Είμαστε λίγοι αυτοί που παλεύουν ενάντια στο Κακό
του Μάριου Διονέλλη. Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών
«Κάποτε η βροχή ήταν ευλογία, τώρα μοιάζει με κατάρα». Τα λόγια είναι ενός από τους εκατοντάδες ανθρώπους που είδαν και χθες, για άλλη μία φορά, την περιουσία τους να χάνεται από τις καταρρακτώδεις βροχές στην Κρήτη. Σχεδόν με κάθε δυνατή βροχή το νησί αλλά και ολόκληρη η χώρα μετρούν πληγές αλλά και νεκρούς.
Ευτυχώς χθες αρκετοί άνθρωποι που κινδύνεψαν διασώθηκαν από τις δυνάμεις της ΕΜΑΚ στην Κρήτη. Εκείνο που μένει, όμως, είναι ο φόβος. Για την επόμενη βροχή, για την επόμενη δυσμενή πρόβλεψη των μετεωρολόγων.
Η κλιματική αλλαγή και η σφοδρότητα με την οποία χτυπούν πλέον όλο τον πλανήτη τα καιρικά φαινόμενα είναι δεδομένες και, ίσως, μη αναστρέψιμες. Μα ψάχνοντας τις αιτίες της καταστροφής τα σημάδια είναι κάτι παραπάνω από ορατά και όποιος δεν τα βλέπει μάλλον εθελοτυφλεί.
Στην Κρήτη, για δεύτερη φορά σε διάστημα ενός μήνα, οι εικόνες της καταστροφής έρχονται από τις πιο «αναπτυγμένες» περιοχές του νησιού. Από τα τουριστικά θέρετρα, από εκεί όπου χτυπά η καρδιά της ευημερίας και της τουριστικής μεγέθυνσης.
Από εκεί δηλαδή όπου μπαζώθηκαν ρέματα για να γίνουν μεγάλα ξενοδοχεία. Από εκεί όπου οι υπηρεσίες έκαναν τα στραβά μάτια για χρόνια. Από εκεί όπου το αστικό-τουριστικό περιβάλλον ήρθε να «κλέψει» τη θέση της φυσικής ροής των ποταμών και των ρεμάτων.
Ο Δήμος Χερσονήσου κηρύχθηκε ήδη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το ίδιο και ο Δήμος Μινώα Πεδιάδος όπου επί δύο 24ωρα σημειώνονταν πλημμύρες και μάλιστα σε περιοχές όπου μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν αντίστοιχα προβλήματα.
Τι άλλαξε; Εδώ και έναν χρόνο έχει στηθεί το εργοτάξιο για το νέο αεροδρόμιο και συνολικά προβλέπεται η εκρίζωση 200.000 δέντρων. Και όσο φεύγουν τα δέντρα τόσο ανεβαίνει η στάθμη των νερών, τα οποία καταλήγουν στα σπίτια και στις καλλιέργειες.
Ποιος πέφτει άραγε από τα σύννεφα με την εξέλιξη αυτή; Τόσο για την άκρατη τουριστική ανάπτυξη όσο και για το αμφιλεγόμενης χρησιμότητας αεροδρόμιο οι ενεργοί πολίτες και οι οικολογικές οργανώσεις φωνάζουν εδώ και χρόνια. Κανείς δεν τους ακούει και τώρα ήρθε η ώρα να το πληρώσουμε.
Πάντα ήταν ήσυχη η Ιθάκη. Φέτος είναι ακόμη πιο ήσυχη. Μόνο κάποιες ελάχιστες φορές αυτές τις ημέρες, διέκοπτε την ησυχία ο θόρυβος από κάποιο πυροσβεστικό ελικόπτερο που πήγαινε προς την Κεφαλονιά. Ο μεγάλος γείτονας καίγεται επί μέρες. Στην πραγματικότητα, καίγεται επί χρόνια. Αργά και μεθοδικά. Οι φωτιές πάντα μπαίνουν τις κατάλληλες ημέρες και οι εστίες τους είναι πολλές. Ό,τι πρέπει δηλαδή για να προλάβει η φωτιά να επιτελέσει το καταστροφικό της έργο
Στη μικρή Ιθάκη με παρόμοια χλωρίδα και γεωμορφολογία, οι φωτιές είναι σπάνιες. Φαίνεται πως το μικρό νησί δεν προσφέρεται για το είδος των «αναπτυξιακών» σχεδίων για τα οποία προορίζεται η Κεφαλονιά. Εδώ, όπως φαίνεται, τα αναπτυξιακά σχέδια δεν έχουν ανάγκη από πυρκαγιές. Χιλιάδες στρέμματα που κάποτε ανήκαν σε πολλούς, τώρα ανήκουν σε λίγους και προορίζονται για έναν all inclusive τουρισμό. Για έναν τουρισμό, δηλαδή, από τον οποίο η τοπική κοινωνία το μόνο που μπορεί να αποκομίσει θα είναι χαμηλά αμοιβόμενη εποχιακή απασχόληση. Για έναν περιφραγμένο τουρισμό, που μαζί με όλα τα άλλα θα περιφράξει – και ας μην έχει κανείς αμφιβολίες για αυτό – και παραλίες
Ησυχία φέτος στην Ιθάκη, πιο πολύ από κάθε άλλη φορά. Αν δεν είσαι επαγγελματίας που περιμένει να ζήσει από τον τουρισμό, θα έχεις την ευκαιρία να απολαύσεις ένα ειδυλλιακό και γαλήνιο τοπίο. Δεν μπορεί, όμως, να μη σε προβληματίζει το γεγονός πως αυτός ο τόπος – και όλη η χώρα γενικότερα – εξαρτάται τόσο καθοριστικά από τον τόσο εύθραυστο – όπως αποδεικνύεται – τουρισμό. Και δε γίνεται να μη σε επηρεάζει ο αμήχανος και συγκρατημένος τρόπος με τον οποίο χαιρετάς αγαπημένους ανθρώπους που έχεις να τους δεις έναν ολόκληρο χρόνο
Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ διαγωνίστηκαν χθες, Τρίτη 16 Ιουνίου, στο μάθημα των Νέων Ελληνικών. Στο δεύτερο μέρος της εξέτασης, στο κομμάτι του λογοτεχνικού κειμένου, οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις πάνω σε απόσπασμα που προέρχεται από τη 13η ιστορία του μυθιστορήματος του Ίταλο Καλβίνο "Μαρκοβάλντο ή Οι εποχές στην πόλη" με τίτλο: "Πού είναι πιο γαλάζιος ο ποταμός".
Ας διαβάσουμε, όμως, το όμορφο κείμενο και ας προβληματιστούμε για όλα αυτά που αφήνουμε με την απάθεια και την αδιαφορία μας να χάνονται και να καταστρέφονται από αναίσχυντους και επιτήδειους μπροστά στα μάτια μας
[...] «Όλες μου οι προσπάθειες θα πρέπει ν’ αποσκοπούν», ορκίστηκε στον εαυτό του, «στο να προσφέρω στην οικογένειά μου τροφές που δεν έχουν περάσει από τα επίβουλα χέρια των κερδοσκόπων». Το πρωί που πήγαινε στη δουλειά του συναντούσε μερικές φορές ανθρώπους με πετονιές και λαστιχένιες μπότες να κατευθύνονται στο ποτάμι. «Αυτός είναι ο τρόπος», είπε ο Μαρκοβάλντο. Εκεί στην πόλη, όμως, το ποτάμι μάζευε σκουπίδια, αποχετεύσεις και υπονόμους, και του προξενούσε βαθιά αποστροφή. «Πρέπει να βρω ένα μέρος», είπε, «όπου το νερό θα είναι αληθινό νερό και τα ψάρια αληθινά ψάρια. Εκεί θα ρίξω την πετονιά μου».
Οι μέρες είχαν αρχίσει να μεγαλώνουν: μετά τη δουλειά ο Μαρκοβάλντο έπαιρνε το μοτοποδήλατό του και πήγαινε να εξερευνήσει το ποτάμι και τους παραποτάμους του στους λόφους πάνω από την πόλη. Τον ενδιέφεραν κυρίως οι περιοχές όπου το νερό έτρεχε μακριά από τον ασφαλτόδρομο. Έπαιρνε τα μονοπάτια ανάμεσα στα δάση με τις ιτιές, προχωρούσε όσο γινόταν με το μοτοποδήλατό του κι έπειτα – αφήνοντάς το σ’ ένα σύθαμνο – συνέχιζε με τα πόδια, ώσπου να φτάσει στο νερό. Μια φορά χάθηκε: τριγυρνούσε σε απότομες όχθες γεμάτες θάμνους και δεν έβρισκε πια μονοπάτι ούτε ήξερε πού βρισκόταν το ποτάμι: ξαφνικά, παραμερίζοντας μερικά κλαδιά, είδε λίγα μέτρα παρακάτω τα σιωπηλά νερά – ήταν ένα πλάτωμα του ποταμού σαν μια μικρή ήσυχη λεκάνη – μ’ ένα γαλάζιο χρώμα που θύμιζε λίμνη στα βουνά.
