιστώνουν την αισθητική αξία κάποιων ελαχίστων κοιμητηρίων και τα αναδεικνύουν για να ξεχωρίσουν από τα νεκροταφεία, αυτές τις χωματερές ανθρώπων. Αξέχαστο θα μείνει το μνημειώδες πραγματικά έργο του Ηλία Πετρόπουλου για τα κοιμητήρια της Ελλάδας (στο λινκ του ΚΕΔΡΟΥ δεν είναι το πρώτο κα θαυμάσιο εξώφυλλο του λευκώματος). Αυτοί οι άνθρωποι που ασχολήθηκαν με την αισθητική των κοιμητηρίων αποτελούν μία κατηγορία μόνοι τους. Αυτό γίνεται ξεκάθαρο αν σκεφτεί κανείς πως ο Η. Πετρόπουλος επέλεξε στον δικό του θάνατο, να αποτεφρωθεί και η στάχτη του να σκορπιστεί στους υπονόμους του Παρισιού, την πόλη που έζησε και δημιούργησε.

Ακόμα και αν η λογική και η επιστήμη μας τοποθετούν όλους τους θνητούς σε κοινή μοίρα απέναντι στον θάνατο,  εμείς επιμένουμε να προσδίδουμε στη στιγμή της διάβασης μας στην ανυπαρξία, ταξικά χαρακτηριστικά. Μνημεία -μαυσωλεία που θα αναλογούσαν σε κάποιον μεγάλο δάσκαλο ή επιστήμονα, αποτελούν τελευταία κατοικία κάποιου εφοπλιστή ή κάποιου αρχιερέα. Η δυσαρμονία μεταξύ του έργου των πρώτων και του έργου των δευτέρων, αποτελεί τον καλύτερο μάρτυρα της ταξικότητας του θανάτου. Αυτή την σχεδόν εγγενή τάση του ανθρώπου να  ετοιμάζει τάφους - μαυσωλεία ή οικογενειακούς τάφους (λες και η οικογενειακή θαλπωρή μπορεί να ενταφιαστεί μαζί με τους νεκρούς) ή ακόμα και να διατηρεί τα οστά σε διακοσμημένα οστεοφυλάκια, αξιοποιούν ως πηγή κερδοφορίας όλοι οι ενεχόμενοι στον μακάβριο κύκλο εργασιών του νεκροταφείου. Αυτό δεν θα σταματήσει με την αποτέφρωση. Θα κυκλοφορήσουν και εδώ τεφροδόχοι και βαζάκια από αλάβαστρο ή όνυχα για να διατηρούν τη στάχτη των νεκρών. Αλλά όπως και να το κάνει κανείς, είναι αισθητικά πολύ καλύτερο και πολύ πιο ανεκτό από ζωντανούς ανθρώπους. Εδώ μπαίνουμε στον πειρασμό να προκρίνουμε τη διάχυση τη στάχτης στη γη ή στη θάλασσα αφού η στάχτη είναι πια αδρανοποιημένη και ακίνδυνη για τη γη την ίδια.  Αν πιστεύουμε πως ο θάνατος ελευθέρωσε το πνεύμα από το σώμα, ας ελευθερώσουμε κι εμείς την καθαρή πια ύλη και ας τη στείλουμε εκεί που ανήκει.

Κλείνοντας επιστρέφουμε στην απορία της αρχής της ανάρτησης. Μπορεί να νιώθει κάποιος χαρά, φανερή ή κρυφή, για τα εγκαίνια του πρώτου αποτεφρωτήρα στην Ελλάδα;

Ναι. Μπορεί και μάλιστα η χαρά αυτή έχει και ένα συμβολικό χαρακτήρα αφού σηματοδοτεί την αρχή της καθαίρεσης της δικτατορίας της μαφίας του θανάτου. Σηματοδοτεί την ελευθερία του να διαλέξει ό,τι θέλει ο καθένας όσο ζει, για το τι θα γίνει το σώμα του (ή ό,τι απομένει από αυτό εφόσον πρόκειται για δότη οργάνων ή σώματος). Δίνει μία αίσθηση επανάστασης της λογικής μετά από αιώνες καταπίεσης της.

Η εκκλησία ενδεχομένως θα μποϋκοτάρει τη λειτουργία αρνούμενη να κηδέψει όσους επιλέγουν την αποτέφρωση.  Αν μετρήσουμε και αποτιμήσουμε σε χρήμα την εξαγωγή νεκρών στη Βουλγαρία σήμερα και συνυπολογίσουμε την αυξανόμενη τάση και το πρακτικό του θέματος, η εκκλησία γρήγορα θα αλλάξει γνώμη γιατί θα αντιληφθεί μία διαρροή εσόδων. Και η εκκλησία μία επιχείρηση είναι που θέλει να επιβιώσει, προσαρμοζόμενη και αυτή στις επιταγές των καιρών που αλλάζουν επιτέλους και για τη χώρα μας.

ΥΓ: Με το καλό (!) να ανοίξει και ο δημόσιος αποτεφρωτήρας για να υπάρξει ανταγωνισμός και αυτορύθμιση της αγοράς όπως θέλει κια ο νεοφιλελεύθερος πρωθυπουργός της χώρας