Το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου

Το Νοέμβριο του 1973, η εξέγερση του Πολυτεχνείου  προκαλεί την πτώση του δικτάτορα Παπαδόπουλου και την άνοδο στην εξουσία ενός ακόμη πιο σκληρού δικτάτορα, του Δημήτριου Ιωαννίδη ο οποίος μετά το θάνατο του Γρίβα – τον Ιανουάριο του 1974 – αναλαμβάνει ουσιαστικά τον έλεγχο της ΕΟΚΑ Β'. Ο Μακάριος, θέλοντας να απαλλαγεί από αυτούς που συνωμοτούν εναντίον του, ζητά από τη χουντική κυβέρνηση των Αθηνών την αποχώρηση από την Κύπρο όλων των Ελλαδιτών αξιωματικών.

Η απάντηση της Χούντας έρχεται λίγες μέρες αργότερα, στις 15 Ιουλίου, όταν με πραξικόπημα ανατρέπει την νόμιμη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Φιλοχουντικές φάλαγγες της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ κινούνται με τανκς και βάλλουν εναντίον του Προεδρικού Μεγάρου. Παράλληλοι στόχοι των πραξικοπηματιών είναι η Αρχιεπισκοπή, το αεροδρόμιο Λευκωσίας, οι κεντρικές φυλακές, το Αρχηγείο Αστυνομίας και το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ). Μάχες διεξάγονται σε αρκετές περιοχές της Κύπρου. Το Εφεδρικό Σώμα προσπαθεί, χωρίς όμως επιτυχία, να καταστείλει το πραξικόπημα

Μέλη του Εφεδρικού Σώματος που σκοτώθηκαν κατά το πραξικόπημα
από Ελλαδίτες και Κύπριους "αδελφούς" 

Το ΡΙΚ ανακοινώνει ότι ο Μακάριος είναι νεκρός. Πρόεδρος της πραξικοπηματικής κυβέρνησης ορίζεται ο Νίκος Σαμψών. 

Ο Νίκος Σαμψών, αμέσως μετά την επιτυχία του πραξικοπήματος

Ο Μακάριος κατορθώνει να ξεφύγει από το Προεδρικό Μέγαρο  και να φτάσει στην Πάφο. Εκεί, από ένα τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό, απευθύνει μήνυμα αντίστασης προς τον κυπριακό λαό:  «Ελληνικέ Κυπριακέ Λαέ. Γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποίος σου ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος ... Το πραξικόπημα της Χούντας απέτυχε. Εγώ ήμουν ο στόχος της Χούντας. Και εφ΄όσον εγώ ζω, η Χούντα στην Κύπρο δεν θα περάσει … Η Χούντα απεφάσισε να καταστρέψει την Κύπρο. Να τη διχοτομήση. Αλλά δε θα το κατορθώση. Πρόβαλε παντοιοτρόπως ανίστασιν εις την Χούντα. Μη φοβηθής … Ενταχθήτε όλοι εις τα νομίμους δυνάμεις του κράτους. Η Χούντα δεν πρέπει να περάση και δεν θα περάση. Νυν υπέρ πάντων ο αγών!»

Την επόμενη μέρα, με στρατιωτικό αεροπλάνο των Βρετανών μεταφέρεται στη Μάλτα και έπειτα στο Λονδίνο. Στη συνέχεια, μεταβαίνει στη Νέα Υόρκη, όπου συγκαλείται Συμβούλιο Ασφαλείας, για να εξετάσει την κατάσταση που δημιουργήθηκε στην Κύπρο μετά το πραξικόπημα. Στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο Μακάριος καταγγέλλει το στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδας και την παραβίαση της ανεξαρτησίας της Κύπρου από τα όργανα της Χούντας

"...Καλώ τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να τεθεί ένα τέλος στην αφύσικη αυτή κατάσταση, που δημιουργήθηκε με το πραξικόπημα των Αθηνών.

Καλώ το Συμβούλιο Ασφαλείας να κάνει χρήση όλων των τρόπων και μέσων που διαθέτει, ώστε να αποκατασταθούν χωρίς καθυστέρηση η συνταγματική τάξη και τα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού της Κύπρου.