Η συγκίνηση δεν τον εμπόδισε να διερευνήσει τις αδιόρατες πτυχές του ρεύματος. Και να που η επιμονή του επιβραβεύτηκε! Ένα σκίρτημα, η αναμφισβήτητη ένδειξη ενός πτερύγιου κάτω από την επιφάνεια του νερού, κι έπειτα κι άλλο, κι άλλο, τόση ευτυχία, που δεν πίστευε στα μάτια του: εδώ ήταν το λημέρι όλων των ψαριών του ποταμού, ο παράδεισος κάθε ψαρά, άγνωστος ίσως σε όλους, εκτός απ’ αυτόν. Καθώς επέστρεφε (ήδη είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει), σταματούσε για να χαράξει σημάδια στους κορμούς της φτελιάς και να σωριάσει πέτρες σε ορισμένα σημεία, ώστε να μπορέσει να ξαναβρεί το δρόμο.
Τώρα δεν του έλειπε παρά ο εξοπλισμός. Ωστόσο το είχε ήδη σκεφτεί: ανάμεσα στους γείτονες και το προσωπικό της εταιρείας είχε εντοπίσει καμιά δεκαριά φανατικούς ψαράδες. Με μισόλογα και υπαινιγμούς, με ξεχωριστές στον καθένα υποσχέσεις ότι θα τον πληροφορήσει μόλις βεβαιωθεί για ένα μέρος γεμάτο πέστροφες που μόνο αυτός ήξερε, κατάφερε να δανειστεί από δω κι από κει ένα οπλοστάσιο ψαρά πρωτοφανές σε πληρότητα.
Τώρα πια δεν του έλειπε τίποτα: καλάμι, πετονιές, αγκίστρια, δολώματα, απόχη, μπότες, τσάντα, ο καιρός ωραίος, δύο ώρες ελεύθερες – από τις έξι ως τις οχτώ – προτού να πάει στη δουλειά, το ποτάμι με τις πέστροφες ...
Είναι δυνατό να μην έπιανε τίποτα; Πράγματι: μόλις έριχνε το αγκίστρι, έβγαζε ψάρι· οι πέστροφες τσιμπούσαν ανυποψίαστες. Μιας και με την πετονιά ήταν τόσο εύκολο, δοκίμασε με το δίχτυ: ήταν τόσο καλόβολες οι πέστροφες, που έπεφταν μες στο δίχτυ με τα μάτια κλειστά.
Όταν ήρθε η ώρα να φύγει, η τσάντα του ήταν πια γεμάτη. Έψαξε να βρει ένα μονοπάτι για ν’ ανηφορίσει την όχθη.
– Έι, εσείς! – σε μια καμπή της όχθης, ανάμεσα στις λεύκες, στεκόταν ένας τύπος με πηλήκιο αγροφύλακα και τον κοιτούσε βλοσυρός .
– Εγώ; Τι έγινε; έκανε ο Μαρκοβάλντο με το προαίσθημα ότι κάτι άγνωστο απειλούσε τις πέστροφές του.
– Πού τα έπιασες αυτά τα ψάρια; είπε ο φύλακας.
– Ε; Γιατί; και η καρδιά του Μαρκοβάλντο πήγαινε να σπάσει.
– Αν τα ψάρεψες εδώ κάτω, πέταξέ τα αμέσως: δεν είδες το εργοστάσιο εδώ παραπάνω; και πράγματι έδειχνε ένα μακρύ και χαμηλό κτήριο που φαινόταν πέρα από τις ιτιές μετά τη στροφή του ποταμού και που γέμιζε τον αέρα καπνούς και τα νερά μ’ ένα πυκνό σύννεφο σ’ ένα απερίγραπτο χρώμα ανάμεσα στο τιρκουάζ και το βιολετί. Τουλάχιστον δεν είδες τι χρώμα έχει το νερό; Εργοστάσιο χρωμάτων: το ποτάμι έχει δηλητηριαστεί απ’ αυτό το μπλε, το ίδιο και τα ψάρια. Πέταξέ τα αμέσως, αλλιώς θα σου τα κατάσχω!
Τώρα ο Μαρκοβάλντο ήθελε να τα πετάξει όσο πιο γρήγορα γινόταν, να τα ξεφορτωθεί, λες και μόνη η μυρωδιά τους μπορούσε να τον δηλητηριάσει. [...]
Η περίπτωση της Ιπποκράτειου Πολιτείας αποτελεί μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις καταπάτησης και δόμησης μιας ξεκάθαρα δασικής έκτασης. Μόνο η Αττική αριθμεί δεκάδες τέτοιες περιπτώσεις οικισμών που χτίστηκαν μέσα στο δάσος μέσω ενός καλά οργανωμένου σχεδίου που οργανώθηκε εδώ και πολλές δεκαετίες από επιτήδειους με διασυνδέσεις που έφταναν μέχρι τις ανώτερες θέσεις της πολιτικής ιεραρχίας. Βουτζάς, Καλλιτεχνούπολη, Ντράφι, Διώνη, Ιπποκράτειος Πολιτεία και άλλες πολλές που το άρθρο δεν μπορεί να τις χωρέσει όλες, είναι μερικές μόνο από τις περιπτώσεις όπου οι ανερχόμενες κοινωνικές τάξεις αποφάσισαν να κάνουν πράξη τα μικροαστικά τους όνειρα και να φτιάξουν βίλες και ψεύτικες πόλεις μέσα σε δάση σε βάρος των ζωογόνων πνευμόνων της πολύπαθης Αττικής Γης
Το σχέδιο ήταν απλό και ξεκινούσε με τη σύσταση ενός «οικοδομικού συνεταιρισμού» (ειδικά τη δεκαετία του’60 οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί ξεπήδησαν κατά εκατοντάδες). Με τη σύστασή τους, οι συνεταιρισμοί άρχιζαν να πουλάνε στα εγγραφόμενα «μέλη», δασικές εκτάσεις που είχαν ασαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς και δεν ήταν στο σχέδιο πόλης με βάση κάποια «προσύμφωνα πωλήσεως ακινήτου». Στη συνέχεια, οι συνεταιρισμοί έριχναν κλήρο στα οικόπεδα, τα μοίραζαν στα μέλη τους με ανεπίσημη ρυμοτομική μελέτη και άρχιζαν να χτίζουν. Μετά τα πρώτα χτισίματα, άρχιζαν οι πιέσεις προς τους πολιτικούς για νομιμοποιήσεις και για «επίλυση του κοινωνικού προβλήματος», που είχε προκύψει. Το έγκλημα πλέον είχε ολοκληρωθεί, το μέλος όμως του συνεταιρισμού είχε πλέον μια βίλα μέσα στο δάσος και μπορούσε πλέον από καλύτερη θέση να συνεχίσει να διεκδικεί και άλλα, όπως κατασκευή πλατειών, σχολείων, παιδικών χαρών, μεγάλων δρόμων και ό,τι άλλο διαθέτει μια πόλη. Μια πόλη μέσα σε δάσος που όλο και λιγότερο θα θύμιζε δάσος με τον καιρό.
Ας επιστρέψουμε, όμως, στην Ιπποκράτεια Πολιτεία προκειμένου να παρακολουθήσουμε με λεπτομέρεια το χρονικό της δημιουργίας της.
Οι Ιπποκράτειες μεζονέτες
Ακόμη και μέχρι πριν από δέκα χρόνια μπορούσε κάποιος να δει αγγελίες σε εφημερίδες όπως η παρακάτω: «Βίλλες-Μεζονέτες Ιπποκράτειου Πολιτείας (2.650-3.000 ευρώ το τ.μ.). Σε σημαντική θέση»
Στις ανατολικές πλαγιές της Πάρνηθας, στη λεγόμενη ζώνη περιαστικού πρασίνου, και σε έκταση 7.500 στρεμμάτων, μέσα από το δάσος της Αγίας Τριάδας, ένα δάσος χαλέπιας πεύκης και αείφυλλων πλατύφυλλων, ξεφυτρώνουν οι μεζονέτες της «Ιπποκρατείου Πολιτείας». Ενός δημιουργήματος που και το όνομά του ακόμη, αποτελεί ένα χαστούκι θράσους στα μούτρα μας.
