Πριν από 62 χρόνια σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα ο μεγάλος συγγραφέας και φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ . Αντικομφορμιστής, αντιεξουσιαστής, ανθρωπιστής και αλληλέγγυος, ο Καμύ σημάδεψε με το έργο του τη λογοτεχνία του 20^ου αιώνα. Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του, στις 4 Ιανουαρίου του 1960, μεταφέρουμε κάποιους αφορισμούς του Καμύ, όπως αυτοί διατυπώνονται σε ένα από τα πιο γνωστά του έργα, την «Πτώση». Η μετάφραση είναι της Λίτας Ιγνατιάδου από τις εκδόσεις Ατραπός

Στην «Πτώση», με αφορμή την αυτοκτονία ενός κοριτσιού που συνέβη μπροστά στα μάτια του και την απόλυτη αδιαφορία του για το γεγονός, ο επιτυχημένος δικηγόρος Ζαν Μπατίστ Κλαμάνς, μέσα σ’ ένα μπαρ του Άμστερνταμ, επιδίδεται σ΄ έναν δραματικό μονόλογο. Έναν μονόλογο αυτοκριτικής, μέσα από τον οποίο αναδύεται ο ξεπεσμός του ανθρώπινου γένους, η ανηθικότητα, η υποκρισία, η πτώση.

… Γνωρίζω, ωστόσο, καλά πως η αγάπη για την εκλεπτυσμέμνη γλώσσα ή τα μεταξωτά εσώρουχα δεν σημαίνει οπωσδήποτε καθαρότητα και αρχοντιά … Τα αντίθετο. Το στυλ, όπως και το μετάξι, συχνά καλύπτουν ασχήμια και βρομιά. Παρηγορούμαι, λέγοντας στον εαυτό μου πως, στο κάτω κάτω, κι αυτοί που σκοτώνουν τη γλώσσα, δεν είναι οπωσδήποτε καθαροί

… Έχετε παρατηρήσει πως μόνον ο θάνατος ξυπνάει τα αισθήματά μας; Πόσο αγαπάμε τους φίλους που μας άφησαν, δεν είναι έτσι; Πόσο θαυμάζουμε τους δασκάλους μας που δεν μιλάνε πια, για τι βρίσκονται στο χώμα! Ξέρετε γιατί είμαστε πάντα δικαιότεροι με τους νεκρούς; Είναι απλό! Οι νεκροί δε μας δημιουργούν υποχρεώσεις. Μας αφήνουν ελεύθερους, δε μας στερούν το χρόνο μας, μπορούμε να τους τιμήσουμε μεταξύ κοκτέιλ και μαιτρέσας, γενικά, όταν δεν έχουμε τίποτ' άλλο να κάνουμε. Αν μας υποχρεώνουν για κάτι είναι η μνήμη και η μνήμη είναι τόσο κοντή. Όχι, αυτό που αγαπάμε στους φίλους μας είναι ο φρέσκος θάνατος, ο οδυνηρός θάνατος, η συγκίνησή μας, εν ολίγοις ο εαυτός μας!

… Παρατηρήστε τους γείτονές σας αν, παρ’ ελπίδα, επέλθει κάποιος θάνατος μέσα στην πολυκατοικία σας. Κοιμόντουσαν μέσα στη μικρή ζωή τους και να, για παράδειγμα, πεθαίνει ο θυρωρός. Αμέσως ξυπνούν, αναταράζονται, ενημερώνονται, λυπούνται. Ένας θάνατος επί του πιεστηρίου και επιτέλους το θέαμα αρχίζει. Έχουν ανάγκη από τραγωδία, τι τα θέλετε; Είναι η μικρή τους υπέρβαση, το απεριτίφ τους

… Ξέρω καλά ότι δε μπορεί εύκολα να παραιτηθεί κανείς από το να κυριαρχεί πάνω στον άλλον, να εξυπηρετείται απ’ αυτόν. Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται τους σκλάβους όπως και τον καθαρό αέρα. Το να κυριαρχείς σημαίνει ν΄ανασαίνεις, δε νομίζετε; Ακόμα κι οι πιο κακότυχοι καταφέρνουν ν΄ ανασαίνουν . Ακόμη κι ο τελευταίος στην κοινωνική κλίμακα έχει κάποιον που απάνω του κυριαρχεί: τη σύζυγο, το παιδί του. Αν είναι εργένης, έχει το σκύλο του. Το βασικό είναι να μπορείς να θυμώνεις χωρίς ο άλλος να έχει δικαίωμα ν΄ αντιμιλάει.

… Ξέρετε τι είναι η γοητεία; Είναι ο τρόπος να παίρνεις καταφατική απάντηση χωρίς να έχεις θέσει κανένα καθαρό ερώτημα

… Η πιο φυσική σκέψη στον άνθρωπο, εκείνη που του ε΄ρχεται αυθόρμητα, μέσα απ΄ τα βάθη της φύσης του, είναι η σκέψη της αθωοότητάς του … Καθένας απαιτεί να είναι αθώος, πάση θυσία, έστω κι αν πρόκειται να ενοχοποιήσει γι αυτό όλο το ανθρώπινο είδος και τον ουρανό

… Πολλοί άνθρωποι, όμως, σκαρφαλώνουν στο σταυρό, μόνο και μόνο για να τους βλέπουν από μακριά, έστω κι αν γι’ αυτό πρέπει να ποδοπατήσουν εκείνον που βρίσκεται εκεί πάνω, εδώ και χρόνια. Πάρα πολλοί άνθρωποι αποφάσισαν να παρατήσουν τη γενναιοδωρία ψυχής και να καταπιαστούν με την ελεημοσύνη

… Τον έστησαν (σ.σ τον Ιησού) σε μια αίθουσα δικαστηρίου, στα βάθη της καρδιά τους, κι εκεί βαράνε, δικάζουν και καταδικάζουν εν ονόματί του. Εκείνος μιλούσε γλυκά στην αμαρτωλή: « Εγώ, δε σε καταδικάζω!» δε βαριέσαι, εκείνοι καταδικάζουν. Δε συγχωρούν κανέναν. Εν ονόματι του Κυρίου; Του Κυρίου; Αυτός δε ζήτησε ποτέ κάτι τέτοιο. Ήθελε να τον αγαπούν, τίποτα άλλο. Φυσικά, υπάρχουν άνθρωποι που τον αγαπούν ανάμεσα στους Χριστιανούς. Είναι όμως μετρημένοι

… Δεν ήξερα πως η ελευθερία δεν είναι ανταμοιβή, ούτε παρασημοφόρηση που την γιορτάζουν με σαμπάνια. Ούτε δώρο, ή κανένα κουτί με μπινελίκια. Α, όχι! Αντίθετα, είναι μια αγγαρεία, ένας αγώνας δρόμου, μοναχικός, εξουθενωτικός. Ούτε σαμπάνιες, ούτε φίλοι που σηκώνουν το ποτήρι τους κοιτάζοντάς σας τρυφερά. Μόνος μέσα στη θλιβερή αίθουσα, μόνος στο εδώλιο των δικαστών, μόνος στις αποφάσεις που θα πάρετε για τον εαυτό σας και για τους άλλους. Στην άκρη κάθε ελευθερίας υπάρχει μια απόφαση. Να, γιατί η ελευθερία είναι βαριά να την κουβαλάς, κυρίως όταν υποφέρεις από πυρετούς, όταν πονάς ή δεν έχεις αγάπη μέσα σου για κανέναν.