Όπως ανέφερα ήδη, τα γεγονότα της Κύπρου δεν αποτελούν εσωτερική υπόθεση των Ελληνοκυπρίων. Αφορούν και επηρεάζουν και τους Τουρκοκυπρίους.

Το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας αποτελεί εισβολή, και οι συνέπειές του πλήττουν ολόκληρο τον κυπριακό λαό, Έλληνες και Τούρκους.

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν εγκαταστήσει μία ειρηνευτική δύναμη στην Κύπρο. Η παρουσία της δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική υπό συνθήκες πραξικοπήματος. Το Συμβούλιο Ασφαλείας πρέπει να καλέσει το ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς να αποσύρει τους Έλληνες αξιωματικούς, που υπηρετούν στην κυπριακή εθνοφρουρά, και να θέσει τέλος στην εισβολή τους στην Κύπρο.

 Πιστεύω, με όσα στοιχεία παρέθεσα ενώπιόν σας, να σάς έδωσα μία ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης. Δεν έχω ουδεμία αμφιβολία, πως μία αρμόζουσα απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας θα θέσει τέλος στην εισβολή, και θα αποκαταστήσει την παραβιασμένη ανεξαρτησία της Κύπρου και τα δημοκρατικά δικαιώματα του κυπριακού λαού "

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο

Η δράση της χούντας των Αθηνών και των εθνικιστικών συμμάχων της στην Κύπρο έχουν καταφέρει να προκαλέσουν εμφύλιο πόλεμο στο νησί και να διαλύσουν τους αμυντικούς μηχανισμούς του.  Είναι τραγικό το γεγονός ότι ενώ οι Τούρκοι κατέστρωναν τα σχέδια για την εισβολή που θα πραγματοποιούσαν σε λίγες ημέρες, οι χουντικοί και οι Κύπριοι σύμμαχοί τους είχαν τυφλωθεί και δεν τους ενδιέφερε τίποτε άλλο από το να βρουν τον Μακάριο και να τον σκοτώσουν

Πράγματι, το πραξικόπημα δίνει την αφορμή στην Τουρκία να εισβάλει με τα στρατεύματα της στην Κύπρο. Εκμεταλλευόμενη την ιδιότητα της ως Εγγυήτρια Δύναμη, παίρνει την απόφαση να επέμβει στο νησί, με πρόφαση την επαναφορά του συνταγματικού καθεστώτος της Κύπρου. Στις 20 Ιουλίου 1974, το πρωί, εκδηλώνεται η τουρκική εισβολή με αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Πρώτοι στόχοι είναι στρατόπεδα και οχυρωματικά έργα στην περιοχή της Κερύνειας. Λίγο αργότερα αρχίζουν να ρίχνονται αλεξιπτωτιστές και πολεμοφόδια στον τουρκοκυπριακό θύλακα Λευκωσίας – Αγίρτας. Παράλληλα, γίνεται απόβαση τουρκικών στρατευμάτων στην ακτή Πέντε Μίλι της Κερύνειας.

Τούρκοι στρατιώτες αποβιβάζονται στην Κύπρο

Η Εθνική Φρουρά, αποδιοργανωμένη λόγω του πραξικοπήματος, αδυνατεί να αποκρούσει με επιτυχία την εισβολή. Κηρύσσεται γενική επιστράτευση, αλλά λόγω της ανυπαρξίας οργανωμένου σχεδίου άμυνας, οι Τούρκοι συνεχίζουν την προέλασή τους. Με ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, το απόγευμα της 22ας Ιουλίου επιβάλλεται κατάπαυση του πυρός. Οι Τούρκοι έχουν πλέον στα χέρια τους το 8% του κυπριακού εδάφους. Ο πρόεδρος της πραξικοπηματικής κυβέρνησης Νίκος Σαμψών παραιτείται και πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ορκίζεται ο Γλαύκος Κληρίδης. Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα, καταρρέει η χούντα και αναλαμβάνει την πρωθυπουργία της Ελλάδας ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ερχόμενος από το Παρίσι.