Το δάσος αυτό είναι πολύτιμο για τον αερισμό, την οξυγόνωση και το κλίμα του Λεκανοπεδίου. Εκεί βρίσκεται και το ρέμα «Χάραδρος» που συγκεντρώνει νερό που χύνεται στη λίμνη του Μαραθώνα, αποτελώντας τον κυριότερο τροφοδότη της. Σε αυτό το δάσος επίσης υπάρχουν δύο μοναδικές φυσικές λίμνες.
Σε αυτή τη θέση λοιπόν άρχισε να κτίζεται και να επεκτείνεται η «Ιπποκράτειος Πολιτεία», για τις ανάγκες του Ιατρικού Συλλόγου, τα μέλη του οποίου αγόρασαν τα τεμαχισμένα οικόπεδα και είτε οικοδόμησαν τα σπίτια τους, είτε τα πούλησαν σε άλλους.
Το χρονικό του αίσχους
Όλα ξεκίνησαν με τα παραχωρητήρια δασών (χωρίς τοπογραφικά) που δόθηκαν από το ελληνικό κράτος, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Με τον αναδασμό, εκτός από καλλιεργήσιμες εκτάσεις, παραχωρήθηκαν και δασικές στους ντόπιους κατοίκους των περιοχών, για να επιβιώσουν συλλέγοντας το ρετσίνι (που αποτελούσε πρώτη ύλη για το νέφτι) από τα πεύκα.
Ώσπου το 1973 κάποιος αγοράζει εξ αδιαιρέτου μερίδια από ντόπιους ρητινοσυλλέκτες για λογαριασμό του οικοδομικού συνεταιρισμού «Διεθνής Ιπποκράτειος Πολιτεία». Ο αγοραστής αυτός δεν είναι άλλος από τον γνωστό για τα κατορθώματά του στην Ηλιούπολη, Νάστο. Αυτός που στη δεκαετία '50-'60 είχε καταφέρει να ανεβάσει την Ηλιούπολη, σχεδόν στην κορυφή του Υμηττού!
Από κει και πέρα ξεκινούν οι πιέσεις και αρχίζουν να έρχονται τα πρώτα αποτελέσματα
Το 1977, πάλι επί ΝΔ, εκδίδεται Προεδρικό Διάταγμα που επιτρέπει την ρυμοτόμηση. Το δάσος της Αγ. Τριάδας κόβεται σε οικόπεδα.Το 1974 η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, πατώντας σε χουντικό Νόμο, αναγνωρίζει ότι το δάσος ανήκει στο Συνεταιρισμό και αρχίζουν οι ενέργειες για έκδοση ρυμοτομικού διατάγματος.
Το 1983, ο υφυπουργός Γεωργίας του ΠΑΣΟΚ, στέλνει στο Αναθεωρητικό Συμβούλιο Ιδιοκτησίας Δασών την υπόθεση της «Ιπποκρατείου Πολιτείας».
Το 1985 το Συμβούλιο αποφαίνεται ότι το δάσος είναι δημόσιο και σύμφωνα με την απόφαση αυτή, θα έπρεπε να ανακληθεί η άδεια ρυμοτόμησης και, αν υπήρχαν, άδειες οικοδομής. Του υφυπουργού, όμως, δεν του αρέσει η απόφαση και ξαναστέλνει την υπόθεση στο Αναθεωρητικό Συμβούλιο για νέα γνωμοδότηση!
Στο μεταξύ, και ενώ η υπόθεση εκκρεμεί, η Ιπποκράτειος Πολιτεία χτίζεται μαζικά και χιλιάδες δέντρα κόβονται για να γίνουν σπίτια και δρόμοι
Το 1988, η Πανελλήνια Ενωση δασολόγων υποβάλλει αίτηση στο Συμβούλιο Επικρατείας κατά του υπουργού Γεωργίας για την ακύρωση της άδειας οικοδομής του 1988 και του ΠΔ του 1977.
Το 1992 το Συμβούλιο Επικρατείας κλείνει ουσιαστικά την υπόθεση υπέρ των καταπατητών, επικαλούμενο ανάμεσα σε άλλα και «τις σοβαρές επιπτώσεις που θα έχει η ανάκληση του ρυμοτομικού σχεδίου στο γενικότερο δημόσιο συμφέρον»!
Αυτή τη στιγμή, η Ιπποκράτειος Πολιτεία αριθμεί περισσότερες από 800 κατοικίες και περισσότερους από χίλιους μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι πλέον διαμαρτύρονται και ζητούν από την Πολιτεία να κατασκευάσει αντιπυρικές ζώνες, επικαλούμενοι την τραγωδία στο Μάτι. Τόσα χρόνια έχουν μάθει να κερδίζουν, γιατί να σταματήσουν ;
Πηγές :
Μετά τη Μάνδρα, ήρθε η σειρά της Κινέτας. Αντί να περιμένουμε το επόμενο χτύπημα δε θα ήταν καλύτερα να σχεδιάζαμε ένα μακρόπνοο σχέδιο; Η λύση είναι όλο και περισσότερο φανερό πως βρίσκεται στη συγκράτηση του νερού ψηλά στα βουνά
Αντιγράφουμε από τον Γιώργο Σταματόπουλο και την Εφημερίδα των Συντακτών
Μάλιστα. Ήταν πολύ ισχυρή η βροχόπτωση –τι να κάνουμε;– αλλά και η πυρκαγιά του 2018; Πού τα πάμε αυτά; Αν δεν είχαν καεί τα δέντρα και ήσαν εκεί να στομώνουν τους χειμάρρους και εάν η βροχή δεν ήταν καταρρακτώδης και άφθονη, μα τόσο άφθονη, δεν θα παρατηρούσαμε αυτά τα φαινόμενα των πλημμυρισμένων σπιτιών και τον κίνδυνο να χαθούν ανθρώπινες και κάθε είδους ζωές. Τα λένε αυτά «ειδικοί» και δεν αισχύνονται.
Δεν θα πείραζαν δηλαδή τα μπαζώματα των ρεμάτων και η ανόρθωση πάνω σ’ αυτά οικιών ούτε η ανέγερση αυθαιρέτων μέσα στα πανέμορφα κατά τα άλλα ελληνικά δάση, ορεινά, αστικά, περιαστικά; Α, μπα. Από δικαιολογίες αριστεύουμε, από λύσεις σε προβλήματα είμαστε κουμπούρες.
Και η λύση είναι πάνω στα βουνά, από κει που ξεκινάνε τα νερά και όχι μέσα στο Λεκανοπέδιο· εκεί πρέπει να συγκρατηθούν τα όμβρια ύδατα – και τα μικρά φράγματα φαίνονται μια κάποια λύση, όπως τουλάχιστον έχει προκύψει από μελέτες του Τεχνολογικού Επιμελητηρίου (ΤΕΕ) και του Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Εχουν πει οι ειδικοί επιστήμονες ότι τα αντιπλημμυρικά έργα που σχεδιάζονται, από τη μια καθυστερούν ή δεν εκτελούνται, από την άλλη δεν αρκούν να λύσουν το πρόβλημα που δημιουργούν οι ισχυρές βροχοπτώσεις. Μελέτη για το ίδιο θέμα [λύση στην «πηγή», στα βουνά] έχει εκπονήσει εδώ και δεκαετίες ο Νίκος Ράπτης, το βιβλίο του όμως δεν είναι γνωστό στους Ελληνες.
Ο Μανώλης Γλέζος το έχει κάνει αυτό στο χωριό του, στ’ Απεράθου της Νάξου, εδώ και τριάντα χρόνια, όταν ήταν τότε πρόεδρος της κοινότητας. Εάν θυμάμαι καλά, πάνω από εκατόν πενήντα μικρά φράγματα έχουν κατασκευαστεί στα γύρω βουνά και έχουν νερό να ποτίσουν όλο το νησί. Γιατί, λοιπόν, δεν μπορεί να εφαρμοστεί το ίδιο στην Κινέττα, στη Μάνδρα ή όπου αλλού [σε όλη την Ελλάδα, εννοείται, αφού παντού έχουν μπαζωθεί τα ρέματα] εμφανίζονται τα ίδια προβλήματα;
Οι μικροί ταμιευτήρες λειτουργούν ανασχετικά για τη ροή των υδάτων αφενός και αφετέρου συντελούν στα εξής: στον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα· στην άρδευση των καλλιεργειών· στην πιθανή παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας· στην ετήσια ρύθμιση ροής [και άρα έλεγχο] των υδάτων· στην αντιπλημμυρική προστασία προφανώς αλλά και στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής.
