Αν οι κραυγαλέες αντιφάσεις είναι καθημερινότητα στη νεοελληνική πραγματικότητα, το κοινωνικό αυτό φαινόμενο αποτελεί κανόνα στη Θεσσαλονίκη. Μία πόλη «διπολική» που αν κανείς τη ζήσει ως μετανάστης, προσωρινός ή μόνιμος, πρόθυμος να αφεθεί στην αγκαλιά της ή από άποψη να μείνει αποστασιοποιημένος από τη ζωή της, θα έχει πάντα αυτή τη γλυκόπικρη γεύση που αφήνει ο αέρας της, που είναι τελικά η ίδια η ιστορία της. Η προχθεσινή επίθεση, το ζεργκάρισμα  σε δύο παιδιά μόνο και μόνο επειδή απλά ήταν διαφορετικά από το πρότυπο που επέβαλλαν και εξακολουθούν ξέπνοα να επιβάλλουν τα απομεινάρια της  νεκρής πια «Αγίας Ελληνικής Οικογένειας», θύμισε την άλλη  ομαδική επίθεση, οπαδικού χαρακτήρα,  στον Άλκη Καμπανό που δυστυχώς δεν γλίτωσε από τους φονιάδες. Σε αυτή την επίθεση πρωταγωνίστησαν τα απομεινάρια της νεκρής πια νεοελληνικής κοινωνίας. Της νεκρής από την ποικιλόμορφη βία και τη μόνιμη αφασία.

Μιλώντας για τη Θεσσαλονίκη, την Κυριακή πρόβαλλε μία γνωστή και επικίνδυνη όψη της. Είναι η όψη εκείνη της πόλης στην οποία έχουν τη θέση τους και μεγαλύτερης έκτασης και έντασης, ιστορικά  γεγονότα. Με διαστάσεις πογκρόμ κατά όσων δεν εγγράφονται στο πλαίσιο όπως το περιέγραφε παλιά το χουντικό τρίπτυχο και η διαχρονική ματσίλα, που σε ένα αποτρόπαιο σμίξιμο γνωρίζουν άνοδο στη χώρα σήμερα, όσο και αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε. Με διαφορετική έκφραση κατά τόπους,  όπως είναι και λογικό. Η ακραία  συντηρητικοποίηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, όπως την ξέρουμε,  δεν μπορεί να αποτελεί ούτε εξήγηση αλλά ούτε και άλλοθι για όσα φριχτά συνέβησαν στην πλατεία Αριστοτέλους την Κυριακή το βράδυ. Δεν στέκει αλλά ούτε και η φρίκη πήγασε σε «συνθήκες εργαστηρίου». Δεν προέκυψε από το πουθενά.

Αν δεν είναι κοινότοπο, το να αναφέρουμε τα μεγάλα πογκρόμ κατά των «διαφορετικών» που έλαβαν χώρα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, θα είναι λάθος και ανισοβαρές για μία σύντομη αναφορά στο γεγονός, όπως αυτή εδώ. Αν όχι και άδικο αφού ο εμπρησμός και το πογκρόμ κατά των Εβραίων του συνοικισμού 151 και του Κάμπελ για παράδειγμα ή τα εγκλήματα των ιδεολογικών απογόνων των υποκινητών τους -πιο κοντινά στους καιρούς μας-  όπως η δράση των παρακρατικών της δεκαετίας του 1960, είχαν άλλες διαστάσεις και άλλες επιπτώσεις. Επιπλέον τα πογκρόμ με θρησκευτικό κίνητρο δεν είχαν στόχους μεμονωμένα άτομα  ή μία μειονότητα, αλλά την πλειονότητα των κατοίκων της πόλης τον καιρό που έγιναν, ενώ οι ένοχοι για αυτά ήταν η πραγματική θρησκευτική και πληθυσμιακή μειονότητα. Η δράση του παρακράτους στην πόλη έχει μεγαλύτερη συνάφεια με τα γεγονότα της Κυριακής, όλα όμως  έχουν στον πυρήνα τους αυτό που επέβαλλε στην πόλη το κλείσιμο της στον εαυτό της. Η πόλη  που εγκλωβίστηκε σε έναν σωβινισμό, που τράφηκε με μπόλικο βυζαντινισμό αλλά και πολιτική και εκκλησιαστική καμαρίλα για να παραδώσει τα κλειδιά της στην Εκκλησία και στη μισαλλοδοξία που αυτή καλλιεργεί. Τι και αν υπήρξαν -πράγματι ηρωικές-  προσωπικότητες που έδωσαν με το παράδειγμά τους προτάσεις και λύσεις για τον απεγκλωβισμό της πόλης από τα συνειδησιακά δεσμά που της  φόρεσαν η Εκκλησία και οι ωφελούμενοι από αυτή, όπως οι υπερσυντηρητικοί πολιτικοί της;