Οι κινήσεις των Τούρκων κατά την πρώτη φάση της εισβολής (Αττίλας 1) 

Συγκαλείται η Α' Διάσκεψη στη Γενεύη της Ελβετίας, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Υπουργοί Εξωτερικών των Εγγυητριών Δυνάμεων διαπραγματεύονται την αποκατάσταση της ειρήνης στην Κύπρο. Συμφωνείται η απελευθέρωση των αιχμαλώτων και από τις δύο κοινότητες και ορίζεται ο δεύτερος κύκλος συνομιλιών στις 8 Αυγούστου. Η Β’ Διάσκεψη οδηγείται σε αδιέξοδο, εφόσον η τουρκοκυπριακή πλευρά απορρίπτει τις ελληνοκυπριακές προτάσεις. Αμέσως μετά τη λήξη των συνομιλιών, αρχίζει η δεύτερη φάση της εισβολής

Χάρτης της Κύπρου που παρουσιάζει τις θέσεις των τουρκικών δυνάμεων

Το πρωί της 14ης Αυγούστου 1974, οι τουρκικές δυνάμεις, χωρίς να συναντούν πλέον ουσιαστική αντίσταση, αρχίζουν να προελαύνουν προς όλες τις κατευθύνσεις και καταλαμβάνουν όλη την περιοχή από τον κόλπο του Μόρφου μέχρι την Αμμόχωστο. Το 37% του κυπριακού εδάφους καταλαμβάνεται και 200.000 Κύπριοι εκτοπίζονται βίαια από τις περιουσίες τους. Χιλιάδες είναι οι νεκροί και οι τραυματίες, ενώ παράλληλα πολλοί αιχμαλωτίζονται και μεταφέρονται στις φυλακές της Τουρκίας. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι και ο αριθμός των αγνοούμενων – γύρω στους 1600 - , των οποίων δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα η τύχη. Παράλληλα, έχουμε σταδιακή μετακίνηση πάνω από 50.000 Τουρκοκυπρίων από τις ελεύθερες στις κατεχόμενες περιοχές

Διαμαρτυρία γυναικών για επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους

Η τουρκική εισβολή οδηγεί στη διχοτόμηση της Κύπρου. Η τουρκοκυπριακή κοινότητα σχηματίζει στο βόρειο μέρος του νησιού το δικό της “κράτος” που το ονομάζει “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου”, το οποίο βρίσκεται σε διεθνή απομόνωση και δεν αναγνωρίζεται διεθνώς, παρά μόνο από την Τουρκία. Τα αεροδρόμιά του δεν αναγνωρίζονται και καμιά αεροπορική εταιρεία, πλην των τουρκικών, δεν εκτελεί δρομολόγια προς και από τη βόρεια Κύπρο. Η ιθαγένεια και τα ταξιδιωτικά έγγραφα της Τ.Δ.Β.Κ δεν αναγνωρίζονται από άλλα κράτη, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί της που επιθυμούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό να χρειάζονται ταξιδιωτικά έγγραφα της Τουρκίας. Περισσότεροι από 40.000 Τούρκοι στρατιώτες εξακολουθούν να παραμένουν στο νησί, ενώ η Τουρκία ενθαρρύνει την παράνομη εγκατάσταση Τούρκων εποίκων ώστε να αυξήσει τον τουρκικό πληθυσμό στο νησί.

Το σχέδιο Ανάν

Από το 1974 μέχρι σήμερα καταβάλλονται προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού προβλήματος. Το 2003 ανοίγουν τα οδοφράγματα και οι δύο κοινότητες έρχονται σε επαφή μετά από 29 χρόνια. Η ανάπτυξη στενών επαφών μεταξύ Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων δίνει κάποιες ελπίδες για την εξεύρεση λύσης του ζητήματος.

Η πιο πρόσφατη προσπάθεια για επίλυση του κυπριακού προβλήματος  πραγματοποιήθηκε με την αίτηση ένταξης  της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καταβλήθηκαν τότε προσπάθειες από πολλές πλευρές προκειμένου να λυθεί το Κυπριακό ζήτημα πριν την ένταξη στην Ε.Ε., ώστε η Κύπρος να μπει ενωμένη στην Ενωμένη Ευρώπη. Έτσι, το Δεκέμβριο του 1999, ξεκίνησαν ξανά συνομιλίες. Τότε πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης, ηγέτης των Τουρκοκυπρίων ο Ραούφ Ντενκτας και Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ο Κόφι Ανάν.  Ο Ανάν υπέβαλε ένα σχέδιο επίλυση του Κυπριακού, ένα σχέδιο που το υπέβαλε σε διάφορες τροποποιήσεις. Η αρχική του μορφή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 11 Νοεμβρίου 2002. Ακολούθησε η εκλογή του Τάσου Παπαδόπουλου στις προεδρικές εκλογές του 2003. Τον Μάρτιο του 2004 παρουσιάζεται η πέμπτη και τελική μορφή του σχεδίου. Το σχέδιο Ανάν, μεταξύ άλλων προέβλεπε:

α) τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κράτους με δύο ομόσπονδα κρατίδια, τον ελληνοκυπριακό Νότο και τον τουρκοκυπριακό Βορρά. Η εξουσία στην ομοσπονδία θα μοιραζόταν ανάμεσα στις δύο κοινότητες και ο Πρόεδρος θα εναλλασσόταν ανά 20 μήνες

β) Στην Άνω Βουλή, θα υπήρχε 50%-50% αντιπροσώπευση, ενώ στην Κάτω Βουλή θα υπήρχε αναλογία πληθυσμού (όπως και στο υπουργικό συμβούλιο και στα ινστιτούτα του κράτους).

γ) Στη διακίνηση, δε θα υπήρχε κανένας περιορισμός. Στην εγκατάσταση και στην ιδιοκτησία, θα υπήρχαν  περιορισμοί για να παραμείνει διζωνικό το νέο κράτος, μέχρι την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη ή για κάποια χρόνια

δ) Η αναλογία εδάφους θα ήταν 72:28 υπέρ των Ελληνοκυπρίων

ε) Στο νησί θα παρέμεναν 650 Τούρκοι και 950 Έλληνες στρατιώτες, όπως προέβλεπαν οι συνθήκες του 1960

στ) Για τους εκτοπισμένους προέβλεπε για κάποιους επανεγκατάσταση στα σπίτια τους, ενώ για τους υπόλοιπους είτε θα τους απέδιδε την περιουσία τους είτε θα τους δινόταν οικονομική αποζημίωση

ζ) Στο νησί θα παρέμεναν 45 χιλιάδες Τούρκοι έποικοι. Τα κριτήρια θα ήταν εάν ήταν παντρεμένοι, πόσα χρόνια κατοικούσαν στην Κύπρο, επάγγελμα κτλ. Μια παρόμοια λίστα θα υπήρχε και για τους Έλληνες.

Από την πλευρά των Ελληνοκυπρίων, στο σχέδιο στάθηκε αντίθετος ο τότε πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος. Το συγκυβερνών κόμμα του ΑΚΕΛ, μετά την αντίσταση του προέδρου στο σχέδιο, απέσυρε την αρχική υποστήριξή του στο τελικό κείμενο των προτάσεων. Επίσης, εναντίον του σχεδίου τάχθηκε και το ΔΗΚΟ (το κόμμα του Προέδρου Τάσου Παπαδόπουλου), η ΕΔΕΚ, οι Νέοι Ορίζοντες και το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών. Η βασική τους ένσταση ήταν ότι δεν θα επρόκειτο για ένα κράτος, αλλά για δύο ξεχωριστές πολιτείες. Αντίθετα, ο ΔΗΣΥ, με ηγέτη τον Νίκο Αναστασιάδη, όπως και το μικρό κόμμα Ενωμένοι Δημοκράτες υποστήριξαν το σχέδιο.

Από την πλευρά των Τουρκοκυπρίων υπήρχε γενικά αποδοχή του σχεδίου με ενθουσιασμό, καθώς έλπιζαν στον τερματισμό του διεθνούς αποκλεισμού τους, αν και ο ιστορικός ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς το απέρριψε. Το σχέδιο απέρριψαν και οι Γκρίζοι Λύκοι.

Το σχέδιο, τελικά, υποβλήθηκε τον Μάρτιο του 2004 σε δύο ξεχωριστά δημοψηφίσματα. Οι Ελληνοκύπριοι το απέρριψαν με ποσοστό 76%, ενώ οι Τούρκοι το ενέκριναν με ποσοστό 62%. Από τότε, δεν έχουμε άλλες εξελίξεις. Η Κύπρος παραμένει διαιρεμένη και λαβωμένη, χωρίς ελπίδα στον ορίζοντα

Πηγή: mavrioxia.blogspot.com