Τι εμποδίζει τους κρατικούς και τους περιφερειακούς φορείς να προβούν στην κατασκευή αυτών των μικρών φραγμάτων; Τόσο ισχυρά συμφέροντα κρύβονται πίσω από την αδιαφορία των αρχών και τη γραφειοκρατική μάστιγα; Το δε κόστος κατασκευής δεν είναι απλησίαστο, αντιθέτως. Το να προσπαθούν οι εκάστοτε κυβερνώντες να πετάξουν απλώς από πάνω τους τις ευθύνες καταντά θλιβερό· κατ’ αρχάς υποτιμούν τη νοημοσύνη μας [και τη συνείδησή μας] και ας μη γίνει λόγος για την απαίσια συμπεριφορά τους απέναντι στη φυσική ροή των πραγμάτων [των υδάτων], αφού δεν διστάζουν να αλλάξουν τον ρουν και να υψώσουν κτίρια στα φυσικά περάσματα των νερών της βροχής. Συνηθισμένοι [και εθισμένοι;] να βεβηλώνουν τη φύση προς όφελος αφύσικων απαιτήσεων του ανθρώπου.
Μια ζωή τα ίδια και τα ίδια. Πάνε στράφι και οι πανεπιστημιακές και άλλες μελέτες και βεβαίως χάνονται ζωές όλου του ζωικού βασιλείου.
Από την Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Εκβολές Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.
Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2019
Η δυνατή και πολύωρη βροχή οδήγησε στην αύξηση της παροχής του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας. Παρά την τρομοκρατία που κάποιοι συνειδητά καλλιεργούν, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας αντέχει καλά και παροχετεύει τα νερά της λεκάνης απορροής του στη θάλασσα.
Όσο υπάρχει η φυσική πλημμυρική ζώνη της Πετρέζας, ανάμεσα στα Σπάτα, το Πικέρμι και τη Ραφήνα, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας θα επιτελεί το φυσικό του ρόλο της παροχέτευσης του νερού όσο καλύτερα μπορεί. Αν το ποτάμι εγκιβωτιστεί και η φυσική πλημμυρική ζώνη της Πετρέζας εξαφανιστεί, τότε ούτε ο Θεός ο ίδιος δεν θα μπορέσει να γλυτώσει τη Ραφήνα από τα δεινά που την περιμένουν.
Η Φύση ξέρει πολύ καλά τι κάνει. Ο άνθρωπος, και ειδικά όσοι εμπλέκονται στα Κοινά, δεν γνωρίζει τι κάνει, απλά αυθαιρετεί και αυτοσχεδιάζει εις βάρος της Φύσης.
Στην εικόνα βλέπουμε ένα μέρος του parking της Ραφήνας ημι-πλημμυρισμένο από νερά στην ανατολική πλευρά του. Το ποτάμι στην εκβολή του κάνει κανονικά ένα "Δ". Ο Οργανισμός Λιμένος Ραφήνας μετέτρεψε το "Δ" σε "Ι" αποστερώντας από το ποτάμι τον πολύτιμο ζωτικό του χώρο.
Προσωρινά το ποτάμι μοιάζει συμβολικά να ανακτά τον φυσικό του χώρο. Η διάνοιξη του φυσικού "Δ" αποτελεί ένα από τα λίγα μέτρα που έχει ανάγκη το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας. Να κερδίσει ξανά αυτά που του έχουν στερήσει ... Βήμα-βήμα το ποτάμι αναζητά την κοίτη και το χώρο που του στέρησαν...
Όπως βλέπουμε τους χιλιομετρητές στις εθνικές οδούς, έτσι βλέπουμε φέτος στην Ιθάκη τις ταμπέλες “for sale”, που σου δίνουν την εντύπωση ότι ολόκληρο το νησί βρίσκεται σε διαδικασία ξεπουλήματος. Κληρονόμοι απόγονοι πουλάνε άκοπα όσα οι πρόγονοί τους δούλευαν με κόπο και ιδρώτα. Οι Ινδιάνοι της Αμερικής έλεγαν: “Δεν κληρονομούμε τη γη από τους προγόνους μας, τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας”. Εδώ, στον βίαιο κόσμο του εύκολου - και χωρίς ηθικά όρια - κέρδους και της αλόγιστης «ανάπτυξης», αυτές οι παροιμίες δεν έχουν θέση. Εδώ όλα πουλιούνται. Χωράφια, παλιά σπίτια, παλιά ελαιοτριβεία. Ήρθαν οι μεσίτες, έμπηξαν τους πασσάλους στη γη και διαλαλούν την πραμάτειά τους παίζοντας κι αυτοί το δικό τους καταλυτικό ρόλο σε αυτή την έκρηξη ξεπουλήματος. Real estate αποκαλούν το επάγγελμά τους δίνοντάς του μια επίφαση κύρους και έναν κοσμοπολίτικο αέρα. Όμως, σήμερα, δεν θα μιλήσουμε γι αυτούς. Για το ξεπούλημα και για την καινούργια εποχή που έχει ξημερώσει θα μιλήσουμε.
Δεν είμαστε αιθεροβάμονες και μπορούμε να κατανοήσουμε πως δεν είναι απαραίτητα κακό να πουλάει κανείς, πόσο μάλλον εάν βρίσκεται σε ανάγκη. Δεν είναι, επίσης, κακό να αγοράζει κανείς, ιδιαίτερα εάν γνωρίζουμε ότι θα σεβαστεί τη γη που του προσφέρεται. Αυτό που πληγώνει και τρομάζει, είναι η έκταση του φαινομένου που όμως και αυτή, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, έρχεται απλώς να επικυρώσει το τέλος μιας εποχής. Μιας εποχής, η οποία στην πραγματικότητα έχει παρέλθει εδώ και αρκετές δεκαετίες και δεν έχει κανένα νόημα να τη νοσταλγούμε παθητικά. Όπως λέει και ο ποιητής, η ζωή προχωράει δίχως να κοιτάζει τη δική μας μελαγχολία. Οι συνθήκες μεταβάλλονται και, αναπόφευκτα, έρχονται οι αλλαγές. Το ζητούμενο, είναι πώς εμείς οι υπεύθυνοι και ανήσυχοι πολίτες θα δράσουμε ώστε αυτές οι αλλαγές να μην είναι καταστροφικές για το περιβάλλον και, τελικά, για το ανθρώπινο είδος
(Με αφορμή το βιβλίο «Το στοίχημα της από-ανάπτυξης» του Σερζ Λατούς)
«Όταν το τελευταίο δέντρο θα έχει κοπεί, το τελευταίο ψάρι θα έχει πιαστεί, το τελευταίο ποτάμι θα έχει δηλητηριαστεί, τότε θα καταλάβουμε ότι τα χρήματα δεν τρώγονται.» (Ινδιάνοι Κρι Β.Αμερικής)
Για πολλές χιλιετηρίδες από την εμφάνιση του είδους μας στον πλανήτη γη η έννοια της ανάπτυξης ήταν άγνωστη, η πρόοδος των κοινωνιών συντελούνταν αργά, ανεπαίσθητα σχεδόν για τις καθημερινές ζωές των ανθρώπων. Οι σύγχρονες μέθοδοι επιστημονικής έρευνας που διαθέτουμε μας παρέχουν τη μέγιστη δυνατή χρονολογική ακρίβεια στα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν την ανθρωπότητα στην διαδικασία εξέλιξής της. Θα αναφερθώ εν τάχει σε μερικά από αυτά - που ασφαλώς δεν έχουν να κάνουν με ένδοξες προσωπικότητες, στρατηλάτες, πολιτικούς, κλπ., αλλά με σιωπηρές εξελίξεις στα μέσα παραγωγής της τροφής μας και όχι μόνο:
Άναμμα & συντήρηση της φωτιάς, εφεύρεση πήλινων σκευών για βράσιμο τροφής, εφεύρεση του τροχού και αργότερα τροχαλίας, πολύσπαστου, κλπ., εξόρυξη & αξιοποίηση μετάλλων, ναυσιπλοϊα, υδρόμυλος & ανεμόμυλος, εφεύρεση πυρίτιδας & πυξίδας, και τόσες άλλες. Η λεγόμενη «εποποιία του ανθρώπου» συνεχίζεται με ολοένα και πιο γοργούς ρυθμούς, το είδος μας ξεπερνάει κατά πολύ πλέον τη φυσική του γονιδιακή εξέλιξη και αναδεικνύει ως βασικό παράγοντα εξέλιξης τη μετάδοση από γενιά σε γενιά της γνώσης και της εμπειρίας. Ο homo τείνει να είναι όλο και πιο πολύ sapiens, σαλτάροντας μέσα στους αιώνες από ανακάλυψη σε ανακάλυψη, καταγράφει, προγραμματίζει, υλοποιεί, μετατρέπεται σε ένα αδηφάγο υπερδραστήριο δίποδο μυρμήγκι, κατασκευάζει δομές κρατικής οργάνωσης, υποδουλώνει και υποδουλώνεται και εν τέλει μετά το 17ο-18ο αιώνα κάνει το μεγάλο άλμα που μας φέρνει στο σήμερα: Δημιουργεί το τελειότερο μέχρι τότε οικονομικοπολιτικό σύστημα, τον καπιταλισμό. Ανοίγει κυριολεκτικά τους ασκούς του Αιόλου με τη βιομηχανική επανάσταση, για πρώτη φορά εκτινάσσεται στα ύψη η παραγωγή, η παραγωγικότητα και η εκμετάλλευση φυσικά του ανθρώπου από τον άνθρωπο, αλλά και όλων των άλλων φυσικών στοιχείων. Το ιδεολόγημα της διαρκούς απεριόριστης ανάπτυξης παίρνει σάρκα και οστά με την πλήρη καθυπόταξη της φύσης, η οποία από μητέρα όλων μετατρέπεται σε υπηρετικό προσωπικό του παντοδύναμου ανθρώπου.