Τι κι αν είχε δήμαρχο έναν «μπαρμπα Γιάννη» (τον Μπουτάρη) που προσπάθησε να την καθαρίσει από την καμαρίλα και να ξεπληρώσει το χρέος της απέναντι στα παιδιά της, που η ίδια είχε αποκληρώσει;

Τι κι αν γέννησε και εξακολουθεί να γεννά φωτισμένα μυαλά και δημιουργικούς ανθρώπους  που στολίζουν το νεοελληνικό πολιτισμό; Η μαυρίλα που την καλύπτει κάνει όλους αυτούς τους λαμπρούς ανθρώπους να μοιάζουν με εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Η επίθεση (το »ζεργκάρισμα» σε μία διαρκώς εξελισσόμενη αργκό) της Κυριακής στην Αριστοτέλους θα μπορούσε να έχει συμβεί και στην Αθήνα, κανείς δεν αμφιβάλλει γι’ αυτό. Είναι όμως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Θεσσαλονίκης που χρωματίζουν και τονίζουν την κυριακάτικη φρίκη. Φονικές μαζικές επιθέσεις με ρατσιστικά κίνητρα, όπως για παράδειγμα η επίθεση των ναζί  χρυσαυγιτών στους Αιγύπτιους  ψαράδες στο Πέραμα το 2012, κολάστηκαν από τη δικαιοσύνη και μέχρι στιγμής δεν έχουν επαναληφθεί εκεί. Στη Θεσσαλονίκη όμως, μόλις πέρυσι, οι ναζί έκαναν ένα ντου σε έκθεση του βορειομακεδόνα καλλιτέχνη Αντρέεφσκι στην Αρετσού.  Ευτυχώς χωρίς λιντσαρίσματα. Και δυστυχώς δίχως κολασμό.

Σίγουρα τη φρίκη των διαλυμένων ζωών που γεννά η φτώχεια και  μάλιστα σε συνθήκες παπαδοκρατίας (είναι γνωστός ο αποφασιστικός ρόλος της Εκκλησίας** στη Θεσσαλονίκη) δεν μπορεί να την πολεμήσει καμία παρέμβαση κοινωνικού χαρακτήρα εντός του υπάρχοντος πολιτικού και οικονομικού πλαισίου. Τα διδάγματα της ανθρώπινης αλληλεγγύης και του αλληλοσεβασμού γίνονται θρύψαλα από τη σιδερένια οικονομική, ηθική, πνευματική φτώχεια.  Τη φτώχεια που κλείνει τα μυαλά και τοποθετεί το άτομο σε μόνιμη θέση άμυνας απέναντι σε ό,τι διαφορετικό. Που χαλαρώνει τη συνείδηση και ωθεί το άτομο να επιτίθεται στο διαφορετικό, στον «εχθρό», για να τον τιμωρήσει, να τον αφανίσει γιατί πιστεύει πως  αν δεν προλάβει, ο εχθρός θα κυριαρχήσει πάνω του.

Αν θέλουμε ως κοινωνία να εξαλείψουμε αυτά τα φαινόμενα θα πρέπει να εξαλείψουμε τις αιτίες που τα παράγουν. Τη φτώχεια, τις ανισότητες, την αγραμματοσύνη, την ανεργία, την αδικία. Τους ίδιους παράγοντες που χρειάζεται το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο για να λειτουργεί και να συνεχίσει να αποδίδει κέρδη για τους αρμοστές του.  Η καταστολή απλά παραπλανά την κοινωνία που επιμένει να θέλει να τιμωρεί το σύμπτωμα και όχι την ασθένεια. Τα δε, "ποτέ ξανά" που χωρίς ίχνος ντροπής εκστομίζουν οι υπεύθυνοι για τη διαιώνιση της αδικίας και της φτώχειας, μόνο σαν κατάμουτρη προσβολή και ειρωνεία μπορούν να εκληφθούν.

Με τις σκέψεις αυτές τα περιθώρια για τις αλλαγές που χρειάζονται δείχνουν να μικραίνουν ως αφανισμού. Δεν υπάρχει βούληση γιατί οι ισχυροί χρειάζονται το τέρας που έφτιαξαν και αργά ή γρήγορα θα μας καταναλώσει όλες και όλους.

-----------

*Για όσους βιαστούν να κρίνουν από το γεγονός πως οι καταδικασθέντες για το φόνο του Άλκη ήταν Έλληνες και αλλοδαποί, καλό θα είναι να σκεφτούν πως όλοι είναι παιδιά που μεγάλωσαν στην Ελλάδα, άρα είναι μέλη της νεοελληνικής κοινωνίας

 **Η καταδίκη της ομοφοβικής επίθεσης από τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ήταν ένα βήμα αλλά η συγκεκριμένη μητρόπολη έχει να διανύσει ακόμα πολύ δρόμο για να αποκαταστήσει το έργο των προηγούμενων