Το σήμερα μας βρίσκει σε μια κατάσταση δύσκολα αναστρέψιμη ως προς τα θετικά της, αλλά κυρίως ως προς τα αρνητικά της. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στο χρόνο, δε μπορούμε να περιορίσουμε τις ανάγκες μας όπως οι παπούδες και οι γιαγιάδες μας, έχουμε πειστεί ότι πρέπει συνεχώς να αυξανόμαστε και εμείς αλλά και οι ανάγκες μας. Φτάσαμε όμως στο τέλος(;) μιας ξέφρενης διαδρομής. Και αυτό γίνεται αντιληπτό από όλο και περισσότερους ανθρώπους του πλανήτη. Η καταστροφή και η επιβάρυνση που έχουμε επιφέρει στο φυσικό περιβάλλον (φυσικούς πόρους όπως λένε και οι οικονομολόγοι) είναι σωρευτική και ανυπολόγιστη. Είμαστε κυριολεκτικά το σαράκι της γης!
*1 εκατομμύριο είδη (από τα 8 συνολικά) φυτικά & ζωικά, βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης τις ερχόμενες δεκαετίες!
*10 φορές αυξήθηκε η ρύπανση από πλαστικά από το 1980 έως σήμερα! Δεν υπάρχει θάλασσα στον πλανήτη που να μην έχουν βρεθεί πλαστικά σκουπίδια!
*10 φορές αυξήθηκε το παγκόσμιο εμπόριο από το 1970 έως σήμερα!
*Το 1/3 των ιχθυοαποθεμάτων βρίσκεται σε μη βιώσιμο επίπεδο!
*Το 70% της γεωργίας συνδέεται με την παραγωγή κρέατος!
*300-400 εκατομμύρια τόνους τοξικών αποβλήτων πετάμε κάθε χρόνο στις θάλασσες!
*Αν συνεχιστεί η άνοδος θερμοκρασίας, το 2100 σταματάει η παραγωγή οξυγόνου από το φυτοπλαγκτόν!
*Λιώνοντας οι πάγοι στη Σιβηρία απελευθερώνονται θανατηφόρα μικρόβια που ήταν στην κατάψυξη!
*Έως και 90% της διατροφικής αξίας έχει χαθεί στα φυτικά είδη εξαιτίας της γεωργικής μονοκαλλιέργειας!
*250 εκατομμύρια περιβαλλοντικοί πρόσφυγες υπολογίζονται από τον ΟΗΕ ως το 2050 λόγω της κλιματικής αλλαγής (ερημοποίηση περιοχών ισημερινού, άνοδος στάθμης θάλασσας, λιώσιμο πολικών πάγων)!
Και πολλά πολλά άλλα…. Τα προβλήματα αυτά είναι τα αποτελέσματα της εφαρμογής στην πράξη του ιδεολογήματος της «διαρκούς ανάπτυξης». Κανένα είδος στον πλανήτη δεν αναπτύσσεται επ’ άπειρον σε βάρος των υπολοίπων ειδών. Η έννοια της φυσικής-οικολογικής ισορροπίας αποκλείει εξ ορισμού κάτι τέτοιο.
Οι οικονομολόγοι στην προσπάθειά τους να μετρήσουν την πρόοδο μιας οικονομίας (και κοινωνίας) εφηύραν το λεγόμενο Ακαθάριστο Εγχώριο (ή Εθνικό) Προϊόν (ΑΕΠ). Ορίζεται σαν η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες των τελικών αγαθών & υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε ένα έτος. Ας μη μπούμε σε βαθειά οικονομολογικά νερά – που άλλωστε αφήνουν τους περισσότερους, και δικαίως, αδιάφορους. Ας επισημάνουμε απλά τα βασικά ελαττώματα που οι ίδιοι οι οικονομολόγοι δέχονται ότι έχει το ΑΕΠ τους ως δείκτης οικονομικής ευημερίας:
Βλέπουμε λοιπόν ότι η έμφαση των οικονομολόγων να δώσουν κύρος στις βασικές υποθέσεις της επιστήμης τους δημιούργησαν δείκτες, όπως το ΑΕΠ (και άλλοι πολλοί φυσικά, όπως παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, οικονομική αποτελεσματικότητα…..) που προσπαθούν να στριμώξουν την πραγματικότητα σε ένα στενό παπούτσι. Οι παράλληλες πραγματικότητες που κατασκευάζουν οι οικονομολόγοι βρίσκονται όλο και σε μεγαλύτερη διάσταση με τις κοινωνικές πραγματικότητες. Λες και έχουν παρωπίδες ή ακουστικά στ’ αυτιά και δεν έχουν επαφή με το τι συμβαίνει ακριβώς δίπλα τους. Με απλά ανθρώπινα λόγια θα μπορούσαμε να θέσουμε κάποια ερωτήματα – που κατά καιρούς όλοι μα όλοι οι άνθρωποι έχουμε στο μυαλό μας:
Πότε είμαστε πιο ευτυχισμένοι, όταν ευημερούμε μόνο εμείς ή όταν ευημερεί όλη η κοινότητα στην οποία ανήκουμε;
Πότε είμαστε πιο ευτυχισμένοι, όταν έχουμε περισσότερα γκάτζετς, τηλεοράσεις, αυτοκίνητα, λεφτά, δουλεύοντας τρελές ώρες ή όταν έχουμε λιγότερα από τα παραπάνω δουλεύοντας σε ανθρώπινους ρυθμούς;
Πότε είμαστε πιο ευτυχισμένοι, όταν έχουμε περισσότερα λεφτά και είμαστε ολομόναχοι ή όταν έχουμε λιγότερα λεφτά και έχουμε καλούς φίλους;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω – που είναι και αρκετά αυτονόητες για τους περισσότερους – δείχνουν και το τι πρέπει να κάνουμε από δω και πέρα για να επιβιώσουμε ως είδος. Μπορεί ο περισσότερος κόσμος να μη γνωρίζει τις ιδέες της λεγόμενης «από-ανάπτυξης» αλλά τι ς έχει ήδη μέσα στο μυαλό του σε μια θολή μορφή, ως απάντηση στην τρελή εποχή που ζούμε. Η εποχή των παππούδων μας, που ναι μεν είχε πείνα, στερήσεις, κακουχίες, αρρώστιες, κλπ. αλλά είχε πιο ανθρώπινους ρυθμούς ζωής και πιο στέρεες ανθρώπινες σχέσεις και αξίες, ανασύρεται με νοσταλγία από το συρτάρι μας, ειδικά όταν είμαστε τσακισμένοι από κόπωση και νοιώθουμε ανήμποροι να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της ζωής.
Πώς φτάσαμε τόσο γρήγορα εδώ που φτάσαμε; Πώς συμφωνήσαμε όλοι να ακολουθήσουμε ένα κυρίαρχο μοντέλο διαβίωσης γεμάτο οικονομικούς στόχους, υπερκατανάλωση, υπερχρέωση, στρες, έλλειψη ελεύθερου χρόνου; Πώς αφεθήκαμε με εμπιστοσύνη στις σειρήνες που μας έταζαν ευτυχία και με τα ίδια μας τα χέρια φτιάξαμε το χρυσό κλουβί μας; Κι απ’ την άλλη: Ωφελεί το αυτομαστίγωμα όταν είμαστε έτοιμοι να ξανακάνουμε αυτά ακριβώς που μας προκάλεσαν το πρόβλημα;
Κάποια ενδεικτικά επιστημονικά-στατιστικά στοιχεία μας δείχνουν το μέγεθος της απόκλισής μας από αυτό που ορίζουμε ως «φυσιολογικό», με απλά λόγια μας δείχνουν ότι δεν πάμε καλά:
Στη λίθινη εποχή όπου ο άνθρωπος ήταν τροφοσυλλέκτης-κυνηγός είναι ζήτημα αν εργαζόταν πάνω από 3-4 ώρες τη μέρα ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωσή του. Στο μεσαίωνα, δηλ. την εποχή της δουλοπαροικίας, το 1/3 των ημερών του χρόνου ήταν θρησκευτικές κ.α. γιορτές όπου οι άνθρωποι ξεκουράζονταν!
Τα αυτοκινητικά δυστυχήματα είναι η κύρια αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες: 1.200.000 νεκροί κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο και 20-50.000.000 τραυματίες! Τα αυτοκίνητα εκπέμπουν συνολικά το 80% των αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με άλλα μέσα μετακίνησης (πλοία, αεροπλάνα, τρένα). Για τη συντήρηση του αυτοκινήτου συχνά δαπανάται έως και το 1/3 του οικογενειακού προϋπολογισμού! Η δε υποτιθέμενη ταχύτητα που μας εξασφαλίζει για μετάβαση στον προορισμό μας συχνά πέφτει στα 20 χλμ./ώρα λόγω μποτιλιαρίσματος, αφού πλέον όλοι έχουν από 1 αυτοκίνητο, πολλές οικογένειες 1 ανά μέλος! Ωστόσο, το αυτοκίνητο παραμένει στη συνείδηση των περισσότερων το τοτέμ της ευημερίας, το τοτέμ της αδιαπραγμάτευτης ατομικής ελευθερίας!
Η καταναλωτική μανία να έχουμε στο τραπέζι μας ό,τι επιθυμήσουμε οποιαδήποτε εποχή του χρόνου από οποιοδήποτε μέρος της γής, έχει εκτινάξει το οικολογικό αποτύπωμα του μέσου δυτικού ανθρώπου σε δυσθεώρητα ύψη! Αν η Κίνα και η Ινδία ακολουθήσουν τα χνάρια του μέσου αμερικάνου πολίτη σύντομα θα χρειαστούμε 10 πλανήτες για να καλύψουμε μόνο τις ακόρεστες διατροφικές μας ανάγκες! Η διεθνοποίηση της οικονομίας, με τη βοήθεια των φθαρμένων οικονομολογικών εργαλείων (βλ. θεωρία συγκριτικού πλεονεκτήματος, θεωρία ορθολογικού καταναλωτή, θεωρία οριακής χρησιμότητας, κ.α.) έχει ολοκληρώσει το τοπίο της αλόγιστης σπατάλης φυσικών πόρων, αλλά και μόλυνσης του φυσικού περιβάλλοντος. Βλέπετε, όταν κατασκευάστηκαν οι οικονομικές θεωρίες της μεγέθυνσης (18ος-19ος αιώνας), η αισιοδοξία για την παντοδυναμία του ανθρώπου και της επιστήμης, για την κυριαρχία του πάνω στη φύση, δεν έβλεπε σχεδόν καθόλου τον κίνδυνο εξάντλησης των φυσικών πόρων και αφανισμού της βιόσφαιρας από τον σοφό άνθρωπο.
Το πιο αντιφατικό μας επίτευγμα ίσως έχει να κάνει με τον τομέα της Υγείας: Έχουμε δομήσει έναν τρόπο ζωής που μας αρρωσταίνει και παράλληλα, αντί να τον αποδομήσουμε και να κάνουμε βήματα προς φυσικότερες λύσεις, επενδύουμε στην ιατρική επιστήμη & έρευνα για θαυματουργά (κερδοφόρα) φάρμακα που θα αποκαταστήσουν την υγεία μας. Σε σχέση με τα προαναφερθέντα, π.χ. αντί να ξεφορτωθούμε το αυτοκίνητο ή έστω να το χρησιμοποιούμε λιγότερο ώστε να κινούμαστε, βρίσκουμε και δεύτερη δουλειά για να έχουμε περισσότερα λεφτά και να πληρώσουμε ένα πανάκριβο γυμναστήριο ή μια πανάκριβη θεραπεία ή spa!
Αντί να κάνουμε μια πιο υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρέσκα λαχανικά & φρούτα, με λιγότερες θερμίδες και ζωικές πρωτεϊνες, καταβροχθίζουμε ό,τι μας κατέβει και παράλληλα αγοράζουμε εξειδικευμένα ιατρικά σκευάσματα για να έρθουμε στα ίσα μας. Άπειρα τα παραδείγματα του κακομαθημένου παιδιού που λέγεται «δυτικός άνθρωπος-καταναλωτής», μιας ύπαρξης πλασμένης από τις ανάγκες κερδοφορίας των μεγάλων εταιριών!...(Ίσως αυτό είναι και το ερώτημα: Οι εταιρίες υπηρετούν τις ανάγκες μας ή εμείς τις ανάγκες των εταιριών; Ρητορικόν…)
Είναι οι ιδέες της από-ανάπτυξης νέες; Όχι. Πάντα υπήρχαν φωνές, εν μέσω καλπάζοντος καπιταλισμού, από αρχές 18ου αιώνα και μετά που μιλούσαν για μια πιο ισορροπημένη κατάσταση πραγμάτων. Οι λεγόμενοι «ουτοπικοί σοσιαλιστές», αναρχικοί και καταστασιακοί, αλλά και εκπρόσωποι της κομμουνιστικής & σοσιαλιστικής παράδοσης, εξαιρετικές προσπάθειες συνεταιριστικών κινημάτων από εργάτες & αγρότες, ειδικά στη μεσογειακή Ευρώπη στα τέλη 19ου και αρχές 20ου αιώνα, φωνές διανοητών όπως οι Καστοριάδης, Θόρο, Ίλιτς, Ντιούι, Γκορζ, κ.α.
Γιατί σήμερα έρχονται στο προσκήνιο με έμφαση οι ιδέες αυτές; Ο ίδιος ο ΟΗΕ έχει καλέσει στην τελευταία του συνδιάσκεψη για το κλίμα (2018) τα κράτη-μέλη να μειώσουν ΑΜΕΣΑ στο μισό την κτηνοτροφία!!! – ως βασικότατο υπεύθυνο για έκλυση αερίων του θερμοκηπίου. Ολόκληρο το επιστημονικό επιτελείο του ΟΗΕ, οι επιστήμονες των περιβαλλοντικών οργανώσεων Greenpeace, WWF, κ.α. όλοι συμφωνούν ότι αν ως το 2030 δεν πραγματοποιηθούν οι στόχοι της συνδιάσκεψης, η κλιματική αλλαγή θα πάρει διαστάσεις ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΕΣ!!! (Ήδη έχουμε τραγικά δείγματα από πρωτοφανείς πυρκαγιές στη Σιβηρία & Αλάσκα, καθώς και απροσδόκητα γρήγορο λιώσιμο πάγων στους πόλους)
Παρουσιάζω στη συνέχεια τις βασικές θέσεις-πυλώνες της θεωρίας της Από-ανάπτυξης, που αναπτύχθηκαν αναλυτικά από τον Σερζ Λατούς στο βιβλίο του ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (2006). Θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα εξής:
Δεν είναι μυστικό πια ότι μέσα σε 2 ανθρώπινες γενιές (60 χρόνια) μετατρέψαμε τον πλανήτη μας σε μια τεράστια χωματερή. Ο μύθος της ανακύκλωσης καταρρέει μπροστά στις καραβιές πλαστικών, τοξικών & πυρηνικών αποβλήτων που οι αναπτυγμένοι εξάγουν στις χώρες του τρίτου κόσμου. Κάθε 1 δευτερόλεπτο εξάλλου αδειάζει κάπου στον κόσμο ένα ολόκληρο φορτηγό από ρούχα, αφόρετα ή μισοφθαρμένα, μη ανακυκλώσιμα! Το life-style σκοτώνει τη γη. Το 70% περίπου των παραγόμενων προϊοντων δεν είναι παρά υλικά συσκευασίας! Για να μη μιλήσουμε για τα τεχνολογικά σκουπίδια (υπολογιστές, κινητά, γκάτζετς, κλπ.) Για να μη μιλήσουμε για τα πυρηνικά σκουπίδια, τα ληγμένα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας που από μόνα τους συνιστούν ένα πυρηνικό «ατύχημα» διαρκείας. Η παραπάνω σειρά (με bold γράμματα) και σε καταληκτικό στάδιο η καύση σε εργοστάσια τελευταίας τεχνολογίας των όποιων υπολειμμάτων είναι η μόνη λύση για τα παραγόμενα σκουπίδια. Ας θυμόμαστε ότι είμαστε το μόνο ον πάνω στη γη που παράγει σκουπίδια. Η μείωση παραγωγής-κατανάλωσης είναι ένα σίγουρο προαπαιτούμενο.
Εκτός από την υπερ-παραγωγή και υπερ-κατανάλωση το μοντέλο διαβίωσης επιβάλλει τη διαρκή αύξηση των μεταφορών & μετακινήσεων πάνω στη γη με αποτέλεσμα περεταίρω αύξηση του οικολογικού αποτυπώματος. Η παγκοσμιοποίηση έφερε φτηνά προϊόντα και στο τελευταίο νοικοκυριό των δυτικών χωρών καταστρέφοντας τα εργατικά νοικοκυριά των φτωχών «τριτοκοσμικών» χωρών (φτώχεια, υπερ-εκμετάλλευση, παιδική εργασία & πορνεία), λεηλατώντας το φυσικό περιβάλλον (δάση, ορυκτός πλούτος, κάθε είδους πρώτες ύλες για τη βιομηχανία), υποδουλώνοντας όλο το ζωικό & φυτικό βασίλειο και μετατρέποντάς το σε χρηστικές αξίες για τον αφέντη (west) homo sapiens. Είναι επιτακτική η ανάγκη της τοπικοποίησης ξανά των οικονομιών, της παραγωγής & της κατανάλωσης, ώστε να μειωθούν οι μεταφορές εμπορευμάτων & ανθρώπων.
Τα 3 παραπάνω στοιχεία είναι προϋποθέσεις αλλά και αποτελέσματα της εφαρμογής στην πράξη των προηγούμενων βασικών μέτρων για από-ανάπτυξη. Δεν θα επεκταθώ ιδιαίτερα σε αυτά, είναι ίσως πιο αυτονόητα από τα προηγούμενα.
Αποτελούν όλα τα παραπάνω μια ρεαλιστική πρόταση; Ένας τέτοιος κόσμος είναι εφικτός; Ένας τέτοιος κόσμος αντίκειται στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων ή μήπως αντίκειται και στην ανθρώπινη φύση; Ένας τέτοιος κόσμος είναι άραγε ένας άπιαστος παράδεισος που ανήκει μόνο στην ονειρική σφαίρα;
Είναι ο καπιταλισμός και το ιδεολόγημα της ανάπτυξης ο μόνος δρόμος που αναπόφευκτα έχει απομείνει στην ανθρωπότητα να βαδίσει;
Η απάντηση είναι προφανής για τον γράφοντα μιας και καταπιάστηκε με ένα τέτοιο ζήτημα.
Αργά ή γρήγορα, πριν καταστραφεί ο κόσμος μας από τις ασθένειες του καπιταλισμού ή μετά την καταστροφή του, ο παραπάνω στοιχειωδώς περιγραφόμενος δρόμος της από-ανάπτυξης θα είναι και ο μόνος δρόμος.
Επειδή Οικονομία χωρίς Οικολογία δεν υφίσταται.
Επειδή Άνθρωπος και Φύση είναι Ένα.
Επειδή τελικά …. «Θάλασσα λανθασμένη δε γίνεται» (ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ του Οδυσσέα Ελύτη)
Θεοδόσης Βρανάς, καθηγητής οικονομικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Διαβάστε επίσης:
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ – Κάρλος Τάιμπο
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΑΠΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ – Γ.Κολέμπας, Γ.Μπίλλας
SAPIENS – Γιουβάλ Χαράρι
Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΚΑΜΠΗ - Φρίτγιοφ Κάπρα
ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΧΙΜΑΙΡΑ – Κώστας Βεργόπουλος
Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ – Τζωρτζ Σόρος
ΣΟΚ ΚΑΙ ΔΕΟΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Δ.Ν.Τ. – Ναόμι Κλάιν
Ο ΑΤΛΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ – Monde Diplomatique (2008)
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΤΡΕΛΟΚΟΜΕΙΟΥ – Κρις Χάρμαν
ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ – Ρόμπερτ Χάιλμπρόνερ
ΖΗΣΕ ΑΓΡΙΑ ΚΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ! – Γιούτα Ντίτφουρτ
Η ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ – Λάιαλ Γουάτσον
ΑΧΥΡΕΝΙΑ ΣΚΥΛΙΑ – Τζων Γκρέι
Με προφανή κίνδυνο να χαρακτηριστούμε ελιτιστές, δεν μπορούμε να μην αντιλαμβανόμαστε και να υποκρύπτουμε τη διαπίστωση πως η κοινωνία μας βρίσκεται σε βαθιά ύπνωση. Ένα από τα πολλά περιστατικά που αποδεικνύει του λόγου το αληθές, είναι οι μηδενικές στην πράξη αντιδράσεις που παρατηρούνται σχετικά με την προγραμματισμένη έρευνα για υδρογονάνθρακες που θα διεξαχθεί σε ένα τεράστιο τόξο που εκτείνεται κατά μήκος ολόκληρης της Δυτικής Ελλάδας – που ξεκινάει από την Κέρκυρα και καταλήγει στην Κρήτη
Και όλα αυτά τη στιγμή που η χρήση των ορυκτών καυσίμων έχει αποδεδειγμένα τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος και ενοχοποιείται για την υπερθέρμανση του πλανήτη, θέτοντας σε κίνδυνο τη συνέχιση της ζωής όλων των ειδών, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου. Και μάλιστα σε μία χώρα που αφενός στηρίζει την οικονομία της στον τουρισμό και αφετέρου – λόγω των ιδιαίτερων κλιματολογικών συνθηκών – έχει όλα τα εφόδια να προχωρήσει σε μια ανάπτυξη των ήπιων μορφών ενέργειας. Γιατί, προφανώς, εάν θέλουμε να απελευθερωθούμε από την εξάρτηση των καυσίμων, δε μας μένει άλλος δρόμος από τις ήπιες μορφές ενέργειας.
Επειδή πολλοί από όσους κάνουν ανακύκλωση, δεν είναι σίγουροι για το ποια υλικά ανακτυκλώνονται και ποια όχι, αντιγράψαμε αυτό το χρήσιμο άρθρο από την Huffpost και το αναδημοσιεύουμε
Αν και πάρα πολλοί από μας ανακυκλώνουμε σε καθημερινή βάση, εντούτοις ακολουθούμε λάθος βήματα, με αποτέλεσμα να πηγαίνει χαμένη η όλη προσπάθεια.
Υπάρχουν υλικά, τα οποία ναι μεν προέρχονται από ανακυκλώσιμα υλικά, αλλά δεν ανακυκλώνονται και πρέπει να τα τοποθετούμε στους συμβατικούς κάδους σκουπιδιών. Να επισημάνουμε πως λόγω ελλιπούς ενημέρωσης, τα τοποθετούμε στους μπλε κάδους, με αποτέλεσμα να κάνουμε κακό στο περιβάλλον.
Οπως το να πετάμε λερωμένες συσκευασίες ή σπασμένα γυαλιά , λάθη, που στην ουσία εμποδίζουν, την όλη διαδικασία.
Η χώρα μας δυστυχώς δεν δείχνει και το καλύτερο της πρόσωπο όταν έχει να κάνει με το θέμα της ανακύκλωσης. Σύμφωνα με την έρευνα της Infobank Helestat (euractiv), μπορεί να έχουμε βελτιωθεί σαν χώρα τα τελευταία χρόνια στον συγκεκριμένο τομέα, παρ′ όλα αυτά, είμαστε ακόμα σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με τις άλλες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Βρισκόμαστε δηλαδή στην 22η θέση ανάμεσα στις 28 χώρες. Για να γίνουμε πιο κατανοητοί, η Ελλάδα ανακυκλώνει το 16% των απορριμάτων της, όταν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχουν επιδόσεις της τάξης του 70%. Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο σοβαρό αν αναλογιστεί κανείς πως η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης κάνει λόγο για το 50% των οικιακών απορριμάτων έως το 2020.
Κάποιες απλές αλλά σημαντικές διευκρινήσεις:
A. Οι λερωμένες συσκευασίες δεν ανακυκλώνονται ενώ δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στην διαδικασία διαχωρισμού των υπόλοιπων ανακυκλώσιμων υλικών.
Οι συσκευασίες που περιέχουν υπολείμματα από φαγητό, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται από τα ταχυφαγεία, με πιο κλασικό παράδειγμα τα κουτιά πίτσας, αν δεν μπορούν να καθαριστούν πλήρως, τότε πρέπει να επιλέγουμε τους κανονικούς κάδους απορριμάτων.
Οι συσκευασίες πρέπει να ρίχνονται στην ανακύκλωση άδειες και καθαρές. Μπορούμε, για παράδειγμα, να σκουπίσουμε ένα κεσεδάκι γιαουρτιού ή να το ξεπλύνουμε με λίγο νερό. Αυτό ισχύει και για τις συσκευασίες τετραπάκ.
B. Τα σπασμένα γυαλιά δεν ανακυκλώνονται
Μπορεί το γυαλί σαν υλικό να είναι ανακυκλώσιμο και να έχει θέση στον γνωστό σε όλους μας μπλέ κάδο, θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πως ο διαχωρισμός όλων των υλικών γίνεται από ανθρώπους. Συνεπώς η ρίψη σπασμένων γυαλιών στους κάδους δεν βοηθάει, αντιθέτως αποτελεί σοβαρό κίνδυνο τραυματισμού για τους εργαζόμενους.
Γ. Μικρά κομμάτια χαρτιού
Τα μικρά χαρτάκια δυσχεραίνουν το έργο της διαλογής και συνήθως καταλήγουν στις χωματερές. Γι’ αυτό, καλό είναι να μη σκίζουμε τα χαρτιά πριν τα ρίξουμε στον κάδο, απλώς τα τσακίζουμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το βρεγμένο χαρτί όπως και το λερωμένο - λαδωμένο ΔΕΝ έχουν θέση στους μπλέ κάδους, καθώς όχι μόνο δεν ανακυκλώνονται, αλλά αχρηστεύουν και τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά. Επίσης, χαρτί που έχει βραχεί ακόμη και αν στεγνώσει δεν ανακυκλώνεται.
Δ. Συσκευασίες
Η συσκευασία που τυλίγουν τα τυριά, τα αλλαντικά και το κρέας στα σουπερμάρκετ και η οποία αποτελείται, από δύο υλικά, (χαρτί, ζελατίνη) ανακυκλώνεται, αλλά θα πρέπει να διαχωρίσουμε τα δύο αυτά υλικά, πριν τα ρίξουμε στον μπλε κάδο. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πως, η συσκευασία φελιζόλ που χρησιμοποιείται στα κρέατα, ΔΕΝ ανακυκλώνεται, καθώς είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο. Τέλος, καλό είναι να συμπιέζουμε, να τσακίζουμε και να διπλώνουμε όσες συσκευασίες μπορούμε.
Ε. CD / DVD / Βιντεοκασέτες
Στους μπλε κάδους πετάμε μόνο τις θήκες των CD και DVD. Δυστυχώς, τα ίδια τα CD και τα DVD δεν ανακυκλώνονται προς το παρόν στην Ελλάδα. Παρότι κατασκευάζονται κατά κύριο λόγο από αλουμίνιο, τα ψηφιακά δισκάκια ή οι παλιές μας βιντεοκασέτες περιέχουν πολλές προσμείξεις, καθιστώντας αδύνατη την ανακύκλωση τους.
ΣΤ. Πλαστικά
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως ναι μεν τα περισσότερα από τα πλαστικά ανακυκλώνονται, εντούτοις υπάρχουν κάποια που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση και ΔΕΝ έχουν θέση στους μπλέ κάδους. Αυτά είναι: καλαμάκια, μαχαιροπίρουνα, σακούλες βιοδιασπώμενες ή φωτοδιασπώμενες (έχουν ημερομηνία λήξης και θρυμματίζονται), πιστωτικές κάρτες, στικάκια μνήμης - usb, κάρτες sim, πλαστικά έπιπλα.
Να μην ξεχνάμε να ξεβιδώνουμε τα καπάκια καθώς οι περισσότεροι φορείς δεν τα δέχονται. Για αυτό πρέπει να πετάμε τα πλαστικά μπουκάλια χωριστά στους κάδους ανακύκλωσης.
Οσο για τις κρεμάστρες από σύρμα, πριν οδηγηθούν στους κάδους απορριμάτων, αφαιρούμε το πλαστικό κάλυμμα.
Ζ. Αφρολέξ
Το αφρολέξ, το οποίο είναι παράγωγο του πετρελαίου και ιδιαίτερα εύφλεκτο, ΔΕΝ έχει θέση στους μπλέ κάδους, καθώς θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνο για τα περισσότερα κέντρα ανακύκλωσης.
Η. Κεραμικά
Τα κεραμικά ΔΕΝ ανακυκλώνονται.
Θ. Όχι δεμένες σακούλες
Θα πρέπει να θυμόμαστε να ρίχνουμε τις συσκευασίες στον μπλε κάδο «χύμα» και όχι μέσα σε δεμένες σακούλες. Αδειάζουμε λοιπόν το περιεχόμενο και τις πλαστικές και χάρτινες σακούλες που χρησιμοποιήσαμε για την συλλογή των αντικειμένων, μπορούμε, επίσης, να τις ρίχνουμε στον κάδο μετά τη χρήση τους.
Ι. Ηλεκτρικές Συσκευές
Τις μικρές ηλεκτρικές συσκευές μπορούμε να τις ανακυκλώσουμε στα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών, σε σούπερ μάρκετ και σε συμβεβλημένα δημοτικά σημεία. Σε αρκετές περιπτώσει τα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών προσφέρουν εξαιρετικές προσφορές σε περίπτωση που τους επιστρέψουμε μία παλιά μας συσκευή.
ΙΑ. Μπαταρίες
Τις μπαταρίες που χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση ΔΕΝ πρέπει να τις πετάμε ούτε στους συμβατικούς κάδους, ούτε στους μπλέ κάδους. Οι άδειες μπαταρίες συλλέγονται και διαχειρίζονται ξεχωριστά. Υπάρχουν οι κάδοι με την επωνυμία ΑΦΗΣ, τους οποίους βρίσκουμε σε δήμους, καταστήματα, σούπερ μάρκετ, σχολεία, δημόσιους φορείς, ξενοδοχεία, κατασκηνώσεις. Στους συγκεκριμένους κάδους τοποθετούμε όλες τις μπαταρίες μίας χρήσης ή και τις επεναφορτιζόμενες αρκεί να μην ξεπερνούν σε βάρος τα 1.500 γραμμάρια. Δεν έχει σημασία αν προέρχονται από κινητά. υπολογιστές, κάμερες. Αν τύχει και είναι ενσωματωμένες με το προϊόν, τότε ΔΕΝ κάνουμε χρήση του κάδου της ΑΦΗΣ.
ΙΒ. Μαύρο πλαστικό
Το μαύρο πλαστικό, αυτό που χρησιμοποιείται από τα ταχυφαγεία εν είδη σκεύους, όπως και από τα σούπερ μάρκετ ΔΕΝ ανακυκλώνεται και ΔΕΝ πρέπει να ανακατεύεται με τα άλλα ανακυκλώσιμα υλικά.
Τέσσερα πράγματα που πρέπει να θυμόμαστε:
Kι αυτή η Αττική η γη, η πάνσοφη κι ωραία το καύχημα, το κόσμημα, τ΄ άνθος όλου του κόσμου
μέλλει κι αυτή να ερημωθεί κι η στάθμη της να πέσει από τ' άγρια κύματα κι από τη συμφορά
(Νοστράδαμου Προφητείες αποδ. Alan Wistful μτφ Π. Νικολαϊδης V.31)
atticavoice@gmail.com
